Η άγνωστη Γενοκτονία Του Ποντιακού Ελληνισμού για την οποία δεν μιλάει κανείς...

Η άγνωστη Γενοκτονία Tων Ποντίων
Εκτός από τη Γενοκτονία που διέπραξαν οι Τούρκοι κατά Του Ποντιακού Ελληνισμού υπάρχει και μία ακόμα για την οποία δεν μιλάει κανείς...
Του Α. Κρούστη
Περιοδικό Τρίτο Μάτι Τ. 235 /15.11.2015
Στον χάρτη αυτόν απεικονίζεται με βέλη η τραγική πορεία του Ποντιακού Ελληνισμού μετά τις διώξεις που υπέστη από τους Κεμαλιστές και τους Σταλινικούς....Τα βέλη που ξεκινούν από τον Πόντο (μέσα σε κόκκινο κύκλο) και καταλήγουν σε Ελλάδα, Κύ¬προ και Καύκασο, αντιπροσωπεύουν την εκδίωξη των Ποντίων από τις εστίες τους κατά τη διάρκεια των διώξεων που διέπραξαν εις βάρος τους οι Τούρκοι (1914 - 1923) - τις οποίες ο κ. Φίλης αρνήθηκε να χαρακτηρίσει ως γενοκτονία, όπως τις έχει χαρακτηρίσει η Ελληνική Βουλή. Τα βέλη που ξεκινούν από τον Καύκασο προς τις ασιατικές περιοχές, αφορούν στους μεταγενέστερους εκτοπισμούς, που υπέστησαν οι Πόντιοι επί Στάλιν (1937 - 1949)

Η πρόσφατη -και εντελώς άκαιρη και αχρείαστη (;)- δήλωση του Υπουργού Παιδείας, κ. Ν. Φίλη, ότι ο διωγμός των Ποντίων από τους Τούρκους του Κεμάλ (μεταξύ των ετών 1914
- 1923) δεν ήταν γενοκτονία (παρά τα όσα έχει αποφανθεί η ίδια η Βουλή των Ελλήνων), δημιούργησε πολλές συζητήσεις και προβληματισμούς. Βέβαια η δήλωση του κου Φίλη δεν ήταν κεραυνός εν αιθρία... Προηγήθηκε, το καλοκαίρι που μας πέρασε, η αφαίρεση από το βιβλίο Ιστορίας της Γ’ Λυκείου ολόκληρο το κεφάλαιο περί της Γενοκτονίας των Ποντίων! Και απορεί κανείς πώς στις συζητήσεις που ξεσήκωσε η πρόσφατη δήλωση του Υπουργού Παιδείας δεν ακούστηκε τίποτα που να συνδυάζει τα δύο γεγονότα...
Ωστόσο, οι Έλληνες του Πόντου δεν έχουν υποστεί γενοκτονία μόνο από τους Τούρκους. Αντίστοιχου εύρους και τραγικότητας διωγμό έχουν υποστεί και από τον Στάλιν! Μόνο που αυτή η περίπτωση έχει παραμείνει άγνωστη...

Η σοβιετική γενοκτονία των Ποντίων

Τον Σεπτέμβριο του 1936, ένα τηλεγράφημα, με τις υπογραφές του Στάλιν και του Ζντάνοφ, προς τον Καγκανόβιτς και τον Μολότοφ, κατηγορούσε τη σοβιετική μυστική αστυνομία NKVD (μετέπειτα KGB) ότι είχε ήδη καθυστερήσει τέσσερα χρόνια στην εξαπόλυση μαζικών διωγμών κατά των Ελλήνων (μεταξύ άλλων εθνοτήτων) και προέτρεπε την άμεση αναπλήρωση του χαμένου χρόνου!

Συγκεκριμένα, η ντιρεκτίβα 50215 της NKVD , η οποία αποχαρακτηρίστηκε από «απόρρητο έγγραφο» το 2006, αναφέρει: «Με στόχο την καταστολή δράσης της ελληνικής κατασκοπείας στην ΕΣΣΔ διατάζουμε:
1. Τη 15η Δεκεμβρίου του παρόντος έτους, ταυτόχρονα σε όλες τις δημοκρατίες, περιοχές και περιφέρειες, να συλληφθούν όλοι οι Έλληνες, ύποπτοι για κατασκοπεία, σαμποτάζ, επαναστατική και εθνικιστική αντι-σοβιετική δραστηριότητα.
2. Να συλληφθούν όλοι οι Έλληνες (ελληνικής υπηκοότητας και πολίτες της ΕΣΣΔ) των ακόλουθων κατηγοριών:
(α) Όσοι βρίσκονται υπό επιτήρηση και παρακολουθούνται.
(β) Οι πρώην μεγαλέμποροι, κερδοσκόποι, λαθρέμποροι και λαθρέμποροι συναλλάγματος.
(γ) Οι Έλληνες που ασχολούνται με δραστήρια υπονομευτική δουλειά και ιδίως όσοι προέρχονται από τα στρώματα των αποκουλακοποιημένων καθώς και όσοι απόφυγαν την αποκουλακοποίηση.
(δ) Οι πολιτικοί πρόσφυγες από την Ελλάδα και όλοι οι Έλληνες που ήρθαν παράνομα στην ΕΣΣΔ, ανεξάρτητα από τη χώρα προέλευσης.
3. Κατά την εκτέλεση της επιχείρησης να δοθεί ιδιαίτερη προσοχή για εξονυχιστική εκκαθάριση από τα παραπάνω άτομα, που εργάζονται:
- στις επιχειρήσεις και στα τμήματα μονάδων αμυντικού χαρακτήρα,
- στα εργοστάσια παραγωγής ηλεκτρικής ενέργειας και ηλεκτρικών εγκαταστάσεων,
- σε όλα τα μεταφορικά μέσα, ιδιαίτερα στα λιμάνια,
- στον Στρατό και στο Ναυτικό...».

- Στην πόλη Κρασναντάρ της Νότιας Ρωσίας βρίσκεται αυτό το μνημείο που ανήγειραν οι Έλληνες για να τιμήσουν και να θυμούνται τα θύματα των σταλινικών διώξεων. Όλα τα ονόματα του μνημείου ανήκουν σε Έλληνες που έχασαν τη ζωή τους στις διώξεις του 37 - 38 (μερικά χρόνια πριν το Άουσβιτς και το Νταχάου!)... Συνελήφθησαν 5.615. Από αυτούς εκτελέστηκαν οι 5.135. Στη φυλακή πέθαναν 64. εκτοπίστηκαν σε στρατόπεδα συγκέντρωσης 333, απελάθηκαν στην Ελλάδα 24 και απελευθερώθηκαν 19... Σαφώς και πρόκειται για γενοκτονία!

 Πράγματι, οι διώξεις κατά των Ελλήνων της Σοβιετικής Ένωσης ξεκινούν το 1937 και τερματίζονται το 1949, και περιλαμβάνουν τη μαζική και βίαιη μεταφορά της πλειονότητας των ελληνικών πληθυσμών του Καύκασού στην Κεντρική Ασία. Αποτελούν δε μια από τις πλέον άγνωστες όσο και τραγικές σελίδες της νεότερης ελληνικής Ιστορίας.
Πρέπει να τονιστεί ότι δεν επρόκειτο για μεμονωμένα περιστατικά δίωξης, αλλά για συστηματικό ξεριζωμό ολόκληρων πληθυσμών... Στην απογραφή του 1937 είχαν καταγραφεί 268.889 άτομα ελληνικής καταγωγής. Το πραγματικό όμως μέγεθος της ελληνικής μειονότητας ήταν πολύ μεγαλύτερο και πιθανότητα πλησίαζε τις 450.000. Από αυτούς το ένα τρίτο περίπου είχε την ελληνική υπηκοότητα.
Η μεταφορά του συνόλου των εκτοπισμένων εθνοτήτων της Κριμαίας και της νότιας Ρωσίας απαίτησε 40.000(!) βαγόνια που προορίζονταν για μεταφορά εμπορευμάτων. Όσοι δεν εκτελούνταν επί τόπου μεταφέρονταν με άθλιες συνθήκες σε άλλες περιοχές. Είναι χαρακτηριστικό ότι από τις 31.000 οικογένειες που είχαν εκτοπιστεί στην Κιργιζία, μόνο οι 5.000 βρήκαν τελικά στέγη. Στην περιοχή Φρούνζε, σήμερα Μπισκέκ, αντιστοιχούσε ένα δωμάτιο σε πέντε οικογένειες. (3)
Πρέπει δε να τονιστεί ότι οι διώξεις κατά των Ελλήνων του Πόντου πραγματοποιήθηκαν με εθνικά κριτήρια. Μεγάλες περιοχές με συμπαγή ελληνικό πληθυσμό εκκαθαρίστηκαν. Είναι χαρακτηριστικό ότι δεν εξαιρέθηκαν από τις διώξεις ούτε τα μέλη του κόμματος! Χιλιάδες Έλληνες εκτελέστηκαν με την κατηγορία του «εχθρού του λαού» ή εξορίστηκαν στα στρατόπεδα συγκέντρωσης της Σιβηρίας.
Οι εκτελέσεις και οι εκτοπίσεις γίνονταν με την κατηγορία ότι οι Έλληνες εκείνοι υποστήριζαν πολιτικά το “τροτσκιστικο - μπουχαρινικό κέντρο” και ότι συμμετείχαν σε μυστικές οργανώσεις, με στόχο «την ανατροπή της σοβιετικής εξουσίας και την εγκαθίδρυση ελληνικής δημοκρατίας στα νότια παράλια της Ρωσίας»! Σύμφωνα δε με τις μαρτυρίες, οι ομολογίες αποσπάστηκαν με φρικτά βασανιστήρια... Το σύνολο σχεδόν της ελληνικής διανόησης, ακόμα και τα μέλη του κόμματος, εξοντώθηκαν. (4)
Με την έναρξη των διώξεων εκείνης της περιόδου, ολόκληρη η ελληνική ηγεσία και μαζί της και η πλειονότητα των ενηλίκων Ελλήνων συνελήφθη και εξοντώθηκε. Πραγματοποιήθηκαν τέσσερα διαδοχικά κύματα μαζικών διώξεων, τα οποία ξεκίνησαν στις παρακάτω ημερομηνίες: 30 Οκτωβρίου 1937, 8 Φεβρουάριου 1938, 29 Ιουλίου 1938 και 26 Φεβρουάριου 1939.
Στην πρώτη περίοδο των διώξεων οι μαζικές συλλήψεις των Ελλήνων κορυφώθηκαν στις 17 Δεκεμβρίου 1937 και συνεχίστηκαν έως το τέλος Φεβρουαρίου 1938. (5)
Παράλληλα, στη Μυστική Αστυνομία παραχωρήθηκε το απάνθρωπο δικαίωμα να συλλαμβάνει ως ομήρους τους συγγενείς των κατηγορουμένων. Συνήθως τα μέλη της οικογένειας ενός “προδότη της πατρίδας” εκτοπίζονταν για πέντε χρόνια και καταγράφονταν στα μητρώα ως TCH1R, με την ένδειξη «μέλος οικογένειας προδότη της πατρίδας». Δεν είχαν δικαίωμα να κατέχουν το εσωτερικό διαβατήριο και αντ’ αυτού είχαν ένα βιβλιάριο, στο οποίο αναγράφονταν οι ημερομηνίες ελέγχου τους από τα όργανα της μυστικής αστυνομίας, δύο φορές το μήνα.
Οι συνθήκες έγιναν ακόμα πιο απάνθρωπες όταν το 1937 εκδόθηκε διαταγή, η οποία επέτρεπε τη σύλληψη παιδιών ως 12 ετών και την καταδίκη τους, ακόμα και με τις βαρύτερες ποινές. Αυτή η διαταγή διευκόλυνε την εξόντωση των παιδιών των “εχθρών του λαού”... Τα παιδιά των συλληφθέντων οδηγούνταν σε ορφανοτροφεία. Αναγκάζονταν να αλλάξουν το όνομά τους, απαρνούμενα έτσι τους καταδίκους γονείς τους. Υπήρξαν μάλιστα περιπτώσεις που τα παιδιά δεν δέχθηκαν την αλλαγή του ονόματος τους και αντιμετώπισαν φρικτή συμπεριφορά. Ανήλικοι βασανίστηκαν σκληρά για υποτιθέμενη συμμετοχή τους σε συνωμοσίες. Υπήρχαν περιπτώσεις ανηλίκων, 16 - 17 χρόνων, που δικάστηκαν και εκτελέστηκαν! Ορισμένες φορές, ενώ η ποινή ήταν 2- 3 χρόνια φυλάκιση, τελικά παρέμειναν έγκλειστοι για 15-20 χρόνια. (6)
Τον Αύγουστο του 1938, δίχως να έχει προηγηθεί δημόσια ανακοίνωση, έκλεισαν όλα τα ελληνικά σχολεία, τα οποία ανέρχονταν σε 104. Με τον ίδιο τρόπο, σταμάτησε η έκδοση των ελληνικών εφημερίδων και περιοδικών, ενώ έκλεισαν και οι ελληνικοί εκδοτικοί Οίκοι. Τα τυπογραφεία καταστράφηκαν. Χαρακτηριστική είναι η περίπτωση καταστροφής του εκδοτικού οίκου “Κολεκτιβιστής”. Τα τυπογραφικά στοιχεία του πετάχτηκαν στην Αζοφική Θάλασσα συμβολικά, «ώστε να μην ξανατυπωθεί στην ΕΣΣΔ ελληνικό βιβλίο»!
Ταυτόχρονα έκλεισαν όλες οι ελληνικές θεατρικές σκηνές και καταστράφηκαν σκόπιμα τα περισσότερα στοιχεία της πολιτιστικής δράσης των Ελλήνων.
Συγκλονιστικές μαρτυρίες 
Ενδιαφέρον παρουσιάζουν οι μαρτυρίες όσων επέζησαν από τα στρατόπεδα συγκέντρωσης, όπως τις παρουσιάζει ο διδάκτορας Σύγχρονης Ιστορίας του Τμήματος Ιστορίας και Αρχαιολογίας της Φιλοσοφικής Σχολής του Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης, Βλάσης Αγτζίδης (κάτω φωτό) στο βιβλίο του: «Ποντιακός Ελληνισμός - Από τη γενοκτονία και τον σταλινισμό στην περεστρόικα».

Ένας από τους Έλληνες του Πόντου που γνώρισαν τη σταλινική θηριωδία ήταν ο Γιάννης Καραμανίδης (πάνω). Διηγείται ο ίδιος: «Πρώτα συνέλαβαν τους 'Ελληνες Πόντιους κομμουνιστές. Τους έβαζαν τα χέρια στη μέγγενη και τους έλεγαν: εσείς κάνετε τους κομμουνιστές για να παραδίνετε μυστικά στην Ελλάδα... Εμένα μόλις με έπιασαν, με πήγαν στη φυλακή του Κρασνοντάρ. Μου ζητούσαν να υπογράψω ότι ανατίναξα το γεφύρι στο Ταγκανρόκ.
Εγώ δεν ήξερα ούτε πού βρισκόταν αυτό... Το πόσο ξύλο έφαγα να υπογράψω ότι χάλασα το γεφύρι δε λέγεται. Με έβαλαν γυμνό σε μια μικρή κάμαρα να στέκω όρθιος. Οι τοίχοι γύρω ήταν γεμάτοι καρφιά. Δεν μπορούσες να ακουμπήσεις πουθενά. Έριχναν κρύο νερό πάνω μου. Πρήστηκα. Με έβγαλαν έξω να υπογράψω. Εγώ δεν υπόγραφα. Τότε άρχιζε το ξύλο... Με χτύπαγε ο ένας και μετά με πέταγε στον άλλο. Τα ίδια και αυτός, μέχρι που σωριαζόμουνα κάτω...» (8)
Ο Γιάννης Καραμανίδης είναι ένας από τους ελάχιστους Έλληνες που επιβιώνει μετά δεκαετή κάθειρξη από τα στρατόπεδα συγκέντρωσης, της περιοχής Καλυμά. Στην ΕΣΣΔ είχε καταφύγει το 1923 αφού είχε πολεμήσει πέντε χρόνια συνεχώς για τη δημιουργία ελληνικής Δημοκρατίας στον Μικρασιατικό Πόντο. Συνελήφθη στις 17 Δεκεμβρίου 1937 στο Άντλερ (;) της Νότιας ΕΣΣΔ.»
Την περίοδο αυτή εξοντώθηκαν οι περισσότεροι από τους Ελλαδικούς κομμουνιστές, που είχαν καταφύγει για ιδεολογικούς λόγους στη Σοβιετική Ένωση.
Ένας Έλληνας γιατρός, ο Π. Αλεξανδρόπουλος, καταδικάστηκε με την κατηγορία ότι είχε αποκαλύψει στις ελληνικές μυστικές υπηρεσίες ένα μικρό ψάρι, το οποίο χρησιμοποιούνταν για την εξάλειψη των κουνουπιών σε περιοχές με έλη. Αυτό που είχε συμβεί είναι ότι απλά είχε γράψει γι’ αυτό σε γράμμα που έστειλε στους συγγενείς του...
Όσοι καταδικάστηκαν σε καταναγκαστικά έργα, στάλθηκαν στη Σιβηρία, όπου οι κρατούμενοι ζούσαν σε άθλιες συνθήκες ζωής, αντιμετώπιζαν το υπερβολικό κρύο και τη βία των φυλάκων. Χρησιμοποιούνταν σαν δωρεάν εργατική δύναμη. Οι κρατούμενοι στα στρατόπεδα δούλευαν σκληρά, από 12 έως 16 ώρες, κάθε μέρα. Η έλλειψη ικανοποιητικής διατροφής τους αποδεκάτιζε. Οι κρατούμενοι που έχαναν το φως τους ή αρρώσταιναν βαριά, εκτελούνταν από τους φρουρούς. Τα περισσότερα στρατόπεδα βρίσκονταν στην Βορκουτά, στην Καμτσάτκα, στη Σαχαλίνη, στο Ιρκούτσκ και στο Μαγκαντάν της Κολιμά. Στην Κολιμά της Σιβηρίας οι περισσότεροι κρατούμενοι πέθαιναν από το ψύχος και την πείνα. Στην περιοχή Κολιμά της Σιβηρίας τα χιόνια δεν λειώνουν ποτέ. Τον χειμώνα η θερμοκρασία κυμαίνεται μεταξύ -50 και -60 βαθμών Κελσίου. Το καλοκαίρι η ανώτερη θερμοκρασία που έχει καταγραφεί στην περιοχή είναι μόλις 5 βαθμοί πάνω από το μηδέν. Εκεί σι πιο ανθεκτικοί επιζούσαν το πολύ τέσσερις μήνες. Σχεδόν κανείς δεν γύρισε από την «περιοχή του διαβόλου», όπως την αποκάλεσαν.
Η πλειοψηφία των Ελλήνων υπηκόων που κατοικούσαν στη νότια ΕΣΣΔ εκτοπίστηκε το 1941 - 1942, κυρίως στις περιοχές του σιβηρικού Καζακστάν, στη Σιβηρία, στο Βλαδιβοστόκ, Καζακστάν, Κιργισία, Ουζμπεκιστάν και σε πολλές διάσπαρτες πόλεις και χωριά της Κεντρικής Ασίας. Παραθέτουμε τρεις χαρακτηριστικές μαρτυρίες:
- Μαρτυρία 1η: «Ο Στάλιν έδωσε διαταγή το 1936 να φυλακίσουν όλους τους 'Ελληνες που ήταν πάνω από 18 ετών. Αυτό έγινε μόνο για τους 'Ελληνες. Είτε ήσουν κομμουνιστής είτε φασίστας, σε παίρνανε. Ήταν εντολή του Στάλιν να κλείσουν κάθε Έλληνα μεγαλύτερο των 18 ετών στις φυλακές, για να εξαλειφθεί το ελληνικό γένος. Αυτό ονομάζεται γενοκτονία».

- Μαρτυρία 2η: «Το 70% των Ελλήνων του Κουμπάν εκτελέστηκαν. Όπως μας κυνήγησε ο Τοπάλ Οσμάν στον Πόντο, έτσι μας κυνήγησαν και εκεί.
Μετά τους τουφεκισμούς πέθαιναν πολλά γυναικόπαιδα από πείνα. Γιατί όταν σκοτώνουν τον πατέρα που τρέφει την οικογένεια, είναι εύκολο να χαθεί κι η οικογένεια».

• Μαρτυρία 3η: «Το 1938 μας φόρτωσαν σε 90 βαγόνια, 25.000 άτομα και μας πήγαν 1.500 χιλιόμετρα από το Γκόρκι, στη Σιβηρία. Εκεί ήταν δάση. Μας έβγαλαν, ανοίξαμε δρόμο και φτάσαμε σε μια πεδιάδα. Εδώ θα μείνετε, μας είπαν. Μέσα στο δάσος, δίχως σπίτια, δίχως τίποτα, μέσα στο χιόνι. Εκεί δουλεύαμε. Κόβαμε ξύλα και τα στοιβάζαμε. Γύρω μας ήταν φαντάροι με αυτόματα. Έτσι, σε έξι μήνες, από 25.000 έμειναν 600. Ήθελαν να μας εξοντώσουν!»  

Την ίδια περίοδο εφευρέθηκε το “αδίκημα” της αλληλογραφίας με άτομα που ζούσαν σε καπιταλιστική χώρα! Αυτό οδήγησε πολλούς Έλληνες στο να απαγορεύσουν στην οικογένειά τους να στέλνει ή να δέχεται γράμματα από την Ελλάδα...
Ο ποινικός κώδικας του 1926 έκανε διάκριση μεταξύ των κοινών εγκλημάτων και των “αντεπαναστατικών”, και τα τελεταία τα τιμωρούσε πολύ αυστηρότερα: Είναι χαρακτηριστικό ότι αν είχες χαρακτηριστεί «αντεπαναστάτης», αν πέθαινες ή αν σε σκότωναν, δεν έδιναν λογαριασμό σε κανένα!
Διασώζονται μαρτυρίες επιζώντων που θυμούνται έντονα τις σκηνές των συλλήψεων και των πορειών των συλληφθέντων με τη συνοδεία έφιππων αστυνομικών. Οι Αρχές γύριζαν από σπίτι σε σπίτι στις ελληνικές κοινότητες και κατείσχαν τα πάντα, ελληνικά διαβατήρια, φωτογραφίες και γράμματα από την Ελλάδα. Οι Έλληνες κάτοικοι της περιφέρειας του Κρασνοντάρ, όπου έγιναν οι μεγαλύτερες συλλήψεις, εγκατέλειπαν τα σπίτια τους τρομοκρατημένοι και κατέφευγαν σε σπίτια ντόπιων για να σωθούν.
Οι συλληφθέντες βασανίζονταν για να ομολογήσουν τη συμμετοχή τους. Οι καταθέσεις που αποσπάστηκαν με βασανιστήρια ήταν ένα σύνολο ομολογιών και κατηγοριών κατά των άλλων συγκρατουμένων. Όλοι ομολόγησαν ότι με κάθε τρόπο προσπαθούσαν να σαμποτάρουν και να διαλύσουν το σοβιετικό κράτος και ότι επιθυμούσαν την ίδρυση ελληνικής δημοκρατίας στη νότια ΕΣΣΔ.
Με εντολή του γενικού εισαγγελέα της ΕΣΣΔ, Μ. Βισίνσκι, οι θανατικές καταδίκες συμπληρώνονταν με την υπόδειξη: «Με κατάσχεση όλων των περιουσιακών τους στοιχείων».Έτσι δημιουργήθηκαν πολλά κρατικά καταστήματα, στα οποία πωλούνταν τα υπάρχοντα των καταδικασμένων! Συνελήφθησαν και εκτελέστηκαν ακόμα και επιστήμονες που ήταν αναγκαίοι στη στρατιωτική έρευνα, όπως ο Έλληνας Κ. Τσελπάν, ο οποίος είχε σχεδιάσει την περίφημη μηχανή του τανκ Τ-34.


Το «τρίτο κύμα»...

Το τρίτο κύμα διώξεων κατά των Ελλήνων, επήλθε το 1942, κατά την προέλαση των Γερμανών. Χιλιάδες Έλληνες -κυρίως της Κριμαίας- εκτοπίζονταν στα ανατολικά (Καζαχστάν), γιατί θεωρήθηκαν «μελλοντικοί πιθανοί συνεργάτες των Γερμανών».
Μετά την υποχώρηση των Γερμανών από τα σοβιετικά εδάφη (1944), άρχισαν νέες διώξεις κατά των Ελλήνων (και των υπολοίπων μη σλαβικών λαών) της Κριμαίας, για «συνεργασία με τους κατακτητές». Ακολούθως, σι Έλληνες οδηγήθηκαν στις άνυδρες στέπες του Ουζμπεκιστάν και του Καζαχστάν. Επίσης, με ειδικό διάταγμα της 20ης Οκτωβρίου 1944, άλλαξαν όλα τα ελληνικά τοπωνυμία στην Κριμαία, για να σβήσει για πάντα κάθε ανάμνηση της εκεί παρουσίας των Ελλήνων.

Έλληνες Πόντιοι, χαρακτηρισμένοι από το σταλινικό καθεστώς ως «εχθροί του λαού» εργάζονται σε ορυχείο της περιοχής Κολιμά, όπου η θερμοκρασία το καλοκαίρι φτάνει τους 5 βαθμούς Κελσίου και τον χειμώνα είναι -50 βαθμοί...

Το 1949, η Ελλάδα πλέον εντασσόταν οριστικά στο Δυτικό στρατόπεδο. Μετά την ήττα των κομμουνιστών στην Ελλάδα, οι Έλληνες της ΕΣΣΔ θεωρήθηκαν συλλήβδην «εν δυνάμει πράκτορες του εχθρού» και όσοι είχαν μείνει στις εστίες τους από τις προηγούμενες διώξεις (στις περιοχές του Καυκάσου), πήραν το δρόμο της εξορίας, κυρίως στο Καζαχστάν. Υπήρχαν πολλές περιπτώσεις μεικτών γάμων, όπου εκτόπιζαν μόνο τον Έλληνα ή την Ελληνίδα σύζυγο, διαλύοντας έτσι την οικογένεια.
Ο ελληνικός πληθυσμός μεταφέρθηκε με κλειστά τρένα στους τόπους της εξορίας. Το ταξίδι διαρκούσε περίπου δεκαπέντε μέρες. Εκατοντάδες άτομα έχασαν τη ζωή τους στο ταξίδι της εξορίας. Στους τελικούς τόπους διαμονής πέθαναν τα περισσότερα μικρά παιδιά και οι γέροντες. Υπολογίζεται ότι το ποσοστό των θανάτων έφτανε το 20-25% των εκτοπισμένων, δηλαδή στα 40-50.000 άτομα. Τους εξόριστους θέριζε ο κοιλιακός τύφος, ο μελιταίος πυρετός, η ιλαρά και η φυματίωση. Οι Αρχές απαγόρευαν ακόμα και στους ασθενείς να απομακρυνθούν από τους τόπους εγκατάστασης και να νοσηλευτούν σε κάποιο νοσοκομείο.
Σύμφωνα με την «Επιτροπή για την Αποκατάσταση των Δικαιωμάτων των Ελλήνων της ΕΣΣΔ», που συστήθηκε στα χρόνια του Γκορμπατσόφ, ο συνολικός αριθμός των Ελλήνων που εκτοπίστηκε τη δεκαετία του ’40 είναι 350.000, ενώ τα θύματα περί τους 50.000!


ΠΑΡΑΠΟΜΠΕΣ

- Roza Tzarilgasinova, “Kareitsi”, περ. Novoe Vremia, Δεκέμβριος 1989, σ. 11 -12, Γκεόργκι Τραπέζνικσφ, “Εδαφικές ζώνες στην ΕΣΣΔ δικαιούται η ελληνική μειονότητα”, εφημ. Νέα της Μόσχας, αριθ. 12, Μαϊος 1989, σ. 22.
- Οι Έλληνες της Ρωσίας και της Σοβιετικής Ένωσης», Θεσσαλονίκη, εκδ. University Studio Press, 1997, Βλάσης Αγτζίδης, Παρευξείνιος Αιασπορά. Οι ελληνικές εγκαταστάσεις στις βορειοανατολικές ακτές του Εύξεινου Πόντου, Θεσσαλονίκη, εκδ. Κυριακίδη, 1997
- Ν. Μ. Hvan, Materiali i Vsesoyiouznogo Grekof
SSSR, Γελεντζίκ, 29-31 Μαρτίου 1991, σ. 14 -15, Αρχείο Προφορικής Ιστορίας (ΑΠ1), φάκ. Τασκένδη, μαρτυρίαΈλια Κεν, 3-9-89.
4.1. Raefskayia, “Potomki Argonaftof”, εφημ. Kom- somolets Koumpani, 26 Αυγούστου 1989.
5. «F. Beck (pseud)- W. Gobin (pseud), Russian Purge and the Extraction of Confession, Νέα Υόρκη, 1951, σ. 139-140. Βόλια Μουρατίδου, Εκατόχρονη Οδύσσεια, Θεσσαλονίκη, 1992, σ. 86. Βασίλης Μάος, “Πληθυσμιακές εξελίξεις των Ελληνοποντίων στην πρώην Σοβιετική Ένωση και στην Ελλάδα”, Μετανάστες Πόντιοι από την πρώην Σοβιετική Ένωση. Κοινωνική και Οικονομική τους ένταξη, επιμ. Κ. Καοιμότη, εκδ. Υπουργείο Εξωτερικών - Πάντειο Πανεπιστήμιο, Αθήνα 1992, σ. 90-91.
6. Πιερ Γιακίρ, Αναμνήσεις από τα παιδικά χρόνια. Από τις μεγάλες εκκαθαρίσεις του Στάλιν, Αθήνα, εκδ. Σύγχρονοι Ανεμοι, χ.χ., σ. 19, Ισαάκ Ντώυτσερ, ό.π., σ. 354, Λεβ Ραζγκόν, Χωρίς επινοήσεις, Αθήνα, εκδ. Γνώση, σ. 118-120.
4. Ένας ακόμα άγνωστος νεομάρτυρας, περ. Ποντιακή Εστία, τεύχ. 83 Οκτώβριος-Νοέμβριος-Δεκέμβριος 1990, σ. 368.
5. «Φάκελος Κουμπάν, μαρτυρία Γιάννη Καραμανίδη.

Το ΚΚΕ σε συνέδριό του αποκατέστησε επίσημα τον Στάλιν, αλλά δεν αποδοκίμασε, ως όφειλε, τη γενοκτονία των Ελλήνων στην ΕΣΣΔ. Το 1997 οι απανταχού Πόντιοι, στο Δ' Παγκόσμιο Συνέδριό τους, ανακήρυξαν την 13η Ιουνίου «Ημέρα Μνήμης για τα Θύματα του Σταλινισμού». Ήταν εκείνη την ημέρα του 1949, που οι Σταλινικές Αρχές πραγματοποίησαν τη βίαιη εκτόπιση των Ποντιακών πληθυσμών από τον Καύκασο στην Κεντρική Ασία...
Μνημείο για τους Έλληνες που έχασαν τη ζωή τους στα γκούλαγκ της Σιβηρίας, την περίοδο 1937-1938, θα ανεγερθεί στο κέντρο του Μαγκαντάν, με πρωτοβουλία του προέδρου της Ομοσπονδίας Ελληνικών Κοινοτήτων Ρωσίας (ΑΓΟΟΡ), βουλευτή της Ρωσικής Δούμας, Ιβάν Σαββίδη.