Νεύρα έχω σήμερα. Βρε κουφάλες του βιβλίου Γκίνες ποια σήραγγα είναι η μεγαλύτερη και ηαρχαιότερη στον κόσμο; Του Ευπαλίνου 530 π.χ μήκους 1.800 μέτρων. ή της Atlantic avenue 1844 μ.χ. μήκους 783 μέτρων; ΔΕΙΤΕ ΦΩΤΟ. Του "ΑΡΗ ΚΟΜΠΡΑ"

Το Ευπαλίνειο όρυγμα είναι τεράστιο έργο από θεωρητικής πλευράς, δεδομένου ότι οι γεωμετρικές γνώσεις και τα όργανα που το στήριξαν ήταν ακόμα στοιχειώδη. Είναι ένα έργο που τολμήθηκε από τον χαρισματικό δημιουργό του Ευπαλίνο και θα μνημονεύεται στους αιώνες σαν ένα από τα μεγαλύτερα επιτεύγματα του Αρχαίου Ελληνισμού....

Με την ευκαιρία της πλήρους διάνοιξης του και της πρόσφατης επίσκεψης μας σε όλη τη διαδρομή του, θέλουμε να αφιερώσουμε μερικά στοιχεία τα περισσότερα των οποίων είναι εντυπωσιακά αλλά και και εντελώς άγνωστα στους μη μυημένους!

Πέρα από το μήκος του, τη χρήση του και το δημιουργό του, ΠΟΙΟΣ γνωρίζει για παράδειγμα πόσο στοίχισε; Πόσα χρόνια διήρκησε η διάνοιξη του; Ποιός γνωρίζει το “αμφίστομο” και κυρίως το “ευθύγραμμο” του;

Τα στοιχεία που παραθέτουμε στηρίζονται στο καταπληκτικό βιβλίο του Μαθηματικού και Αρχιτέκτονα Τσιμπουράκη Δημητρίου “530 π.Χ. Το όρυγμα του Ευπαλίνου στην Αρχαία Σάμο”

Ευχή μας και επιδίωξη μας, είναι η διάδοση των στοιχείων αυτών σε όλα τα σημεία της οικουμένης με σκοπό να κεντρίσουν το ενδιαφέρον και να προσελκύσουν περισσότερους “προσκυνητές” του μεγαλειώδους αυτού έργου.

Η Σάμος κατοικήθηκε από πολύ παλιά και οι επαφές της με τα πολιτιστικά κέντρα της Εφέσου και Μιλήτου ήταν διαρκείς και έντονες. Η προσφορά της στην γεωμετρία έγινε μέσω των ενδόξων παιδιών της του Πυθαγόρα (580-500 π.Χ.) και του Αριστάρχου (320-250 π.Χ.). Στο τέλος του 6ου αιώνα την εξουσία πήρε από τους αριστοκρατικούς ο Πολυκράτης ο οποίος κυβέρνησε το νησί σαν τύραννος από το 537 μέχρι το 522 π.Χ. Η εποχή του υπήρξε εποχή ευδαιμονίας για το νησί. Κατά τον Ηρόδοτο η Σάμος επί Πολυκράτη έγινε “πολίων πασέων πρώτη ελληνίδων και βαρβάρων”

Ο Ηρόδοτος στις “Ιστορίες” του στο τρίτο βιβλίο αναφέρει:

“…Μίλησα δε περισσότερο για τους Σαμίους επειδή αυτοί εκτέλεσαν τρία έργα τα οποία είναι τα μεγαλύτερα από όλα όσα εκτέλεσαν οι Έλληνες.

Κάτω από το όρος, ψηλό έως 150 οργιές (=277 μ., πραγματικό 237 μ.) κατασκεύασαν όρυγμα “Αμφίστομον”. Το μήκος του ορύγματος είναι επτά στάδια (=7Χ185=1295 μ., πραγματικό 1035 μ.) το δε ύψος και το πλάτος του οκτώ πόδια το καθένα (=2,48 μ. πραγματικό μέσο ύψος 1,80 και πλάτος 1,80)

Σε όλο το μήκος του ορύγματός τούτου σκάφτηκε άλλο όρυγμα βάθους 20 πήχεων (=9,25 μ., πραγματικό 8,25 μ.) και πλάτους (=0,93μ. ) ποδών μέσω του οποίου το νερό μεγάλης πηγής φέρεται με σωλήνες στην πόλη. Αρχιτέκτονας του ορύγματος τούτου ήταν ο Μεγαρεύς Ευπαλίνος ο γιος του Ναυστρόφου.

Τούτο λοιπόν είναι το ένα από τα τρία έργα, το δεύτερο είναι το εντός της θαλάσσης και γύρω από το λιμάνι πρόχωμα βάθος 20 οργιών και μήκους μεγαλύτερο των δύο σταδίων (=370 μ.) Τρίτο δε έργο είναι ο ναός τον οποίον έχουν κατασκευάσει μεγαλύτερο από όλους όσους εμείς έχουμε δει. Πρώτος αρχιτέκτονας του ναού υπήρξε ο Σάμιος Ροίκος του Φιλαίου. Λόγω των έργων αυτών μίλησα λίγο περισσότερο για τους Σαμίους.»

Ο Ηρόδοτος ο οποίος έγραψε τις ιστορίες του περί τα 80 χρόνια μετά τον θάνατο του Πολυκράτη αναφέρεται σε πολλές σελίδες στη δράση των Σαμίων υπό τον Πολυκράτη και στο τέλος της ιστορικής του περιγραφής αναφέρεται με θαυμασμό, αλλά πυκνά, στα τρία μεγάλα έργα τους. Αυτό βεβαιώνει έμμεσα αλλά σαφώς ότι τα τρία αυτά έργα που αναφέρονται ρητά είναι έργα της εποχής που η Σάμος ήταν “πρώτη ελληνίδων και βάρβαρων” δηλαδή της εποχής του Πολυκράτη.

Ευπαλίνειο όρυγμα, πρώτη γνωριμία.

Το Ευπαλίνειο όρυγμα είναι μια σήραγγα ευθύγραμμου μήκους 1036 μέτρων το οποίο κατασκευάστηκε γύρω στα 530 π.Χ. από το Μεγαρέα αρχιτέκτονα Ευπαλίνο. Το εκπληκτικό του έργου είναι ότι οι εκσκαφές της σήραγγας άρχισαν (κατά τη μία εκδοχή) ταυτόχρονα από τα δύο στόμια και τα τμήματα του συναντηθήκαν με ελάχιστη απόκλιση. Η διάτρηση διήρκεσε περίπου 11 χρόνια. Η σήραγγα κατασκευάστηκε εντελώς οριζόντια και μέσα στο δάπεδο της ανοίχτηκε κεκλιμένο αυλάκι, στο οποίο τοποθετήθηκαν πήλινοι σωλήνες για την προσαγωγή του νερού στην πόλη. Το νερό από την πηγή έφτανε με υπόγειο αγωγό μήκους 853 m στο βόρειο στόμιο της σήραγγας και αφού την διέσχιζε πάλι με υπόγειο αγωγό οδηγούνταν στην πόλη και το λιμάνι που βρίσκονται χαμηλότερα.

Το Ευπαλίνειο όρυγμα λειτούργησε ως υδραγωγείο μέχρι τον πέμπτο μ.Χ. αιώνα. Μετά φαίνεται ότι δεν συντηρήθηκε και καταχώστηκε. Αυτό οφείλεται μάλλον στη λειτουργία του εξωτερικού ρωμαϊκού υδραγωγείου που κάλυπτε τις ανάγκες της πόλης. Έτσι το αρχαίο υδραγωγείο εγκαταλείφθηκε και έφραξε από καταρρεύσεις χωμάτων και σταλακτιτών αφού εξυπηρέτησε την πόλη για 1000 περίπου χρόνια. Τον έβδομο μ.Χ. αιώνα χρησιμοποιήθηκε σαν νεκροταφείο. Μετά οι αιώνες το ξέχασαν και χάθηκαν εντελώς τα ίχνη του. Χάθηκε και η σήραγγα και τα εξωτερικά τμήματα του υδραγωγείου. Ανακαλύφθηκε ξανά το 19ο αιώνα. Η ανακάλυψη έγινε χάρη στο απόσπασμα και μόνο του Ηροδότου και αυτό γιατί ποτέ κανείς στην αρχαιότητα μετά τον Ηρόδοτο δεν έγραψε τίποτα γι’ αυτό. Συγκεκριμένα το 1856 ο Γάλλος αρχαιολόγος Guerin ανακάλυψε με τη βοήθεια του οπλαρχηγού Αλέξη την πηγή και την αρχή του υδραγωγείου.

Γνωρίζετε τις παρακάτω εντυπωσιακές λεπτομέρειες;

Σημείωση: Η κατανόηση κάποιων πληροφοριών παρακάτω, χρειάζεται απαραίτητα τη χρήση των σχεδίων που παραθέτονται σε εικόνες. Η παραπομπή μας μέσα στο κείμενο σε αυτές γίνεται βάσει της αρίθμησης τους. (Σχ. 1 ή Σχ. 2 κλπ)

1. Το νότιο τμήμα του ορύγματος μήκους 400 μέτρων και το βόρειο τμήμα αυτού 265 μέτρων, είναι ευθύγραμμα.

2. Το σημείο συνάντησης με την διαφορά της διεύθυνσης των δύο κλάδων και την διαφορά της στάθμης των δαπέδων και των οροφών δείχνει το “αμφίστομο” της κατασκευής.

3. Τα υψόμετρα εισόδου από την βόρεια πλαγιά 55,83 μέτρων και από τη νότια πλαγιά 55,26 μέτρων δείχνουν την επιλογή του Ευπαλίνου για την κατασκευή των δύο σηράγγων πάνω στο ίδιο οριζόντιο επίπεδο.

4. Μετά την κατασκευή των 400 μέτρων το νότιο όρυγμα στρίβει απότομα 34 μοίρες δεξιά συνεχίζει αλλά 30 μέτρα. Η στροφή της σήραγγας δεν έγινε στο μέσο αλλά 135 μέτρα πριν από αυτό.

5. Αν η αμφίστομη διάτρηση ξεκινούσε ταυτόχρονα και επειδή η συνάντηση των δύο σηράγγων έγινε νοτιότερα του μέσου, οι εργασίες της νότιας σήραγγας θα σταματούσαν δύο χρόνια νωρίτερα, κάτι που δε δικαιολογεί την αμφίστομη διάτρηση που έγινε φυσικά για εξοικονόμηση χρόνου.

6. Μάλλον λοιπόν εικάζεται ότι η νότια σήραγγα άρχισε να κατασκευάζεται αργότερα από την βόρεια (ενάμιση χρόνο πριν).

7. Ο αμήχανος και ανεξήγητος ελιγμός στο ΚΑ, (Σχ. 38) η δεξιά στροφή στο Α και η τεθλασμένη κίνηση από το Α στο Β ερμηνεύονται από μια τολμηρή εικασία ότι ο Ευπαλίνος κινούμενος ευθύγραμμα στη βόρεια σήραγγα συνάντησε κάποια στενή φυσική οριζόντια στοά μήκους περίπου 150 μέτρων. Ο Ευπαλίνος μετά την απρόοπτη αυτή συνάντηση αποφάσισε να εγκαταλείψει την ευθύγραμμή πορεία του και να ακολουθήσει τη φυσική στοά διαπλατύνοντας και διαμορφώνοντας την κατάλληλα. Έτσι θα κέρδιζε γύρω στα 136 μέτρα σήραγγας και εξ’ αυτού, πάνω από δύο χρόνια εκσκαφών. Η διάρκεια της διαμόρφωσης της στοάς δεν θα ξεπερνούσε τους πέντε έως έξι μήνες αντί των 34 μηνών που θα απαιτούσε η κλασική σήραγγα.

8. Τα σημεία Α,Θ,Β είναι συνευθειακά. (Σχ. 38)

9. Το τρίγωνο ΑΒΔ είναι ισοσκελές. (ΑΒ=137 μέτρα σε ευθεία, 139 σε τεθλασμένη, ΒΔ=139 μέτρα περίπου). Αυτό βεβαιώνει ότι ήδη το 530 π.χ. ήταν γνωστό το θεώρημα των τριών γωνιών ενός τριγώνου.

10. Στο σημείο Β ο Ευπαλίνος έφτασε τον έβδομο χρόνο των εργασιών του. (Σχ. 38)

11. Το τμήμα του έργου από το Λ μέχρι το Ε (Σχ. 44) φαίνεται ότι δεν είναι προϊόν κάποιας γεωμετρικής μελέτης αλλά το αποτέλεσμα της χαράς και της ανακούφισης του μηχανικού και του συνεργείου του για το ότι επιτέλους θα ολοκληρωνόταν η προσπάθεια μιας δεκαετίας. Και αυτό γιατί στο σημείο Λ το βόρειο συνεργείο άκουσε για πρώτη φορά τα χτυπήματα των σφυριών του νότιου. Τα χτυπήματα αυτά τους οδήγησαν να στρίψουν προς τα δεξιά και στη συνέχεια τους υπαγόρευσαν την καμπύλη πορεία μέχρι το ξετρύπημα.

12. Όλες οι προσπάθειες για την συνάντηση έγιναν από την βόρεια σήραγγα. Η νότια απλά περίμενε ή προχωρούσε αργά παράγοντας ήχους.

13. Η προσεκτική παρατήρηση του τοπογραφικού της συνάντησης στην περιοχή από το Λ μέχρι το Ζ (Σχ. 44) δίνει την εικόνα δύο διαδρομών που η μία ψάχνει την άλλη. Δύο διαδρομών που δεν υπάρχουν σε κανένα γεωμετρικό σχέδιο.

14. Η υψομετρική μελέτη μας δείχνει ότι το δάπεδο της νότιας σήραγγας στο Ε έχει υψόμετρο 55,17 μέτρα ενώ το αντίστοιχο στη βόρεια λίγο πριν το Π έχει υψόμετρο 55, 48 μέτρα. Δηλαδή για πάνω από 1000 μέτρα έχει τηρηθεί σχεδόν απόλυτα η οριζοντιότητα των δαπέδων των δύο σηράγγων.

15. Λίγο πριν το Π (Σχ. 44) και 27 μέτρα πριν την συνάντηση αρχίζει ένας κατακόρυφος ελιγμός που εκτελείται ταυτόχρονα με τον ηχητικά καθοδηγούμενο οριζόντιο. Φαίνεται ότι ο γεωμέτρης μας ενώ σιγούρεψε την κατά διεύθυνση συνάντηση των σηράγγων άρχισε να φοβάται μήπως η μία περάσει πάνω από την άλλη. Έτσι αποφάσισε να αυξήσει το ύψος της βόρειας ώστε να μεγαλώσουν οι πιθανότητες συνάντησης στην περίπτωση που δεν ήταν συνεπίπεδες.

16. Ο Ευπαλίνος μετά το τελείωμα του οριζόντιου ορύγματος άρχισε πυρετωδώς την κατασκευή του κεκλιμένου αυλακιού στο δάπεδο, το οποίο θα μετέφερε το νερό. Είναι αυτό που ο Ηρόδοτος ονόμασε “εικοσίπηχη”.

17. Στο βόρειο τούνελ αυτό το αυλάκι ήταν 3,5 μέτρα χαμηλότερα από το έδαφος του, ενώ στο νότιο τμήμα έφτασε στα 8,5 μέτρα. Το κεκλιμένο αυτό αυλάκι κατασκευάστηκε στο δάπεδο του ορύγματός από εργάτες που δούλευαν γονατιστοί σε συνθήκες παγωνιάς σκοταδιού και άφθονων υπόγειων νερών. Σήμερα η θέα του φωτισμένο “εικοσαπήχεως” ορύγματος προκαλεί δέος με το βάθος και την στενότητα του.

18. Το εξωτερικό νότιο τμήμα του υδραγωγείου με το οποίο θα έφερνε το νερό στην πόλη είναι περίπου 5 μέτρα κάτω από το έδαφος και έχει κλίση 0,55%. Σήμερα σώζονται ελάχιστα μόνο απομεινάρια.

19. Ο όγκος των χωμάτων που προέκυψαν από την εκσκαφή ήταν κολοσσιαίος. Σήμερα υπολογίζεται στα 16.000 m³ περίπου.

20. Στην περιοχή που ανάβλυζε το νερό (Αγιάδες) δημιουργήθηκε μία σχήματος ορθογωνίου τριγώνου λεκάνη με χτίσιμο των δύο κάθετων πλευρών και σμίλευση της υποτείνουσας στο βράχο. Οι διαστάσεις της είναι 7 επί 5,5 μέτρα. Στο εσωτερικό της λεκάνης κατασκεύασαν 15 πέτρινες τετράγωνες κολώνες πάνω στις οποίες πάτησαν πέτρινοι δοκοί και σε αυτές χοντρές πέτρινες πλάκες. Έτσι στεγάστηκε η δεξαμενή και εξασφαλίστηκε η καθαρότητα του νερού. Σήμερα η λεκάνη σώζεται ακριβώς όπως κατασκευάστηκε τότε και η οροφή της αποτελεί το δάπεδο της μικρής εκκλησίας του Άη-Γιάννη. Η πηγή προσφέρει ακόμα άφθονο νερό το οποίο με μεταλλικούς πλέον σωλήνας μεταφέρεται στην πόλη και συμπληρώνει την ύδρευση της. Η παροχή της είναι 400 m³ νερό την ημέρα.

21. Το νερό διοχετευόταν στην πόλη μέσα σε πήλινους σωλήνες άριστης ποιότητας. Αυτοί ήταν κυλινδρικοί και ανοιχτοί με εσωτερική διάμετρο περίπου 20 cm και πάχος περίπου 3 cm. Tο μήκος τους ήταν 67 cm περίπου και ένας πάρα έναν έφεραν στο πάνω μέρος τους τρύπα διαμέτρου 15 cm για αερισμό και καθαρισμό του αγωγού.

22. Οι μικρές κλίσεις του 0,5% (θεωρητικά μεταφέρουν λιγότερο νερό) δείχνουν ότι το όρυγμα στο βουνό άρχισε να κατασκευάζεται πολύ πριν ολοκληρωθεί το βόρειο τμήμα του υδραγωγείου. Έτσι το τούνελ των πηγαδιών όταν έφτασε στη θέση του ορύγματος διαπιστώθηκε ότι βρίσκεται 3,5 μέτρα χαμηλότερα από το δάπεδό του.

23. Η ταχύτητα κατασκευής της σήραγγας ήταν 4 m το μήνα σε κάθε μέτωπο. (βόρειο και νότιο)

Είσοδος

24. Συνολικά το υδραγωγείο θα χρειάστηκε για να ολοκληρωθεί τουλάχιστο 11 χρόνια.

25. Ενώ ευγνωμονούμε τον Ηρόδοτο για την αναφορά του σε αυτό θα πρέπει να τον κακίσουμε γιατί δεν ένιωσε η ανάγκη να δώσει περισσότερες λεπτομέρειες για το έργο και κυρίως για την εποχή που αυτό εκτελέστηκε. Πρέπει λοιπόν να δεχτούμε ότι κατασκευάστηκε όταν η Σάμος συσσώρευσε πλούτο και εχθρούς, όταν έφτιαξε λιμενοβραχίονα δύο σταδίων για τις τριήρεις της και όταν περιτειχίστηκε με το 6 χιλιομέτρων τείχος της. Δηλαδή επί Πολυκράτη. Εικάζεται ότι άρχισε να κατασκευάζεται γύρω στα 534 π.Χ και ολοκληρώθηκε γύρω στα 523 π.Χ. Ο Πολυκράτης πέθανε δολοφονημένος στην Σάρδεις το 522 π.Χ. Είναι ζήτημα λοιπόν αν ο τύραννος πρόλαβε να δει το περίφημο υδραγωγείο του ολοκληρωμένο και να δροσιστεί με το νερό του.

26. Για το κόστος του πρέπει να κάνουμε μερικές ριψοκίνδυνες παραδοχές. Δεχόμαστε ότι χρησιμοποιήθηκαν λόγω των απαιτήσεων ακρίβειας του έργου τεχνίτες με μισθό. Δεχόμαστε ότι η εργασία γινόταν σε τρεις βάρδιες το εικοσιτετράωρο στη σήραγγα και δύο βάρδιες στα εξωτερικά τμήματα του υδραγωγείου. Η παραγωγικότητα του “συνεχούς εργάτη” (τρεις βάρδιες) στη σήραγγα είναι 2 μέτρα σήραγγα το μήνα. Το ημερομίσθιο των εργατών ήταν 1 δραχμή την ημέρα. (Στην Αθήνα της κλασικής εποχής το ημερομίσθιο του βιοτέχνη ήταν 1 δραχμή (6 οβολοί) το εισιτήριο του θεάτρου κόστιζε 2 οβολούς ένα ζευγάρι σανδάλια 2 δραχμές και τέλος μια μικρή κατοικία 700 δραχμές περίπου). Συνολικά χρειάστηκαν περί τα 222.000 ημερομίσθια η αντίστοιχο πλήθος δραχμών. Αν τώρα σκεφτούμε ότι ένα τάλαντο χρυσού βάρος 22,6 κιλών ήταν διαιρεμένο σε 6000 δραχμές καταλήγουμε ότι για τα ημερομίσθια τεχνιτών και όλων των άλλων χρειάστηκαν περίπου 52 τάλαντα χρυσού δηλ. 52Χ26,2=1363 κιλά χρυσού. (Ένας αναγνωρισμένος γιατρός της Αθήνας αμοιβόταν από τον δήμο για τις υπηρεσίες του με 20 έως 30 δραχμές ημερησίως η περίπου με ένα τάλαντο χρυσού το χρόνο. Η ίδια ήταν και η ετήσια αμοιβή μιας νέας όμορφης και καλλιεργημένης εταίρας)

27. Δεν πρέπει να ξεχνάμε την άποψη του Αριστοτέλη σύμφωνα με την οποία τα μεγάλα έργα των τυράννων αποσκοπούν στην φορολογία και ταυτόχρονα στην απασχόληση των πληθυσμών ώστε και οι σωματοφύλακες να συντηρούνται και οι συνωμοσίες να αποφεύγονται. Με άλλα λόγια ο Αριστοτέλης και η εποχή του είχαν πειστεί ότι κυρίαρχο μέλημα των τυράννων ήταν η έμμισθη απασχόληση των πολιτών ώστε αυτοί να στηρίζουν την τυραννία.

Νόμισμα επί τυραννίας Πολυκράτη

28. Γιατί ο Πολυκράτης και Ευπαλίνος επέλεξαν την υπόγεια διαδρομή; Μια περιμετρική διαδρομή μέχρι την δεξαμενή της πόλης θα είχε συνολικό μήκος 3370 μέτρα και θα τελείωνε περίπου σε ένα χρόνο ενώ η υπόγεια το συντομότερο σε 11 χρόνια. Η περιμετρική διέλευση θα ήταν σαφώς ταχύτερη, φθηνότερη, ασφαλής και πρακτικότερη στην διευθέτηση των κλίσεων. Για κάποιους λόγους που δεν θα μάθουμε ποτέ ο Ευπαλίνος επέλεξε την υπόγεια διαδρομή.

29. Ο Πολυκράτης συσσώρευσε πλούτο στο νησί και κατά την τακτική των τυράννων στράφηκε σε μεγάλα έργα. Έργα δόξας και απασχόλησης του πληθυσμού. Τα έργα του Πολυκράτη όχι μόνο ήταν μεγάλα αλλά φιλοδοξούσαν να είναι και τα μεγαλύτερα στην Ελλάδα. Ο ναός της Ήρας με τις 155 κολώνες του και η προβλήτα των 450 μέτρων ήταν πραγματικά τα μεγαλύτερα της τότε Ελλάδας. Ο ναός της Ήρας που δεν τελείωσε ποτέ ήταν τεράστιος για την εποχή του δεδομένου ότι ο Παρθενώνας της παντοδύναμης Αθήνας 130 χρόνια μετά διέθετε μόλις 46 κολώνες

30. Εικασία πρώτη. Μέχρι τότε διάσημες κρήνες και υδραγωγεία στην Ελλάδα ήταν: Η κρήνη του τυράννου των Μεγάρων Θεαγένους, η Πειρήνη κρήνη του τυράνου της Κορίνθου Περιάνδρου και η περίφημη Εννεάκρουνος κρήνη της Αθήνας. Ο Πολυκράτης με το υδραγωγείο του έπρεπε να ξεπεράσει αυτές τις κρήνες ώστε να δοξάσει τον εαυτό του και τη Σάμο, την κατά τον Ηρόδοτο “πρώτη ελληνίδων και βάρβαρων” πόλη του τότε Ελληνισμού. Ο αγωγός των 3400 μέτρων της περιμετρικής λύσης δεν θα προκαλούσε τον πανελλήνιο θαυμασμό. Το υπόγειο πέρασμα ήταν ιδέα συναρπαστική. Ακριβή χρονοβόρα άλλα εκπληκτική. Ο Πολυκράτης γοητεύτηκε παρ’ όλα τα αρνητικά στοιχεία και έδωσε εντολή να αρχίσει. Και αν κρίνουμε από τα λόγια του Ηροδότου πράγματι προκάλεσε το θαυμασμό.

31. Το ειρωνικό στην υπόθεση είναι ότι ο Ηρόδοτος, σαν μη ειδικός, εντυπωσιάστηκε από το αμφίστομο της σήραγγας και όχι από το ευθύγραμμο το οποίο το αγνόησε ή δεν το πληροφορήθηκε ποτέ. Και να φανταστεί κανείς ότι το ευθύγραμμο ήταν το καταπληκτικότερο όλων και χάριν αυτού ο μηχανικός μας αποφάσισε την πολυπλοκότερη των υπόγειων λύσεων.

32. Εικασία δεύτερη. Ο Ευπαλίνος διάλεξε την δυσκολότερη γεωμετρικά και τεχνικά από τις δυνατές λύσεις όχι από επιπολαιότητα η άγνοια αλλά από φιλοδοξία να καθιερωθεί ως ο μεγαλύτερος υδραυλικός μηχανικός της εποχής του. Η δυνατότητα αυτή του δινόταν μετά την απόφαση του Πολυκράτη για υπόγεια διέλευση.

Ηρόδοτος

33. Το Ευπαλίνειο όρυγμα ανακαλύφθηκε το 1882 ενώ το “ευθύγραμμο” του διαπιστώθηκε το 1884 από τον Fabricius. Ο Ηρόδοτος στη σύντομη περιγραφή του δεν αναφέρει το ευθύγραμμο του ορύγματός παρότι αυτό ήταν το εκπληκτικότερο από τα χαρακτηριστικά του. Ο ιστορικός μας έζησε για αρκετό καιρό στη Σάμο ως εξόριστος, όταν στην πατρίδα του την Αλικαρνασσό ήταν κυβερνήτης ο φίλος των Περσών τύραννος Λύγδαμης. Στη διάρκεια της παραμονής του στην Σάμο ασφαλώς θα επισκέφτηκε και θα περιεργάστηκε το όρυγμα το οποίο ήδη λειτουργούσε σαν υδραγωγείο για 60 τουλάχιστο χρόνια. Με τα μάτια του θα διαπίστωσε το οριζόντιο και το αμφίστομο του ορύγματος. Φαίνεται όμως ότι κανείς δεν του μίλησε για το ευθύγραμμο. Ή του μίλησαν αλλά αμφισβήτησε την πληροφορία επειδή δεν μπόρεσε να την επαληθεύσει με τα ίδια τα μάτια. Και σήμερα, ο επισκέπτης λόγω του πολύπλοκου κεντρικού ελιγμού είναι αδύνατο να διαπιστώσει το χαρακτηριστικό αυτό του ορύγματος. Έτσι ο Ηρόδοτος δεν διαπίστωσε το ευθύγραμμο της κατασκευής. Μετά από δυο τρεις γενιές ξεχάστηκε αυτό το μη διαπιστωμένο χαρακτηριστικό του υδραγωγείου και έτσι συνολικά η αρχαιότητα και οι αιώνες που ακολούθησαν δεν το έμαθαν ποτέ. Το ευθύγραμμο της κατασκευής έγινε γνωστό 24 αιώνες μετά, μόλις το 1884.

Παράκληση: Επειδή το κείμενο έχει εκπονηθεί από βιβλίο εκατοντάδων σελίδων και η διαδικασία ήταν επίπονη και χρονοβόρα, παρακαλούμε τους φίλους του copy-paste να κάνουν αναφορά στην πηγή από την οποία το κοινοποίησαν, βάζοντας ένα link αυτής της σελίδας του isamos.gr, μικρό δείγμα σεβασμού σε μας και τον συγγραφέα Μαθηματικού και Αρχιτέκτονα Τσιμπουράκη Δημήτριο.

Atlantic Avenue Tunnel  

Η σήραγγα Atlantic Avenue είναι επίσημα η παλαιότερη σήραγγα του μετρό στον κόσμο. Αυτή η σήραγγα χτίστηκε το 1844 κάτω από έναν πολυσύχναστο δρόμο στην πόλη του Μπρούκλιν (το Μπρούκλιν δεν έγινε μέρος της Νέας Υόρκης πριν από μισό αιώνα αργότερα). Η σήραγγα Atlantic Avenue έχει μήκος μισό μίλι και φιλοξενεί δύο στάνταρ σιδηροδρομικές γραμμές.

Η σήραγγα Atlantic Avenue χτίστηκε σε επτά μήνες μόνο, χρησιμοποιώντας τη μέθοδο κοπής και κάλυψης. Μόνο εργαλεία χειρός και πρωτόγονος εξοπλισμός χρησιμοποιήθηκε στην κατασκευή του. Χτίστηκε για να παρέχει διαχωρισμό βαθμού για τα τρένα του Long Island Rail Road που δεν είχαν αρκετά φρένα να λειτουργούν στους δρόμους της πόλης. Η σήραγγα κατασκευάστηκε για να επιτύχει διαχωρισμό βαθμού για την ήδη υπάρχουσα διαδρομή LIRR στην επιφάνεια της λεωφόρου Atlantic. Η σήραγγα εξάλειψε τις συγκρούσεις και τις καθυστερήσεις στην κυκλοφορία οχημάτων και πεζών.

Ο Bob Diamond ανακάλυψε ξανά τη μακρά ξεχασμένη σήραγγα της Ατλαντικής Λεωφόρου το 1980. Η Ένωση Ιστορικών Σιδηροδρόμων του Μπρούκλιν (BHRA) ιδρύθηκε το 1982 για να διατηρεί, να δημοσιοποιεί και να παρέχει πρόσβαση στο κοινό στην ιστορική σήραγγα. Το BHRA υπέβαλε με επιτυχία και έλαβε ιστορικές ονομασίες. Το BHRA συνεχίζει να διατηρεί και να διοργανώνει περιηγήσεις και εκδηλώσεις εντός της σήραγγας Atlantic Avenue.

Η σήραγγα βρίσκεται τόσο στο Brooklyn Heights όσο και στο Cobble Hill Historic District, καθώς και σε μια ιστορική περιοχή των ΗΠΑ. Η σήραγγα Atlantic Avenue είναι ένα ορόσημο και προστατευμένος ιστορικός χώρος.