Ο φονικός λοιμός της Αθήνας, το 429 π.Χ…

Ο διακεκριμένος Γάλλος ιατρός, φιλόλογος και ιστοριοδίφης Auguste Corlieu δημοσίευσε στις 22 Μαρτίου του 1884 ένα επιστημονικό σύγγραμμα σ’ ένα περιοδικό του Παρισιού, εκπονώντας μια σύντομη, αλλά αξιοσπούδαστη μελέτη για τον φονικό λοιμό, που ενέσκηψε στην Αθήνα κατά τον 5ο π.Χ. αιώνα. Το 429 π.Χ. κι ενώ βρισκόμασταν στο δεύτερο έτος του Πελοποννησιακού Πολέμου...

γύρω στα μέσα του καλοκαιριού, 60.000 Λακεδαιμόνιοι, υπό την καθοδήγηση του Βασιλιά τους Αρχιδάμου, εισέβαλαν στην Αττική. Συνεπώς, πολλοί από τους κατοίκους της εξοχής εισήλθαν εσπευσμένα εντός των τειχών της πόλης των Αθηνών, προκειμένου να προστατευθούν από τους εχθρούς.     
Ο Auguste Corlieu υπολόγιζε σε 30.000 περίπου τον πληθυσμό της Αθήνας εκείνη την εποχή, ο οποίος, όμως, ανήλθε σε 100.000 μετά τη συσσώρευση εκείνων που κατέφτασαν από την ύπαιθρο. Μα, αν υπολογιστούν και οι δούλοι, αλλά και όλοι εκείνοι που ήρθαν και από τον Πειραιά, τότε ο συνολικός αριθμός όσων κλείστηκαν εντός των Μακρών Τειχών ξεπερνούσε τις 200.000.   
Ο Auguste Corlieu, μελετώντας σε βάθος τα συμπτώματα του λοιμού, όπως αυτά περιγράφονταν από τον Θουκυδίδη με θαυμαστή ακρίβεια και συγκρίνοντας τον λοιμό αυτό με άλλες επιδημίες, συμπέραινε ότι η νόσος, όπως περιγραφόταν από τον Θουκυδίδη με το όνομα “λοιμός”, δεν ήταν μια νόσος που εισέβαλε έξωθεν, όπως διατράνωναν πολλοί αρχαίοι και νεότεροι ιατροί.  
Ήταν μια νόσος επιδημική, που αναπτύχθηκε τοπικά και έμοιαζε με τον εξανθηματικό τύφο ή τύφο των στρατοπέδων, όπως αποκαλούνταν, καθώς έπληττε συχνά τα στρατεύματα.  
Σημειωτέον ότι το ζήτημα αυτό είχε σπουδαία πρακτική σημασία για τη νεότερη Αθήνα από άποψη υγιεινής, εάν δηλαδή ο λοιμός του 5ου π.Χ. αιώνα υπήρξε ασθένεια που μεταφέρθηκε έξωθεν ή εάν αναπτύχθηκε τοπικά.  
Τη γνώμη ότι η νόσος εισέβαλε στην Αθήνα από εξωγενείς παράγοντες πρέσβευαν πολλοί ιατροί. 
Σύμφωνα με τον Γαληνό, τον δεύτερο σημαντικότερο Έλληνα ιατρό της αρχαιότητας μετά τον Ιπποκράτη, ο λοιμός είχε καταφτάσει στην Αθήνα από την Αιθιοπία.  
Από τους νεότερους ιατρούς, ο καταξιωμένος Γάλλος ιατρός Antoine Clot, ευρέως γνωστός ως Clot Bey, υποστήριζε πως ο φονικός λοιμός των Αθηνών ήταν ουσιαστικά μια σφοδρή επιδημία πανώλης, που είχε εισαχθεί στην πόλη από τα πολυταξιδευμένα πληρώματα των αθηναϊκών πλοίων.   
Οι επιστημονικές απόψεις του 19ου αιώνα, πάντως, συμφωνούσαν με τον Auguste Corlieu και συνέκλιναν στη γνώμη ότι ο λοιμός εκείνος αναπτύχθηκε επιτοπίως και ταχέως στην πόλη, εξαιτίας των κακών συνθηκών υγιεινής που επικρατούσαν στην Αθήνα, λόγω του τεράστιου συνωστισμού εντός των Μακρών Τειχών.  

Ο φονικός λοιμός της Αθήνας του 5ου αιώνα π.Χ. έμοιαζε με τύφο, υπέθεταν, αλλά φυσικά οι ειδικοί δεν μπορούσαν να είναι απολύτως βέβαιοι, καθώς υπήρχαν συμπτώματα που αδυνατούσαν να κατηγοριοποιήσουν.  Πολύπειρος και έγκριτος ιατρός της ελληνικής πρωτεύουσας του 19ου αιώνα φρονούσε τα εξής:  
“Η Αθήνα, λόγω της γεωγραφικής της θέσης, του ήπιου κλίματος, της γλυκιάς ηλιοφάνειας και των συχνά πνεόντων σφοδρών ανέμων ειδικά από τη θάλασσα, από κλιματική άποψη, λοιπόν, δεν επιτρέπει τη μεγάλη διασπορά και την παρατεταμένη παραμονή μιας επιδημίας, αρκεί πάντοτε οι πολίτες της να ακολουθούν με ευλάβεια και σχολαστικότητα τους βασικούς κανόνες υγιεινής, καθώς η πόλη αυτή ολοένα και μεγαλώνει ανησυχητικά”.  
Η είδηση δημοσιεύθηκε στο περιοδικό “ΕΣΤΙΑ”, στις 06/05/1884…   
Από strangepress, ΦΩΤΟ unsplash