Κλινικά είπαν πως είναι Ηπειρώτης…Γράφει ο Όμηρος Τσάπαλος

Η Ήπειρος αποτελεί ένα κομμάτι της Ελλάδας εν πολλοίς ανεξερεύνητο και επομένως σκοτεινό. Το μικροκλίμα, το υψόμετρο, τα χρώματα του τοπίου αλλά κυρίως οι φυσιογνωμίες των ανθρώπων που συναντάς είναι ενδείξεις πως στην Ήπειρο η έννοια του χρόνου και του χώρου λειτουργούν διαφορετικά...

Είχα την τύχη να βρεθώ στο Μέτσοβο τις ημέρες που η Αθήνα καιγόταν από  την ζέστη. Αισθάνθηκα διπλά τυχερός καθώς τόσο η ορεινή μοναδικότητα του τοπίου όσο και η θερμοκρασία που δεν ξεπερνούσε τους 27 βαθμούς, με αποζημίωσαν στο ακέραιο και με έκαναν να δω με άλλο μάτι την  προοπτική των καλοκαιρινών διακοπών στο βουνό.

Η πρώτη λέξη που σου έρχεται στο νου για αυτό το ορεινό «αρκουδοχώρι» της Ηπείρου είναι η λέξη «Αβέρωφ». Ο ευπατρίδης και σημαντικός πολιτικός του προηγούμενου αιώνα υπήρξε ο άνθρωπος εκείνος που μεταμόρφωσε το Μέτσοβο, του έδωσε πνοή επιβίωσης πάνω στην στιγμή που οι κάτοικοι της ήταν έτοιμοι να το αφήσουν για την ξενιτιά ή για τις κοντινές πόλεις εξαιτίας της οικονομικής ανέχειας. Τότε ο Αβέρωφ έπεισε τον ευεργέτη Τοσίτσα να αφήσει την περιουσία του στο χωριό και με τα χρήματα αυτά να δημιουργηθούν υποδομές αγροτικής ανάπτυξης που όμοιες τους δεν έχει συναντήσει μέχρι σήμερα καμία ορεινή περιοχή της Ηπείρου αλλά και της υπόλοιπης Ελλάδας.

Οινοποιείο, τυροκομείο, μονάδες τυποποίησης, αμπέλια και βουστάσια, όλα δημιουργήθηκαν μέσα από το όραμα ενός άνδρα που πίστεψε στον τόπο του και που αποζητούσε στο τέλος της ζωής του εκείνα που άφησε να είναι περισσότερα από εκείνα που πήρε από την Ήπειρο.

Μοναδική και η εμπειρία από την Πινακοθήκη Αβέρωφ. Πρόκειται επίσης για μια προσωπική πρωτοβουλία του ηπειρώτη πολιτικού, όπου με επιμονή και υπομονή συνέλεγε επι δεκαετίες σημαντικά έργα τέχνης με σκοπό να δημιουργήσει ένα ορεινό πολιτιστικό κέντρο μοναδικό για τα ελληνικά χρονικά. Σήμερα, η πινακοθήκη αποτελεί από μόνη της πόλο έλξης και σημείο αναφοράς για όλη την περιοχή, με δεκάδες έργα τέχνης, κάποια εκ των οποίων έχουν συνδεθεί με στιγμές της ελληνικής επανάστασης αλλά και των μετέπειτα δύσκολων δεκαετιών της ανόρθωσης.

Το Μέτσοβο όμως δεν είναι μια μικρογραφία της Ηπείρου. Αποτελεί ευτυχή εξαίρεση στον κανόνα που θέλει την Ήπειρο αρκετά πίσω σε σχέση με τις υπόλοιπες Περιφέρειες της χώρας. Ένιωσα πως η περιοχή αναζητεί ταυτότητα και προσανατολισμό για τις επόμενες δεκαετίες. Γνώρισα νέους και δραστήριους ανθρώπους που πρώτοι έχουν συνειδητοποιήσει πως το παραγωγικό μοντέλο που μέχρι σήμερα κρατούσε την περιφέρεια στην κατάταξη των φτωχότερων περιφερειών της Ευρώπης, δεν μπορεί να συνεχιστεί για πολύ. Η ομορφιά του τοπίου είναι μοναδική, η άυλη πολιτιστική κληρονομιά επίσης, οι υποδομές όμως είναι απαρχαιωμένες μη μπορώντας να συμβάλουν σε μια ήπια τουριστική ανάπτυξη που θα βασίζεται στον πολιτιστικό τουρισμό και τον αγροτουρισμό.

Η Ήπειρος αποτελεί ίσως μια από τις τελευταίες προ-νεωτερικές περιφέρειες της Ευρώπης. Μετράει τον χρόνο σε άλλη συχνότητα και παρά του μεγάλους αυτοκινητόδρομους που μείωσαν τις αποστάσεις, οι αποστάσεις σε επίπεδο νοοτροπίας και ιεράρχησης προτεραιοτήτων δεν έχουν αλλάξει.

Η μοναδικότητα της περιοχής είναι η πρωτογενής ύλη της μεταμόρφωσης της. Είναι στο χέρι των ανθρώπων της Ηπείρου να την διαχειριστούν προς όφελος τους. Είναι τόσο απλό και ταυτόχρονα τόσο σύνθετο να αλλάξεις μια νοοτροπία που σε κρατάει στάσιμο. Ο Αβέρωφ το κατάφερε για το χωριό του το Μέτσοβο. Το στοίχημα είναι πλέον για όλη την Ήπειρο.