Προβοκάτορας άνευ αιτίας ο Ανδρέας.Ο αμερικανός διπλωμάτης αποκαλύπτει άγνωστες πτυχές της ιστορίας

Ο πρώην πρέσβης των ΗΠΑ, με αφορμή την πρόσφατη κυκλοφορία του βιβλίου του «Η αμερικανική πρεσβεία και η κατάρρευση της δημοκρατίας στην Ελλάδα, 1966-1969» από τις εκδόσεις Πατάκη, θυμάται τα ταραγμένα χρόνια της δικτατορίας όταν υπηρετούσε ως διπλωματικός υπάλληλος στην πρεσβεία των ΗΠΑ στην Αθήνα και μιλάει για όσους γνώρισε τόσο τότε όσο και αργότερα, στα χρόνια του ως πρέσβης -πλέον-των ΗΠΑ στην Ελλάδα, τη δεκαετία του '80. Μίλησε στην εφημερίδα Κυριακάτικη Ελευθεροτυπία, όπου μεταξύ άλλων αναφέρει:

Πώς θα ορίζατε τη σχέση του Ανδρέα με τον πατέρα του;

«Ο Γεώργιος Παπανδρέου ήταν ένας παραδοσιακός Έλληνας πολιτικός και σκεφτόταν, νομίζω, ότι ο γιος του ήταν προβοκάτορας άνευ αιτίας. Θεωρούσε ότι δεν υπήρχε λόγος να επιτίθεται στη βασιλική οικογένεια, τη μοναρχία, το κατεστημένο, ότι θα έπρεπε να είναι πιο πραγματιστής και να ακολουθήσει πιο παραδοσιακούς τρόπους αντί να είναι ριζοσπάστης και να παίρνει ακραίες θέσεις που δεν ήταν απαραίτητες. Ο Γεώργιος Παπανδρέου ήταν πιο συντηρητικός από τον γιο του και σκεφτόταν ότι ίσως έτσι, με το να είναι θορυβώδης, ο Αντρέας δημιουργούσε προβλήματα στο κόμμα. Συνεπώς ήταν μια κόντρα περισσότερο σε θέματα τακτικής παρά σε θέματα των βασικών θέσεων του κόμματος. Ο Ανδρέας έκανε εχθρούς που δεν χρειαζόταν να κάνει».

Αναφερθήκατε προηγουμένως στον Κωνσταντίνο Μητσοτάκη. Ποιος ήταν ο ρόλος του εκείνη την περίοδο;

«Σίγουρα ήταν ένας ανταγωνιστής του Ανδρέα μέσα στο κόμμα, την Ένωση Κέντρου, και αργότερα, όταν ήμουν πρεσβευτής την Ελλάδα, τη δεκαετία του '80, ήταν στην αντιπολίτευση, με τον Αντρέα πρωθυπουργό. Θα σας πω ένα ανέκδοτο από εκείνη την περίοδο. Όταν ανακοινώθηκε η τοποθέτησή μου στη θέση του αμερικανού πρέσβη στην Αθήνα, με πλησίασαν τρεις φίλοι που ανήκαν στη Νέα Δημοκρατία. Ο ένας ήταν ο Αντώνης Σαμαράς, ο οποίος ήταν στενός φίλος δικός μου και της οικογένειάς μου από τα παιδικά του χρόνια και ήθελε να συναντήσω τον Μητσοτάκη που βρισκόταν τότε για κάποιες επαφές στην Ουάσιγκτον, πριν καν παρουσιαστώ επίσημα στην Αθήνα. Και αρνήθηκα. Και αυτό έκανε τη σχέση μας λίγο ψυχρή, έμαθα ότι ο Μητσοτάκης δεν χάρηκε καθόλου με αυτό. Αλλά να συναντήσεις τον ηγέτη της αντιπολίτευσης πριν καν πας επίσημα στη χώρα; Θα υπήρχε δημοσιότητα, θα υπήρχαν επικεφαλίδες στις εφημερίδες, θα ήταν ένας πάρα πολύ άσχημος τρόπος για να αρχίσεις τη θητεία σου. Εγώ πίστευα ότι είχα δίκαιο αλλά αυτό δεν ευχαρίστησε καθόλου τον κ. Μητσοτάκη. Τον συνάντησα μετά στην Ελλάδα, αλλά τον έβρισκα λίγο εχθρικό εξαιτίας αυτού που θεωρούσε ως απόρριψη εκ μέρους μου. Και επίσης επειδή με είχαν περιγράψει σαν φίλο του Ανδρέα Παπανδρέου, το οποίο επίσης δεν ήταν αλήθεια. Την περίοδο που ήμουν στην Αθήνα σαν μεσαίας βαθμίδας υπάλληλος της πρεσβείας είχαμε φάει μαζί ένα βράδυ, όταν είχε βγει από τη φυλακή. Η γυναίκα μου γνώριζε καλά την τότε σύζυγό του, τη Μάργκαρετ, όπως κι εγώ. Μετά, την περίοδο της χούντας, εγώ ήμουν στην Ελλάδα κι εκείνος στην Αμερική. Αργότερα τον είδα όταν ήμουν πρέσβης στη Ζιμπάμπουε και ήρθα το καλοκαίρι στην Αθήνα. Ηθελε τότε να μιλήσουμε για τον Ρόμπερτ Μουγκάμπε και τη Σοσιαλιστική Διεθνή κ.λπ. Ως πρέσβης αργότερα συναντιόμουν συχνά μαζί του και τότε όντως αναπτύξαμε μια κάπως πιο στενή σχέση».

Στο βιβλίο σας αναφέρεστε και στον Κωνσταντίνο Καραμανλή.

«Στάθηκα τότε κριτικά απέναντί του επειδή θεωρούσα ότι θα μπορούσε να σώσει την κατάσταση, επιστρέφοντας στην Ελλάδα και οδηγώντας το κόμμα του στις εκλογές. Βέβαια δεν τον ήξερα τον άνθρωπο, δεν τον είχα συναντήσει ποτέ, συνεπώς η κρίση μου ήταν κάπως σκληρή. Εκείνος μάλλον σκέφτηκε: γιατί να επιστρέψω και να χάσω μια εκλογική αναμέτρηση; Οι Παπανδρέου θα κέρδιζαν ούτως ή άλλως, ωστόσο ο Καραμανλής θα μπορούσε να μειώσει τη διαφορά, ενώ από τη θέση της αντιπολίτευσης θα μπορούσε να παίξει καθοριστικό ρόλο. Βέβαια ήταν άνθρωπος που είχε την περηφάνια του και δεν ήθελε να τον χρησιμοποιήσουν, οπότε περίμενε μέχρι να τον καλέσουν πίσω και να του δώσουν την κυβέρνηση».

Δεν είναι εγωιστική αυτού του είδους η στάση;

«Είναι εγωιστική, αλλά από τη δική του πλευρά έτσι το έβλεπε. Είχε μεγάλη αυτοπεποίθηση, οπότε σκέφτηκε ότι «όταν με χρειαστούν θα με φωνάξουν να σώσω την κατάσταση». Βέβαια, ήταν μεγάλη η αναμονή, του πήρε επτά χρόνια».