Οικονομικό «μποτιλιάρισμα» στις συγκοινωνίες.Βασίλης Κωστούλας

Ο περιορισμός των ελλειμμάτων αναδεικνύεται σε κυρίαρχο στοιχείο της κυβερνητικής πολιτικής για τις εταιρείες μαζικών μεταφορών και τοποθετεί σε δεύτερη μοίρα το αναπτυξιακό σκέλος. «Μαζί με τα ξερά θα την πληρώσουν και πολλά χλωρά», αναφέρει χαρακτηριστικά στο tvxs.gr ο πρώην πρόεδρος του Συλλόγου Ελλήνων Συγκοινωνιολόγων, Γιάννης Χανδάνος, ο οποίος «γυρνάει» στην περίοδο των Ολυμπιακών Αγώνων προκειμένου να εντοπίσει τα τελευταία ουσιαστικά βήματα για την επέκταση των αστικών συγκοινωνιών. Από τις προωθούμενες αλλαγές είναι πιθανή και η αύξηση των εισιτηρίων, ως απόρροια της μειωμένης κρατικής επιδότησης.

«Σήμερα, τα Μέσα Μαζικής Μεταφοράς εξυπηρετούν περίπου το 40% των μετακινήσεων στην πόλη (60% από τα ΙΧ) αλλά -ανεξάρτητα από αυτό- σημασία έχει η περαιτέρω αύξηση της αξιοπιστίας τους, ώστε να διαμορφωθεί μία εναλλακτική έναντι του αυτοκινήτου, από το οποίο ούτως ή άλλως δεν μπορούμε να απαλλαχθούμε», υπογραμμίζει ο συγκοινωνιολόγος, κ. Χανδάνος, προβάλλοντας την ανάγκη για «ταχύτητα, πιστότητα στη δρομολόγηση και άλλα ποιοτικά χαρακτηριστικά, ιδιαίτερα σημαντικά για τον επιβάτη, όπως η καθαριότητα, ο κλιματισμός κλπ».

Ωστόσο, η κυβέρνηση στοχεύει πρωτίστως και άμεσα στη μείωση των ελλειμμάτων, τα οποία -με έτος αναφοράς το 2009- έχουν ως εξής:

ΕΘΕΛ (μπλε λεωφορεία) / 304,4 εκατ. ευρώ
ΗΛΠΑΠ (τρόλεϊ) / 87,3 εκατ. ευρώ
ΗΣΑΠ (ηλεκτρικός) / 66,6 εκατ. ευρώ
ΑΜΕΛ (μετρό) / 19 εκατ. ευρώ
ΤΡΑΜ / 37 εκατ. ευρώ
ΠΡΟΑΣΤΙΑΚΟΣ / υπάγεται στο έλλειμμα του ΟΣΕ (σιδηρόδρομου)- περισσότερα από 9 δις ευρώ
*Σημειώνεται ότι το Δημόσιο οφείλει στον ΟΑΣΑ περίπου 500 εκατ. ευρώ.

Σχέδιο με κριτήριο την οικονομία

Κύριο χαρακτηριστικό της κυβερνητικής πολιτικής στις συγκοινωνίες θα είναι η μείωση των επιδοτήσεων από το Δημόσιο στο 50% του εισιτηρίου (σήμερα φτάνει έως και 75%) -ήδη το υπουργείο Οικονομικών έχει μειώσει την επιδότηση κατά 18%. Η συγκεκριμένη εξέλιξη, μάλιστα, δεν αποκλείεται να επιφέρει αύξηση του εισιτηρίου (ενδεχομένως το 2011) το οποίο χωρίς τη δημόσια επιδότηση κοστίζει 1,6 αντί 1 ευρώ στον Οργανισμό Αστικών Συγκοινωνιών Αθήνας (ΟΑΣΑ), ο οποίος επιδοτείται με περίπου 140 εκατ. ευρώ σε ετήσια βάση.

Η κυβέρνηση δεν θα παραλείψει να περικόψει επιδόματα και υπερωρίες, ώστε να μην υπερβαίνουν το 8% των κύριων αποδοχών των εργαζομένων, οι οποίοι άλλωστε θα μπορούν να μετακινούνται από τη μία εταιρεία στην άλλη ανάλογα με τις ανάγκες που θα προκύπτουν. Το υπουργείο Υποδομών εξετάζει και την εκμετάλλευση – πώληση ακίνητης περιουσίας των εταιρειών αλλά διαμηνύει ότι δεν συζητά για ιδιωτικοποιήσεις με τη στενή έννοια του όρου. Ανάμεσα σε άλλα, μελετώνται και αλλαγές στο σύστημα ελέγχου των εισιτηρίων, με τη συνδρομή ιδιωτών. «Αν είναι κάτι το οποίο μπορεί να εφαρμοστεί, βλέπουμε και κάποιες Συμπράξεις Δημόσιου και Ιδιωτικού Τομέα (ΣΔΙΤ) σε τομείς όπως η τηλεματική και η συλλογή κομίστρου, τότε μπορεί να είναι θετικό», υποστηρίζει καταρχήν ο πρώην πρόεδρος του Συλλόγου Ελλήνων Συγκοινωνιολόγων, αναμένοντας την ολοκληρωμένη πρόταση της κυβέρνησης.

«Οι προτεραιότητες σήμερα αφορούν κυρίως στον εξορθολογισμό του συστήματος των ΜΜΜ και στη συγκράτηση του κόστους, γι’ αυτό και δεν βλέπουμε ιδιαίτερα επενδυτικά σχέδια, κανείς δεν μιλάει για προμήθειες λεωφορείων ή επεκτάσεις και κατασκευές, πλην έργων που μπορεί να είναι ενταγμένα στο Εθνικό Στρατηγικό Πλαίσιο Αναφοράς (ΕΣΠΑ), όπως η επέκταση του τραμ στον Πειραιά», τονίζει ο κ. Χανδάνος, ο οποίος χαρακτηρίζει «οικονομικό και έντονα πολιτικό» το θέμα της πολιτικής επιδότησης στο εισιτήριο: «Υπό τις παρούσες συνθήκες είναι προφανώς αδύνατο να έχουμε δωρεάν μετακινήσεις αλλά η πολιτεία πρέπει να δει με προσοχή ζητήματα όπως η διατήρηση ή μη δρομολογίων που εξυπηρετούν λίγους πολίτες».

Κατάργηση δρομολογίων στον ΟΣΕ

Σημειώνεται ότι στο πλαίσιο της οικονομικής εξυγίανσης του ΟΣΕ, η ΤΡΑΙΝΟΣΕ ανακοίνωσε ήδη την περικοπή δρομολογίων σε τουλάχιστον 35 σιδηροδρομικές γραμμές της Βόρειας Ελλάδας και της Πελοποννήσου, καθώς όπως αναφέρεται η πληρότητα των θέσεων δεν ξεπερνούσε το 25%. Το αμέσως επόμενο διάστημα το σχέδιο για τον ΟΣΕ θα τεθεί σε συνεδρίαση του υπουργικού συμβουλίου: «Ο σιδηρόδρομος δεν αναπτύχθηκε επαρκώς και έρχεται σήμερα, μέσα στην κρίση, να πληρώσει τις «αμαρτίες του παρελθόντος» (...) Θα πρέπει να είναι πάρα πολύ προσεκτικοί οι κυβερνητικοί χειρισμοί στο θέμα της κατάργησης γραμμών. Από τη μία πλευρά η ανάπτυξη του σιδηρόδρομου θα πρέπει να γίνεται πάρα πολύ μελετημένα (εμπορική και επιβατική κίνηση), από την άλλη τα κόστη λόγω της κακοδιαχείρισης των προηγούμενων ετών έχουν οδηγήσει σε λύσεις που θα συγκρατήσουν τα ελλείμματα. Νομίζω ότι ‘μαζί με τα ξερά θα την πληρώσουν και πολλά χλωρά’».

Μητροπολιτικός φορέας και συνδυασμένες μεταφορές

Το υπουργείο Υποδομών σχεδιάζει, παράλληλα, την ανάδειξη του ΟΑΣΑ σε μητροπολιτικό φορέα συγκοινωνιών, στον οποίο θα υπάγονται όλες οι συγκοινωνίες, μαζί με τα ΚΤΕΛ. Ο κ. Χανδάνος χαρακτηρίζει θετική τη συγκεκριμένη πρωτοβουλία: «ο Σύλλογος μιλάει για αυτό το θέμα εδώ και χρόνια», όπως και το γεγονός ότι «έχει τεθεί στο τραπέζι της συζήτησης το θέμα του συμβολαίου διαχείρισης για εκτελεστικό έργο από τα ΜΜΜ, συμβόλαια με τον ΟΑΣΑ για τον ορισμό της ποιότητας των υπηρεσιών». «Βεβαίως, θέλουμε και δράσεις για ζητήματα όπως η αντιμετώπιση της παράνομης στάθμευσης κλπ», επισημαίνει. Οι επιδοτήσεις στα Μαζικά Μέσα Μεταφοράς του νέου φορέα θα εξαρτώνται από τις επιδόσεις και την πρόοδο στο καθένα από αυτά. Επιπλέον, προωθούνται οι λεγόμενες συνδυασμένες μεταφορές. Σε αυτό το πλαίσιο, θα καταργηθούν αρκετές γραμμές λεωφορείων και τρόλεϊ τα οποία θα λειτουργούν περισσότερο συμπληρωματικά στα μέσα σταθερής τροχιάς (μετρό, ηλεκτρικός, τραμ).

Διαχρονικά «οξύμωρη πολιτική»

Ο κ. Χανδάνος κάνει λόγο για «οξύμωρη πολιτική της εκάστοτε κυβέρνησης τις τελευταίες 10ετίες, η οποία ακολουθούσε τη λογική: να ενισχύσουμε τα ΜΜΜ αλλά να μην πειράξουμε τα ΙΧ. Αυτή η πολιτική δεν επέτρεψε στις συγκοινωνίες να αναπτυχθούν όσο μπορούσαν. Αντιθέτως, τα ΙΧ κατέλαβαν χώρο που δεν τους ανήκε. Ως εκ τούτου, βλέπουμε παράνομη στάθμευση (το μεγαλύτερο πρόβλημα για το κυκλοφοριακό). Κάθε ευρωπαϊκή μεγαλούπολη αντιμετωπίζει κυκλοφοριακό πρόβλημα, είναι αναπόφευκτο. Το ζητούμενο, όμως, είναι να δίνεται και μια καλή εναλλακτική στον πολίτη. Προς αυτή την κατεύθυνση πρέπει να αναληφθούν πρωτοβουλίες».