Εξαρχιστάν: Ελάτε τώρα, αφού σας αρέσει… *Του Κωνσταντίνου Δούβλη, Ph.D.

Αλήθεια είναι. Σας αρέσει. Ας μην αυτοεξαιρεθώ… μας αρέσει!
Με αυτή την εξιδανικευμένη εικόνα της ανομίας μεγαλώσαμε. Με την ιδέα ότι υπάρχουν κάποιοι "ρομαντικοί επαναστάτες" στα Εξάρχεια που ακόμα αντιστέκονται στον καρκίνο του καπιταλισμού. Στη "χολέρα της καριέρας" που έλεγε και ο πρωθυπουργικός σύμβουλος....

Κάποια παιδιά που ακόμα παλεύουν. Που δεν αλλοτριώθηκαν. Εξού και τους δώσαμε τον "άκακο" χαρακτηρισμό "αντιεξουσιαστές"… μέχρι που έβγαλαν τα καλάσνικοφ….

Έχω κατά καιρούς γράψει εκτενώς για την ανομία στη χώρα μας. Για το θυμικό μας που δικαιολογεί παραβατικές πράξεις και ηρωοποιεί διάφορους κακοποιούς αν ντύσουν τις πράξεις τους με επαναστατικό μανδύα. Έχω κυρίως αναλύσει την έννοια του Κράτους- absentee landlord. Της Κρατικής δηλαδή εξουσίας που έχει εκχωρηθεί σε διάφορους νταβατζήδες που απροκάλυπτα τη νέμονται. Άλλωστε αυτή η χώρα ποτέ δεν έπασχε από αναλύσεις. Η αποφασιστικότητα στην εφαρμογή ήταν πάντα το τρωτό μας σημείο.

Μετά το περιστατικό της Πέμπτης οπου άνδρες του Λιμενικού εδάρησαν και σφαγιάσθησαν ανηλεώς αλλάξαμε επίπεδο. Είναι η έσχατη ώρα οπου οι αναλύσεις μπαίνουν στην άκρη και αρχίζει ο πόλεμος για την ανακατάληψη εδαφών από τα σώματα ασφαλείας. Είναι υπέρτατο ζήτημα όχι μόνο δημοκρατίας, αλλά κρατικής και κοινωνικής επιβίωσης.

Δυστυχώς υπάρχουν 2 παράμετροι που αποτελούν τροχοπέδη σε αυτή την προσπάθεια. Ο πρώτος είναι η πολιτική κάλυψη των κακοποιών από τη κυβέρνηση διά της πρωτοφανούς ανοχής σε περιστατικά βίας αλλά και της εξιδανίκευσης της αδράνειας από τα στελέχη ασφαλείας. Το ΥΕΝ σε μια ακατανόητη ανακοίνωση του… συγχαίρει τους Λιμενικούς -τους οποίους έστειλε ως πρόβατα επί σφαγή- για την ψυχραιμία τους. Προφανώς για την πολιτική ηγεσία του ΥΕΝ η εικόνα αξιωματικών να ξυλοκοπούνται, να μαχαιρώνονται και να αφοπλίζονται από κακοποιούς έχει ως ιδεατή αντιμετώπιση την… ψυχραιμία και όχι τη σύλληψη των παρανομούντων. Αδυνατούν να αντιληφθούν ότι κάθε γροθιά και κάθε μαχαιριά στο σώμα ενός άνδρα των Σωμάτων ασφαλείας αποτελεί πλήγμα στο κύρος του Σώματος και στην καρδιά της δημοκρατίας.

Και η ηγεσία όμως του υπουργείου προστασίας του Πολίτη κινείται στο ίδιο πλαίσιο. Η κυρία Υπουργός ανερυθρίαστα δήλωσε ότι "σέβεται" όποιον δηλώνει αναρχικός, αν και δε συμφωνεί. Πάλι καλά θα πω εγω διότι θα είχαμε και αυτό το παράδοξο. Η εντεταλμένη για τη δημόσια τάξη υπουργός να συμφωνεί με όσους θέλουν να την καταλύσουν…

Από το φιλόξενο αυτό βήμα όμως θα καλέσω την κυρία υπουργό να αναθεωρήσει. Διότι το θέμα δεν είναι όσοι δηλώνουν αναρχικοί, ή οτιδήποτε άλλο. Καθείς έχει δικαίωμα να νιώθει Αναρχικός, Σταλινικός ακόμα και Ναζιστής. Το πρόβλημα είναι όταν κάποιος με βάση τις ιδέες του παρανομεί! Όταν στο όνομα της αναρχικής δράσης, καταλαμβάνει δημόσιο χώρο, καταστρέφει, επιτίθεται, ληστεύει, δολοφονεί! Εκεί δεν χωρούν σεβασμοί σε ιδεολογίες, εκεί απαιτείται καταστολή….

Όμως, όχι. Ανακαλώ και… αυτομαστιγώνομαι. Διότι η κυρία υπουργός μάς κούνησε και σε αυτό τον τομέα το δάχτυλο. "Όποιος πιστεύει ότι το ζήτημα της εγκληματικότητας λύνεται μόνο με καταστολή είτε έχει άγνοια είτε το κάνει σκοπίμως", μας ειπε. Παρεμπιπτόντως αυτό μου θυμίζει το "όποιος αντιτίθεται στη συμφωνία των Πρεσπων είναι είτε βλάκας είτε φασίστας"…. αλλά μάλλον θα πρόκειται περι συμπτώσεως…

Πίστευα ότι εφόσον ανέλυσα το κοινωνικό φαινόμενο της εγκληματικότητας εκτενώς στο προηγούμενο άρθρο, δε θα χρειαζόταν να επανέλθω. Είχα λησμονήσει όμως την πρωτοφανή ανικανότητα αυτής της κυβέρνησης να επεξεργάζεται πληροφορίες και να τις ενσωματώνει.

Άλλη μια φορά λοιπόν εν τάχει, δε μου κάνει κόπο.

Το έγκλημα είναι ΚΟΙΝΩΝΙΚΟ φαινόμενο και δεν αφορά την αστυνομία! Έχει κοινωνικές ρίζες και αιτίες που εκτείνονται από την ακραία φτώχεια, τον κοινωνικό αποκλεισμό και τις ψυχικές διαταραχές και φτάνουν μέχρι τον αξιακό κώδικα, τις συναναστροφές και την κοινωνικοποίηση.

Η αστυνομία αδυνατεί να ελέγξει τους κοινωνικούς παράγοντες που δημιουργούν την εγκληματικότητα. Ο ρόλος της είναι να την ελέγχει, κυρίως μεσω της καταστολής! Ο αποτρεπτικός ρόλος της αστυνομίας υφίσταται μέσω της εμφανούς αστυνόμευσης και του δικτύου των πληροφοριών που διαθέτει. Και εκεί, όμως, η όποια αποτροπή αφορά την εκδήλωση μιας συγκεκριμένης παραβατικής πράξης και όχι του κοινωνικού φαινομένου της εγκληματικότητας!

Αυτά αφορούν εμάς τους κοινωνιολόγους-εγκληματολόγους και ουχί την πολική ηγεσία του ΥΔΤ! Η κυρία υπουργός έχει συγκεκριμένο καθήκον και έργο. Αυτό άπτεται της ασφάλειας των πολιτών την όποια έχει εντολή να διασφαλίσει! Πώς επιτυγχάνεται αυτός; Μα με τον μόνο τρόπο που υπάρχει παγκοσμίως! Με τη σκληρή, συστηματική και στοχευμένη καταστολή!

Αντιλαμβάνομαι ότι αυτό ταράζει τα αριστερά αντανακλαστικά της κυβέρνησης. Κατανοώ ότι κλονίζει την εικόνα που έχουν για τον εαυτό τους, αυτή του λυτρωτή της ανθρωπότητας. Αν θυμάστε, ο πρωθυπουργός ήθελε προ 4ετιας να αλλάξει την Ευρώπη και κατάντησε να διαλύσει τη χώρα του.. (αυτά έχει ο μεγαλοϊδεατισμός...).

Είναι δυστυχώς όμως ο μοναδικός τρόπος με τον οποίο μπορεί να αυτοπροσταστευτεί η συντεταγμένη πολιτεία. Είναι ο μόνος τρόπος για να συνεχιστεί απρόσκοπτα η κοινωνική ζωή που είναι απαραίτητη για την ευημερία των πολιτών.

Ας αντιληφθούν επιτέλους ότι δεν είναι στελέχη ΜΚΟ αλλά εντεταλμένοι υπουργοί με πολύ συγκεκριμένα καθήκοντα, και ας μη μας ταλαιπωρούν με φιλοσοφικές αναλύσεις που προφανώς τους έχουν μείνει απωθημένο από τα αμφιθέατρα της δεκαετίας του '70. Τότε δεν είχαν ακροατήριο και προφανώς βγάζουν το άχτι τους τώρα που -θέλοντας και μη- τους ακούμε…

Πάμε όμως στον δεύτερο παράγοντα που αποτρέπει να γίνουν τα δέοντα. Αυτός δυστυχώς είναι και πάλι η επαμφοτερίζουσα στάση μας, που εχει ως γενεσιουργό αιτία το έντονα συναισθηματικό, εφηβικού τύπου, θυμικό μας.

Σε ποσοστό που ξεπερνά το 80% οι κάτοικοι του λεκανοπεδίου επιθυμούν ασφάλεια. Ζητούν να "καθαρίσουν" τα Εξάρχεια. Να αποδοθούν οι γειτονιές στους πολίτες. Όταν όμως η ερώτηση πάει στον τρόπο, στον μοναδικό όπως ανέλυσα τρόπο, η στάση των ερωτώμενων αρχίζει να αλλάζει.

Η εικόνα των αστυνομικών να χρησιμοποιούν τη νόμιμη βία (που μονοπωλιακά κατέχουν) ενοχλεί. Ακομα και αν το αποτέλεσμα είναι το επιδιωκόμενο. Θέλουμε το αποτέλεσμα, όμως σε προσωπικό επίπεδο δεν είμαστε διατεθειμένοι να ενστερνιστούμε τις μεθόδους. Πολλοί λένε ότι αυτή η ιδιόμορφη συμπεριφορά έχει τις ρίζες της στην αστυνομία επί χούντας και στο αυταρχικό της αποτύπωμα στο συλλογικό υποσυνείδητο. Από τότε όμως πέρασαν 2 γενιές και οι όποιες αναμνήσεις έχουν εξαφανιστεί. Η πιο λογική προσέγγιση είναι ότι αυτό είναι γενικευμένο φαινόμενο στην Ελλάδα.

Σκεφτείτε λίγο την καθημερινότητά μας. Θέλουμε τον καλό μισθό, όχι όμως τη σκληρή δουλειά και τα εξοντωτικά ωράρια που τον συνοδεύουν. Θέλουμε ένα καλό κορμί, αλλά όχι τη διατροφή και την άσκηση που αποτελούν προϋποθέσεις. Θέλουμε λοιπόν και την ευνομία, αλλά όχι την καταστολή που είναι αναγκαία.

Συνεχίζουμε να αμπελοφιλοσοφούμε για έναν "τρίτο δρόμο", ένα ουτοπικό εναλλακτικό σενάριο που θα μας επιτρέψει να έχουμε και την πίτα ολόκληρη και τον τετράποδο φίλο μας ταϊσμένο… Και επειδή τέτοιος δρόμος δεν υπάρχει και δεν θα υπάρξει, είμαστε εγκλωβισμένοι στην ατέρμονη αναζήτηση και στην αδράνεια….

Είναι καιρός για μια βίαιη ενηλικίωση. Εύκολες λύσεις δεν υπάρχουν, παρά μόνο παλιές και δοκιμασμένες. Αν επιθυμούμε ένα κοινωνικό ιδανικό όπως η δημόσια τάξη, αν πραγματικά θέλουμε να την αποκαταστήσουμε σε μια χώρα που τόσο λοιδορήθηκε, πρέπει να "λερώσουμε τα χέρια μας". Κυρίως πρέπει να εμπιστευτούμε τα σώματα ασφαλείας. Με τα θετικά και τα αρνητικά τους. Να τους δώσουμε την κοινωνική νομιμοποίηση να κάνουν την δουλειά τους και να εκπληρώσουν την αποστολή τους.

Διαφορετικά, αυτό μας αρέσει, αυτό θα (συνεχίσουμε να) έχουμε…

*Ο Κωνσταντίνος Δούβλης είναι εγκληματολόγος, διδάκτωρ Κοινωνιολογίας της Αστυνόμευσης.