Ο Ρουβίκωνας. Του *Παύλου Ι. Αλεξιάδη

Ο Ρουβίκωνας είναι ένας μικρός ποταμός στην σημερινή κεντρική Ιταλία. Στην αρχαιότητα ο ποταμός αυτός ήταν το φυσικό σύνορο μεταξύ της εντεύθεν των Άλπεων Γαλατίας (σημερινής βόρειας Ιταλίας) και της υπόλοιπης Ιταλίας. Οι Ρωμαίοι στρατηγοί που επέστρεφαν με τις λεγεώνες τους στην Ρώμη ήταν υποχρεωμένοι να μην περάσουν με τα στρατεύματά τους αυτόν τον ποταμό γιατί, αν το έκαναν..
θα εθεωρούντο αυτομάτως ότι στρέφονταν κατά της Ρώμης και της Δημοκρατίας.

Το 48 π.χ. ο Γάιος Ιούλιος Καίσαρ είχε ολοκληρώσει την κατάκτηση της Γαλατίας, αφού πρώτα είχε καταστείλει και την επανάσταση των Γαλατών υπό τον Βερσεζεντορίξ. Στα οκτώ χρόνια που διήρκεσε ο πόλεμος αυτός η Γαλατία ερημώθηκε μετά και την συστηματική εθνοκάθαρση του πληθυσμού της από τα ρωμαϊκά στρατεύματα.

Ένα εκατομμύριο Γαλάτες, σε σύνολο πληθυσμού εννέα εκατομμυρίων, είχαν χάσει την ζωή τους. Η νίκη αυτή του Καίσαρα τον έκανε παντοδύναμο και ισχυροποίησε την θέση του στην εσωτερική πολιτική σκηνή της Ρώμης, φουντώνοντας τις φιλοδοξίες του για εγκαθίδρυση μοναρχικής τυραννίας, στα πρότυπα των Ελληνιστικών βασιλείων.

Βλέποντας την ραγδαία άνοδο του Καίσαρα και προβλέποντας τις δικτατορικές του βλέψεις η Σύγκλητος, την 1η Ιανουαρίου του 49 π.χ., του επέβαλε να διαλύσει τον στρατό του και του στέρησε τρεις επαρχίες καθώς και την νεοκατακτημένη Γαλατία.

Επιπλέον, η Σύγκλητος διόρισε τον Πομπήιο, τον μέχρι πρότινος γαμπρό του και σύμμαχό του, νυν δε ορκισμένο αντίπαλό του, αρχηγό των στρατιωτικών δυνάμεων της Ιταλίας. Αυτό ήταν! Ο Καίσαρ είχε την αφορμή που τόσο επιζητούσε για να διαβεί τον Ρουβίκωνα. Στις 10 Ιανουαρίου ξεκίνησε με 6.000 στρατιώτες από την σημερινή πόλη της Ραβέννας χωρίς να περιμένει τη συγκέντρωση των υπόλοιπων λεγεώνων του. Όταν έφτασε στις όχθες του Ρουβίκωνα, όρμησε με το άλογό του στα νερά του και πέρασε στη νότια όχθη λέγοντας με αποφασιστικότητα «Ο κύβος ερρίφθη» (alea jacta est).

Σύμφωνα με τον ιστορικό Πλούταρχο η διάβαση του Ρουβίκωνα «άνοιξε τις πλατιές πύλες του πολέμου και κατάρα φοβερή έπεσε στα κεφάλια των θνητών, μανία, οργή και εμφύλιος σπαραγμός συντάραξαν όλη την Ιταλία, το αίμα και ο αφανισμός κυριάρχησαν». Τέσσερα χρόνια εμφυλίων πολέμων χρειάστηκαν για να εγκαθιδρυθεί η μονοκρατορία του Καίσαρα. Στο τέλος αυτών των πολέμων έγινε απογραφή του πληθυσμού της Ρώμης και αποκαλύφθηκε η φριχτή αλήθεια:

Αντί τριακοσίων είκοσι χιλιάδων πολιτών που ήταν ο πληθυσμός πριν τον εμφύλιο είχαν απομείνει μόνον εκτατόν πενήντα χιλιάδες.

Η Δημοκρατία την οποία κατάργησε ήταν το καλύτερο δυνατό πολίτευμα παρά τα έντονα ολιγαρχικά στοιχεία που προσέδιδε στην Res Publica η κυριαρχία των αριστοκρατών. Η εκλογική διαδικασία παρέμενε για σχεδόν μισή χιλιετία ο θεμέλιος λίθος του πολιτεύματος.

Όλες οι βαθμίδες της εξουσίας απαιτούσαν την προσφυγή στη λαϊκή εντολή και όσο πιο υψηλή ήταν θέση τόσο πιο κρίσιμη ήταν και η εκλογική αναμέτρηση. Η καθιέρωση του Καίσαρα ως ισόβιου δικτάτορα ήταν μία καθαρή τυραννία που για να την κατανοήσουμε μπορούμε να την συγκρίνουμε (τηρουμένων των αναλογιών) με την σημερινή διακυβέρνηση του Ερντογάν στην Τουρκία.

Η φράση «πέρασε τον Ρουβίκωνα» λοιπόν έχει φτάσει σήμερα να σημαίνει την τολμηρή πράξη που κρίνει το μέλλον ενός ανθρώπου ή μιας κατάστασης. Το όνομα Ρουβίκωνας παραμένει σύμβολο της βίαιης ανατροπής της δημοκρατίας με σκοπό την εγκαθίδρυση δικτατορίας. Για αυτό δεν πρέπει να αυταπατόμαστε για τις προθέσεις και τις ιδεολογικές καταβολές ανθρώπων που κρύβονται πίσω από τέτοια ονόματα.

*O Παύλος Ι . Αλεξιάδης είναι Ιατρός- Ιστορικός ερευνητής