Οι χρήσιμοι και οι άχρηστοι ηλίθιοι. Γράφει ο *Κώστας Β. Μάρκου

O όρος «χρήσιμοι ηλίθιοι» αποδίδεται στον Λένιν και ένεκα αυτού έχει πλέον πολιτικά χαρακτηριστικά. Αυτό επιτρέπει στον χρήστη του να τον χρησιμοποιεί χωρίς να κινδυνεύει είτε να χαρακτηριστεί υβριστής, είτε να ανοίξει εκκρεμότητες με τα ποινικά δικαστήρια. Διερευνώντας τη σχετική βιβλιογραφία διαπίστωσα ότι οι πάντες συμφωνούν ότι ο Λένιν ποτέ δεν εξεστόμισε, ούτε έγραψε τη φράση αυτή. Παρέμεινε όμως ως ιδιοκτήτης της, όπως και τόσα άλλα ανάλογα παραδείγματα στην ιστορία, «αναφερόμενος»  σε...

Δυτικούς διανοούμενους και άλλους αριστερούς που συνεπικουρούσαν το μπολσεβικικό κίνημα χωρίς να αποτελούν μέλη του και μπορούσαν να γίνουν  αντικείμενο εκμετάλλευσης από αυτούς, πιστεύοντας και υπηρετώντας έναν σκοπό που εξυπηρετούσε τους κομμουνιστές και αριστερούς γενικότερα.

Συχνά χρησιμοποιείται πλέον από συντηρητικούς για να περιγράψουν τα ασυνείδητα "όργανα" των κομμουνιστών. Η σύγχρονη πολιτική ορολογία έχει αποδεχτεί τον πολιτικό αυτό όρο που απελευθερωμένος (σχετικά) πλέον από την υβριστική του έννοια,  είναι εργαλείο  πολιτικών αναλύσεων και αντιπαραθέσεων.

Νομίζω ότι, ασεβώντας βέβαια απέναντι στο ιστορικό πολιτικό μέγεθος του Λένιν, ότι εκ παραλλήλου θα πρέπει να εισαχθεί και ο αντιπαραθετικός πολιτικός όρος των «άχρηστων ηλίθιων».  Μπορεί να περιγράψει πολιτικά μια  άποψη,  που στη κινούμενη πολιτική άμμο  των ημερών μας στην Ελλάδα, υπηρετεί a la carte τα πολιτικά ζητούμενα της συντηρητικής παράταξης με ημερομηνία λήξεως. Βεβαίως η έννοια του πολιτικά «ηλίθιου» επιδέχεται πολλών αναγνώσεων που έχουν καθεμιά ως αφετηρία την πολιτική σκοπιά της θεώρησης.

Η έννοια όμως του «άχρηστου» περιγράφει την τύχη του εξατομικευμένου ρόλου που επιφυλάσσει η πολιτική ζωή στα πρόσωπα αυτά της δημόσιας σφαίρας. Διάττοντες αστέρες που με τον ένα η άλλο τρόπο απέκτησαν, την  κατά Γουώρχολ και/η μεγαλύτερη, δημοσιότητα που δικαιούνταν έγιναν εργαλεία στη λυσσαλέα αντίσταση του διεφθαρμένου πολιτικοοικονομικοκοινωνικου καθεστώτος και μετά περιέπεσαν η πρόκειται να περιπέσουν στη λήθη και την αχρηστία.

Πρόκειται δηλαδή για προσωπικότητες του δημόσιου βίου που υποκύπτοντες στη σαγήνη της εξουσίας και της δημοσιότητας εκτός από αρχολίπαροι και σπουδαρχίδες,  γίνονται πλέον και «άχρηστοι». (Σύμφωνα με το λεξικό, «αρχολίπαρος» είναι αυτός που επιδιώκει αξιώματα, και «σπουδαρχίδης» αυτός που επιδιώκει με κάθε τρόπο κάποια δημοσιότητα).

* Ο Κώστας Β. Μάρκου είναι γιατρός και διδάσκει στο Πανεπιστήμιο Πάτρας