Περί του χώρου και του χρόνου στη στρατηγική Γράφει ο Dr Ν. Λυγερός. Μετάφραση από τα γαλλικά: Σάνη Καπράγκου

«Ο χώρος είναι το πεδίο της δύναμής μας, ο χρόνος εκείνο της αδυναμίας μας» Spinoza

Εάν εξετάσουμε τη φράση του Spinoza, μόνον στο θρησκευτικό επίπεδο, φαίνεται ισομορφική προς μία αυταπόδεικτη αλήθεια. Ωστόσο, σε φιλοσοφικό επίπεδο, δεν είναι λιγότερο αντιπροσωπευτική ενός νοητικού σχήματος μιας σπάνιας αποτελεσματικότητας. Ωστόσο, είναι στον τομέα της γεωστρατικής που αποκτά όλη την ισχύ της, εάν την συνδέσουμε με ένα άλλο νοητικό σχήμα, δηλαδή το ότι ο χρόνος είναι ο χώρος της αντίστασης. Πράγματι, στο πλαίσιο της έλξης που παράγει η κυριαρχία και που δημιουργεί το περιβάλλον της στρατηγικής, ως εργαλείου της νοημοσύνης για τον αγώνα κατά του ισχυρότερου, ο χώρος παίζει έναν πρωταρχικό ρόλο για όλες τις αυτοκρατορίες. Εν τούτοις, ο ίδιος αυτός χώρος αναπτύσσει μία φθορά με την πάροδο του χρόνου, διότι είναι αναγκαίος για τη διατήρησή του. Άρα, η απλή διατήρηση ενός status quo υποχρεώνει μια αυτοκρατορία να διαχειριστεί πολυάριθμα προβλήματα τόσο στο εσωτερικό, όσο και στο εξωτερικό. Σ’ αυτό το πεδίο μπορούμε να διακρίνουμε τον πραγματικό ρόλο της στρατηγικής. Τούτο επίσης θεσπίζει έναν συγκεκριμένο αριθμό αντιθέτων ζευγών, όπως ανθρωπότητα/κοινωνία, άνθρωπος/άτομο, χρόνος/χώρος, στρατηγική/ κυριαρχία. Μα και συμπληρωματικά δίπολα όπως δάσκαλος/μαθητής, τοποστρατηγική/ γεωστρατηγική. Η ανικανότητα της κοινωνίας έναντι του χρόνου προέρχεται από τη σχέση της με την ανθρωπότητα. Η ισχύς της κοινωνίας βρίσκεται αποκλειστικά στο παρόν, όπου τα άτομα εξελίσσονται. Ιδού γιατί δεν λειτουργεί με τη στρατηγική, μα με την κυριαρχία. Η στρατηγική εκ φύσεως σκέφτεται το παρελθόν για να δημιουργεί στο μέλλον. Και για κείνην, το παρόν τής κοινωνίας δεν είναι παρά ένα ενδιάμεσο, ένα σημείο για να ξεπεράσει όπως ένα εμπόδιο, μα που αφ’ εαυτού του δεν έχει νόημα. Πέραν τούτου, θα μπορούσαμε να αναρωτηθούμε ποια είναι η φύση αυτής της διαφοράς ανάμεσα στον χώρο και στον χρόνο, εφόσον στο πλαίσιο της Γενικής Σχετικότητας έχουμε μια διαστατική ισοδυναμία. Είναι αναγκαίο να συνειδητοποιήσουμε το γεγονός ότι η ισοδυναμία αυτή δεν είναι σταθερή, παρά μόνον μέσα σε ένα σύμπαν με ένα φανταστικό μέρος για να περιγράψει τον χρόνο. Πράγματι, ο χώρος υπάρχει σε 4 διαστάσεις, όμως αυτές δεν έχουν το ίδιο πρόσημο στην υπογραφή του. Συνεπώς ο χρόνος και ο χώρος δεν είναι παρά τα αντίθετα, όπως τα συλλαμβάνουμε εμείς σε πρώτο επίπεδο ανάλυσης. Σ’ ένα ευρύτερο πλαίσιο, η αντίθεση τούτη μετατρέπεται σε συμπληρωματικότητα με την επιροή της δράσης της στρατηγικής. Διότι αυτή έχει συνέπειες και στα δύο. Η συμπληρωματικότητα τούτη είναι βεβαίως ορατή στις ανισότητες του Heisenberg. Αναπτύσσει επομένως μια στρατηγική επιλογή για πετύχει έναν μεταστρατηγικό στόχο. Κι είναι ακριβώς αυτή η ενέργεια που παράγει τη διαδικασία αντίστασης κατά της έλξης της κυριαρχίας.