Μια «έντιμη» αν και όχι καλή λύση που άργησε δυο χρόνια…Του Δημήτρη Α. Γιαννακόπουλου *

Χρειάστηκε πρώτα να εκτεθεί ανεπανόρθωτα η ηγεσία της ΕΕ, να εξευτελιστεί απολύτως το ελληνικό πολιτικό σύστημα, να ταπεινωθεί ελεεινά ο ελληνικός λαός και να αποκαλυφθεί περίτρανα το κερδοσκοπικό παιχνίδι του χρηματοπιστωτικού λόμπυ με τα ευρωπαϊκά κρατικά ομόλογα, για να βγει σήμερα το Der Spiegel και να γράψει αυτά που εδώ και πολύ καιρό ψιθυρίζονται όχι μόνο στο Βερολίνο και το Παρίσι, αλλά και στις Βρυξέλλες και κυρίως στη Νέα Υόρκη και την Ουάσιγκτον: Η Ελλάδα δεν θα καταστραφεί και η ΕΕ θα ξαναβρεί σχέσεις ισορροπίας με την χρηματαγορά στον βαθμό που θα σταματήσει η φαρσοκωμωδία με την ελληνική δήθεν διάσωση,... θα εγκαταλειφθούν τα κακόγουστα πειράματα που αποτελούν προϊόντα Συνόδων Κορυφής και απίθανων διαπραγματεύσεων μεταξύ εκπροσώπων θεσμικών επενδυτών ελληνικών ομολόγων, τρόικας και Ελλάδας και επιτραπεί στην χώρα μας να ακολουθήσει μία ορθόδοξη χρεοκοπία, εντασσόμενη στην συνέχεια σε ένα αναπτυξιακό σχέδιο τύπου Μάρσαλ...

Το ζήτημα είναι ότι για λόγους πολιτικούς μάλλον παρά οικονομικούς, μετά από αυτό η χώρα δεν μπορεί να παραμείνει στην ευρωζώνη ή τουλάχιστον να παραμείνει στην ευρωζώνη ως κανονικό μέλος της. Αυτό δεν το αναφέρει ο συντάκτης της ηλεκτρονικής έκδοσης του γερμανικού περιοδικού, μοιάζει όμως να αποτελεί κοινό τόπο όσων προβληματίζονται επί της σχετικής προτάσεως.

Το σκεπτικό της πρότασης, που επαναλαμβάνω δεν είναι καινούρια, αλλά άρχισε να ωριμάζει μετά την εγκατάλειψη σχεδίων για άμεση θεσμική αναδιαμόρφωση της ΕΕ και για αλλαγή του ρόλου της ΕΚΤ, έλαβε συνεκτική μορφή μετά την αποκρυστάλλωση της πεποίθησης ότι το ελληνικό πείραμα δεν μπορεί να συνεχίσει να αναπτύσσεται στην βάση της εξαίρεσης. Είναι αλήθεια ότι η υπόθεση της ελληνικής χρεοκοπίας αντιμετωπίστηκε ως ένα εξαιρετικό φαινόμενο εντός της ευρωζώνης, για το οποίο αναπτύχθηκαν εξαιρετικοί μηχανισμοί διάσωσης. Μόνον που η εξέλιξη της πιστωτικής περιπέτειας στην ευρωζώνη έδειξε ότι η λογική αυτή «εξαίρεσης» αντί να περιορίσει την κρίση απομονώνοντας την Ελλάδα, συντέλεσε στην διεύρυνσή της, προκαλώντας παράλληλα τόσο αμφισβήτηση του γενικότερου θεσμικού οικοδομήματος της ΕΕ, όσο και του χρηματοπιστωτικού μηχανισμού δανειοδότησης των κρατών-μελών της. Στο τέλος δημιουργήθηκαν και απίθανες παρεξηγήσεις φέροντας κυρίως Γάλλους και Ιταλούς να κατηγορούν τους Γερμανούς ότι από όλη αυτή την διαδικασία αποκόμισαν αυτοί οφέλη εις βάρος του δυναμικού της δανειοληπτικής ικανότητας των ιδίων, με αποτέλεσμα μεταξύ των άλλων, να πλήττεται η ανταγωνιστικότητά τους. 

Η έννοια της «εξαιρέσεως» θα μπορούσε, λοιπόν, και υπό τις παρούσες συνθήκες να λάβει σάρκα και οστά σε ένα πλαίσιο που δεν θα επηρεάζει τις υπόλοιπες χώρες της ευρωζώνης και δεν θα διαμορφώνει ένα νέο παράδειγμα – έστω και εξαιρετικό – στο ζήτημα της εμπιστοσύνης στην χρηματαγορά και στο γενικό πλαίσιο αναδιαρθρώσεων του δημοσίου χρέους που έχει εμπεδωθεί διεθνώς τα τελευταία 20-25 χρόνια. Αυτό το σκεπτικό ενισχύθηκε από τα θλιβερά αποτελέσματα της εφαρμογής του προγράμματος του ΔΝΤ στην χώρα μας και την αδυναμία πολιτικού συστήματος και διοίκησης να επιφέρει κρίσιμες μεταβολές στις δημοσιονομικές τάσεις. Ασφαλώς το τελευταίο μόνο ως φαιδρή δικαιολογία θα μπορούσε κανείς να το επικαλεστεί, γνωρίζοντας την δομή του ελληνικού συστήματος εξουσίας, διοίκησης και παραγωγής, αλλά και την οικονομική διάσταση των δανείων της τρόικας που συνέβαλλε να ανέρχεται σήμερα το δημόσιο χρέος της χώρας στο 160% περίπου του ΑΕΠ (πράγμα που ίσως κάποιοι θυμάστε ότι είχαμε προβλέψει ακριβώς την περίοδο της υπογραφής της σχετικής δανειακής σύμβασης).

Ασφαλώς ορθότατα ο συντάκτης του δημοσιεύματος του Der Spiegel αναρωτιέται: τι είδους πακέτο διάσωσης οδηγεί σε βαθύτερη ύφεση, εκτόξευση της ανεργίας, διόγκωση του χρέους και απομόνωση της χώρας και του τραπεζικού της συστήματος από τις αγορές, «χωρίς να δίνει την παραμικρή ένδειξη πως κάτι μπορεί να βελτιωθεί; Και καλά κάνει και επαναλαμβάνει και την δική μας εμπεριστατωμένη πεποίθηση ότι το δήθεν πακέτο σωτηρίας, για το οποίο τόσα τελεσίγραφα εκδόθηκαν και τόσος κακόγουστος προπαγανδιστικός ντόρος έγινε στην Ελλάδα και διεθνώς, «αναβάλει την αντιμετώπιση των προβλημάτων και επιβαρύνει ακόμη περισσότερο τους Έλληνες πολίτες». Μεγεθύνει δηλαδή το οικονομικό αδιέξοδο στην χώρα, προσθέτοντας επιπλέον και ένα κρίσιμο πολιτικό, το οποίο θα μπορούσε, εάν δεν αντιμετωπιστεί εγκαίρως, να διαμορφώσει συνθήκες εξέγερσης μερίδας του ελληνικού λαού, πράγμα το οποίο κρίνεται από τις ηγεσίες ότι θα ήταν το χειρότερο που μπορεί να συμβεί στην ΕΕ σήμερα.

Αυτή η «έντιμη λύση» που επαναφέρει σήμερα το γερμανικό περιοδικό λίγο πριν την δεύτερη και αποφασιστική συνδιάσκεψη των τριών πολιτικών αρχηγών και του κ. Παπαδήμου, άργησε να αποτελέσει αντικείμενο σοβαρής προσέγγισης δύο ολόκληρα χρόνια. Την ευθύνη ας μην την αναζητήσουμε στην ελληνική πλευρά αν δεν θέλουμε να χάσουμε την σοβαρότητά μας. Αν υπήρχε σοβαρή κυβέρνηση και στοιχειωδώς υπεύθυνο πολιτικό σύστημα και μεγαλοεπιχειρηματική τάξη, δεν θα χρειαζόταν καν να φτάσουμε να ασχολούμαστε με τέτοιες λύσεις, που ναι μεν με μία γενική κεφαλαιοκρατική άποψη θα μπορούσε να θεωρηθούν «έντιμες», αλλά στην πραγματικότητα δεν είναι καθόλου έντιμες για τον ελληνικό λαό που εξαπατήθηκε από την καιροσκοπική ένταξή μας στην ΕΕ και από την διαλεκτική του «λεφτά υπάρχουν», ή από τα περί «ισχυρής Ελλάδας» και περί «επανίδρυσης του κράτους».

Και τώρα τι γίνεται; ίσως αναρωτηθείτε φυσιολογικά. Ας μην αποφασίσει ούτε και σήμερα το καρέ του Μαξίμου και ας προχωρήσουν στην λύση των εκλογών, όπως την διατύπωσα ως πρόταση, για να αναπτυχθεί ένας νέος χωρόχρονος διαβουλεύσεων ώστε να αποτραπεί πάσει θυσία να δεσμευτεί η χώρα με ένα καταστροφικό χρεοστάσιο και μία προσβλητική για την κυριαρχία της μορφή αναδιάρθρωσης. Ας σταματήσουν οι αρχηγοί αμέσως αυτό το πόκερ με σημαδεμένα χαρτιά. Γνωρίζοντας πολύ καλά πιο είναι το κλίμα διεθνώς, ας πετάξουν την τράπουλα από το παράθυρο της αίθουσας συσκέψεων και ας βγουν να ανακοινώσουν εκλογές με οποιοδήποτε πρόσχημα κρίνουν αυτοί προσφορότερο. Κάθε αναβολή της χρεοκοπίας αποδείχθηκε ότι ζημίωσε πολλαπλά την χώρα. Συντεταγμένη χρεοκοπία που επιδιώκουν μπορεί να επιτύχουν και με άλλα μέσα πέραν αυτών που προνοεί το «πακέτο» επί του οποίου θα αποφανθούν για να το παραπέμψουν προς κύρωση στην βουλή. Θα ήταν πιο έξυπνο πολιτικά να πάρουν οι ίδιοι την πρωτοβουλία ώστε να ακυρωθεί κατ’ αρχήν ο τελεσιγραφικός χαρακτήρας των πιέσεων της τρόικας, που ούτως ή άλλως με αυτά και με τα άλλα έχει χάσει το νόημά του. Ας κάνουμε πρώτα εκλογές και μετά ξανακουβεντιάζουμε σε άλλη βάση ασφαλώς, που θα προκύψει από τον νέο συσχετισμό δυνάμεων στο κοινοβούλιο. Έτσι κι αλλιώς στο μόνο που συμφωνούν όλοι είναι ότι δεν πρέπει να υπάρξει άναρχη χρεοκοπία.

Το πιστωτικό γεγονός δεν πρόκειται με τα σημερινά δεδομένα να αποφευχθεί. Άρα, ας κερδίσουμε χρόνο στέλνοντας ξανά την υπόθεση στην ΕΕ, εστιάζοντας κυρίως στο αναπτυξιακό μέρος. Δεν είναι δυνατόν να βγείτε απόψε προσφέροντας και άλλη ύφεση στη κοινωνία, ή κοροϊδεύοντάς την εκ νέου περί δήθεν ανάπτυξης που θα προκληθεί με μυθικές προσεγγίσεις των πραγματικών μεγεθών. Ανάπτυξη δίχως «Σχέδιο Μάρσαλ» δεν μπορεί να επιτευχθεί υπό τις παρούσες εθνικές και ευρωπαϊκές συνθήκες, εκτός αν περάσουμε σε άμεσο σοσιαλιστικό μετασχηματισμό, εθνικοποίηση του τραπεζικού συστήματος κλπ. Γίνονται και συνδυασμοί, αλλά αυτό είναι πολιτικό ζήτημα που θα κριθεί μετά το αποτέλεσμα των εκλογών, αφού εκφραστεί πρώτα ο λαός επί των προτάσεων και της στρατηγικής των κομμάτων. Η καλή λύση στο πρόβλημα της διάρθρωσης παραγωγής και του ανταγωνισμού της Ελλάδας εντός της ΕΕ, σίγουρα δεν βρισκόταν εντός της ευρωζώνης. Το σχέδιο που αναπαρήγαγε στην σημερινή συγκυρία το Spiegel αποτελεί μια  από τις «έντιμες» αν και όχι καλές λύσεις, που άργησε δυστυχώς δυο χρόνια και ίσως να μην πραγματοποιηθεί ποτέ εάν σπεύσουν απόψε οι αρχηγοί να ξεπουλήσουν εργαζόμενους και εθνικούς πόρους.

* Ο Δημήτρης Γιαννακόπουλος είναι διδάκτωρ Πολιτικής Επιστήμης, ειδικός σε θέματα πολιτικής και διακυβέρνησης στην Ευρασία.