Η ΕΛΛΑΔΑ ΤΙΜΑ ΤΗ ΜΕΓΑΛΟΧΑΡΗ. Υπόκλιση στη χάρη της • Τα προσκυνήματα της Παναγίας

Σε κάθε δυσκολία μας, σε κάθε πρόβλημά μας επικαλούμαστε την Παναγία και ζητάμε τη βοήθειά της. Κι εκείνη ακούει τις θερμές προσευχές μας και μας προστατεύει. Αλλωστε, η Μητέρα του Χριστού που μεσιτεύει για εμάς στον Υιό της είναι για όλους τους ορθοδόξους χριστιανούς το αποκούμπι, η παρηγοριά, η ζεστασιά της μητρικής αγκαλιάς, η πηγή απεριόριστης αγάπης και το πιο αγαπημένο πρόσωπο όλων των πιστών....

Γι' αυτό η Θεοτόκος τιμάται με ευλάβεια από όλους τους ορθοδόξους, όπου Γης, και στη μνήμη της είναι αφιερωμένες πολλές εκκλησίες και μοναστήρια σε όλη την Ελλάδα.

■ ΠΑΝΑΓΙΑ ΣΟΥΜΕΛΑ

Φημισμένο σε όλους τους ορθοδόξους της Γης είναι το Ιερό Προσκύνημα της Παναγίας Σουμελά στο όμορφο χωριό Καστανιές, στις πλαγιές της οροσειράς του Βερμίου. Η Μονή της Παναγίας Σουμελά, κοντά στην ιστορική Τραπεζούντα, ήταν ανέκαθεν σύμβολο Ελληνισμού και πολιτισμού και έμεινε βαθιά χαραγμένη στο μυαλό των Ποντίων που αναγκάστηκαν να αφήσουν την πατρώα γη και να έλθουν στην Ελλάδα μετά το 1922.

Μετά τη Μικρασιατική Καταστροφή και τον ξεριζωμό των Ελλήνων η μονή εγκαταλείφθηκε, όπως και η εικόνα της Θεοτόκου. Ωστόσο, οι πρόσφυγες κατάφεραν έπειτα από χρόνια να φέρουν πάλι στο φως όχι μόνον αυτή, αλλά και τον Σταυρό με το Τίμιο Ξύλο και το χειρόγραφο Ευαγγέλιο, που είχαν ταφεί κοντά στο παρεκκλήσιο της Αγίας Βαρβάρας. Η προσπάθεια να αναβιώσει το μοναστήρι στην Ελλάδα άρχισε τη δεκαετία του 1950 από τον Φίλωνα Κτενίδη. Τον Αύγουστο του 1951 έγινε η μεταφορά στο Βέρμιο της εφέστιας εικόνας της Παναγίας Σουμελά, έργου του Ευαγγελιστή Λουκά, από το Βυζαντινό Μουσείο όπου φυλασσόταν.

■ ΠΑΝΑΓΙΑ ΜΑΚΡΥΡΡΑΧΗΣ

Το παλιό και ιστορικό μοναστήρι της Παναγίας Μακρυρράχης βρίσκεται μερικά χιλιόμετρα μακριά από την Κατερίνη. Ιδρύθηκε τον 10ο ή τον 12ο αιώνα με άνδρες μοναχούς και ήταν αναγνωρισμένο επίσημα από το Πατριαρχείο Κωνσταντινουπόλεως, καθώς αποτελούσε σταυροπηγιακή και πατριαρχική μονή. Το 1821 πυρπολείται και καταστρέφεται ολοκληρωτικά από τους Τούρκους, αλλά αναγεννήθηκε από τη μοναστική αδελφότητα.

Μισό αιώνα μετά, εξαιτίας της συμμετοχής των μοναχών στην επανάσταση του Κολινδρού, οι Τούρκοι κατακαίνε πάλι τη μονή. Ομως οι μοναχοί την επαναφέρουν στην πρότερη κατάστασή της. Από εδώ περνούσαν τα εφόδια κατά τον Μακεδονικό Αγώνα. Μετά την Κατοχή και τον Εμφύλιο κατέρρευσε, το 1972.

■ ΧΑΙΡΩΝΕΙΑ

Η Μονή Λυκούρεσι βρίσκεται σε ένα πανέμορφο φυσικό περιβάλλον με πλατάνια και τρεχούμενα νερά στο φαράγγι του ποταμού Αίμονα, νοτιοανατολικά της Χαιρώνειας.

Η ανέγερση του ναού, που ξεχωρίζει για τη σπάνια αρχιτεκτονική, με συνολικά εννέα τρούλους, χρονολογείται τον 15ο αιώνα και πήρε το όνομά της επειδή πρόσφερε προστασία από τις επιδρομές λύκων. Στο εσωτερικό υπάρχουν γλυπτά από τη ρωμαϊκή περίοδο, την παλαιοχριστιανική και τη βυζαντινή εποχή. Στην Επανάσταση του 1821 από εκεί εφορμούσε ο Αθανάσιος Διάκος.

■ ΠΛΑΤΑΝΙΩΤΙΣΣΑ

Κατά την περίοδο της Εικονομαχίας μοναχοί του Μεγάλου Σπηλαίου φεύγουν από το μοναστήρι τους, παίρνοντας μαζί τους την εικόνα της Παναγίας της Σπηλαιώτισσας, και αποφασίζουν να περάσουν τη νύχτα μέσα στην κουφάλα ενός μεγάλου πλατάνου στο χωριό Κλαπατσούντα Καλαβρύτων.

Το ξημέρωμα είδαν σε ένα εκτυφλωτικό φως τον αρνητικό αντίτυπο της θαυματουργής εικόνας αποτυπωμένο στο κοίλωμα του πλατάνου. Η αποτύπωση υπάρχει έως σήμερα στην κουφάλα, που χωρά περίπου 20 προσκυνητές.

■ «ΨΗΛΗ ΚΥΡΑ»

Ο ναός της «Ψηλής Κυράς» υψώνεται σε κορυφή βουνού, κοντά στον Αρχάγγελο της Ρόδου. Ενας βοσκός είδε κάποτε ότι στην κορυφή έκαιγε μια φλόγα και, φτάνοντας εκεί, είδε την εικόνα της Παναγίας και ένα αναμμένο καντήλι. Η παράδοση λέει ότι η εικόνα είχε χαθεί από τη Μονή της Παναγίας του Κύκκου στην Κύπρο, και στη Ρόδο έφτασαν μοναχοί από τη Μεγαλόνησο για να την πάρουν. Ομως, τρεις φορές η εικόνα μεταφέρθηκε με θαυματουργό τρόπο πάλι στο βουνό του Αρχαγγέλου. Για να φτάσει κανείς στον ναό με την τοιχογραφία της ένθρονης Παναγίας Βρεφοκρατούσας που οικοδομήθηκε τον 17ο αιώνα πρέπει να ανέβει 300 σκαλοπάτια.

■ ΠΑΝΑΓΙΑ ΤΗΝΟΥ

Στα χρόνια της Επανάστασης του 1821 η Παναγία εμφανίστηκε σε όνειρο στον ηλικιωμένο κηπουρό Μιχάλη Πολυζώη και του ζητούσε να σκάψει στο χωράφι του Αντωνίου Δοξαρά για να βρει την κρυμμένη εικόνα της. Οι προσπάθειες του κηπουρού απέβησαν άκαρπες. Το 1822 η μοναχή Πελαγία έβλεπε επί τρεις εβδομάδες στον ύπνο της τη Μητέρα του Χριστού να της ζητά να σκάψουν στο χωράφι του Δοξαρά για να ξεθάψουν τον ναό της. Οι ανασκαφές αποκάλυψαν ερείπια παλαιού ναού αφιερωμένου στον άγιο Ιωάννη τον Πρόδρομο. Η εικόνα του Ευαγγελισμού ήρθε στο φως κατά τη διάρκεια νεότερων ανασκαφών το 1823 και το γένος εξέλαβε το γεγονός ως προάγγελο καλών ειδήσεων για την οριστική απελευθέρωση από τον οθωμανικό ζυγό. Στην Τήνο πήγαν για να την προσκυνήσουν οι κορυφαίοι οπλαρχηγοί Κολοκοτρώνης, Μακρυγιάννης, Νικηταράς και Μιαούλης.

Η ανέγερση του Ναού της Παναγίας στη Χώρα της Τήνου επιτεύχθηκε με πολύ κόπο, αφού υπήρχαν σοβαρές δυσκολίες στη χρηματοδότηση, αλλά αποπερατώθηκε το 1880 χάρη στη συγκινητική προσφορά των Τηνίων και όλων των Ελλήνων. Η τρίκλιτη βασιλική με τρούλο είναι έργο τέχνης, μοναδικό κόσμημα της Ορθοδοξίας. Ο επισκέπτης βλέπει στα αριστερά τη θαυματουργή εικόνα της Θεοτόκου με τα αναρίθμητα αφιερώματα, ενώ ενδιαφέρον παρουσιάζει το ξυλόγλυπτο τέμπλο. Το ύψος του καμπαναριού έφτανε αρχικά τα 34 μέτρα, αλλά λόγω των ισχυρών ανέμων που πνέουν στο νησί αναμορφώθηκε και μειώθηκε στα 29 μέτρα. Κατασκευαστής του ήταν ο Ιωάννης Φιλιππότης από τον Πύργο και αρμόδιος για τη συνολική μελέτη ο αρχιτέκτονας, αρχαιολόγος και ακαδημαϊκός Αναστάσιος Ορλάνδος.

■ ΤΣΑΜΠΙΚΑ

Η Παναγία η Τσαμπίκα θεωρείται προστάτιδα της τεκνοποίησης. Λόγω των θαυμάτων της σε άτεκνα ζευγάρια, όταν γεννηθεί ένα παιδί, οι ντόπιοι τού δίνουν και το όνομα Τσαμπίκα ή Τσαμπίκος.

Εκτός από τη μονή υπάρχει ένας νεότερος ναός επί της εθνικής οδού Ρόδου - Λίνδου. Το καθολικό του επισκευάστηκε το 1760 και ξεχωρίζει το ξυλόγλυπτο τέμπλο του 18ου αιώνα. Σε ξεχωριστό μέρος φυλάσσεται η μικρή σε διαστάσεις εφέστιος εικόνα της Παναγίας της Τσαμπίκας και δίπλα της η εικόνα του Γενεθλίου της Θεοτόκου, έργο Νισύριου τεχνίτη του 19ου αιώνα.