Στην Πατρίδα μας εξακολουθεί να… πετάει ο γάιδαρος! Γράφει ο Καθηγητής Γιώργος Πιπερόπουλος

Η πολυήμερη δραματική ταλαιπωρία συμπολιτών μας κατοίκων των προνομιούχων Βόρειων προαστείων της Αττικής αλλά και αλλού με οδηγεί να θέσω 2 ερωτήματα:

     Πρώτον - Πετάει ή δεν πετάει ο γάιδαρος όπως θέλει το σχετικό λαϊκό δίλημμα;

     Όσο και αν ακουστεί αυτό παράξενο και ίσως κριθεί από μερικούς και επιστημονικά αντιδεοντολογικό στο μέτρο που όλοι γνωρίζουμε, ή θα έπρεπε να γνωρίζουμε από το Νόμο της βαρύτητας και την ανατομική μορφή των συμπαθών τετράποδων, η απάντηση είναι απόλυτα αρνητική!.. Με άλλα λόγια με δεδομένες τις συγκεκριμένες επιστημονικές, ιστορικές, πολιτικές, συναισθηματικές και ψυχοκοινωνικές παραμέτρους ο γάιδαρος ΠΟΤΕ και σε ΚΑΜΙΑ Χώρα του Πλανήτη Γη δεν είχε κατορθώσει να απογειωθεί και να... πετάξει!..

     Δεύτερον – επιτρέπεται επί σειρά δεκαετιών ηλεκτροφόρα καλώδια να «σφιχταγκαλιάζονται» με κλαδιά δέντρων προξενώντας πυρκαγιές τα καλοκαίρια και διακοπή ηλεκτροδότηση τους χειμώνες;

     Η απάντηση, χωρίς αμφισβήτηση, πρέπει να είναι ΟΧΙ βέβαια!...

    Η καταστροφική «Μήδεια» έφερε δυναμικά στο προσκήνιο της επικαιρότητας την σκληρή πραγματικότητα της συνεχιζόμενης «γύμνιας» των Κρατικών φορέων και μηχανισμών, όπως είχε συμβεί και με την φονική πύρινη λαίλαπα που σάρωσε καλοκαιριάτικα το «Μάτι», με τις πλημμύρες σε Μάνδρα και Καρδίτσα όπως και με παρόμοιες καταστροφές επί σειρά δεκαετιών, θυμίζοντας ότι υπάρχει η αγαπημένη Πατρίδα ΕΛΛΑΔΑ όπου τα ηλεκτροφόρα καλώδια συνεχίζουν το «θανατηφόρο» τους σφιχταγκάλιασμα με κλαδιά δένδρων. Τελικά στην Πατρίδα μας ο γάιδαρος πετούσε, πετάει και φοβάμαι ότι θα εξακολουθήσει να πετάει!..

   Πόσο και γιατί παραμένουμε τόσο εύπιστοι αλήθεια, παιδιά, γυναίκες, άνδρες, παππούδες και γιαγιάδες στην εποχή μας και πόσο εύκολα θα μπορούσε κάποιος ή κάποιοι να μας αλλάξουν τα μυαλά, με συστηματική υποβολή σε πλύση εγκεφάλου από τα περιώνυμα ΜΜΕ (Μέσα Μαζικού Εκμαυλισμού), και να μας κάνουν να δούμε τα άσπρα μαύρα και τον γάιδαρο να… πετάει;

   Λένε οι Κινέζοι «δείξε με το δάκτυλό σου το ελάφι και φώναξε να ένα… άλογο»

   Θυμηθείτε μερικά συνθήματα όπως «γυρίζουμε σελίδα», «έρχεται η Αλλαγή», «θα επανιδρύσουμε το Κράτος», και καθώς οι εργατοπατέρες κατέβαζαν τους διακόπτες οικτίροντάς εαυτούς λέγαμε: «Είδες η…ΔΕΗ:»  

   Και τώρα, αναφερόμενος στον τίτλο του άρθρου μου, στην Πατρίδα μας δείξε το γάιδαρο και φώναξε:

   «Παιδιά, κοιτάξτε, πετάει!...»

 

 Η πειθώ της Ομάδας και της Εξουσίας

     Θα αναφερθώ στα εντυπωσιακά αποτελέσματα που έδωσαν δύο κλασικά πειράματα κοινωνικής ψυχολογίας που έγιναν τον περασμένο αιώνα από τους μακαρίτες διακεκριμένους Αμερικανούς συναδέλφους Solomon Asch και Stanley Milgram, ισόβια μέχρι τον θάνατό τους μέλη όπως και ο υπογράφων του American Psychological Association. Στα δύο αυτά πειράματα οι ερευνητές και οι συνεργάτες τους δημιουργούν για το άτομο συνθήκες ασάφειας και αμφιβολίας και αδυναμίας λήψης απόφασης, φέρνοντάς το αντιμέτωπο με ερεθίσματα αμφίβολης ευκρίνειας.

     Το «άτομο-θύμα» οδηγείται από τις συνθήκες του πειράματος έντεχνα σε συναισθηματική σύγκρουση καθώς από τη μία μεριά αισθάνεται την έντονη υποκειμενική τάση να κάνει τη σωστή επιλογή όπως ακριβώς έχει μάθει μέχρι αυτήν τη στιγμή στη ζωή του (π.χ., ο γάιδαρος ΔΕΝ... πετάει), και η συμπεριφορά των συνεργατών των καθηγητών που προφανώς κάνουν λανθασμένες επιλογές που προβληματίζουν τα «θύματα» των πειραμάτων.

     Για να γίνει κατανοητή η διαδικασία άσκησης πίεσης από την ΟΜΑΔΑ στο άτομο και για να μας διδάξει και κάτι νομίζω χρήσιμο στην εποχή μας, την εποχή της αμφισβήτησης των πάντων από τους πάντες και της αμφιβολίας για όλα και για όλους, ας δούμε τι ακριβώς συμβαίνει στα πειράματα αυτά.

     Στο πείραμα του Asch (όπου ΟΛΑ τα άτομα εκτός ενός που το βαφτίζουμε «θύμα» είναι συνεργάτες του ερευνητή) ο ερευνητής δείχνει δύο κάρτες όπου στην πρώτη κάρτα υπάρχει μια ευθεία γραμμή ενός συγκεκριμένου μήκους και στη δεύτερη κάρτα υπάρχουν τρεις ευθείες γραμμές διαφορετικού μήκους, η μία από τις οποίες είναι εμφανέστατα και χωρίς αμφιβολία ακριβώς ίσου μήκους με τη γραμμή της πρώτης κάρτας.

     Ο εξεταστής ρωτά ένα - ένα τα άτομα της ομάδας να κάνουν τη σύγκριση των γραμμών αφήνοντας τελευταίο το «θύμα» της παρέας.

     Στην επίδειξη των καρτών ΟΛΟΙ οι συνεργάτες του ερευνητή συμφωνούν σε κάτι που είναι ΕΜΦΑΝΕΣΤΑΤΑ λάθος (και το «θύμα» όπως καταγράφεται από τη βιντεοκάμερα ξαφνιάζεται, γέρνει μπροστά, κοιτάζει τις γραμμές, κοιτάζει ένα - ένα τα μέλη της ομάδας και είναι εμφανή στο πρόσωπό του τα αισθήματα του ξαφνιάσματος και της δυσπιστίας...)

    Όταν έρχεται η σειρά του «θύματος» να συγκρίνει τις γραμμές στις δύο κάρτες, υποθέτω ότι δεν θα σας εκπλήξει η διαπίστωση ότι ένας μεγάλος αριθμός ατόμων απαντά δίνοντας την ίδια απάντηση που έδωσαν ΟΛΑ τα άλλα μέλη της ομάδας!...

 

Εκπληκτικό; Όχι ακριβώς!

     Το «θύμα» στο συγκεκριμένο πείραμα έχει ουσιαστικά δυο επιλογές, κάθε μια από τις οποίες συνεπάγεται και ένα σχετικό συναισθηματικό και ψυχοκοινωνικό κόστος. Εφόσον επιλέξει να σταθεί πιστό στις προσωπικές του απόψεις και να πει τι ακριβώς είναι σωστό και τι λάθος τότε θα βρεθεί σε ευθύγραμμη ισορροπία με τις υποκειμενικές του πεποιθήσεις και τα αντικειμενικά δεδομένα, αλλά θα έρθει σε ευθεία αντιπαράθεση με τα άλλα μέλη της ομάδας που δηλώνουν, γιατί έτσι συμφωνήθηκε, το ακριβώς αντίθετο. Εάν ταυτισθεί με τα άλλα μέλη της ομάδας τότε θα έλθει σε σύγκρουση με τις υποκειμενικές του πεποιθήσεις και την ορθή αντίληψη πραγματικότητας αλλά αποφεύγει την αντιπαράθεση με την ομάδα.

     Οι «δικαιολογίες» που έδωσαν «τα θύματα» στο πείραμα με τις γραμμές του Asch εστιάσθηκαν στη δική τους κακή εκτίμηση του μήκους των γραμμών ακόμη και σε προβλήματα… όρασης!

     Στα πειράματα του καθηγητή Stanley Milgram «το θύμα» καλείται να προξενήσει πόνο σε κάποιο άγνωστο άτομο επειδή έτσι τον παροτρύνει να κάνει το άτομο που κατέχει θέση εξουσίας. Τα «θύματα» τελικά υποκύπτουν στις έντονες πιέσεις που τους ασκούν οι συνεργάτες του ερευνητή και ξεπερνούν τον έλεγχο της συνείδησής τους που τους υπαγορεύει να αποφύγουν να προξενήσουν πόνο σε άγνωστα άτομα.

     Αλήθεια σε καθημερινή βάση πόσες φορές είμαστε ΣΥΝΕΠΕΙΣ σε πεποιθήσεις και αξίες που είναι ΟΡΘΕΣ και πόσες φορές αρνιόμαστε την πραγματικότητα, σαν τον Άγιο Πέτρο πριν αλέκτωρ λαλήσει τρεις, υποκύπτοντας σε Κομματικά προστάγματα ή για να συμβιβασθούμε με την ομάδα, την παρέα όπου ανήκουμε και μας το επιβάλλει ή για να μη χάσουμε κεκτημένα και ΕΞΟΥΣΙΑ;

     Όσοι μένουν πιστοί στις ΑΡΧΕΣ τους ΔΕΝ ΣΥΜΒΙΒΑΖΟΝΤΑΙ…

     Όσοι ΣΥΜΒΙΒΑΖΟΝΤΑΙ, αποδεχόμενοι ότι υπάρχει η συγκεκριμένη χώρα που λέγεται  ΕΛΛΑΔΑ όπου ο γάιδαρος πετούσε και εξακολουθεί να πετάει απολαμβάνουν ξεδιάντροπα τα λάφυρα της ΕΞΟΥΣΙΑΣ...