Η τεχνική του "γρίφου" που χρησιμοποιήθηκε τόσο εκτενώς στη συνέχεια βασίζεται σε μια αρκετά καλή γνώση της εβραϊκής νοημοσύνης, η οποία είναι περισσότερο υποθετική παρά πρακτική. Συνίσταται στην υποβολή ενός άλυτου προβλήματος με τη μορφή μιας εναλλακτικής λύσης. Αντιμέτωπος με ένα περίπλοκο πρόβλημα, ο μέσος άνθρωπος τείνει να κάνει ό,τι έκανε ο Αλέξανδρος όταν αντιμετώπισε τον γόρδιο δεσμό: παίρνει το σπαθί του και τον κόβει στα δύο, που είναι ένας τρόπος να λύσει το πρόβλημα αρνούμενος το. Η εβραϊκή νοημοσύνη, και πιο συγκεκριμένα η νοημοσύνη που τρέφεται από το Ταλμούδ, θα είχε μάλλον το αντίθετο ελάττωμα: "Δεν είναι οι απαντήσεις που με ενδιαφέρουν, λέει το Ταλμούδ, τις ξέρω όλες. Αυτό που θέλω να μάθω είναι ποια ερώτηση αντιστοιχεί σε ποια απάντηση. Η εβραϊκή νοημοσύνη, ως κερδοσκοπική νοημοσύνη, που μερικές φορές χάνει την επαφή με την πραγματικότητα, αποδίδει σχεδόν μεγαλύτερη σημασία στον τρόπο που τίθεται και επιλύεται ένα πρόβλημα παρά στην ίδια τη λύση.
Ο "γρίφος" που φαντάστηκαν οι "τεχνικοί" ήταν απλός. Στο δρόμο προς το γκέτο, η φάλαγγα χωριζόταν στα δύο σε ένα συγκεκριμένο σταυροδρόμι. Η μία διακλάδωση θα πήγαινε προς το γκέτο, την τοποθεσία του οποίου οι Εβραίοι δεν γνώριζαν ακόμη, και η άλλη... Η διασταύρωση είχε επιλεγεί στο σημείο όπου ο δρόμος άρχιζε να ανεβαίνει μετά από μια μεγάλη κάθοδο, έτσι ώστε οι Εβραίοι, βλέποντας από μακριά το πλήθος να χωρίζεται, να έχουν αρκετό χρόνο να αναρωτηθούν: "Προς τα αριστερά;". Στο γκέτο; Ή προς το άγνωστο;
Από τις σελίδες 44 έως 48
Οι "τεχνικοί έμαθαν για τις περιπέτειες του Πέσια Αράνοβιτς στο γκέτο με τη μεγαλύτερη ικανοποίηση. Ήταν το υπέροχο αποκορύφωμα δύο μηνών προσπάθειας και απόδειξη της τελειότητας της μεθόδου τους.
Ήταν ακόμη πιο ικανοποιημένοι επειδή η Βίλνα ήταν ένα πιλοτικό γκέτο, ένα πειραματικό γκέτο. Μια δοκιμαστική εκτέλεση, ένα αριστουργηματικό χτύπημα. Τριάντα χιλιάδες Εβραίοι είχαν ήδη σκοτωθεί και τίποτα δεν είχε συμβεί. Η πόλη ήταν απολύτως ήρεμη.
Άλλοι, στη θέση τους, θα το είχαν αφήσει έτσι και θα θεωρούσαν ολόκληρο το γκέτο ώριμο για εξόντωση. Τους ενδιέφερε η τελειότητα και η σχολαστική αίσθηση του γυαλίσματος. Πίστευαν, και σωστά, ότι σε αυτόν τον τομέα δεν ήταν τα πρώτα βήματα τα πιο δύσκολα αλλά τα τελευταία, ότι θα ερχόταν μια στιγμή που οι Εβραίοι θα αναγκάζονταν να αντιμετωπίσουν τα γεγονότα και ότι τότε, οδηγούμενοι από την απελπισία, θα μπορούσαν να οδηγηθούν σε απερίσκεπτες ενέργειες, οι οποίες θα περιέπλεκαν το έργο τους και θα κινδύνευαν να προκαλέσουν αναταραχή στους εβραϊκούς πληθυσμούς της Πολωνίας που δεν είχαν ακόμη "θεραπευτεί".
Ωστόσο, οι "τεχνικοί" δεν θέλησαν να αναλάβουν περιττούς κινδύνους και αποφάσισαν όχι μόνο να συνεχίσουν αλλά και να εντείνουν την πολιτική της κλιμάκωσης. Προκειμένου να κάνουν τους Εβραίους να υποταχθούν σαν πτώματα, πρόσθεσαν στην τακτική του "παζλ" την λιγότερο πρωτότυπη τακτική της διαίρεσης και του δελεασμού.
Μέρος του πληθυσμού του γκέτο εργαζόταν σε γερμανικές εταιρείες. Τους δόθηκαν πιστοποιητικά εργασίας και τους είπαν ότι θα ήταν αρκετό να τα παρουσιάσουν κατά τη διάρκεια των επιδρομών. Το γκέτο χωρίστηκε σε δύο στρατόπεδα: σε εκείνους που είχαν πιστοποιητικό και τους έπιανε ύπνος η αίσθηση ασφάλειας που τους έδινε, και σε εκείνους που δεν είχαν πιστοποιητικό και ένιωθαν ευάλωτοι, απομονωμένοι, εγκαταλελειμμένοι. Οι συλλήψεις άρχισαν και πάλι, χτυπώντας τους "μη πιστοποιημένους". Για τους προνομιούχους, ήταν η αρχή του συμβιβασμού. Επιδεικνύοντας το πιστοποιητικό τους κατά τη διάρκεια μιας συγκέντρωσης, αποστασιοποιούνταν από τους δικούς τους, έχαναν την αίσθηση της ενότητας της μοίρας του λαού τους.
Σύντομα όμως τα προνομιούχα χωρίστηκαν με τη σειρά τους και τα πιστοποιητικά έγιναν δύο ειδών: με και χωρίς φωτογραφίες. Αναρωτήθηκαν ποιο παρείχε καλύτερη προστασία. "Με φωτογραφία", κατέληξε η πλειοψηφία, διότι η φωτογραφία προσδίδει στο έγγραφο έναν πιο επίσημο χαρακτήρα. Οι "τεχνικοί" μοίρασαν έναν μεγάλο αριθμό από αυτά και πραγματοποίησαν μια μικρή συγκέντρωση των "χωρίς φωτογραφία". "Οι "με φωτογραφία" νόμιζαν ότι είχαν κερδίσει. Έτσι, τα πιστοποιητικά με "φωτογραφία" καταργήθηκαν και αντικαταστάθηκαν από λευκά πιστοποιητικά με τη σφραγίδα του γραφείου εργασίας του Ponar. Η λέξη έκανε τον κόσμο να ανατριχιάσει και οι "λευκοί" δεν είχαν μεγάλη επιτυχία... Μέχρι που έγινε ένας δεύτερος γύρος επιδρομών στους "χωρίς φωτογραφία" και στους "χωρίς πιστοποιητικό" καθόλου, γλιτώνοντας τους "λευκούς" που εκτοξεύτηκαν και πάλι στα ύψη. Στη συνέχεια, οι "λευκοί" χωρίστηκαν με τη σειρά τους σε δύο κατηγορίες, με την αναφορά "ειδικευμένος εργάτης" και χωρίς την αναφορά.
Δεδομένου ότι το μόνο που έπρεπε να κάνεις για να πάρεις την έγκριση ήταν να πεις ότι είχες τα προσόντα σε κάτι, ήταν εύκολο να επιλέξεις. Ορισμένοι θεώρησαν ότι η έγκριση ήταν ένα τέχνασμα και προτίμησαν τη "μη έγκριση". Άλλοι σκέφτηκαν πιο απλά και θεώρησαν ότι ένας ειδικευμένος εργαζόμενος ήταν χρήσιμος και θα γλίτωνε. Και περίμεναν την ετυμηγορία. Ήρθε από την πλευρά που δεν περίμεναν, αποκαλύπτοντας ότι το πρόβλημα ήταν πολύ πιο περίπλοκο από ό,τι νόμιζαν. Οι "τεχνικοί" ανακοίνωσαν ότι διαπίστωσαν ότι ορισμένοι ειδικευμένοι εργαζόμενοι δεν είχαν εγγραφεί, ενώ άλλοι που δεν γνώριζαν τίποτα είχαν καταφέρει να εξαπατήσουν την καλή πίστη του εργοδότη τους. Κατά συνέπεια", πρόσθεσαν εντελώς κακόπιστα, "όλα τα πιστοποιητικά ακυρώνονται.
Μια συγκέντρωση χτύπησε τον πληθυσμό τυχαία και η απελπισία έπεσε στο γκέτο. Απελπισία που ήταν ακόμη πιο βαθιά επειδή πολλοί αισθάνονταν ένοχοι. Με εξαιρετική ειλικρίνεια, σκέφτηκαν: "Μας εμπιστεύτηκαν και κάναμε λάθος.
Τότε το Judenrat ανακοίνωσε ότι επρόκειτο να διανείμει κίτρινα πιστοποιητικά που θα ίσχυαν για όλη την οικογένεια. Οι Εβραίοι σκέφτηκαν: "Είναι μια κατάσταση που κερδίζουν όλοι. Οι δημοτικοί μας σύμβουλοι εξακολουθούν να έχουν κάποια εξουσία με τους καταληψίες.
Στην πραγματικότητα, αυτό ήταν προφανώς άλλο ένα τέχνασμα για να κάνουν οι Εβραίοι όλη τη δουλειά μόνοι τους. Οι "τεχνικοί" δεν ενεργούσαν από αίσθημα διασκέδασης ή αισθητικής, αλλά για να δημιουργήσουν έναν αποδιοπομπαίο τράγο μεταξύ αυτών και του πληθυσμού, εναντίον του οποίου θα στρεφόταν τελικά η λαϊκή οργή όταν το πλήθος θα συνειδητοποιούσε ότι είχε εξαπατηθεί. Το σκεπτικό ήταν πολύ σωστό: θυμώνει κανείς περισσότερο με τους δικούς του που προδίδουν παρά με τον εχθρό που σκοτώνει.
Η δεύτερη φάση της επιχείρησης ξεκίνησε όπως η πρώτη: διανεμήθηκαν 3.000 πιστοποιητικά για τους 23.000 επιζώντες του γκέτο. Οι Εβραίοι χωρίστηκαν και πάλι σε "προνομιούχους" και "απόκληρους".
Οι απόκληροι σήκωσαν το μεγαλύτερο βάρος των πρώτων συλλήψεων. Στη συνέχεια δημιουργήθηκε ένα νέο είδος πιστοποιητικού: τα οικογενειακά "ροζ" πιστοποιητικά. Αυτή τη φορά, η διανομή ήταν γενναιόδωρη και υπήρχαν μερικά για όλους. Στη συνέχεια, όλοι αναρωτήθηκαν ποιο από τα δύο προσφέρει τη μεγαλύτερη προστασία. Κάποιοι από τους "κίτρινους" θεώρησαν ότι τα "ροζ", ως νεότερα, ήταν πιο πολύτιμα και έκαναν την ανταλλαγή με τους "ροζ" που είχαν κάνει το αντίθετο σκεπτικό. Κάποιοι θεώρησαν σοφότερο να μην έχουν καθόλου και να κρύβονται. Στη συνέχεια όλοι περίμεναν την επόμενη κλήρωση για να δουν ποιος είχε κερδίσει. Η συγκέντρωση ήταν πολύ βίαιη. Τα "κίτρινα" και τα "ροζ" αποδεκατίστηκαν.
Αυτή η συγκέντρωση σηματοδότησε τη μετάβαση στην τρίτη φάση. Τα πιστοποιητικά θα περνούσαν από όλα τα χρώματα του ουράνιου τόξου, κίτρινο, ροζ, μπλε, πράσινο και τέλος κόκκινο, πριν αντικατασταθούν από ένα ενιαίο κόκκινο διαβατήριο που θα διανεμόταν σε όλους τους εγγεγραμμένους. Αλλά οι αριθμοί ήταν δύο ειδών: πάνω από 10.000 ή κάτω από 10.000. Το αιώνιο ερώτημα: ποιο είναι καλύτερο; Οι "τεχνικοί" είχαν απαντήσει σε αυτό το ερώτημα: "Κάτω από 10.000 κερδίζω, πάνω από 10.000 χάνεις", αλλά κανείς δεν μπορούσε να πει.
Απόσπασμα από τις σελίδες 22, 23 και 24
Jean-François Steiner, Treblinka, (Fayard/Le livre de poche 1968)
Αναρτήσεις
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου
ΠΕΣ ΤΗΝ ΑΠΟΨΗ ΣΟΥ ΧΩΡΙΣ ΥΒΡΕΙΣ. Παρατηρούμε ακραίες τοποθετήσεις αναγνωστών. ΠΑΡΑΚΛΗΣΗ δεν θέλουμε να μπαίνουμε στη δύσκολη θέση να μην βάζουμε ΟΛΑ τα σχόλια. Δόξα στο Θεό η Ελληνική γλώσα είναι πλούσια ωστε να μην χρειάζονται ακραίες εκφράσεις.