Επιτακτική Ανάγκη του Ευρύτερου Δυνατού Αντιμνημονιακού Μετώπου – Ενός Μετώπου Προτάσεων και Λύσεων. Γράφει ο Νίκος Κοτζιάς

Η πατρίδα βρίσκεται σε κρίση. Σε υποχώρηση της διεθνούς θέσης της. Σε αποδιοργάνωση του κοινωνικού ιστού και της οικονομικής παραγωγικής βάσης της. Περνά μια κρίση πολιτικών θεσμών. Πνευματικότητας. Ηθικής. Για ορισμένους όλα αυτά είναι προσωρινά. Θεωρούν ότι η υπέρβαση της κρίσης εξαρτάται κύρια από τους ορθούς επικοινωνιακούς χειρισμούς, την όποια «ορθή» εσωκομματική ιεράρχηση, την μη απομάκρυνση από τα παλιά κομματικά «μαγαζιά γωνία»... Όπως δεν κατάλαβαν πώς φτάσαμε εδώ, έτσι και δεν καταλαβαίνουν τι χρειάζεται για να βγούμε από αυτήν. Πολλοί από αυτούς επιδιώκουν να έχουν καλές σχέσεις με την διαπλοκή και το Κόμμα του Μνημονίου προκειμένου να συμμετάσχουν στο «παιχνίδι» του υπάρχοντος πολιτικού και κομματικού σκηνικού. Να αυξήσουν, εγκλωβισμένοι στον αδιέξοδο αντικοινωνικό τους εγωισμό, τις πιθανότητές τους να καταλάβουν μια ακόμα καλύτερη θέση σ’ αυτό. Στην πραγματικότητα, οι έχοντες την αντίληψη της προσωρινότητας και οι προτάσσοντες την καριέρα τους, είναι αιτία και όχι δύναμη υπέρβασης της κρίσης.

Συλλογικότητες με προοπτικές και ενότητα ενάντια σε εγωισμούς
Ζούμε δύσκολες στιγμές. Ουδείς μπορεί να είναι σίγουρος ότι η σημερινή κρίση στο πολιτικό πεδίο είναι μια ακόμα συνηθισμένη κρίση που το σύστημα θα την ξεπεράσει αλώβητο. Και αυτό, διότι σήμερα δεν «κινδυνεύει» απλά με αποδιοργάνωση το υπάρχον κομματικό σύστημα, αλλά η ίδια η Πατρίδα. Η σωτηρία της, πιθανολογώ, περνά μέσα από την ανασύνταξη αυτού του κομματικού συστήματος, την απελευθέρωση νέων δυνάμεων, την απαλλαγή των τελευταίων από τους διαπλεκόμενους πολιτικούς που βρίσκονται στις λίστες των «pay roll» μεγάλων επιχειρήσεων και επιχειρηματιών. Πολιτικών που απέτυχαν να σώσουν τη χώρα. Οι οποίοι προτάσσουν τα προσωπικά συμφέροντα εκείνα της κοινωνίας.Σήμερα είναι η ημέρα που οι εγωισμοί πρέπει να υποταχθούν στις ανάγκες των καιρών, της πατρίδας και της κοινωνίας. Που οι εγωισμοί δεν μπορεί να είναι κριτήριο για το τι οφείλουμε να κάνουμε. Είναι ανάγκη να αποκαταστήσουμε τις συλλογικότητες. Δεν πρόκειται να σωθούμε διότι τάχα ο ένας ή ο άλλος είναι «βαρύς και ασήκωτος». Αντίθετα, χρειάζεται μια νέα συλλογικότητα που δεν ζητά τους λογαριασμούς του παρελθόντος, αλλά τις λύσεις του μέλλοντος. Που επιδιώκει να συνδυάσει τον θυμό με απαντήσεις. Που ενώνει το μεγάλο αντιμνημονιακό μέτωπο με ένα στρατήγημα προοδευτικής υπερβάσης της κρίσης. Ενότητα και Στρατηγική σε προοδευτική κατεύθυνση, είναι τα δύο στοιχεία που πρέπει να οικοδομηθούν από όλες τις αντιμνημονιακές δυνάμεις διατηρώντας η καθεμία τα ιδιαίτερα χαρακτηριστικά και τον ρόλο που εκείνη επιθυμεί για τον εαυτό της.

Τέσσερεις δυνάμεις του Αντιμνημονιακού Μετώπου
Ενάντια στα Μνημόνια 1 και 2 έχει ταχθεί η συντριπτική πλειοψηφία του ελληνικού πληθυσμού. Στην Πολιτική Σκηνή θα βρει κανείς αντιμνημονιακές δυνάμεις ακόμα και στη Δεξιά. Στο αντιμνημονιακό στρατόπεδο ξεχωρίζουν τέσσερεις μεγάλες συνισταμένες που στο εσωτερικό τους έχουν ένα κόσμο που με τον ένα ή άλλο τρόπο συμμετέχει σε περισσότερες από μία εξ αυτών. Αναφέρομαι στις Πλατείες των Αγανακτισμένων, σε νέες κινήσεις, όπως αυτή του αγαπημένου μας Μίκη Θεοδωράκη, στα υπάρχοντα κόμματα της ριζοσπαστικής και κομμουνιστικής αριστεράς, κύρια των Συνασπισμό και το ΚΚΕ, καθώς και στον ευρύτερο κόσμο του ΠΑΣΟΚ που ενάντια στη λογική της σημερινής κυβέρνησης νιώθει και καταλαβαίνει ότι το Μνημόνιο δεν είναι μόνο καταστρεπτικό για την Δημοκρατική Παράταξη, αλλά κύρια οδηγεί στον γκρεμό την ίδια την χώρα. Πιστεύω, ότι ανεξάρτητα από τις διαφορές ανάμεσα σε αυτές τις δυνάμεις, πρέπει να υπάρξει για τις περισσότερες ένας ελάχιστος κοινός παρανομαστής κοινής δράσης. Εξάλλου, ήδη στην πράξη, οι τρεις τελευταίες συνισταμένες συμμετέχουν με τον ένα ή άλλο τρόπο στην πρώτη. Από μια σκοπιά (και μόνο από μια), στους δρόμους και τις πλατείες της χώρας διαμορφώνονται διαδικασίες συστράτευσης εαμικού τύπου.Σε πολιτικό επίπεδο, ανάμεσα σε αυτές τις 4 συνισταμένες υπάρχουν διαφορές. Τμήμα του κινήματος των αγανακτισμένων προτιμά να συντονίζεται από σειρά μεγάλων μπλοκ παρά να συνευρεθεί με υπάρχοντες πολιτικές δυνάμεις, ενώ άλλοι λιγότεροι ελπίζουν ότι θα γίνει δυνατό να γεννηθεί μια νέα πολιτική δύναμη μέσα από αυτό το κίνημα. Από πλευράς μου καλοδεχούμενη μια τέτοια προοπτική. Σε κάθε περίπτωση, όμως, το Αντιμνημονιακό Μέτωπο δεν θα περιοριστεί σε μια τέτοια δύναμη. Είναι και θα παραμείνει πολύ ευρύτερο από όποιον θελήσει να οργανωθεί στο όνομά του. Για αυτό εξάλλου, πάντα κατά τη γνώμη μου, παραμένει επίκαιρο το καθήκον να διαχωριστεί στη συνείδηση πολλών το Μέτωπο του Μνημονίου και της Πλεονεξίας, που στηρίζεται από συγκεκριμένες πολιτικές δυνάμεις, δημοσιογραφικά συγκροτήματα, τραπεζίτες και άλλους επιχειρηματίες, καθώς και την τρόικα, από εκείνες τις ήδη υπάρχουσες δυνάμεις που έχουν θέση εαυτό στην απέναντι όχθη, δηλαδή, στο Αντιμνημονιακό Μέτωπο. Όποιες αδυναμίες και αν έχουν οι τελευταίες, ότι και αν προσάπτει η μία στην άλλη.Δεύτερη συνισταμένη του αντιμνημονιακού κινήματος συναποτελείται από σειρά «τοπικών κινήσεων», «πατριωτικών μετώπων», συμπόρευση «προσωπικοτήτων», όπως καθηγητών της νομικής και κινημάτων με έντονη τον διακομματικό χαρακτήρα τους, στα οποία συμμετέχουν από παλιούς αριστερούς μέχρι και πολίτες που σε άλλες συνθήκες θα ήταν πέραν και της ΝΔ. Οι δυνάμεις αυτές συμμετέχουν στα κινήματα των δρόμων και των Πλατειών, επιδιώκουν να τα επηρεάσουν όσο το δυνατό περισσότερο και έχουν ως είναι φυσικό τη δική τους αντίληψη για το δέον γίγνεσθαι. Οφείλουν, όμως, κατά τη γνώμη μου να αναστοχαστούν πάνω στο εύρος και την ισχύ των δυνάμεων του Κόμματος του Μνημονίου. Να αξιολογήσουν την ανάγκη (επείγουσα κατά εμέ) ή μη ανάγκη συμπόρευσης όλων των δυνάμεων του αντιμνημονιακού μετώπου, διατηρώντας ανοικτές τις επικοινωνίες με τις άλλες πολιτικές δυνάμεις και κινήσεις. Στόχος δεν μπορεί να είναι η επιβολή της άποψης ή και της παρουσίας του ενός ή του άλλου, αλλά η διασφάλιση της ουσιαστικής και πρακτικής επικοινωνίας ανάμεσα στις διαφορετικές δυνάμεις καθώς και η συμπόρευσή τους.Τα προβλήματα πιθανά να ήταν σήμερα λιγότερα, εάν η τρίτη συνισταμένη, η αριστερά ήταν ενωμένη. Δυστυχώς η αριστερά της εποχής της κρίσης, ενώ σε ένα βαθμό δικαιώνεται, είναι περισσότερο διασπασμένη από ποτέ. Στην περίοδο της κρίσης, δίπλα στη μη συνεργασία ανάμεσα στο ΚΚΕ και τον Συνασπισμό, προστέθηκε και η αποχώρηση από τον τελευταίο δύο ομάδων με σημαντικά στελέχη και ενδιαφέρουσες απόψεις. Μια πρωτοβουλία του ΚΚΕ για την συνεργασία της κομμουνιστικής με την ριζοσπαστική αριστερά θα είχε το ενδιαφέρον της. Δεν φαίνεται, όμως, πιθανή. Ζούμε το ιστορικό παράδοξο, αυτή η συνεργασία να έχει υλοποιηθεί για ιστορικά δευτερεύοντες λόγους (όπως το 1989) και σήμερα που η πατρίδα υποφέρει και απαιτεί εαμικού τύπου πρωτοβουλίες, έστω ανάλογες με εκείνη της ΕΔΑ το 1958 όταν η τελευταία έγινε αξιωματική αντιπολίτευση, ορισμένοι σηκώνουν καινούργια τοίχοι. Το ίδιο ισχύει σε ένα βαθμό και για τις σχέσεις Δημοκρατικής Αριστεράς, Οικολόγων και Συνασπισμού λαμβάνοντας υπόψη το ειδικό βάρος του τελευταίου ως προς αυτή την «πολιτική περιοχή». Και εδώ οι αρμόδιοι θα πρέπει να αναλάβουν πρωτοβουλίες.Ο μεγάλος όγκος των αντιμνημονιακών δυνάμεων που έχουν κομματική δέσμευση ή παράδοση είναι εκείνες που είναι ενταγμένες στο ΠΑΣΟΚ ή έχουν πασοκογενή προέλευση. Οι δυνάμεις αυτές είναι διπλά διασπασμένες. Αφενός σε αυτούς που είναι εντός ή εκτός ΠΑΣΟΚ, αφετέρου οι εκτός σε πολλαπλές επιμέρους δυνάμεις. Αυτός ο κατακερματισμός είναι ένδειξη κρίσης της Δημοκρατικής Παράταξης και κίνδυνος σημαντικές αντιμνημονιακές δυνάμεις να χαθούν από την πολιτική σκηνή. Για αυτό, οι δυνάμεις της Δημοκρατικής Παράταξης θα πρέπει να βρουν τρόπο συνεργασίας, τόσο ανάμεσα στους εκτός ΠΑΣΟΚ, όσο και των τελευταίων με τα ζωντανά τμήματα εντός του κυβερνητικού κόμματος.

Ένα μέτωπο αλλαγής
Η εποχή μας είναι η εποχή που απαιτεί, πάντα κατά τη γνώμη μου, την ανάπτυξη των πιο ποικίλων αντιμνημονιακών δυνάμεων με τις ιδιαίτερες προσωπικότητές τους, αλλά ταυτόχρονα την όσο το δυνατό μεγαλύτερη κοινή δράση ανάμεσά τους. Πρόκειται για μια διαλεκτική σχέση ανάμεσα στην ενίσχυση κάθε εκ των τεσσάρων αναφερθέντων συνισταμένων του αντιμνημονιακού μετώπου και την μέγιστη δυνατή συμπόρευσή τους. Κατά τη γνώμη μου, το ζητούμενο δεν είναι να επαναληφθούν αυτούσια ιστορικά σχήματα όπως το ΕΑΜ, αλλά να συγκροτηθεί ένα ιστορικά ανάλογο μεγάλο μέτωπο στηριγμένο στις θετικές πλευρές αυτών των ιστορικών εμπειριών παντρολογημένο με ότι καινούργιο φέρνουν τα κινήματα στις Πλατείες της χώρας.Η ζωή είναι σίγουρο θα παράγει δικά της καινούργια σχήματα και μορφές κοινής δράσης. Αυτό που χρειάζεται είναι να είμαστε ανοικτοί στο καινούργιο, στις αγωνίες των καθημερινών ανθρώπων, στην απαίτηση για ενότητα και κοινή δράση. Το ζητούμενο δεν είναι η σύμπτωση ανάμεσα σε αυτές τις δυνάμεις, αλλά ένα μέτωπο ελάχιστης συμφωνίας που θα διαμορφώσει το Κόμμα (με την κοινωνική του έννοια) του Αντιμνημόνιου, των προοδευτικών λύσεων και των δημιουργικών προτάσεων.