Περί ἐποπτείας… Τοῦ Ἀθαν. Χ. Παπανδρόπουλου*

Πιστεύει κανείς ὅτι μία χώρα πού χρωστάει 1,7 φορές τό ἐτήσιο εἰσόδημά της θά μπορέσει ποτέ νά ἐπανέλθει σέ φάση ὑπερκαταναλωτικοῦ πάρτυ μέ εἰσαγωγές οἱ ὁποῖες θά εἶναι τρεῖς φορές μεγαλύτερες ἀπό τίς ἐξαγωγές; Εἶναι δυνατόν μία χώρα ἡ ὁποία στηρίχθηκε ἀπό την εὐρωπαϊκή της οἰκογένεια μέ 300 δισεκατ. εὐρώ νά ἀφεθεῖ νά κάνει ὅ,τι τῆς κατέβει ἀπό δημοσιονομικῆς πλευρᾶς; Μπορεῖ νά πιστέψει κανείς ὅτι οἱ διεθνεῖς χρηματαγορές θά δανείζουν μίαν Ἑλλάδα ὅπου ὁ σχηματισμός τοῦ ΑΕΠ της εἶναι καταναλωτικός σέ ποσοστό 80%;

Σέ ὅλα τά παραπάνω ἐρωτήματα καί σέ πολλά ἄλλα, οἱ ἀπαντήσεις εἶναι ἀρνητικές. Καί ὅσοι δίνουν βάση στα εὐφυολογήματα καί τίς «ἀναλύσεις» κάποιων γελωτοποιῶν τῆς οἰκονομίας καί τῆς πολιτικῆς, ἄς ἑτοιμάζονται λίαν προσεχῶς νά φᾶνε μία νέα «χυλόπιττα τῆς ζωῆς τους» –πολύ χειρότερη ἀπό αὐτήν πού τούς προσέφερε πρίν μία πενταετία ὁ κ. Γιῶργος Ἀ. Παπανδρέου. Τό πραγματικό σημερινό ἑλληνικό τεράστιο πρόβλημα δεν εἶναι ἄν θά βγεῖ ἡ χώρα ἀπό τό μνημόνιο, ἤ ἄν θά ἀπαλλαγεῖ ἀπό τό Διεθνές Νομισματικό Ταμεῖο...

(ΔΝΤ), ἤ ἄν θά σταματή σει ἡ λιτότητα. Ἡ τεράστια πρόκληση εἶναι ἄν, πῶς καί πότε ἡ χώρα θά μπορέσει νά ἀρχίσει νά παράγει πλοῦτο καί νά ἐπανενσωματωθεῖ σέ ἕναν ἀπαιτητικό νέο διεθνῆ καταμερισμό τῆς ἐργασίας. Μία πρόσθετη δέ παράμετρος τῆς προκλήσεως αὐτῆς εἶναι ὅτι ἡ ὅποια ἀναπτυξιακή προσπάθεια καί διαδικα σία θά τελεῖ στό ἑξῆς ὑπό ὅρους δημοσιονομικῆς πειθαρχίας καί ἐποπτείας. Ἡ παράμετρος αὐτή δέν ἐπιβάλλεται ἀπό κανέναν. Προκύπτει ἀπό συμβατικές ὑποχρεώσεις τῆς χώρας, ἡ ὁποία, τριάντα καί πλέον χρόνια ὡς μέλος τῆς εὐρωπαϊκῆς ὀντότητος ποτέ δέν τίμησε τήν ὑπογραφή της.

Σέ ὅσους «ἀνησυχοῦν» γιά τήν ἐποπτεία καί δαιμονολογοῦν πρός τέρψιν τῆς γαλαρίας, ὑπενθυμίζουμε ὅτι πρίν λίγο καιρό ἡ Ἑλλάδα ψήφισε ἕνα σημαντικό νομοσχέδιο, τό ὑπ’ ἀριθμόν 4270/2014, τό ὁποῖο, μέ τίτλο «Ἀρχές Δημοσιονομικῆς Διαχείρισης καί Ἐποπτείας» ἐνσωμάτωσε στην ἐθνική μας ἔννομη τάξη σχετική κοινοτική νομοθεσία. Μεταξύ ἄλλων δέ, τό νομοσχέδιο αὐτό προβλέπει τήν σύσταση ἀνεξάρτητου «Δημοσιονομικοῦ Συμβουλίου», πού θα περιφρουρεῖ ὅτι ὁ ὑπουργός Οἰκονομικῶν δέν παρεκκλίνει τῆς σφιχτῆς  δημοσιονομικῆς διαχείρισης, στήν βάση ἰσοσκελισμένων προϋπολογισμῶν καί αὐτόματων μηχανισμῶν διορθώσεως τῶν ἐλλειμμάτων καί μειώσεως τοῦ χρέους.

Ὅπως πολύ σωστά ἐπισημαίνει ὁ σύμβουλος Εὐρωπαϊκῆς Πολιτικῆς κ. Μιχάλης Πεγκλῆς, ὁ 4270/2014 «ἔρχεται στην συνέχεια ἄλλων νομοθετημάτων, πού ἐνσωμάτωσαν στο ἐθνικό μας δίκαιο τήν κοινοτική νομοθεσία στό πεδίο τῆς οἰκονομικῆς διακυβέρνησης (six pack, δημοσιονομικό σύμφωνο, Europlus pact, two pack, ΕΜΣ, semester, κ.λπ.). Τό νέο σύστημα κανόνων ἀλλάζει ριζικά αὐτά πού ἴσχυαν ἀπό τήν ἵδρυση τῆς Ζώνης τοῦ Εὐρώ καί πού ἀποδείχθηκαν ἀνεπαρκῆ γιά να προστατεύσουν τήν Εὐρωζώνη ἀπό τήν κρίση».

Ἐπισημαίνουμε, ἐπίσης, πρός κάποιους πού ἐντελῶς φαρισαϊκά κατηγοροῦν τήν Εὐρώπη γιά ἀπουσία ἀλληλεγγύης καί ἄλλα παρόμοια, ὅτι δέν νοοῦνται κοινές πολιτικές χωρίς διαδικασίες ἐλέγχου. Ἔτσι, ἡ Εὐρωπαϊκή Ἕνωση, ἰδιαιτέρως δέ ἡ εὐρωζώνη, μετά τό πάθημα τοῦ 2009, πῆραν τό μάθημά τους καί προχώρησαν σέ ἕνα πλέγμα αὐστηρῶν κανόνων γιά τά μέλη τῆς εὐρωζώνης –τά ὁποῖα κανείς δέν πίεσε νά εἰσέλθουν σέ αὐτήν.

Στήν παροῦσα φάση, λοιπόν, στόχος εἶναι ἡ «συλλογική ἐποπτεία» καί ἡ στενή συνεργασία στήν οἰκονομική πολιτική. Συνδυάζει διαρκῆ παρακολούθηση καθ’ ὅλη τήν διάρκεια τοῦ χρόνου, αὐστηρότερες κυρώσεις καί εὐκολότερο σύ στημα ἐπιβολῆς αὐτῶν. Ἐκτός ἀπό πρόστιμα δεκάδων ἑκατομμυρίων εὐρώ, κύριο ἐργαλεῖο συμμόρφωσης θά εἶναι ἡ «διακοπή» κοινοτικῶν πόρων πρός τό κράτος-μέλος πού παρεκκλίνει. Στόν πυρήνα τῆς πολιτικῆς βρίσκεται ὁ ἰσοσκελισμένος προϋπολογισμός μέ συνταγματικοῦ ἐπιπέδου αὐτο-δέσμευση τοῦ κράτους-μέλους, ἐνῶ ἄν τό δημόσιο χρέος ὑπερβαίνει τό 60% θά πρέπει νά μειώνεται σημαντικά κάθε χρόνο, μέ ἀκόμη μεγαλύτερο πρωτογενές πλεόνασμα. Ὁ προϋπολογισμός θά ἐγκρίνεται ἀπό τίς Βρυξέλλες, ἐνῶ θα ἐλέγχεται στενά ἡ ἐκτέλεσή του μέσα ἀπό συνεχῆ διαβούλευση μέ τίς ὑπηρεσίες τῆς Εὐρωπαϊκῆς Ἐπιτροπῆς.

Στήν σημερινή Ἑλλάδα τοῦ μνημονίου, τά παραπάνω μέτρα –πού ἀποτελοῦν νόμο τοῦ κράτους– στήν οὐσία δεν ἰσχύουν, ἀκριβῶς ἐπειδή ἡ χώρα ὑφίσταται μνημονιακή ἐπιτήρηση –ἡ ὁποία ἐπί τῆς οὐσίας εἶναι πιό ἐπιεικής ἀπό τόν νόμο πού ψηφίστηκε. Κατά συνέπεια, αὐτοί πού «ἀνησυχοῦν» ὅτι ἡ Ἑλλάδα θά τύχει αὐστηρότερης ἐπιτηρήσεως ἄν βγεῖ ἀπό τό μνημόνιο ἐπειδή ἔτσι θέλουν ὁ κ. Μ.Ντράγκι καί ἡ κυρία Κριστίν Λαγκάρντ, ἁπλῶς παραπλανοῦν ἤ τελοῦν ὑπό καθεστώς πλήρους ἄγνοιας.

Ἡ δήλωση τῆς γενικῆς διευθύντριας τοῦ ΔΝΤ ὅτι ἀπαιτεῖται προληπτική στήριξη γιά τήν Ἑλλάδα ἄν τό Ταμεῖο ἐγκαταλείψει τό πρόγραμμα στήριξης καί ἡ πρόταση τοῦ κ. Ντράγκι ὅτι ἡ Εὐρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα θά ἀγοράζει χρεόγραφα ἑλληνικῶν τραπεζῶν γιά νά παρέχει ρευστότητα σέ αὐτές, δέν συνεπάγονται ἕνα νέο «μνημόνιο δανεισμοῦ». Ἁπλῶς, μποροῦν νά ἐνταχθοῦν στόν νόμο 4270/2014 μέ κάποιες εἰδικές διατάξεις, οἱ ὁποῖες πιθανότατα νά δημιουργοῦν καί ἕνα εἰδικό καθεστώς γιά τήν χώρα μας.

Σέ κάθε περίπτωση, ὅμως, ἡ Ἑλλάδα δέν θά γίνει ποτέ «κανονική» χώρα γιά τίς ἀγορές ἄν, παράλληλα μέ τήν δημοσιονομική της ἐξυγίανση καί πειθαρχία, δέν πραγματοποιήσει βαθύτατες μεταρρυθμίσεις, ἱκανές νά τῆς προσδώσουν ἀνταγωνιστική παραγωγική βάση. Αὐτή εἶναι ἡ πραγματική πρόκληση γιά τήν ἑλληνική οἰκονομία. Ὅλα τά ἄλλα πολλά λόγια εἶναι … φτώχεια.

*apapandropoulos@hotmail.com