ΑΠΟΚΑΛΥΨΗ: Πείραμα Μόντι (μετά από τις εκλογές) και στην Ελλάδα...

Τα κομματικά επιτελεία έχουν αρχίσει να προετοιμάζονται για τις εκλογές οι οποίες όπως όλα δείχνουν θα διεξαχθούν με τον σημερινό εκλογικό νόμο. Είτε οι κάλπες στηθούν εντός του Σεπτεμβρίου είτε αργότερα (ανάλογα με την έκβαση των διαπραγματεύσεων τις αμέσως προσεχείς ημέρες), έχουν ξεκινήσει ήδη και οι σχεδιασμοί για τις συνεργασίες και τις συμπράξεις της επόμενης ημέρας με στόχο το σχηματισμό της νέας κυβέρνησης...
Όλα τα εναλλακτικά σενάρια έχουν ως βάση την εκτίμηση ότι δεν θα προκύψει αυτοδυναμία και ότι ως νίκη ορίζεται η κατάκτηση της πρώτης θέσης. Καθώς τα δεδομένα είναι όμως διαφορετικά από τον περασμένο Ιανουάριο, η μορφή που θα έχει το μετεκλογικό κυβερνητικό σχήμα μοιάζει επί του παρόντος με ένα πολύ δύσκολο παζλ.

Ένας βασικός λόγος που η ηγεσία του ΣΥΡΙΖΑ βιάζεται για τις εκλογές συνδέεται με τη δημοσκοπική υπεροχή της πριν ακόμη αρχίσει η εφαρμογή των μέτρων του νέου Μνημονίου. Αν και όλες οι έως τώρα μετρήσεις καταγράφουν ένα πολύ άνετο προβάδισμα έναντι της ΝΔ, το λεπτό σημείο στην πραγματικότητα δεν είναι αυτό. Κλειδί των εξελίξεων για τη νέα κυβέρνηση είναι το ποσοστό που θα λάβει το πρώτο κόμμα.

Στις 25 Ιανουαρίου ο ΣΥΡΙΖΑ με ποσοστό 36,34% κέρδισε 149 έδρες και σχημάτισε κυβέρνηση με τους ΑΝΕΛ οι οποίοι με 4,75% εξέλεξαν 13 βουλευτές. Χρήσιμο εργαλείο για το πρώτο κόμμα αποτελεί το μπόνους των πενήντα εδρών που προσφέρει το ισχύον εκλογικό σύστημα. Η σημερινή κυβέρνηση μάλιστα δεν δείχνει διατεθειμένη να αποποιηθεί αυτού του πλεονεκτήματος, μολονότι και τα τρία κόμματα της αντιπολίτευσης (ΝΔ, Ποτάμι και ΠΑΣΟΚ) θέτουν θέμα αλλαγής της σχετικής διάταξης ή και πλήρους κατάργησής της. Διαδικαστικά αυτό είναι εύκολο να συμβεί αφού σύμφωνα με το Σύνταγμα αν τυχόν τροποποίηση της εκλογικής νομοθεσίας ψηφιστεί από τουλάχιστον 200 βουλευτές εφαρμόζεται από τις αμέσως επόμενες εκλογές. Υπό τη δικαιολογία όμως ότι θα συμπεριλάβει τις αλλαγές στη προσεχή συνταγματική αναθεώρηση, ο ΣΥΡΙΖΑ θέλει να καρπωθεί και αυτή τη φορά τις πενήντα επιπλέον έδρες του νικητή.

Σε θεωρητική βάση (αν και θεωρείται λίαν πιθανό να αποτελέσει κεντρική προεκλογική κατεύθυνσή του) μια ανάσα χωρίζει τον ΣΥΡΙΖΑ από την αυτοδυναμία. Αν αυξήσει το ποσοστό του μόλις κατά 0,4% (και βρεθεί στο 36,74%) μπορεί να αποσπάσει 151 έδρες. Απαραίτητη προϋπόθεση είναι να παραμείνει αμετάβλητο (και πάντως να μην αυξηθεί) το άθροισμα του ποσοστού των κομμάτων (91,38%) που θα μπουν και αυτή τη φορά στη Βουλή.

Η πολιτική δεν συμβαδίζει βέβαια με την αριθμητική και ιδιαίτερα αυτή την περίοδο που η διάσπαση του ΣΥΡΙΖΑ είναι επί θύραις. Ένα κεντρικό ζητούμενο των επερχόμενων εκλογών είναι το ποσοστό που θα λάβει το υπό συγκρότηση κόμμα των διαφωνούντων, της Αριστερής Πλατφόρμας κλπ. Από την άλλη πλευρά στο Μέγαρο Μαξίμου εκτιμούν ότι μπορούν να αντισταθμίσουν τις εξ αριστερών διαρροές με εισδοχές από την κεντροαριστερά αλλά και την κεντροδεξιά. Αν -με δεδομένη και τη μετάλλαξη που επιφυλάσσει για το κόμμα του ο κ. Τσίπρας- το ισοζύγιο είναι θετικό, τότε δεν αποκλείονται μεγάλες εκπλήξεις την ώρα της κάλπης.

Στην περίπτωση πάντως που η αριστερή πτέρυγα αποκόψει σημαντική φέτα από τον ΣΥΡΙΖΑ δίχως οι απώλειες να καλυφθούν από άλλες δεξαμενές, τότε για τον κ. Τσίπρα ρεαλιστικός στόχος θα είναι να παραμείνει πρώτο κόμμα με ποσοστό που θα κυμαίνεται στα επίπεδα του 30%. Αυτό σε έδρες μεταφράζεται περίπου σε (80 συν το μπόνους των 50) 130. Κατά συνέπεια η ανάγκη συμμαχιών για το σχηματισμό κυβέρνησης θα γίνει ισχυρότερη. 

Ακόμη και αν οι ΑΝΕΛ κατεβούν (παρά τη φημολογία περί πιθανής εκλογικής σύμπραξης) αυτόνομα δεν θα επαρκούν για τη διαμόρφωση κοινοβουλευτικής πλειοψηφίας. Ο επόμενος φυσιολογικός εταίρος είναι το Ποτάμι (που όμως δεν δέχεται τη κυβερνητική συγκατοίκηση με τον κ. Καμμένο) και το ΠΑΣΟΚ που είναι αβέβαιο αν θα εξασφαλίσει την επανείσοδό του στη Βουλή. Επίσης δεν έχει αποσαφηνιστεί το τοπίο στην αντίπερα όχθη όπου μέχρι πρότινος επωάζονταν σενάρια για το σχηματισμό «ευρωπαϊκού μετώπου».

Ως προς αυτό πάντως λειτουργεί αποτρεπτικά και η διάταξη του εκλογικού νόμου που στερεί το μπόνους των 50 εδρών από συνασπισμούς κομμάτων. Επομένως κάθε άλλο κόμμα που θα αποφασίσει να συνεργαστεί είτε με τη ΝΔ είτε με τον ΣΥΡΙΖΑ θα πρέπει προηγουμένως να αναστείλει τη δική του λειτουργία ή να δημιουργηθεί (μέσα σε ελάχιστο χρονικό διάστημα) άλλος ευρύτερος πολιτικός φορέας...

Στις εκλογές του Ιανουαρίου η ΝΔ είχε πάρει 27,81% και 76 έδρες, η Χρυσή Αυγή 6,28% και 17 έδρες, το Ποτάμι 6,05% και 17 έδρες, το ΚΚΕ 5,47% και 15 έδρες, οι ΑΝΕΛ 4,75% και 13 έδρες και το ΠΑΣΟΚ 4,68% και 13 έδρες.

Στην περίπτωση που στις επερχόμενες εκλογές η ΝΔ αναδειχθεί πρώτο κόμμα με το ίδιο, επί παραδείγματι, ποσοστό αυτομάτως θα κέρδιζε, μαζί με το μπόνους, 126 έδρες και ενδεχομένως θα ήταν ευκολότερο να σχηματίσει κυβέρνηση με το Ποτάμι και το ΠΑΣΟΚ αν αμφότερα διατηρήσουν τις δυνάμεις τους.

Όπως προκύπτει επομένως, αν δεν σημειωθούν τεκτονικές μετακινήσεις στο εκλογικό σώμα ο αστάθμητος παράγων θα είναι το ποσοστό του κόμματος των διαφωνούντων του ΣΥΡΙΖΑ. Οι επιδόσεις τους δεν θα κρίνουν μόνο το νικητή αλλά και την κυβέρνηση που θα σχηματιστεί την επόμενη ημέρα. Αν ο κ. Λαφαζάνης και οι συν αυτώ περιοριστούν στα επίπεδα του 5% (που συνεπάγεται και 13-15 έδρες), η πρωτιά του ΣΥΡΙΖΑ δεν θα απειληθεί εύκολα. Αν επιβεβαιωθούν οι εκτιμήσεις (δεδομένου ότι όσο δεν υπάρχει κόμμα δεν υπάρχει και αξιόπιστη επιστημονική καταγραφή) για τάσεις διψήφιου ποσοστού, τότε δεν πρέπει να αποκλείεται μια εντυπωσιακή ανατροπή των συσχετισμών.

Κατά το σενάριο που ο κ. Τσίπρας έρθει πρώτος αλλά τα ποσοστά είναι χαμηλά και το πολιτικό σκηνικό υποστεί περαιτέρω κατακερματισμό, το ενδεχόμενο σχηματισμού μιας μίνι-οικουμενικής κυβέρνησης που θα υποστηρίζεται τουλάχιστον από ΣΥΡΙΖΑ, ΝΔ, Ποτάμι και ΠΑΣΟΚ αναμένεται να επανέλθει εκ των πραγμάτων. Η κυβέρνηση αυτή, που σε πολλούς θυμίζει το πείραμα του τεχνοκράτη Μάριο Μόντι στην Ιταλία (που κυβέρνησε για 18 μήνες από τον Νοέμβριο του 2011 με τη στήριξη των δύο μεγαλύτερων κομμάτων) θα αναλάβει την εφαρμογή του νέου Μνημονίου προκειμένου να παραμείνει η χώρα στη ζώνη του ευρώ, ο ΣΥΡΙΖΑ θα έχει σπάσει και επίσημα στα δύο με το κυρίαρχο κομμάτι του να εγκαθίσταται στο χώρο της κεντροαριστεράς και η μετάβαση προς τη νέα μεταπολίτευση θα έχει αποκτήσει πιο γοργό ρυθμό...

Ανδρέας Καψαμπέλης