ΚΥΠΡΟΣ. ΤΡΕΙΣ ΕΛΙΕΣ – ΗΡΩΟΜΑΝΑ. Του Χαράλαμπου Καραγιάννη

Είμαι ο Χαράλαμπος Καραγιάννης σήμερα δεν θα σας γράψω ούτε για το πολεμικό καταδρομικό σύνταγμα 1974 , ούτε για άλλες πολεμικές επιχειρήσεις .το αφιέρωμα αυτό είναι για το χωριό μου , τις τρεις ελιές Λεμεσού Κύπρου  , Ιδιαίτερη πατρίδα  του εθνομάρτυρα Πάφου Χρύσανθου Β΄(1805-1821) απαγχονισθέντα την 9^η Ιουλίου 1821 μαζί με τον εθνομάρτυρα αρχιεπίσκοπο Κύπρου Κυπριανό , κατά την περίοδο της Ελληνικής Επανάστασης του 1821...

Όσοι έγραψαν για το χωριό μου αφήνουν πίσω το κεφάλαιο συγκοινωνία   ο μεγαλύτερος ποταμός της Κύπρου  είναι ο Διαρίζος . τα χώματα του χωριού μου διασχίζουν δυο παραπόταμοι   ο ποταμός Δράκοντας που έρχεται από το χωριό Λεμύθου και ο  Κρυός ποταμός που έρχεται από το χωριό  παλιόμυλος. Στην διαδρομή του ποταμού προς Πάφο κατασκευάστηκαν πέντε ενετικά γεφύρια .στα πιο παλιά χρόνια όταν η συγκοινωνία γινόταν με τα ζώα ο ποταμός ήταν αδύνατο να τον περάσει άνθρωπος η άλογο , την εποχή εκείνη οι τρεις ελιές ήταν στρατηγικός τόπος διάβασης ,ήταν και η κύρια οδική αρτηρία από Πάφο προς μοναστήρι του κύκκου .Συνεχιζόταν όμως προς τον κόλπο της Μόρφου και πάλι συνέχεια προς Λευκωσία .φυσικά και η αντίστροφη πορεία ,οι ενετοί μέσα στα χωρομετρικά όρια του χωριού μου ,  έκτισαν το πανέμορφο ενετικό γεφύρι των Τριών Ελιών που είναι πραγματικά πνιγμένο στη βλάστηση. Στην συνέχεια θα δείτε τα ερείπια του ναού του Αγίου Ανδρονίκου και αμέσως μετά ακόμα ένα ενετικό γεφύρι, αυτό του Μύλου εκεί όπου ενώνονται ο Κρύος ποταμός με τον ποταμό Δράκοντα που προαναφέραμε.

Ιστορικό :το κείμενο που ακολουθει , η κυρία σκελετική δομή είναι από την ιστοσελίδα του χωριού μου ,τα επιπρόσθετα στοιχεία  είναι από προσωπική μου γνώση .

Οι Τρεις Ελιές είναι χωριό στο βορειοδυτικό άκρο της επαρχίας Λεμεσού στη Νότια Μαραθάσα, κτισμένο στις παρυφές του παραπόταμου του Διαρίζου που φέρει το όνομα «ποταμός του Δράκοντα» η δράκοντας . Βρίσκεται σε απόσταση 9 περίπου χιλιομέτρων νοτιοδυτικά του χωριού  Πρόδρομος  και γειτνιάζει στα βορειοανατολικά με το χωριό Λεμίθου, στα νοτιοδυτικά με  το χωριό Καμινάρια, στα ανατολικά το χωριό  Παλιόμυλος  και στα νοτιοανατολικά με  το χωριό Άγιο Δημήτριος. Διοικητικά ανήκει στην επαρχία Λεμεσού ενώ από πλευράς εκκλησιαστικής στην Μητρόπολη ,Μόρφου.
Η ονομασία του χωριού σύμφωνα με τον Νέαρχο Κληρίδη οφείλεται στην ύπαρξη εκεί τριών ελαιοδένδρων, πράγμα σπάνιο για την ορεινή αυτή περιοχή.

Το χωριό είναι κτισμένο σε μέσο υψόμετρο 1000 μέτρων περίπου. Το ψηλότερο σημείο του χωριού είναι η βουνοκορφή του Προφήτη Ηλία σε ύψος 1106 μέτρα. Η κοινότητα δέχεται μια μέση ετήσια βροχόπτωση γύρω στα 850 χιλιοστά
και στην περιοχή της καλλιεργούνται μηλιές, κερασιές, αχλαδιές, δαμασκηνιές και οινοποιήσημα αμπέλια.

Η κοινότητα κατά την διάρκεια της μακρόχρονης ιστορίας της γνώρισε μεγάλες πληθυσμιακές αυξομειώσεις. Το 1881 οι κάτοικοι της ανερχόταν στους 180 για να αυξηθούν στους 239 το 1891 και να μειωθούν στους 162 το 1901. Καθόλη την διάρκεια της Αγγλοκρατίας το χωριό θα γνωρίσει μεγάλη πληθυσμιακή αύξηση. Έτσι το 1911 οι κάτοικοι θα αριθμούν τους 279, το 1931 τους 316 και το 1946 τους 406. Στη συνέχεια το χωριό, όπως και όλα τα άλλα χωριά της περιοχής κτυπήθηκε από την αστυφιλία με αποτέλεσμα οι κάτοικοι του να μειωθούν το 1960 στους 381, το 1973 στους 237, το 1982 στους 129 και το 2001 στους 65. Σήμερα στο χωριό κατοικούν 57 άτομα.

Γύρω από το χωριό κυριαρχεί το πράσινο της βλάστησης και    το σκούρο γκρίζο των ηφαιστειογενών πετρωμάτων του Τροόδους. Η χρωματική σύνθεση συμπληρώνεται με τα χρώματα του οικισμού (πετρόκτιστοι τοίχοι κόκκινα κεραμίδια στις στέγες). Ανάλογα με την εποχή του χρόνου εναλλάσσεται με το κοκκινοκίτρινο των φυλλοβόλων δέντρων και θάμνων το φθινόπωρο και το άσπρο-ροζ των ανθισμένων αμυγδαλιών, των κερασιών και των άλλων οπωροφόρων δέντρων αρχές της Άνοιξης. Στην άγρια φυτεμένη βλάστηση της περιοχής κυριαρχούν τα πεύκα, οι βαλανιδιές, οι λατξιές, οι κουμαριές, οι τριμιθιές, οι ξισταριές, οι πλάτανοι, τα κέδρα κ.α.

Κατά την περίοδο της Ενετοκρατίας (1489-1570) το χωριό
ήταν ένα από τα εικοσιτέσσερα χωριά της περιφέρειας Μαραθάσας που υπαγόταν στα κτήματα της Ενετικής Δημοκρατίας.

Τα παλαιότερα τεκμήρια της εκκλησιαστικής κληρονομιάς, όπως το επιστύλιο του εικονοστασίου στην εκκλησία του Αρχαγγέλου μαρτυρούν για την ύπαρξη του χωριού τουλάχιστον από τα τέλη της Φραγκοκρατίας κατά τον 15ον αιώνα.

Η προφορική τοπική παράδοση θέλει τον Άγιο Χαράλαμπο να έζησε και να μαρτύρησε στα τέλη του 2ου αιώνα μ.χ. στα χώματα της περιοχής των Τριών Ελιών. Στον ενοριακό ναό της Παναγιάς φυλάσσεται λειψανοθήκη με τεμάχιο οστού του Αγίου.

Μια από τις σημαντικότερες προσωπικότητες της εποχής της Τουρκοκρατίας, ο αρχιεπίσκοπος Χρύσανθος (1767-1810) καταγόταν από τις Τρεις Ελιές. Το πατρικό του σπίτι διατηρείται ακόμη και σήμερα και φέρει το όνομα του πατέρα του Χρύσανθου «το σπίτι του Κονόμου».  Από τις Τρεις Ελιές κατάγονταν και οι επίσκοποι Κιτίου Μελέτιος (1776-1979), Κιτίου Χρύσανθος Α΄(1797-1810) και ο εθνομάρτυρας Πάφου Χρύσανθος Β΄(1805-1821) Περισσότερες πληροφορίες για τους προαναφερόμενους μπορείτε να βρείτε στην σελίδα Προσωπικότητες. Από τις Τρεις Ελιές καταγόταν επίσης και η Μαρουδιά Παυλίδη, ανεψιά του αρχιεπισκόπου Χρύσανθου την οποία ο αρχιεπίσκοπος έδωσε ως σύζυγο στον Δραγομάνο Χατζηγεωργάκη Κορνέσιο στα μέσα του 18ου αιώνα.

Στο χωριό υπάρχουν αρκετά αιωνόβια δένδρα τα οποία πρέπει να κριθούν από το Τμήμα Δασών σαν διατηρητέα. Τα δένδρα αυτά είναι: Οι δύο πεύκοι στην είσοδο της κοινότητας, ο δρυς του Αγίου Ανδρόνικου, ο δρυς στην τοποθεσία Αρκοκάνναβη, ο δρυς στην τοποθεσία Λακκωτή, ο πλάτανος του Κοσσινά και ο πλάτανος του γεφυριού του Κρύου Ποταμού. Το γεφύρι κτίστηκε τον 17ον αιώνα και πιθανόν ο πλάτανος αυτό να είναι συνομήλικος.

Αξιόλογη είναι η κύρια εκκλησία του χωριού που είναι αφιερωμένη στην Παναγία την Χρυσοσώτηρα καθώς επίσης και η εκκλησία του Αρχαγγέλου Μιχαήλ και τα εξωκλήσια της Αγίας Παρασκευής του Αγίου Ανδρόνικου και του Προφήτη Ηλία.  Άλλα αξιοθέατα της κοινότητας είναι τα ενετικά γεφύρια, το μονοπάτι της φύσης και τα Θειούχα νερά.

Μέχρι και τις αρχές του 1960 αρκετά άτομα επισκέπτονταν το χωριό για να κάνουν χρήση των ιαματικών ιδιοτήτων των θειούχων νερών του χωριού.