Οἱ τῆς ἠμετέρας παιδείας μετέχοντες εἶναι Ἕλληνες. ΤΟ ΜΕΓΑΛΟ ΨΕΜΑ. Ἡ βιαῖα διαστρέβλωσις τῶν λόγων καὶ τῆς ἰδεολογίας τοῦ Ἰσοκράτους. Του Ιωάννη Κωτσή

Ἀπὸ τὸν «πανηγυρικὸ» τοῦ Ἰσοκράτους, διαβάζουμε:
«Τοσοῦτον δ’ ἀπολέλοιπεν ἡ πόλις ἡμῶν περί τό φρονεῖν καὶ λέγειν τοὺς ἄλλους ἀνθρώπους, ὥσθ’ οἱ ταύτης μαθηταὶ τῶν ἄλλων διδάσκαλοι γεγόνασιν, καὶ τὸ τῶν Ἑλλήνων ὄνομα πεποίηκεν μηκέτι τοῦ γένους, ἀλλὰ τῆς διανοίας δοκεῖν εἶναι, καὶ μᾶλλον Ἕλληνας καλεῖσθαι τοὺς τῆς παιδεύσεως τῆς ἡμετέρας ἤ τοὺς τῆς κοινῆς φύσεως μετέχοντας»....

Πρόκειται γιὰ τὸ γνωστὸ ἀπόσπασμα τοῦ Ἰσοκράτους ποὺ ἐξεφώνησε στὴν 100 Ὀλυμπιάδα τὸ 380 π.Χ. καὶ τὸν προετοίμαζε ἐπὶ δέκα χρόνια.
Εἶναι ἐκεῖνο τὸ ἀπόσπασμα ποὺ στὶς μέρες μας ἔχουν χρησιμοποιήσει πολλοὶ ἐθνομηδενιστὲς, γιὰ νὰ μὰς ἀποδείξουν ὄτι πρέπει, ὄσοι ἔχουν βγάλει ἔνα γυμνάσιο ἤ ἔνα δημοτικὸ στὴν Ἑλλάδα, νὰ μποροὺν νὰ γίνουν καί Ἕλληνες.
Βεβαίως, ἐσκεμμένως, τοὺς διαφεύγει ὄτι ὁ Ἰσοκράτης ἀπευθύνεται μόνο σὲ Ἕλληνες καὶ ὄτι ἀναφέρεται στὴν ὑπεροχὴ τῶν Ἀθηναίων, ἔναντι τῶν ὑπολοίπων Ἑλλήνων, σὲ μία προσπάθειὰ του, νὰ συνενώσει τούς Ἕλληνες ὑπὸ τὴν ἀρχηγία τῶν Ἀθηναίων.

Μὴ ξεχνᾶμε νὰ μνημονεύουμε (ἀρνητικῶς) τὸν Κώστα Στεφανόπουλο. Ὁ τέως πρόεδρος τῆς ἑλληνικῆς δημοκρατίας, ἐκ τοῦ πονηροῦ καὶ ἢ λόγω ἀμαθίας (;), εἶχε πεῖ, μετὰ τὸ πέρας παρελάσεως ἐθνικῆς μας ἑορτῆς, στὰ μέσα μαζικῆς ἐνημερώσεως, ὅταν τοῦ θέσανε σχετικὸ ἐρώτημα: «Ὁ Ἰσοκράτης εἶχε πεῖ ὅτι Ἕλλην εἶναι αὐτὸς ποὺ μετέχει τῆς Ἑλληνικῆς Παιδείας».

Ὁ Ἰσοκράτης μάλιστα, γιὰ τὸν ὀποιοδήποτε ἔχει κάνει τὴν στοιχειώδη μελέτη τῶν γεγραμμένων του, εἶναι τὸ πλέον ἀκατάλληλο πρόσωπο γιὰ αὐτὴν τὴν προπαγάνδα. Καὶ ὁ λόγος εἶναι ὄτι ἄν κάποιος ἐκ τῶν προγόνων μας μπορεῖ νὰ θεωρηθεῖ ὁ πλέον φυλετιστής, ἐθνικιστής, “ρατσιστής”, αὐτὸς εἶναι ὁ Ἰσοκράτης. Τόσο γελοῖα, παραπλανητικὰ καὶ ψευδῆ εἶναι αὐτὰ ποὺ διαδίδουν, διάφοροι πονηροὶ κύκλοι. Δυστυχῶς ὄμως στηρίζονται καὶ στὴν ἀμάθιά μας.

Κάτωθι ἀκολουθεῖ ἐρμηνεία ἀλιευμένη ἐκ τοῦ διαδικτύου καὶ πού τήν θεωρούμε καὶ τὴν πιὸ λογικὴ ἀπὸ ὄσες ἔχουμε διαβάσει, καὶ ἀγγίζουν στὴν σωστή του βάση τὸ θέμα (ὑπάρχουν καὶ κάποιες ἄλλες ποὺ θεωροὺν ὄτι ὁ Ἰσοκράτης ἀναφέρεται ὑποτιμητικὰ σὲ ὄσους θεωροὺν ὄτι ἐπειδή ἔμαθαν ἑλληνικά, ἔγιναν καὶ Ἕλληνες):

Ὁ Ἰσοκράτης τὸ «καλοῦνται Ἕλληνες» δὲν τὸ λέγει ἀρνητικῶς. Ἀντιθέτως. Ὅμως, πέραν τοῦ ὅτι λέγει «πεποίηκε, δοκεῖν, καλεῖσθαι» (σὰν νὰ λέμε π.χ. «ὁ Γερμανὸς ἔγινε συνώνυμο τοῦ πειθαρχημένου δουλευταρᾶ»· δὲν ἐννοοῦμε ὅτι κάθε πειθαρχημένος δουλευταρὰς εἶναι Γερμανὸς καὶ δικαιοῦται γερμανικὴ ὑπηκοότητα – ἐπειδὴ ἔτσι θέλει), τὸ θέμα εἶναι τὸ ἐξῆς. Ὁ ἀκραιφνὴς ἐθνικιστής, τοπικιστὴς καὶ φυλετιστὴς Ἰσοκράτης, στὸ συγκεκριμένο χωρίο ἀναφέρεται στοὺς Ἕλληνες καὶ μόνον. Ἐπιχειρηματολογεῖ γιὰ τὸ ὅτι αἱ Ἀθῆναι ὑπερέχουν ὅλων τῶν ἑλληνικῶν πόλεων. Καὶ ὁ λόγος του εἶναι περιοριστικός. Γιὰ νὰ καλεῖται κάποιος Ἕλλην, λέγει, δὲν ἀρκεῖ μόνον νὰ ἔχῃ ἑλληνικὸ αἷμα, ἀλλὰ πρέπει ἐπιπλέον νὰ ἔχῃ καὶ ἀθηναϊκὴ παιδεία. Κύριοι Ἕλληνες, λέγει, δὲν ἀρκεῖ τὸ ὅτι ἔχετε κοινὴ φύσι, ἑλληνικὸ αἷμα, μὲ ἑμᾶς τοὺς Ἀθηναίους, ἂν δὲν ἔχετε καὶ παιδεία ἀθηναϊκή. Στοὺς Ἕλληνες ἀπευθύνεται. (Οἱ Ἀθηναῖοι, λέγει ὁ ἴδιος στὸν «Περὶ ἀντιδόσεως», ὑπερέχουν ἀπὸ τοὺς ἄλλους Ἕλληνες ὅσο οἱ Ἕλληνες ἀπὸ τοὺς βαρβάρους καὶ οἱ ἄνθρωποι ἀπὸ τὰ ζῶα.) Γιὰ τοὺς βαρβάρους δὲν τίθεται θέμα ἑλληνικῆς παιδείας τὴν ἐποχὴ τοῦ Ἰσοκράτη, πολλῷ δὲ μᾶλλον στὸν «Πανηγυρικό», ὁ ὁποῖος εἶναι πολεμιστήριο σάλπισμα πρὸς κατάκτησιν καὶ ὑποδούλωσιν τῶν βαρβάρων.

Δὲν νομίζω ὅτι θὰ ἀρνηθῇ κανεὶς ὅτι ἡ κλασσικὴ Ἑλλὰς ἦταν σαφῶς φυλετική. Αὐτὸ ἄλλαξε πολὺ ἀργότερα, ἂν καὶ ποτὲ οἱ Ἕλληνες δὲν ἔπαυσαν νὰ ἔχουν συνείδησι τῆς ἀνωτερότητός τους, μὲ τὴν ῥωμαϊκὴ κατἀκτησι, ὅταν χάθηκε ἡ πολιτικὴ ἰδιότης τοῦ Ἕλληνος.

Ὅσο γιὰ τὴν παρέλασι καὶ τὴν σημαία, γιὰ τὴν ὁποία ἐξ ὁρισμοῦ λόγο ἔχουν μόνον οἱ ἐθνικισταί, τουτέστιν ὅσοι ἀποδέχονται τὴν ἐθνικὴ πραγματικότητα καὶ τὸ ἐθνικὸ κράτος, αὐτονόητα ἡ τιμὴ νὰ τὴν σηκώσουν μπορεῖ νὰ ἀνατεθῇ μόνον σὲ ὅσους δύνανται νὰ ἀναλάβουν τὸ βαρὺ χρέος νὰ πολεμήσουν γι᾿ αὐτήν. Προφανῶς δὲν ἔχουμε τὸ δικαίωμα, ἀλλὰ θὰ ἦταν καὶ παράλογο νὰ ἀπαιτούσαμε ἀπὸ ἕναν ἀλλοδαπὸ νὰ πολεμήσῃ γιὰ τὴν Ἑλλάδα. Αὐτὸ εἶναι δική μας εὐθύνη.

…….

«προσήκει δοκεῖν εἶναι»· προσήκει νὰ θεωρεῖται, νὰ πιστεύεται ὅτι. «πεποίηκε δοκεῖν εἶναι»· κατέληξε νὰ θεωρεῖται, νὰ πιστεύεται ὅτι. Ἁπλὰ ἑλληνικά. Κατὰ τὴν ἐρμηνείαν Σαρτζετάκη, ὑποννοεῖται ὅτι κακῶς κατέληξε νὰ θεωρεῖται οὔτως. Ὅμως, κακῶς, καλῶς ἢ ἀδιαφόρως, μόνον ἀπὸ τὸν ὅλον λόγον μποροῦμε νὰ τὸ συμπεράνουμε· καὶ μόνον ἀπὸ τὸν ὅλον λόγον μποροῦμε νὰ συμπεράνουμε σὲ ποιοὺς τὸ χωρίον ἀπευθύνεται. Καὶ ὁ «Πανηγυρικὸς» εἶναι εὔγλωττος. Ὁ «Πανηγυρικὸς» εἶναι λόγος πολεμικός, διακήρυξις τῆς ἑλληνικῆς ὑπεροχῆς καὶ τοῦ φυσικοῦ καὶ ἱστορικοῦ δικαιώματος ἐπιβολῆς τῶν Ἑλλήνων ἐπὶ τῶν βαρβάρων. Τὰ δικαιώματα τῶν Ἑλλήνων θεμελιώνονται ἐπὶ τῆς Ἱστορίας, τῆς παιδείας καὶ τῆς καταγωγῆς· μὲ ἐπὶ κεφαλῆς τοὺς Ἀθηναίους, τοὺς ὁποίους ὁ Ἰσοκράτης, ἀπευθυνόμενος στοὺς ὑπολοίπους Ἕλληνες (ὄχι στοὺς βαρβάρους) ἐξαίρει γιὰ τὸ ὅμαιμον, τὸ αὐτόχθον καὶ παλαῖχθον τοῦ γένους των.
(Τώρα, πῶς ὁ Ἰσοκράτης, θεμελιώνων τὴν ἑλληνικὴ ὑπεροχὴ ἐπὶ τοῦ αἵματος, ἐπὶ τοῦ αὐτοχθόνου καὶ παλαιχθόνου τοῦ γένους, ζητεῖ τάχα, μὲ τὸν ἐγερτήριο πολεμικὸ λόγο του, τήν… μαζικὴ «ἑλληνοποίησι» τῶν ἀλλοφύλων καὶ ἀλλοδόξων Ἰρακινῶν, Ἀφγανῶν καὶ Νιγηριανῶν λαθρομεταναστῶν, μόνο τὸ σύγχρονο πολιτικοϊδεολογικὸ κατεστημένο τῆς ὑποτέλειας καὶ τοῦ ἀφελληνισμοῦ μπορεῖ νὰ μᾶς διαφωτίσῃ πῶς γίνεται.)

Ἐπομένως, μὲ τὸ ὅλον πνεῦμα τοῦ «Πανηγυρικοῦ» συμφωνεῖ μᾶλλον ἡ ἐρμηνεία τοῦ καθηγητοῦ Ulrich Wilcken. Ἀντιγράφω:
«Ο Ισοκράτης αναφέρει στον «Πανηγυρικό» του (380 π.Χ.) ότι η Αθήνα υπερέχει τόσο πολύ στην σκέψη και τον λόγο ώστε «οι ταύτης μαθηταί των άλλων διδάσκαλοι γεγόνασι, και το των Ελλήνων όνομα πεποίηκε μηκέτι του γένους αλλά της διανοίας δοκείν είναι, και μάλλον Έλληνας καλείσθαι τους της παιδεύσεως της ημετέρας ή τους της κοινής φύσεως μετέχοντας» (παρ. 50).
Ωστόσο με την φράση αυτή ο Ισοκράτης δεν θέλει να συμπεριλάβει (όπως υποστηρίχθηκε συχνά) στους Έλληνες και τους εξελληνισμένους αυτούς βαρβάρους, γιατί γι’ αυτόν οι βάρβαροι, ιδιαίτερα οι Πέρσες, εξακολουθούσαν να είναι οι «φυσικοί» εχθροί των Ελλήνων (Πανηγ. παρ. 158, πρβλ. Παναθ. παρ. 163). Το νόημα της φράσεως είναι μάλλον ότι ο Ισοκράτης θεωρεί πραγματικούς Έλληνες μόνον τους Έλληνες εκείνους που είχαν λάβει αττική μόρφωση.» (ULRICH WILCKEN – ΑΡΧΑΙΑ ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΙΣΤΟΡΙΑ – ΕΚΔΟΣΕΙΣ ΠΑΠΑΖΗΣΗ, 1976, Μετάφραση του καθηγητού κ. Ι.Τουλουμάκου)
palaixthon.wordpress.com/

ΚΑΛΛΙΜΑΧΟΣ (http://www.pheidias.gr/)