Έντονο διπλωματικό παρασκήνιο για το Τουρκικό «μπλόκο» στην Κυπριακή ΑΟΖ - Spiegel: «Θησαυρός» τα αποθέματα φυσικού αερίου

Στάσιμη παραμένει για δέκατη ημέρα η κατάσταση στην κυπριακή ΑΟΖ, με τα τουρκικά πολεμικά πλοία να διατηρούν τον αποκλεισμό του πλωτού γεωτρύπανου της ΕΝΙ, «Saipem 12000», μη επιτρέποντάς του να προχωρήσει σε γεώτρηση, στον στόχο «Σουπιά»....
Το διπλωματικό παρασκήνιο εξακολουθεί να είναι έντονο, αλλά η 'Αγκυρα παραμένει αμετακίνητη στις θέσεις της. Λευκωσία, Ρώμη και Βρυξέλες αναμένουν την 22α Φεβρουαρίου, οπότε εκπνέει η παράνομη τουρκική «Navtex». Ουδείς μπορεί να προδικάσει κατά πόσο η 'Αγκυρα θα εκδώσει νέα παράνομη «Navtex».
Η ιταλική ΕΝΙ, η οποία κάνει τη γεώτρηση έχει δηλώσει πως το ζήτημα είναι διπλωματικό και πέρα από τον έλεγχο της. Το γεωτρύπανο θα πρέπει να μετακινηθεί τέλος του μηνός στο Μαρόκο.
Στο μεταξύ, σε ισχύ τίθενται από την Δευτέρα, δύο νέες «Navtex», τις οποίες εξέδωσε η Κυπριακή Δημοκρατία για ασκήσεις με πραγματικά πυρά.
Η πρώτη είναι για λογαριασμό της UNIFIL (Ειρηνευτικής Δύναμης του ΟΗΕ για τον Λίβανο) σε περιοχή νοτίως του τεμαχίου 3 της κυπριακής ΑΟΖ και η δεύτερη για λογαριασμό της Ρωσικής Ομοσπονδίας βορείως του ίδιου τεμαχίου.
Η κρίση στην κυπριακή ΑΟΖ και η ένταση, που προκάλεσε η 'Αγκυρα στο Αιγαίο είναι τα κύρια θέματα στην ειδησεογραφία, την αρθογραφία και στις αναλύσεις των σημερινών κυπριακών εφημερίδων.
«Ο Φιλελεύθερος», σε πρωτοσέλιδο ρεπορτάζ, που υπογράφει ο Κώστας Βενιζέλος, έχει τίτλο «Τελεσίγραφο από Ερντογάν- Θέλει συνδειαχείριση-διαχωρισμό αερίου και μοντέλο δύο κρατών στο Κυπριακό».
Επίσης, αναφέρει ότι η 'Αγκυρα παρουσιάζεται αποφασισμένη «να τραβήξει στα άκρα τις εξελίξεις στην κυπριακή ΑΟΖ, μέχρι δηλαδή να εξασφαλίσει αυτά που επιδιώκει». Πληροφορίες της εφημερίδας αναφέρουν πως η αποκλιμάκωση της κρίσης για την Τουρκία «περνά μέσα από τη συνδιαχείριση του φυσικού αερίου και σε ό,τι αφορά το Κυπριακό σε ένα μοντέλο, που θα παραπέμπει σε δυο κράτη».
Σύμφωνα με το ρεπορτάζ υπάρχουν διάφορα σενάρια, τα οποία όλα εξαρτώνται από τις αποφάσεις που θα λάβει η 'Αγκυρα:
•Πρώτο σενάριο είναι να μην ανανεώσει η Τουρκία τη Navtex, στις 22 Φεβρουαρίου και το γεωτρύπανο να προχωρήσει στο τεμάχιο 3 και να αρχίσει στις προγραμματισμένες έρευνες. Σημειώνεται πως η γεώτρηση, που είναι προγραμματισμένη να γίνει στο τεμάχιο 3, είναι εκτός των ορίων εκείνων, που «διεκδικεί» η Τουρκία, ωστόσο και πάλι δεν επέτρεψε την πραγματοποίηση των ερευνών, ακινητοποιώντας το Saipem 12000.

•Δεύτερο σενάριο, να ανανεωθεί η «παράνομη» Navtex από την Τουρκία και να αποχωρήσει το γεωτρύπανο. Σε αυτή την περίπτωση «ματαιώνονται οι σχεδιασμοί της Κυπριακής Δημοκρατίας και της εταιρείας ΕΝΙ και δημιουργούνται νέα δυσχερή δεδομένα σε σχέση με το ενεργειακό πρόγραμμα της Κύπρου».

•Τρίτο, να υπάρξει εξέλιξη, που θα εκτονώσει την κρίση. Αυτή τη στιγμή δεν υπάρχει οτιδήποτε στον ορίζοντα, ωστόσο στο παρασκήνιο έχουν εμπλακεί πολλοί διεθνείς παίκτες και ως εκ τούτου δεν αποκλείεται αυτό να οδηγήσει σε εκτόνωση της έντασης. Πώς θα γίνει τούτο, κανείς δεν μπορεί να πει με βεβαιότητα. Κυρίως γιατί ένας από τους βασικούς παίκτες, η Τουρκία, είναι αστάθμητος παράγοντας.

Το καλύτερο σενάριο, όπως αναφέρει, για τη Λευκωσία είναι εντός της εβδομάδας να εκτονωθεί η κρίση με την αποχώρηση των τουρκικών πολεμικών. Αυτό σημαίνει ότι η ΕΝΙ θα συνεχίσει το ερευνητικό της πρόγραμμα, όπως και η Κυπριακή Δημοκρατία.

Εάν, όμως, σημειώνεται «συμβεί το αντίθετο και το γεωτρύπανο αποχωρήσει, τότε το ερευνητικό πρόγραμμα της Λευκωσίας θα βρεθεί στο έλεος των προθέσεων της Τουρκίας. Το καθεστώς Ερντογάν μπορεί να παγώσει, μετά που πέτυχε τον πρώτο στόχο με τεμάχιο 3 και ΕΝΙ, μέρος του προγράμματος καθορίζοντας πού θα δραστηριοποιείται η Κυπριακή Δημοκρατία. Προφανώς, και δεν μπορεί να επιβάλει απαγόρευση σε ΤΟΤΑΛ και ΜΟΜΠΙΛ, καθώς Γαλλία και ΗΠΑ δεν είναι Ιταλία».

Η «Καθημερινή» Κύπρου, με τίτλο : «Διπλωματικές ναυμαχίες σε ΑΟΖ και Αιγαίο», γράφει ότι την ετοιμότητα της 'Αγκυρας «να παίξει με τη φωτιά» δείχνει το δραματικό 48ωρο ελληνοτουρκικής έντασης στο Αιγαίο μετά τον εμβολισμό του περιπολικού ανοικτής θαλάσσης «Γαύδος 090» από πλοίο της τουρκικής Ακτοφυλακής στα Ίμια, αλλά και το φράγμα τουρκικών πολεμικών στο πλωτό γεωτρύπανο «Saipem12.000» στα όρια του οικοπέδου 3 της κυπριακής ΑΟΖ.

Η αντιπαράθεση γύρω από τα Ίμια , σημειώνεται, «προκάλεσε τον συναγερμό της Αθήνας, την ενημέρωση των συμμαχικών χωρών για τις προκλήσεις των Τούρκων και την επικοινωνία των πρωθυπουργών Αλέξη Τσίπρα και Μπιναλί Γιλντιρίμ, οι οποίοι συμφώνησαν στην αποκλιμάκωση της έντασης». Πάντως, το τελεσίγραφο της 'Αγκυρας στην κυπριακή ΑΟΖ έχει προκαλέσει, σύμφωνα με το ρεπορτάζ, κινητικότητα στην Ευρωπαϊκή Ένωση, από την οποία ο πρόεδρος Αναστασιάδης ζήτησε «χείρα βοηθείας», αλλά και «ανησυχία στο Ισραήλ, το οποίο βλέπει πίσω από τις τουρκικές κινήσεις τον κίνδυνο να πληγεί η ενεργειακή πολιτική της ευρύτερης περιοχής».

Ο «Πολίτης» , με πρωτοσέλιδο τίτλο: «Νέα δεδομένα επί της θαλάσσης» , σε ανάλυση του διευθυντή του, Διονύση Διονυσίου, αναφέρει ότι για την «κατανόηση» της κίνησης της Τουρκίας στο οικόπεδο 3 της κυπριακής ΑΟΖ «οφείλουμε να ξεκινήσουμε ανάποδα, πριν καταλήξουμε στο Κυπριακό». Στην ανάλυση σημειώνεται ότι τα πράγματα είναι πολύ πιο σοβαρά από όσο φαίνονται. Στην περιοχή της Ανατολικής Μεσογείου, πέραν των διαχρονικών γεωπολιτικών βλέψεων των μεγάλων (ΗΠΑ-Ρωσία-ΕΕ) και των μεσαίων (Αίγυπτος -Τουρκία- Ισραήλ -Ελλάδα), άρχισαν να προστίθενται, να ξεδιπλώνονται εδώ και μια δεκαετία διάφορες προσεγγίσεις, έχοντας όλες εντάξει στη βασική τους ανάλυση τις ανακαλύψεις κοιτασμάτων φυσικού αερίου. Ο διευθυντής του «Πολίτη» υποστηρίζει ότι «όλα ξεκίνησαν με τα πρώτα κοιτάσματα της Αιγύπτου, ακολούθησαν τα μεγάλα κοιτάσματα Ταμάρ και Λεβιάθαν του Ισραήλ, για να φτάσουμε στα κοιτάσματα Αφροδίτη και Καλυψώ της Κύπρου». Γράφτηκε, θυμίζει, επανειλημμένα ότι το φυσικό αέριο της Λεβαντίνης «μπορεί να αποτελέσει ευλογία ή και κατάρα».

Σε αυτό το σκηνικό, σημειώνεται, η Κύπρος και ο λαός της, ίσως για πρώτη φορά στην Ιστορία της, σε συνδυασμό με την παρουσία της ως πλήρες μέλος της ΕΕ, βρίσκονται μπροστά σε μια υπαρκτή γεωπολιτική αναβάθμιση.

«Σε μια χώρα βεβαίως, όπου υπερισχύει ο φόβος και βασιλεύει η μιζέρια δεν είναι εύκολο να δει κάποιος τις προοπτικές. Δεν βοηθά καθόλου και ο περιβάλλων γεωπολιτικός χώρος, ο οποίος διέπεται από πολιτική ρευστότητα, οικονομική δυσπραγία και τεράστια δημοκρατικά ελλείμματα. Κι όμως, η ζοφερή σημερινή εικόνα θα μπορούσε να είναι εντελώς διαφορετική» , καταλήγει η ανάλυση.

Spiegel: «Θησαυρός» τα αποθέματα φυσικού αερίου στη Μεσόγειο

Το γερμανικό περιοδικό der Spiegel στην ηλεκτρονική του έκδοση δημοσιεύει άρθρο για τα κοιτάσματα φυσικού αερίου με τίτλο «Κυνήγι για το θησαυρό της Μεσογείου» και υπότιτλο «Γεωστρατηγικό powerplay».

Όπως αναφέρει το γερμανικό περιοδικό «στη Μεσόγειο υπάρχουν τεράστια αποθέματα φυσικού αερίου και πολλοί θέλουν να εξορύξουν την πρώτη ύλη. Τώρα κλιμακώνεται η διένεξη ανάμεσα στο Ισραήλ και το Λίβανο, αλλά κι ανάμεσα στην Τουρκία και την Κύπρο».

«Ο πόλεμος στη Συρία, η πυρηνική απειλή από τη Βόρεια Κορέα, η διένεξη Ιράν και Ισραήλ, η διαμάχη για τα νησιά της νότιας κινεζικής θάλασσας - όλες οι παγκόσμιες εστίες κρίσης συζητούνται στη Διάσκεψη Ασφαλείας του Μονάχου. Είναι πολύ πιθανό όμως ότι το ενδιαφέρον εστιάζεται και στη Μεσόγειο. Κι ο λόγος είναι, το φυσικό αέριο.

Πολλά παραμεσόγεια κράτη τσακώνονται αυτόν τον καιρό για το ποιος επιτρέπεται και πού να αναζητήσει και να εξορύξει την πρώτη ύλη. Η Τουρκία με την Κύπρο και την Ελλάδα, το Ισραήλ με το Λίβανο. Από τις αρχές του μήνα η κατάσταση έχει κλιμακωθεί» σημειώνει το Der Spiegel και προσθέτει:

Νότια του κυπριακού λιμανιού της Λάρνακας βρίσκεται ένας θησαυρός αερίου. Σύμφωνα με την κυβέρνηση της Λευκωσίας, τουρκικά πολεμικά πλοία εμποδίζουν από την Παρασκευή της προηγούμενης εβδομάδας τον ιταλικό ενεργειακό όμιλο ΕΝΙ να φτάσει με το πλοίο-γεωτρύπανο "Saipem 12000" την περιοχή προς εξερεύνηση.

Το υπόβαθρο αυτής της επιχείρησης μπλοκαρίσματος είναι η εδώ και δεκαετίες διαρκούσα διένεξη στο τρίτο μεγαλύτερο νησί της Μεσογείου. Το 1974 ο τουρκικός στρατός κατέλαβε το βόρειο τμήμα, αφού οι Ελληνοκύπριοι είχαν διαπράξει πραξικόπημα για να προσαρτήσουν το νησί στην Ελλάδα. Έκτοτε η χώρα είναι διαιρεμένη.

Η Κυπριακή Δημοκρατία, η κυβέρνηση της οποίας κυβερνά το νότιο τμήμα από τη Λευκωσία, είναι μέλος της ΕΕ από το 2004. Δεν αναγνωρίζεται από την Τουρκία. Τώρα η κυβέρνηση της Άγκυρας έχει τη γνώμη ότι η αναζήτηση πρώτων υλών χωρίς τη σύμφωνη γνώμη των Τουρκοκυπρίων περιφρονεί τα δικαιώματά τους και μαζί τα δικά της.

Η ΕΕ επικρίνει το μπλοκάρισμα του πλοίου και προειδοποιεί ότι η Τουρκία πρέπει να σεβαστεί την εδαφική κυριαρχία της χώρας μέλους της ΕΕ. Στο περιθώριο της συνόδου κορυφής για την καταπολέμηση του ΙΚ στο Κουβέιτ αυτή τη βδομάδα, οι ΥΠΕΞ της Τουρκίας και της Ιταλίας συζήτησαν επίσης για το θέμα αυτό.

Το ιταλικό ΥΠΕΞ – σύμφωνα με το Dpa – δήλωσε μετά τη συνάντηση ότι αναμένει να βρεθεί μια «κοινή λύση, σύμφωνη με το διεθνές δίκαιο και τα συμφέροντα τόσο της ΕΝΙ, των χωρών της περιοχής όσο και των δύο κυπριακών κοινοτήτων». Προς το παρόν όμως δεν διαφαίνεται συμβιβασμός. Το μπλόκο στην ανατολική Μεσόγειο καλά κρατεί.

Έτσι, σε πρώτη φάση, στην οικονομικά πληγείσα από την ευρωκρίση Κυπριακή Δημοκρατία απομένει μόνο η ελπίδα για τα άλλα, αδιαφιλονίκητα κοιτάσματα αερίου, μεταξύ των οποίων και το Block 12, το επονομαζόμενο «Αφροδίτη». Κι αυτό συνορεύει με τις συμφωνημένες πριν μερικά χρόνια θαλάσσιες οικονομικές ζώνες της Αιγύπτου, του Ισραήλ και του Λιβάνου. Στο βυθό της Μεσογείου στένεψαν τα πράγματα.

Και τα δυο εχθρικά κράτη της Μέσης Ανατολής, Ισραήλ και Λίβανος, ‘τρώγονται’ λόγω του φυσικού αερίου. Η κυβέρνηση της Ιερουσαλήμ προωθεί εντατικά την αναζήτηση αερίου.

Εδώ και πέντε χρόνια γίνεται εκμετάλλευση των 282 δισ. κυβικών μέτρων κοιτάσματος "Tamar", το οποίο απέχει περίπου 80 χλμ. περίπου από το λιμάνι της Χάιφα. Του χρόνου αναμένεται να έχει εξερευνηθεί το πολύ μεγαλύτερο κοίτασμα «Λεβιάθαν», 621 δισ. κυβικών μέτρων.

Τώρα έχει ξεσπάσει διαμάχη για μια μεγάλη περιοχή έκτασης 1.742 τ.χλμ., το οποίο διεκδικούν οι δύο χώρες. Ο ισραηλινός ΥΠΕΞ Α Λίμπερμαν προειδοποίησε, στα τέλη Ιανουαρίου, τις διεθνείς εταιρείες να μη συμμετάσχουν στην έρευνα και εκμετάλλευση, γιατί – όπως είπε – θα ήταν «λάθος». Υπονοούσε την ΕΝΙ, τη γαλλική Total και τη ρωσική Novatek.

Η κυβέρνηση του Λιβάνου εμφανίζεται απτόητη. Την περασμένη Παρασκευή ο υπ. Ενέργειας Σεζάρ Αμπί Χαλίλ υπέγραψε συμφωνίες με την κοινοπραξία. Ο αμερικανός ΥΠΕΞ Ρεξ Τίλερσον , σε επίσκεψή του την Πέμπτη στη Βηρυτό, προσπάθησε να διαμεσολαβήσει ανάμεσα στη λιβανέζικη και στην ισραηλινή θέση, αλλά αποχώρησε χωρίς αποτέλεσμα.

Κι έπειτα τίθεται και το ερώτημα πώς η Κύπρος και το Ισραήλ θα μπορέσουν στο μέλλον να εξάγουν εν γένει το φυσικό αέριο. Υπό συζήτηση βρίσκεται ένας αγωγός από το Ισραήλ μέσω Κύπρου και Ελλάδας να το μεταφέρει στην Ιταλία.

Οι υπ. Ενέργειας των τεσσάρων χωρών υπέγραψαν στα τέλη του περασμένου χρόνου σχετική δήλωση προθέσεων. Το έργο όμως θεωρείται μάλλον μη ρεαλιστικό, λόγω του υψηλού κόστους, της γεωπολιτικής κατάστασης και των τεχνικών προκλήσεων.

Αντ’ αυτού υπάρχουν σκέψεις να διοχετεύουν το Ισραήλ και η Κύπρος το υγροποιημένο αέριό τους (LNG) στην Αίγυπτο. Η χώρα διαθέτει ήδη εργοστάσια LNG και είναι το μοναδικό παραμεσόγειο κράτος, το οποίο μπορεί να εκμεταλλευθεί τα κοιτάσματα αερίου του χωρίς πολιτικές διενέξεις.

Το 2015 η ΕΝΙ βρήκε έξω από την παραθαλάσσια πόλη Port Said, σε βάθος 1500 μέτρων κοίτασμα φυσικού αερίου έκτασης περίπου 100.000 τ.χλμ. – το "Zohr". Θεωρείται το μεγαλύτερο εύρημα που ανακαλύφτηκε ποτέ στη Μεσόγειο και αναμένεται να καλύπτει τις ανάγκες της Αιγύπτου σε αέριο για τις επόμενες δεκαετίες. Ο Πρόεδρος Αμπντέλ Φατάχ αλ Σίσι εγκαινίασε πανηγυρικά το κοίτασμα πριν από δύο εβδομάδες.