Ο πανικός τους, η ελπίδα μας. Του Γιάννη Βαρουφάκη

Διαβάζουμε ότι κάποιοι μάνατζερς κερδοσκοπικών επενδυτικών ταμείων (hedge funds) του Λονδίνου «φρίκαραν» μετά από συνάντησή τους με εκπροσώπους του ΣΥΡΙΖΑ, οι οποίοι τους παρουσίασαν τις προθέσεις του κόμματος της αξιωματικής αντιπολίτευσης. Δεν γνωρίζω τι ειπώθηκε μεταξύ τους. Αυτό που γνωρίζω είναι ότι τα hedge funds θα εγκατέλειπαν την χώρα έτσι κι αλλιώς, με οποιαδήποτε κυβέρνηση ante portas. Και ότι όσο πιο γρήγορα φύγουν τόσο καλύτερα ....

Γιατί να φύγουν; Δεν θέλουμε τις επενδύσεις τους; Όχι ιδιαίτερα! Τα hedge funds ποτέ δεν επενδύουν παραγωγικά. Δεν είναι η δουλειά τους αυτή. Δουλειά και σκοπός τους είναι να αγοράσουν κάποια χαρτιά φτηνά, ελπίζοντας ότι οι τιμές των χαρτιών που αγόρασαν θα αυξηθούν γρήγορα, θα ξεπουλήσουν στα γρήγορα (πολλές φορές εντός λεπτών της ώρας) και θα μεταβούν σε νέα πεδία δόξης λαμπρά χωρίς κανένα ενδιαφέρον για το τι θα αφήσουν πίσω τους. Μόνο στην απελπισμένη Μνημονιακή Ελλάδα μπορούσε να γιορταστεί ως χαρμόσυνο νέο (όπως έγινε το 2012) η έλευση για «επενδύσεις» του κ. John Paulson!

Η ιστορία με το πώς η Ελλάς έγινε ένα από αυτά τα πεδία δόξης των hedge funds, έστω για λίγο καιρό, έχει ενδιαφέρον. Εν αρχή ην η πτώχευσή μας ως κράτος το 2009/10. Τα δύο μνημονιακά δάνεια δεν ήταν τίποτα άλλο από την εφαρμογή της τακτικής που χρησιμοποιούν οι τραπεζίτες οι οποίοι αρνούνται να παραδεχθούν ότι τεράστια δάνεια που χορήγησαν «έσκασαν» - κάτι που, αν το παραδεχθούν, θα είναι σαν να παραδέχονται ότι οι τράπεζές τους έχουν πρόβλημα. Οπότε, τι κάνουν; Εφαρμόζουν την τακτική του «προσποιήσου και επέκτεινε» (extend and pretend αγγλιστί) - δηλαδή δανείζουν ξανά τους ίδιους πτωχευμένους δανειζόμενους ώστε να προσποιούνται και οι μεν και οι δε ότι τα αρχικά δάνεια αποπληρώνονται κανονικά (μεγαλώνοντας εν τω μεταξύ τις μαύρες τρύπες), επεκτείνοντας (ουσιαστικά) την χρεοκοπία αλλήλων στο μέλλον. Μόνο που στην προκείμενη περίπτωση, το «προσποιήσου και επέκτεινε» το εφάρμοσε η Ευρωπαϊκή Ένωση επί της Ελλάδας εκ μέρους των τραπεζών (ευρωπαϊκών και ελληνικών) που είχαν επιτακτική ανάγκη την συγκάλυψη των «προβλημάτων» τους, και με το κόστος αυτής της συγκάλυψης να περνά στους πολίτες αρχικά της Ελλάδας και, κάποια στιγμή (όταν το δημόσιο χρέος μας κουρευτεί), της υπόλοιπης Ευρώπης.

Το πρόβλημα με την τακτική «προσποιήσου και επέκτεινε» είναι ότι κάποια στιγμή τελειώνουν τα δανεικά. Έτσι έγινε και με εμάς καθώς η γερμανική κυβέρνηση ένιωσε πως δεν μπορεί να ξαναπάει στην Ομοσπονδιακή της Βουλή για τρίτη φορά ώστε να εξασφαλίσει τα ποσά (της δήθεν διάσωσης της Ελλάδας) που απαιτούσε η διατήρηση της φαντασίωσης του «προσποιήσου και επέκτεινε». Οπότε, το Βερολίνο πέρασε στο Plan B: στη δημιουργία δύο φουσκών που θα εξαγόραζαν, με ιδιωτικά κεφάλαια, λίγο περισσότερο χρόνο.

Η μία φούσκα αφορούσε το δημόσιο χρέος με την δήθεν έξοδο, αν θυμάστε, του δημοσίου στις αγορές τον περασμένο Απρίλιο. Για να «πετύχει» εκείνο το εγχείρημα αρκούσαν κάποια ανεπίσημα τηλεφωνήματα από την ΕΚΤ και το Βερολίνο σε hedge funds με ένα απλό μήνυμα: «Αγοράστε αυτά τα συγκεκριμένα ομόλογα των πτωχευμένων ελλήνων και, μην φοβάστε, αν χρειαστεί θα τα αποπληρώσουμε εμείς». Η δεύτερη φούσκα αφορούσε τις τραπεζικές μετοχές οι οποίες, έχοντας καταβαρθρωθεί, φούσκωσαν προς τα πάνω όταν η Φρανγκφούρτη, σε συνεργασία με την Αθήνα και το Βερολίνο, έκλεισαν το μάτι στις αγορές ότι, όταν έρθει η ώρα των ελέγχων των τραπεζών, θα κάνουν τα στραβά μάτια - κάτι που ισοδυναμεί με πράσινο φως στα hedge funds να αγοράσουν τις μετοχές τους προσδοκώντας μια πρόσκαιρη ανάκαμψη στις τιμές τους.

Με αυτές τις δύο φούσκες υπό κατασκευή, τα hedge funds έσπευσαν να οφεληθούν. Όπως τα όρνια, η έλευσή τους «μυρίζει» θάνατο, όχι ζωή. Κατέφθασαν λοιπόν ο κ. John Paulson και η παρέα του για να αποσπάσουν μερικά κομμάτια από τις σάρκες του πτώματος της ελληνικής οικονομίας και οι εγχώριοι συνάδελφοί τους, μαζί με το πολιτικό και δημοσιογραφικό τους προσωπικό, απαίτησαν από εμάς να γιορτάσουμε για το «επενδυτικό κύμα» που ήρθε στην χώρα, στηλιτεύοντας όσους εξ ημών αρνηθήκαμε να ζητωκραυγάσουμε ως «εθνοπροδότες» και «μίζερους θιασώτες της χρεοκοπίας».

Βέβαια, τα hedge funds, όπως πάντα κάνουν, ήρθαν για να φύγουν. Πριν ακόμα αγοράσουν ελληνικά χαρτιά είχαν το δάκτυλο στο κουμπί «πούλησε», γνωρίζοντας ότι πρόκειται για πολιτικώς δημιουργηθείσα φούσκα που, εντός το πολύ διετίας (μέχρι τις επόμενες εκλογές), θα έσκαγε. Όπερ και εγένετο. Εγένετο επειδή, βλέποντας ότι αυτή η κυβέρνηση δεν σώζεται, και πως θα χρειαστεί μια νέα για να περάσει και να νομιμοποιήσει το 3ο Μνημόνιο (όπως χρειάστηκε η ανατροπή των Παπανδρέου-Παπακωνσταντίνου για να περάσει και να νομιμοποιηθεί το 2ο Μνημόνιο), το Βερολίνο αποφάσισε να αποσύρει το δίχτυ προστασίας που προσέφερε στον κ. Σαμαρά, αφήνοντάς τον να συρθεί στις εκλογές απογυμνωμένος, και με τις υποσχέσεις του για έξοδο από το Μνημόνιο (που τις βάσισε σε δεσμεύσεις του Βερολίνου, τις οποίες το Βερολίνο αθέτισε) στον αέρα.

Κάπως έτσι τα ξύπνια hedge funds αποσύρθηκαν στα μουλωχτά από τον Οκτώβριο αφήνοντας τα λιγότερο ξύπνια να πανικοβληθούν από τον. ΣΥΡΙΖΑ. Ας πανικοβληθούν, δεν πειράζει. Ο πανικός τους, η ελπίδα μας! Ελπίδα ότι έρχεται τέλος στην «προσποίηση και επέκταση» που έχει καθηλώσει την Ελλάδα στον βάλτο της διογκούμενης χρεοκοπίας από το 2010. Και πώς θα έρθει το τέλος αυτό;

Πάντως δεν θα έρθει με νέα δάνεια - είτε διακρατικά είτε από τις αγορές. Δεν θα έρθει με νέα ψέματα. Δεν θα έρθει με τη συνεχιζόμενη προσποίηση ότι «φάγαμε τον γάιδαρο και μένει η ουρά». Θα έρθει μόνο μέσα από τη διαπραγμάτευση που θα καταστήσει το χρέος βιώσιμο, θα σπάσει τον ομφάλιο λώρο πτωχευμένων τραπεζών και πτωχευμένου δημοσίου, θα φέρει παραγωγικές επενδύσεις που θα παρακάμπτουν το κράτος μας, και θα συνοδεύεται με νοικοκύρεμα του δημόσιου τομέα και τερματισμό στην ασφυξία που επιβάλει στις επιχειρήσεις, παλαιές και ιδίως νέες.

Όσο διαρκεί μια τέτοια διαπραγμάτευση, κατά τη διάρκεια της οποίας θα απειλούμαστε με κλείσιμο των ΑΤΜ από το Βερολίνο και τη Φρακφούρτη, οι αγορές θα έρθουν και πάλι στα όρια του νευρικού κλονισμού, τα spreads θα φτάσουν στα ουράνια, το χρηματιστήριο στις 600 μονάδες, τα ανόητα hedge funds θα τραβάνε τα μαλλιά τους. Δεν πειράζει. Δεν έχει σημασία το επιτόκιο δανεισμού του δημοσίου όσο το δημόσιο δεν δανείζεται. Δεν έχει σημασία η τιμή της μετοχής μιας τράπεζας πού ήταν και παραμένει πτωχευμένη και η οποία είχε τσιμπήσει μερικά ευρώ λόγω μιας πολιτικά κατασκευασμένης φούσκας.

Το ζητούμενο είναι η διαπραγμάτευση αυτή να τελειώσει καλά για την Ελλάδα και για την Ευρώπη. Να βάλει τέλος στα τοξικά ψέματα -στο «προσποιήσου και επέκτεινε»- που τόσο κακό κάνει στον τόπο και αντανακλά την άρνηση της επίσημης Ευρώπης να έρθει αντιμέτωπη με τη συστημική της κρίση. Αν αυτό απαιτεί έναν πρόσκαιρο πανικό κερδοσκόπων που επένδυσαν στις φούσκες που πρέπει να σκάσουμε, ας έρθει πιο γρήγορα για να κρατήσει και πιο λίγο.