ΘΡΑΣΥΒΟΥΛΟΣ ΤΣΑΚΑΛΩΤΟΣ

Ο στρατηγός Θρασύβουλος Ι. Τσακαλώτος (Πρέβεζα, 3 Απριλίου 1897 – Αθήνα, 15 Αυγούστου 1989) ήταν αξιωματικός του Ελληνικού Στρατού με ξεχωριστή δράση στα χρόνια του Β΄ Παγκοσμίου Πολέμου και του Εμφυλίου Πολέμου 1946–1949.

Ο Τσακαλώτος γεννήθηκε στην Πρέβεζα την εποχή που η πόλη ήταν ακόμα υπό οθωμανική κατοχή. Σε ηλικία 13 ετών, πήγε στην Αλεξάνδρεια για να συναντήσει τον αδελφό του που ζούσε εκεί. Στην Αλεξάνδρεια, τελείωσε το Ελληνικό Γυμνάσιο. Κατόπιν πήγε στην Αθήνα για να σπουδάσει στην Σχολή Ευελπίδων, από την οποία αποφοίτησε το 1916.

Συμμετείχε στις μάχες του Α΄ Παγκοσμίου Πολέμου και στην Μικρασιατική Εκστρατεία. Ο Ελληνοϊταλικός Πόλεμος του 1940, τον βρήκε συνταγματάρχη επικεφαλής του 3/40 Συντάγματος Ευζώνων, το οποίο διακρίθηκε στην αναχαίτιση των Ιταλών στην Ήπειρο τις πρώτες ημέρες του πολέμου. Στα πρώτα χρόνια της Κατοχής, ανέλαβε γενικός διευθυντής στο Υπουργείο Εθνικής Αμύνης, ενώ ταυτόχρονα συμμετείχε στην αντιστασιακή οργάνωση «Θέρος», που διοικούσε ο συνταγματάρχης Παναγιώτης Σπηλιωτόπουλος. Το 1943 διέφυγε στην Αίγυπτο και ανέλαβε την διοίκηση του Κέντρου Εκπαίδευσης Ελλήνων στρατιωτών στην Ισμαηλία. Ως έμπιστος της εξόριστης Ελληνικής Κυβέρνησης, τον Ιούλιο του 1944 ανέλαβε την διοίκηση της Γ΄ Ορεινής Ταξιαρχίας, η οποία διακρίθηκε κατά την εισβολή των Συμμαχικών Δυνάμεων στην Ιταλία και κυρίως κατά την κατάληψη του Ρίμινι (9–21 Σεπτεμβρίου 1944).

Ως διοικητής της Γ΄ Ορεινής Ταξιαρχίας, επέστρεψε στην Ελλάδα τον Νοέμβριο του 1944 και συμμετείχε στα Δεκεμβριανά στις μάχες κατά του ΕΛΑΣ. Μετά τα Δεκεμβριανά, ανέλαβε την διοίκηση της ΙΙ Μεραρχίας Αθηνών. Το 1946, με την έναρξη του Εμφυλίου, προήχθη σε υποστράτηγο και ανέλαβε την διοίκηση της Σχολής Ευελπίδων. Τον Απρίλιο του 1948 ανέλαβε διοικητής του Α΄ Σώματος Στρατού, για να προχωρήσει στις μεγάλες εκκαθαρίσεις στην Πελοπόννησο. Τον ίδιο χρόνο, ανέλαβε την διοίκηση του Β΄ Σώματος Στρατού και συμμετείχε στις μάχες που οδήγησαν στην νίκη του εθνικού Στρατού κατά του Δημοκρατικού Στρατού.

Με το τέλος του Εμφυλίου, ο Τσακαλώτος ανέλαβε Γενικός Επιθεωρητής Στρατού και στις 31 Μαΐου 1951 ανέλαβε αρχηγός του Γενικού Επιτελείου Στρατού (ΓΕΣ). Λίγες ημέρες πριν αναλάβει αρχηγός ΓΕΣ, ο Αλέξανδρος Παπάγος ανακοίνωσε την πρόθεσή του να πολιτευθεί ερχόμενος σε σύγκρουση με τον βασιλιά Παύλο. Ο βασιλιάς διέταξε τον Τσακαλώτο να συλλάβει τον Παπάγο, αλλά ο Τσακαλώτος αρνήθηκε να την εκτελέσει (Σ. Π. Ζερβός, εφημ. Το Βήμα, 11 Ιουνίου 2008). Ωστόσο, ο Τσακαλώτος ήταν αυτός που απεκάλυψε την δράση της παραστρατιωτικής οργάνωσης ΙΔΕΑ στον τότε υπουργό Στρατιωτικών Σοφοκλή Βενιζέλο. Το αποτέλεσμα ήταν να έρθει σε ρήξη με τους αξιωματικούς του ΙΔΕΑ και τον Παπάγο. Αποστρατεύθηκε στις 20 Νοεμβρίου του 1952 με τον βαθμό του αντιστρατήγου, δύο ημέρες μετά την ορκωμοσία της κυβέρνησης Παπάγου.

Επί των πρώτων κυβερνήσεων Καραμανλή, διετέλεσε πρέσβης της Ελλάδας στο Βελιγράδι. Από την θέση αυτή, ο Τσακαλώτος έθεσε στον στρατάρχη Τίτο τις ανησυχίες της Ελλάδας για την μετονομασία της προπολεμικής επαρχίας των Σκοπίων σε Γιουγκοσλαβική Δημοκρατία της Μακεδονίας. Όμως οι προσπάθειες του Τσακαλώτου ήταν ατελέσφορες, επειδή προσέκρουσαν στα ανοίγματα της κυβέρνησης Καραμανλή προς την γιουγκοσλαβική ηγεσία.

Αν και αντικομμουνιστής, ο Τσακαλώτος ουδέποτε υιοθέτησε ακροδεξιές ή φιλοδικτατορικές απόψεις. Είναι χαρακτηριστικό ότι δεν θέλησε να γίνει μέλος του οικοδομικού συνεταιρισμού των αξιωματικών που απέκτησαν πολυτελείς κατοικίες στον οικισμό Παπάγου. Μολονότι του παρεχωρήθησαν οικόπεδα στην περιοχή αυτή, ο Τσακαλώτος παραιτήθηκε του δικαιώματός του εκχωρώντας τα σε μέλη του συνεταιρισμού. Αρκέσθηκε να περάσει το υπόλοιπο της ζωής του σε ένα τριάρι διαμέρισμα του σε πολυκατοικία της οδού Σούτσου 17 κοντά στην πλατεία Μαβίλη στην Αθήνα.

Τα απομνημονεύματά του εκδόθηκαν σε διάφορα βιβλία και αποτελούν σημαντική πηγή πληροφοριών για την νεότερη Ελληνική Ιστορία. Η τελευταία του γενναία πράξη συνέβη στις 23 Μαΐου του 1984, όταν συναντήθηκε και έδωσε τα χέρια με τον άλλοτε αντίπαλό του Μάρκο Βαφειάδη εμπρός από τις κάμερες της Ιταλικής Τηλεόρασης (RAI).

Πέθανε στις 15 Αυγούστου του 1989. Η σορός του ενταφιάσθηκε την επομένη στο Α΄ Νεκροταφείο Αθηνών κοντά στο μνήμα της συζύγου του.

ΑΙΩΝΙΑ ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΠΙΣΤΗ