Σχόλιο στην ανακοίνωση του Εθνικού Οργανισμού Μεταμοσχεύσεων (ΕΟΜ)

Καλλιτεχνική απεικόνιση της εικαζόμενης συναίνεσης

Ο ΕΟΜ προέβη σε μία ανακοίνωση την οποίαν παραθέτουμε ολόκληρη στο τέλος του κειμένου.

Έχουμε να σχολιάσουμε τα εξής:

Αναφέρετε στην ανακοίνωσή σας ότι:...

«Επιπλέον, με την ισχύ της Εικαζόμενης Συναίνεσης, διασφαλίζεται, μέσω της δυνατότητας «αρνητικής δήλωσης», η άρνηση του πολίτη να γίνει δότης οργάνων γεγονός, που με την ισχύουσα νομοθεσία της δηλούμενης συναίνεσης (κάρτα δωρητή), δεν διασφαλιζόταν, καθώς η δωρεά οργάνων του εκλιπόντος,  επαφιόταν στην απόφαση της οικογένειας.».

 Αυτό είναι ανακριβές, διότι με την ισχύουσα νομοθεσία αυτό διασφαλίζεται, δεδομένου ότι αν ο εκλιπών έχει ρητώς και επισήμως εκφράσει την βούλησή του να μην γίνει δότης, αυτό είναι δεσμευτικό, ακόμα και αν δεν το προβλέπει ο έως τώρα ισχύων νόμος, ακόμα και αν η οικογένεια έχει αντίθετη απόφαση. (Διότι αν δεν γίνεται σεβαστή μία γραπτή τέτοια δήλωση, τότε πρόκειται περί εγκληματικού καθεστώτος).

 Κατά συνέπεια σε αυτό το σημείο ο νέος νόμος δεν επιφέρει καμία αλλαγή υπέρ του σεβασμού της βούλησης του δότη.

 Επί πλέον στην ανακοίνωσή σας δηλώνετε ότι: «σύμφωνα με το νέο νόμο, σε περίπτωση προϋπάρχουσας αρνητικής δήλωσης, ο εκλιπών δεν θα γίνει δότης οργάνων ακόμα και εάν η οικογένειά του το επιθυμεί.»

 Και το εμφανίζετε αυτό σαν επιτυχία του νόμου, υποδηλώνοντας ότι:

 η βούληση του δότη είναι και συμφωνεί ο ΕΟΜ ότι πρέπει να είναι απολύτως σεβαστή, ακόμα και αν η οικογένεια έχει αντίθετη απόφαση.

 Αφού έχετε λοιπόν αυτήν την παραπάνω τοποθέτηση, (ότι η βούληση του δότη είναι και πρέπει να είναι απολύτως σεβαστή, ακόμα και αν η οικογένεια έχει αντίθετη απόφαση), πώς ταυτόχρονα δηλώνετε ότι ό νόμος είναι σωστός;

 Διότι αφού στην περίπτωση που λόγω έλλειψης αρνητικής δήλωσης εικάζεται συναίνεση του εκλιπόντος στην αφαίρεση των οργάνων του, γιατί τότε επιτρέπετε στην οικογένεια του εκλιπόντος να παραβιάζει την βούλησή του, στην περίπτωση που δεν εγκρίνει η οικογένειά την αφαίρεση των οργάνων;

 Δηλαδή στην μία περίπτωση πού συμφωνεί η οικογένεια τότε εικάζεται η συναίνεση του δότη, ενώ αν δεν συμφωνεί η οικογένεια τότε εικάζεται η μη συναίνεση;

 Φάσκετε και αντιφάσκετε προσπαθώντας να δικαιολογήσετε τα αδικαιολόγητα. 

Προφανώς λοιπόν η συναίνεση ή η μη συναίνεση του δότη δεν λαμβάνεται υπ’ όψιν σε

περίπτωση έλλειψης αρνητικής δήλωσης. Αντιθέτως η εικαζόμενη αυτή συναίνεση προσαρμόζεται στις περιστάσεις με αποκλειστικό γνώμονα, η (εικαζόμενη) υφαρπαγή των οργάνων να γίνει στις περιπτώσεις εκείνες που δεν θα υπάρξουν αντιδράσεις. 

Ο σεβασμός που αναγκάστηκε ο νομοθέτης να δείξει στην επιθυμία της οικογένειας, με την σχετική τροποποίηση του νόμου, είναι προφανές, ότι ήταν αποτέλεσμα της κατακραυγής που υπήρξε. Διότι έγινε αντιληπτό από τον συντάκτη του νόμου, ότι αν υπήρχε οικογένεια πού να μην συναινεί στην (εικαζόμενη) υφαρπαγή των οργάνων, τότε θα υπήρχαν πολλά τραγικά περιστατικά διενέξεων πού θα έπαιρναν δημοσιότητα. 

Το σκάνδαλο από τα περιστατικά δημοσιότητας είναι πού ενδιαφέρει τον νομοθέτη, και μόνο αυτό. 

Διότι αν ήταν αλλιώς, τότε ποιά είναι η χρησιμότητα αυτού του όρου; Γιατί υπάρχει; 

Μα υπάρχει ακριβώς για να παρακάμπτει την λογικά και νομικά εικαζόμενη βούληση του εκλιπόντος για ΜΗ παραχώρηση των οργάνων του, βούληση την οποία ο νόμος περιφρονεί απολύτως, στις περιπτώσεις πού: 

α) οι συγγενείς αποφασίζουν να δώσουν την άδεια αφαίρεσης των οργάνων εικάζοντας με την σειρά τους, την συναίνεση του εκλιπόντος ή υποεκτιμώντας την τυχόν μη συναίνεσή του ή 

β) δεν υπάρχουν συγγενείς, 

Διότι βάσει αυτού του όρου, σε περίπτωση συμφωνίας της οικογένειας του δότη και ακόμα περισσότερο σε περίπτωση παντελούς έλλειψης οικογένειας, η (εικαζόμενη) υφαρπαγή των οργάνων μπορεί να γίνεται με την άνεση της έλλειψης βλαβερών για την δημοσιότητα προστριβών. 

Τι θα ήταν τιμιότερο από το να γίνεται η δωρεά οργάνων αποκλειστικά και μόνο εφ’ όσον υπάρχει κάρτα δωρητή, την οποία με ελεύθερη βούληση (και παρακινούμενος από τις διαφημιστικές εκστρατείες) θα επέλεγε να αποκτήσει ο δωρητής, αφού όμως πρώτα στην ίδια την κάρτα αναγραφόταν με σαφήνεια ο όρος ότι: 

«Ο εγκεφαλικός θάνατος (με πλήρη επεξήγηση), εξομοιώνεται με θάνατο (οπότε ενώ ο δότης είναι ζωντανός σωματικά, ξεκινάει η αφαίρεση των οργάνων του), αν και μία μερίδα επιστημόνων όπως και πάρα πολλοί απλοί άνθρωποι (πού έχουν εξ ίσου λόγο σε αυτό το ζήτημα) διαφωνεί με αυτόν τον τρόπο προσδιορισμού του θανάτου». 

Έτσι θα λάμβανε υπ’ όψιν του ο υποψήφιος δωρητής και την άποψη περί (εικαζόμενης) ιδιοτέλειας του συστήματος, βεβαίως βεβαίως για ανθρωπιστικούς λόγους. 

Όπως είναι εύκολο να αντιληφθεί κανείς, ο μέσος άνθρωπος είναι παντελώς απληροφόρητος για την επίμαχη διάταξη περί εικαζόμενης συναίνεσης αλλά και αν κάπου προς στιγμήν το ακούσει, ούτε που πρόκειται να εμβαθύνει ως προς τις συνέπειες αυτού που σαν τίτλο άκουσε. 

Κατά συνέπεια η εικαζόμενη συναίνεση αυτών πού αν το ήξεραν με σαφήνεια, δεν θα δεχόντουσαν να είναι δωρητές, είναι προφανής απάτη. 

Διότι αν κάποιος, όπως ο ΕΟΜ, ισχυριστεί ότι έγινε ή θα γίνει επαρκής δημοσιοποίηση για την αρνητική δήλωση και την εικαζόμενη συναίνεση, τότε γιατί δεν γίνεται και επαρκής δημοσιοποίηση όσον αφορά την δωρεά οργάνων; 

Εάν πάλι γίνεται επαρκής δημοσιοποίηση όσον αφορά την δωρεά οργάνων, τότε σίγουρα όσοι το εγκρίνουν έχουν γίνει ήδη δωρητές οπότε ποιός ο λόγος εισαγωγής της διάταξης περί αρνητικής δήλωσης πού τόσο αμφισβητείται;

Josef Mengele, από τους πρώτους φανατικούς υποστηρικτές της εθελοντικής δωρεάς οργάνων 

Ο ΕΟΜ στην ανακοίνωσή του αναφέρει: 

«Ο ΕΟΜ, καταλήγοντας, εκφράζει τη λύπη του, καθώς στο γενικότερο πλαίσιο «εκφοβισμού» του κοινού χρησιμοποιείται ως μέσο και ο θεσμός της Δωρεάς Οργάνων, ένας θεσμός που έχει ως βάση και απαραίτητη προϋπόθεση την κοινωνική συναίνεση.

Είναι μάλιστα ιδιαίτερα δυσάρεστο, να κυκλοφορούν, αβίαστα και απερίσκεπτα, τέτοιες ανακοινώσεις, οι οποίες έχουν ως αποτέλεσμα τον αποπροσανατολισμό του κοινού από τον ανιδιοτελή σκοπό της Δωρεάς Οργάνων» 

Καταλήγοντας, ο ΕΟΜ στην ανακοίνωσή του ας μην εκφράζει υποκριτικά τη λύπη του και την δυσαρέσκειά του, βαφτίζοντας την (εικαζόμενη) υφαρπαγή ως «κοινωνική συναίνεση» και «δωρεά» και τους υγιείς προβληματισμούς,ως: «ανακοινώσεις που κυκλοφορούν αβίαστα και απερίσκεπτα, με αποτέλεσμα τον αποπροσανατολισμό του κοινού από τον ανιδιοτελή σκοπό της (εικαζόμενης) Δωρεάς Οργάνων». 

Η ανακοίνωση του ΕΟΜ: 

ΑΠΟΚΑΤΑΣΤΑΣΗ ΠΑΡΑΠΛΗΡΟΦΟΡΗΣΗΣ ΣΧΕΤΙΚΑ ΜΕ ΤΗΝ ΕΙΚΑΖΟΜΕΝΗ ΣΥΝΑΙΝΕΣΗ 

Η ισχύς του άρθρου 9, του νόμου 3984 (ΦΕΚ 150/27-6-2011) περί ‘Εικαζόμενης Συναίνεσης’ ξεκινά την 1η Ιουνίου 2013. Η εικαζόμενη συναίνεση, προβλέπεται από την ενσωμάτωση της κοινοτικής οδηγίας 2010/53/EΕ και ισχύει εδώ και χρόνια σε πολλά ευρωπαϊκά κράτη όπως: Αυστρία, Βέλγιο, Βουλγαρία, Γαλλία, Εσθονία, Ισπανία, Ιταλία, Κροατία, Λουξεμβούργο, Νορβηγία, Ρουμανία, Σουηδία, Φινλανδία, Πολωνία, Ουγγαρία, χωρίς κανένα πρόβλημα, καθώς πάντοτε ενημερώνονται οι συγγενείς του εκλιπόντος για το ενδεχόμενο της δωρεάς οργάνων ως ρητά προβλέπεται στο ν.3984/11 άρθρο 9 παράγραφος 2. Άλλωστε και ο προηγούμενος νόμος 2737/99 είχε παρόμοια ρύθμιση. 

Επισημαίνεται, ωστόσο, ότι το άρθρο 9 του ν. 3984/2011, τροποποιήθηκε, με το ν. 4075/ΦΕΚ 89/11.4.2012, ως εξής: «Η αφαίρεση ενός ή περισσοτέρων οργάνων από ενήλικο, θανόν πρόσωπο πραγματοποιείται εφόσον, όσο ζούσε, δεν είχε εκφράσει την αντίθεσή του σύμφωνα με την παράγραφο 3 και κατόπιν συναίνεσης της οικογένειάς του». Το σημείο αυτό, ωστόσο, οι συντάκτες των δυσφημιστικών άρθρων δεν φρόντισαν να το συμπεριλάβουν, έτσι ώστε να υπάρχει ξεκάθαρη και πλήρης ενημέρωση. 

Υπογραμμίζεται, ότι ουδέποτε στην Ελλάδα όπως και στις άλλες χώρες της Ε.Ε., που πραγματοποιούνται μεταμοσχεύσεις κάτω από ισχυρά νομικά πλαίσια και ανεξαρτήτως νομοθετημένου τρόπου συναίνεσης, δεν έχουν ληφθεί μοσχεύματα από αποβιώσαντα δότη, χωρίς τη συναίνεση της οικογένειάς του. 

Ο ΕΟΜ διαβεβαιώνει κατηγορηματικά, εκπροσωπώντας τους εμπλεκόμενους ιατρούς και νοσηλευτές των ΜΕΘ και των Μονάδων Μεταμόσχευσης, ότι εθιμικά και νομικά, η όλη διαδικασία λήψης οργάνων γινόταν, γίνεται και θα γίνεται πάντοτε συναινετικά. Καλύπτεται έτσι απόλυτα και διασφαλίζεται ότι η ελάχιστη διαφωνία ή άρνηση λαμβάνεται υπ’ όψη και καμία πράξη δεν λαμβάνει χώρα υποχρεωτικά. Δεν υπάρχει η παραμικρή περίπτωση λήψης οργάνων από αποβιώσαντα δότη, χωρίς την ενυπόγραφη συναίνεση των οικείων του.  

Επιπλέον, με την ισχύ της Εικαζόμενης Συναίνεσης, διασφαλίζεται, μέσω της δυνατότητας «αρνητικής δήλωσης», η άρνηση του πολίτη να γίνει δότης οργάνων γεγονός, που με την ισχύουσα νομοθεσία της δηλούμενης συναίνεσης (κάρτα δωρητή), δεν διασφαλιζόταν, καθώς η δωρεά οργάνων του εκλιπόντος,  επαφιόταν στην απόφαση της οικογένειας. Δηλαδή, σύμφωνα με το νέο νόμο, σε περίπτωση προϋπάρχουσας αρνητικής δήλωσης, ο εκλιπών δεν θα γίνει δότης οργάνων ακόμα και εάν η οικογένειά του το επιθυμεί. 

Ο ΕΟΜ, καταλήγοντας, εκφράζει τη λύπη του, καθώς στο γενικότερο πλαίσιο «εκφοβισμού» του κοινού χρησιμοποιείται ως μέσο και ο θεσμός της Δωρεάς Οργάνων, ένας θεσμός που έχει ως βάση και απαραίτητη προϋπόθεση την κοινωνική συναίνεση. 

Είναι μάλιστα ιδιαίτερα δυσάρεστο, να κυκλοφορούν, αβίαστα και απερίσκεπτα, τέτοιες ανακοινώσεις, οι οποίες έχουν ως αποτέλεσμα τον αποπροσανατολισμό του κοινού από τον ανιδιοτελή σκοπό της Δωρεάς Οργάνων, με τελικούς αποδέκτες τους πάσχοντες ασθενείς συνανθρώπους μας, οι οποίοι εναποθέτουν τις ελπίδες τους για μια καλύτερη ποιότητα ζωής και υγείας στην ανεύρεση ενός μοσχεύματος. 

Ο ΕΟΜ απευθυνόμενος στους Έλληνες πολίτες και στην ελληνική κοινωνία και υπερασπιζόμενος το δικαίωμα των ασθενών στη λυτρωτική γι’ αυτούς μεταμόσχευση, δηλώνει ότι η Δωρεά Οργάνων μετά το τέλος της ζωής αποτελεί και θα αποτελεί την ύψιστη μορφή εθελοντικής προσφοράς και αλτρουισμού, με μοναδικό κίνητρο την ανιδιοτέλεια, τον ανθρωπισμό και την αγάπη για τον πάσχοντα συνάνθρωπο. 

ΣΕΝΑΡΙΑ ΕΜΠΟΡΙΑΣ ΟΡΓΑΝΩΝ 

Η λήψη οργάνων, με σκοπό την «εμπορία», όπως αυτή περιγράφεται σε ανώνυμες αναρτήσεις στο διαδίκτυο, ύστερα από απαγωγή ή εγκληματική ενέργεια, είναι πρακτικά και επιστημονικά αδύνατη και σε καμία περίπτωση δεν μπορεί, υπό τις συνθήκες αυτές, να πραγματοποιηθεί μεταμόσχευση. 

Διευκρινιστικά αναφέρουμε ότι ως «εμπόριο οργάνων» νοείται η αγοραπωλησία οργάνων, με την οικειοθελή παραχώρηση οργάνου από  ζωντανό δότη, έναντι οικονομικού ανταλλάγματος. Η ενέργεια αυτή λαμβάνει χώρα σε κράτη, όπου το νομικό τους πλαίσιο δεν την απαγορεύει ρητά. 

Στην Ελλάδα, ωστόσο, δεν έχει υπάρξει ποτέ κρούσμα μεταμόσχευσης οργάνου προερχόμενου από εμπόριο οργάνων σώματος. Και αυτό διότι στη χώρα μας, οι μεταμοσχεύσεις είτε από ζώντα είτε από πτωματικό δότη πραγματοποιούνται μόνο σε μονάδες μεταμόσχευσης δημοσίων νοσοκομείων, υπό τον αυστηρό έλεγχο και την εποπτεία του Εθνικού Οργανισμού Μεταμοσχεύσεων και του Υπουργείου Υγείας και Κοινωνικής Αλληλεγγύης. Οι μεταμοσχεύσεις πραγματοποιούνται μέσα από την συνεχή συνεργασία ενός δικτύου φορέων του Εθνικού Συστήματος Υγείας, όπου τα νοσοκομεία των δοτών, οι μονάδες μεταμόσχευσης των ληπτών, τα εργαστήρια που ελέγχουν την ιστοσυμβατότητα, η κατανομή με βάση την Εθνική Λίστα, και η μεταφορά των μοσχευμάτων με τη συνδρομή του ΕΚΑΒ, γίνονται υπό το συνεχή έλεγχο και συντονισμό του ΕΟΜ, που λειτουργεί επί 24ώρου βάσεως. 

Στην Ελλάδα, όπως και στο σύνολο της Ευρωπαϊκής Ένωσης, η εμπορία οργάνων είναι παράνομη. Όπως και στο προηγούμενο νομικό καθεστώς (ν.2737/99) απαγορευόταν κάθε συναλλαγή που αφορούσε στη δωρεά οργάνων και τη μεταμόσχευση και προβλέπονταν  σχετικές ποινικές κυρώσεις,  έτσι και στο νόμο 3984/11 (Α 150) προβλέπεται ρητά (άρθρο 5) όχι μόνον η απαγόρευση  κάθε είδους οικονομικού ή άλλου ανταλλάγματος στο δότη ή στην οικογένειά του ή στο ιατρικό και λοιπό προσωπικό που συμμετέχει αλλά ακόμη και η γνωστοποίηση της ανάγκης ή της διαθεσιμότητας με σκοπό την ανταλλαγή. 

Όλες αυτές οι νομικές ασφαλιστικές δικλείδες καθώς και οι απόλυτα ελεγχόμενες συνθήκες που απαιτούνται για την αφαίρεση και μια επιτυχή μεταμόσχευση, μετά βεβαιότητας αποκλείουν την εμπορία οργάνων ή οποιοδήποτε άλλο «σενάριο». Επιπλέον, η μεταμόσχευση αποτελεί μια ιδιαίτερα πολύπλοκη ιατρική πράξη, όπου απαιτείται άρτια επιστημονική γνώση πολλών ειδικοτήτων, χειρουργική εξειδίκευση και υψηλής ασφάλειας υλικοτεχνικές υποδομές για να πραγματοποιηθεί. 

ΟΔΗΓΙΕΣ ΥΠΟΒΟΛΗΣ ΑΡΝΗΤΙΚΗΣ ΔΗΛΩΣΗΣ 

Ο Ε.Ο.Μ. συγκεντρώνει τις δηλώσεις των πολιτών που εκφράζουν την άρνησή τους με τη διαδικασία του άρθρου 9 παρ. 3, που προβλέπει έγγραφη δήλωση της άρνησης.  

Η «αρνητική δήλωση»  η οποία μπορεί να έχει τη μορφή Υπεύθυνης Δήλωσης ή της απλής δήλωσης που θα βεβαιώνεται το γνήσιο της υπογραφής από αρμόδια αρχή, αποστέλλεται στον Ε.Ο.Μ. ταχυδρομικά ή με φαξ,  πρωτοκολλείται και καταχωρείται σε σχετικό αρχείο. 

Επισημαίνουμε, ότι στη δήλωση θα πρέπει να αναφέρεται ρητά η άρνηση (π.χ. «σε περίπτωση θανάτου δεν επιθυμώ να ληφθούν τα όργανά μου προς μεταμόσχευση») ενώ θα πρέπει να αναγράφονται τα εξής προσωπικά στοιχεία: Ονοματεπώνυμο, πατρώνυμο, αρ. δελτίου ταυτότητας / διαβατηρίου, ημερομηνία γέννησης, διεύθυνση κατοικίας με Τ.Κ. και τηλέφωνο επικοινωνίας 

Τα ανήλικα τέκνα συμπεριλαμβάνονται στην υπεύθυνη δήλωση του ενός γονέα, με τα ονόματά τους και την ημερομηνία γέννησής τους. 

Οι δηλώσεις θα πρέπει να αποστέλλονται : 

Εθνικός Οργανισμός Μεταμοσχεύσεων 

Τμήμα Προώθησης Δωρεάς Ιστών & Οργάνων 

Αν. Τσόχα 5, 11521 Αθήνα 

Φαξ : 210 7255066 

Μετά την έναρξη ισχύος του σχετικού άρθρου (1/6/2013), θα αρχίσουν να αποστέλλονται ταχυδρομικώς οι σχετικές βεβαιώσεις σε όποιον έχει εγγραφεί στο αρχείο Αρνήσεων. 

Επισημαίνεται, ότι η δήλωση άρνησης δωρεάς οργάνων μετά θάνατον, δεν έχει συγκεκριμένη προθεσμία υποβολής, ούτε λήγει μετά το πέρας της 1ης Ιουνίου 2013, οπότε και θα αρχίσει ισχύς άρθρου 9, του νόμου 3984 (ΦΕΚ 150/27-6-2011) περί ‘Εικαζόμενης Συναίνεσης’. 

Είναι αυτονόητο ότι, οποιαδήποτε στιγμή κάποιος πολίτης το επιθυμεί, ακόμα και μετά τον Ιούνιο του 2013, θα μπορεί να δηλώνει την  άρνησή του στην μετά θάνατον δωρεά οργάνων. 

(http://www.eom.gr/index.php?option=com_k2&view=item&id=297:αποκατασταση-παραπληροφορησησ-σχετικα-με-την-εικαζομενη-συναινεση&Itemid=144&lang=el )