ΤΙΜΗΤΙΚΟ ΑΦΙΕΡΩΜΑ ΣΤΗΝ ΜΝΗΜΗ ΤΟΥ ΕΘΝΙΚΟΥ ΜΑΣ ΠΟΙΗΤΗ ΔΙΟΝΥΣΙΟΥ ΣΟΛΩΜΟΥ.Της Μαίρης Καρά

ΣΑΝ ΣΗΜΕΡΑ ΠΕΘΑΝΕ Ο ΕΘΝΙΚΟΣ ΜΑΣ ΠΟΙΗΤΗΣ

Ο ΑΡΧΗΓΕΤΗΣ ΤΗΣ ΕΠΤΑΝΗΣΙΑΚΗΣ ΣΧΟΛΗΣ, ΜΙΑ

ΑΠΟ ΤΙΣ ΚΟΡΥΦΑΙΕΣ ΠΝΕΥΜΑΤΙΚΕΣ ΦΥΣΙΟΓΝΩΜΙΕΣ ΤΟΥ ΝΕΟΤΕΡΟΥ ΕΛΛΗΝΙΣΜΟΥ.Ο Διονύσιος Σολωμός (8 Απριλίου 1798 - 9 Φεβρουαρίου 1857) είναι ο Έλληνας Ποιητής, που έγραψε το ποίημα ΥΜΝΟΣ ΕΙΣ ΤΗΝ ΕΛΕΥΘΕΡΙΑΝ....

Υπήρξε το κεντρικό πρόσωπο της Επτανησιακής Σχολής και θεωρείται ο Εθνικός μας Ποιητής, όχι μόνο για τον Εθνικό Ύμνο αλλά και γιατί αξιοποίησε την ποιητική παράδοση (Κρητική Λογοτεχνία, Δημοτικό τραγούδι). Ήταν ο πρώτος που καλλιέργησε την Δημοτική Γλώσσα και άνοιξε τον δρόμο για την χρήση της στην Λογοτεχνία. Ο ίδιος είχε την  άποψη, πως δημιουργούσε «από τον ρομαντισμό μαζί με τον κλασικισμό ένα είδος μιχτό, αλλά νόμιμο.

     Ο Εθνικός μας Ποιητής γεννήθηκε στην Ζάκυνθο στις 8 Απριλίου 1798. Γονείς του ήταν ο κόντες Νικόλαος Σολωμός και η υπηρέτριά του Αγγελική Νίκλη. Ο πατέρας του καταγόταν από οικογένεια Κρητικών προσφύγων, που εγκαταστάθηκαν στην Ζάκυνθο το 1670, μετά την κατάληψη της Κρήτης το 1669 από τους Οθωμανούς. Το οικογενειακό τους όνομα στα ιταλικά παραδίδεται με διάφορες μορφές: Salamon, Salomon, Solomon. Η καταγωγή της μητέρας του είναι πιθανό να ήταν από την Μάνη. Ο κόντες Νικόλαος Σολωμός χήρεψε το 1802 από την νόμιμη σύζυγό του Μαρνέττα Κάκνη, με την οποία είχε αποκτήσει δύο παιδιά, τον Ρομπέρτο και την Έλενα. Από το 1796 όμως είχε δεσμό με την υπηρέτριά του Αγγελική, με την οποία απέκτησε άλλον έναν γιο τον Δημήτριο, μετέπειτα Πρόεδρο της Ιονίου Βουλής το 1801. Το ζευγάρι παντρεύτηκε  την προπαραμονή του θανάτου του (27 Φεβρουαρίου 1807) και τα παιδιά τους απέκτησαν τα δικαιώματα των νόμιμων τέκνων.

     Ο ποιητής πέρασε τα παιδικά του χρόνια ως το 1808 στο πατρικό του σπίτι στην Ζάκυνθο, υπό την επίβλεψη του δασκάλου του, αβά Σάντο Ρόσι Ιταλού πρόσφυγα. Μετά τον θάνατο του πατέρα του ανέλαβε την κηδεμονία του ο κόντες Διονύσιος Μεσσαλάς, ενώ η μητέρα του παντρεύτηκε στις 15 Αυγούστου της ίδιας χρονιάς τον Μανόλη Λεονταράκη. Την επόμενη χρονιά ο Μεσσαλάς έστειλε τον μικρό Διονύσιο στην Ιταλία για σπουδές, σύμφωνα με την συνήθεια των Ευγενών των Επτανήσων και λόγω του γάμου της Αγγελικής Νίκλη.

       Ο Διονύσιος αναχώρησε για την Ιταλία μαζί με τον δάσκαλό του, ο οποίος επέστρεφε στην πατρίδα του την Κρεμόνα. Γράφτηκε αρχικά στο Λύκειο της Αγίας Αικατερίνης στην Βενετία, όμως δυσκολευόταν να προσαρμοστεί στην αυστηρή πειθαρχία του κι έτσι ο Ρόσι τον πήρε στην Κρεμόνα, όπου τελείωσε το Λύκειο το 1815. Μετά γράφτηκε στη Νομική Σχολή του Πανεπιστημίου της Παβίας, από την οποία αποφοίτησε το 1817. Δεδομένων των φιλολογικών ενδιαφερόντων του, η άνθηση της Ιταλικής Λογοτεχνίας δεν τον άφησε ανεπηρέαστο. Καθώς μάλιστα μιλούσε πλέον θαυμάσια την Ιταλική γλώσσα, άρχισε να γράφει ποιήματα στα Ιταλικά. Τα πρώτα Ιταλικά ποιήματα εκείνης της περιόδου ήταν το «Ode per la prima messa» (Ωδή για την πρώτη λειτουργία) και «La distruzione di Gerusalemme» (Η καταστροφή της Ιερουσαλήμ).

Τελειώνοντας τις σπουδές του επέστρεψε στην Ζάκυνθο, όπου υπήρχε αξιόλογη πνευματική κίνηση από τον 18ο αιώνα. Εντάχθηκε σε κύκλο Λογοτεχνών και ανέπτυξε φιλικές σχέσεις με τον Αντώνιο Μάτεση, Γεώργιο Τερτσέτη, Διονύσιο Ταγιαπιέρα και Νικόλαο Λούντζη. Συγκεντρώνονταν συχνά σε φιλικά σπίτια και διασκέδαζαν με αυτοσχέδια ποιήματα. Όπως ήταν φυσικό, ο Σολωμός ξεχώριζε εξ αιτίας του ποιητικού ταλέντου του. Εξ αρχής είχε σημαντική θέση στους φιλολογικούς κύκλους της Ζακύνθου. Μετά δε την δημοσίευση του Ύμνου, η φήμη του επεκτάθηκε και στο Ελληνικό Κράτος, αν κι ο ίδιος δεν ταξίδεψε ποτέ στην Ελεύθερη Ελλάδα.  

Στο ευρύ κοινό των Επτανήσων και στην Αθήνα ο Ποιητής ήταν γνωστός μόνο για τα δημοσιευμένα ποιήματά του: τον Ύμνο εις την Ελευθερίαν, το Απόσπασμα «Η δέηση της Μαρίας από τον Λάμπρο», την «Ωδή εις Μοναχήν», και τα νεανικά του ποιήματα, πολλά από τα οποία διαδίδονταν προφορικά και αρκετά από αυτά είχαν μελοποιηθεί. Η άποψη των συγχρόνων του στηριζόταν επομένως σε αυτά τα έργα και χάρη σε αυτά είχε αποκτήσει την φήμη, που τον συνόδευσε μέχρι τον θάνατό του. Θαυμασμό για το έργο του Σολωμού εκδήλωναν και οι σημαντικότεροι εκπρόσωποι της Α΄  Αθηναϊκής Σχολής.  Συχνά σατίριζαν στα ποιήματά τους έναν Ζακυνθινό γιατρό, τον Ροΐδη. Τα  ποιήματα του Σολωμού που σατιρίζουν τον γιατρό είναι: Το Ιατροσυμβούλιο, Η Πρωτοχρονιά και Οι Κρεμάλες.

Από το 1825 σχεδίαζε να ταξιδέψει στο πνευματικό κέντρο των Επτανήσων την εποχή εκείνη την Κέρκυρα. Το αποφάσισε το 1828 εξαιτίας οικογενειακών και κληρονομικών διαφορών με τον αδελφό του Δημήτριο. Η Κέρκυρα θα του προσέφερε ένα περιβάλλον πνευματικότερο και την απομόνωση που ταίριαζε στον μονήρη και ιδιότροπο χαρακτήρα του. Απομόνωση η οποία ήταν απαραίτητη για την μελέτη και την ενασχόλησή του με την Ποίηση, σύμφωνα και με τις υψηλές αντιλήψεις, που είχε για την Τέχνη. Γι’ αυτό και τα πρώτα χρόνια της ζωής του στην Κέρκυρα ήταν τα πιο ευτυχισμένα χρόνια. Τότε ξεκίνησε την εντατική μελέτη της γερμανικής Ρομαντικής Φιλοσοφίας και ποίησης Hegel, Schlegel, Schiller, Goethe. Επειδή δεν γνώριζε την Γερμανική γλώσσα,  τα διάβαζε από Ιταλικές μεταφράσεις, που εκπονούσε ο φίλος του Ν. Λούντζης.

   Στην Κέρκυρα βρέθηκε σύντομα στο επίκεντρο ενός κύκλου θαυμαστών πυρήνα από πνευματικούς ανθρώπους με μεγάλη μόρφωση, με προοδευτικές και φιλελεύθερες ιδέες, με αισθητική κατάρτιση και με αξιώσεις για την Τέχνη. Τα πρόσωπα με τα οποία συσχετίστηκε ήταν ο Νικόλαος Μάντζαρος, ο Ιωάννης και ο Σπυρίδων Ζαμπέλιος, ο Ερμάννος Λούντζης, ο Nicolo Tommaseo, ο Ανδρέας Μουστοξύδης, ο Πέτρος Βράιλας Αρμένης, ο Ιάκωβος Πολυλάς, ο Ιούλιος Τυπάλδος, ο Ανδρέας Λασκαράτος, ο Γεράσιμος Μαρκοράς. Οι Πολυλάς, Τυπάλδος και Μαρκοράς ήταν οι «μαθητές» του Σολωμού, που συγκροτούν τον κύκλο των «σολωμικών ποιητών», από τον οποίο αρχίζει η ποιητική άνοδος της Ελληνικής Ποίησης, δεκαετίες πριν από την Αθήνα, όπου ο Κωστής Παλαμάς επιχείρησε μια δεύτερη ποιητική «ΑΝΑΓΕΝΝΗΣΗ» ως Αρχηγός της Νέας Αθηναϊκής Σχολής.

  Ο πρώτος σταθμός στην ελληνόγλωσση δημιουργία του Σολωμού ήταν ο Ύμνος εις την Ελευθερίαν, που ολοκληρώθηκε τον Μάιο του 1823, ποίημα εμπνευσμένο από την Ελληνική Επανάσταση του 1821. Το ποίημα δημοσιεύθηκε και στην Ελλάδα (το 1824 στο πολιορκούμενο Μεσολόγγι) και στην Ευρώπη (1825 στο Παρίσι, σε Γαλλική μετάφραση), και η φήμη του ποιητή εξαπλώθηκε πέρα από τα στενά όρια του νησιού του. Σε αυτό το έργο εξ άλλου οφείλεται και η εκτίμηση που απολάμβανε ο ΣΟΛΩΜΟΣ μέχρι ΤΟΝ ΘΑΝΑΤΟ ΤΟΥ.

 

(Η συνέχεια στο βιβλίο μου ΤΙΜΗΤΙΚΟ ΑΦΙΕΡΩΜΑ ΣΤΟΝ ΔΙΟΝΥΣΙΟ ΣΟΛΩΜΟ που εκδόθηκε το 2014)