«Case Study»: Γιατί δεν έχει η Ελλάδα βιομηχανία; Του Νικόλα Δημητριάδη

Η αγορά ελικοπτέρων στην Ελλάδα ως υπόδειγμα «σωστού προγραμματισμού»…

Το «κέις στάντι» που θα παρουσιάσουμε εν συντομία είναι τα ελικόπτερα γενικής χρήσης. Ελικόπτερα μεσαίων διαστάσεων και βάρους, που χρησιμοποιούνται σε πολλές εκδόσεις, με ποικίλο εξοπλισμό, για μία σειρά ρόλων, από τη μεταφορά στρατευμάτων, μέχρι τις αεροδιακομιδές....

Τον χειμώνα που μας πέρασε η τουρκική βιομηχανία παρέδωσε το πρώτο από τα 109 ελικόπτερα τύπου Μπλακ Χωκ, της αμερικανικής εταιρείας Σικόρσκι, που κατασκευάζονται κατόπιν αδείας στη γείτονα. Τα ελικόπτερα προορίζονται για τον Τουρκικό Στρατό, την Αεροπορία, αλλά και την Υπηρεσία Δασών. Στην κατασκευή τους εμπλέκονται μια σειρά εταιρειών με μικρό ή μεγάλο υποκατασκευαστικό έργο. Η Τουρκία διαθέτει ήδη παλαιότερες εκδόσεις του ελικοπτέρου, σε χρήση από τον Στρατό, τη Χωροφυλακή και το Ναυτικό.

Η εμπειρία που αποκτήθηκε από τις αγορές αυτές, οδήγησε την Τουρκία στο επόμενο βήμα: Την ανάπτυξη ενός «εγχώριου» ελικοπτέρου, σε ιταλικά σχέδια και με αμερικανικούς κινητήρες. Το ελαφρύ ελικόπτερο «Γκοκμπέι» βρίσκεται στο στάδιο ανάπτυξης: πέρυσι πέταξε το πρωτότυπο και οι δημιουργοί του ελπίζουν να αρχίσουν τη μαζική παραγωγή το 2021.

Ποια είναι η αντίστοιχη κατάσταση στην Ελλάδα; Στις δεκαετίες του 1990 και 2000 αγοράστηκαν αρκετά ελικόπτερα, για τις ανάγκες των Ενόπλων Δυνάμεων και των υπόλοιπων υπηρεσιών.

Πρώτο το Πολεμικό Ναυτικό ξεκίνησε από τη δεκαετία του ’90 την προμήθεια 11 αμερικανικών ελικοπτέρων S-70 (ναυτική έκδοση του ΜπλακΧοκ), σε δύο παραγγελίες. Στη συνέχεια, η Πολεμική Αεροπορία προμηθεύτηκε 12 γαλλικά ελικόπτερα Σούπερ Πούμα για αποστολές έρευνας και διάσωσης. Ο Ελληνικός Στρατός, από την άλλη προτίμησε το ελικόπτερο ΝΗ-90 της ευρωπαϊκής κοινοπραξίας NHI Industries. Το 2003 αγοράστηκαν 20 ελικόπτερα με κόστος 700 εκατομμύρια ευρώ. Το Λιμενικό Σώμα στράφηκε στα γαλλικά AS Ντώφιν, αγοράζοντας το 2003 έξι ελικόπτερα αντί 50.000.000 ευρώ. Ελικόπτερα αγόρασε και το Πυροσβεστικό Σώμα: δύο τύπου Σούπερ Πούμα και 3 τύπου BK-117. Το ΕΚΑΒ, από την άλλη, προτίμησε ελαφρύτερα ελικόπτερα και απέκτησε, το 2000, 5 ιταλικά Aγκούστα 109. Τέλος, η Ελληνική Αστυνομία διαθέτει 5 ελαφρά ελικόπτερα, τα τρία τύπου BO-105 και τα δύο τύπου EC-135.

Συνοψίζοντας, βλέπουμε ότι η Ελλάδα, μέσα σε δύο δεκαετίες, αγόρασε από το εξωτερικό 64 ελικόπτερα, 8 (!) διαφορετικών τύπων. Τα καταφέραμε έτσι, ώστε κάθε κλάδος των Ενόπλων Δυνάμεων και κάθε δημόσια υπηρεσία να διαθέτει ξεχωριστό τύπο ελικοπτέρου, διαφορετικό από όλους τους άλλους!

Όπως είναι προφανές, οι αποσπασματικές παραγγελίες λίγων μόνο κομματιών, έχουν αυξημένο κόστος και δεν προσφέρουν υποκατασκευαστικό έργο στην εγχώρια βιομηχανία. Η πολυτυπία είναι για χουβαρντάδες. Το πρόγραμμα των NH του στρατού, π.χ., προέβλεπε την αγορά 34 ελικοπτέρων, αλλά τελικώς έμεινε στα 20, λόγω έλλειψης κονδυλίων. Δεν προκαλεί εντύπωση, βέβαια, καθώς, εκτός των άλλων, τα ελικόπτερα αγοράστηκαν όχι με διεθνή διαγωνισμό, αλλά με απευθείας ανάθεση, αυξάνοντας το κόστος εκάστου στα 28 εκατομμύρια (ενώ οι Φινλανδοί αγόρασαν τoν ίδιo αριθμό ελικοπτέρων προς 20 εκατομμύρια έκαστο).

Αλλά τα προβλήματα δεν σταματούν εκεί. Κάθε τύπος ελικοπτέρου απαιτεί προφανώς ξεχωριστή διοικητική μέριμνα, διαφορετική σύμβαση υποστήριξης, διαφορετικά ανταλλακτικά, διαφορετική εκπαίδευση πιλότων και μηχανικών κ.λπ. κ.λπ… Η πολυτυπία κόστισε χρήματα στους φορολογούμενους, στέρησε τη χώρα από βιομηχανικό έργο και θέσεις εργασίας υψηλής εξειδίκευσης και φόρτωσε το δημόσιο με ένα τιτάνιο (και κοστοβόρο) έργο υποστήριξης.

Όσο για το επιχειρησιακό αποτέλεσμα, δεν χρειάζεται να πούμε πολλά. Όταν πέρασε η περίοδος των παχιών αγελάδων, φάνηκε η έκταση του εγκλήματος. Τα ελικόπτερα του ΕΚΑΒ είναι καθηλωμένα, περιμένοντας μια δωρεά του ιδρύματος Σταύρος Νιάρχος, μπας και ξαναπετάξουν. Τα ελικόπτερα του Λιμενικού έχουν σταματήσει να πετούν στο Αιγαίο εδώ και χρόνια. Τα S-70 του Πολεμικού Ναυτικού δεν έχουν σύμβαση υποστήριξης, με αποτέλεσμα να εμφανίζουν προβλήματα διαθεσιμότητας (γεγονός που δεν εμποδίζει το ναυτικό να προωθεί την αγορά 4 νέων, προς 250 εκατομμύρια δολλάρια). Όσο για τα πολύπαθα NH-90 του Στρατού, δεν έχει καν ολοκληρωθεί η παραλαβή τους και είναι ζήτημα να πετάνε δυο-τρία…

Έτσι, ο Στρατός αναγκάζεται να χρησιμοποιεί τα «παλαιολιθικά» ελικόπτερα Χιούι, εποχής του πολέμου του… Βιετνάμ, ενώ βλέπουμε να γίνονται αεροδιακομιδές ασθενών με C-130 και Σινούκ, μέσα που έχουν πολλαπλάσιο κόστος λειτουργίας.

Αν ρωτούσαμε τους «υπεύθυνους» γιατί αγοράστηκαν τόσοι διαφορετικοί τύποι ελικοπτέρων, αντί να γίνει μια μαζική αγορά ενός τύπου για όλες τις υπηρεσίες, με ανάλογη γραμμή παραγωγής στην Ελλαδα, η απάντηση θα ήταν απλή: «Δεν υπήρχανε τα χρήματα». Κι όμως, τα εκατομμύρια που σπαταλήθηκαν και εξακολουθούν να σπαταλώνται, λόγω αυτής της επιλογής, είναι πολύ περισσότερα. Αλλά, αν τους ρωτήσουμε γιατί δεν επιλέχθηκαν τουλάχιστον ένας-δύο τύποι (μεσαίου και ελαφρού βάρους) για όλες τις υπηρεσίες, τι απάντηση θα έδιναν;

Αν αυτή είναι η ιστορία των ελικοπτέρων, που μετρούν μερικές δεκάδες, μπορεί εύκολα να φανταστεί κανείς την αντίστοιχη ιστορία των τροχοφόρων οχημάτων -αυτοκίνητα, τζιπ, φορτηγά- που χρησιμοποιούνται από το ελληνικό δημόσιο κατά δεκάδες χιλιάδες…

ardin-rixi.gr