Τι σημαίνει το διπλό νόμισμα στη ζωή των Ελλήνων και πώς μπορεί να εφαρμοστεί. Tι λέει ο επικεφαλής νομισματικής πολιτικής της Bank of America. Γράφει ο Παναγιώτης Ευθυμιάδης

Με την Ελλάδα να παραμένει στον αέρα, το ρευστό να φτάνει μέχρι την 20ή Απριλίου και στη σκληρή μέχρι τώρα στάση των εταίρων, η λύση του διπλού νομίσματος αρχίζει να ακούγεται όλο και περισσότερο σε διαδρόμους των Βρυξελλών, αλλά και δημόσια. Αυτό που έχει μεγάλη σημασία είναι να ιχνηλατήσει κανείς τι σημαίνει η λύση του διπλού νομίσματος, καταρχήν για τους Έλληνες και όσους ζουν στη χώρα και μετά για τη χώρα. Πρόκειται για μια λύση που έχει γραφτεί και προταθεί πολλές φορές....
από τον νομπελίστα οικονομολόγο Χριστόφορο Πισσαρίδη, μέχρι τους Financial Times, αλλά και τις εκθέσεις της Deutsche Bank. 

Ωστόσο, ο επικεφαλής της νομισματικής πολιτικής για την Ευρώπη και την Ασία, της Bank of America, Αθανάσιος Βαμβακίδης, δεν εμφανίζεται θετικός σε μια τέτοια λύση, καθώς αυτό που θα κυριαρχήσει σε περίπτωση επιβολής διπλού νομίσματος είναι ο πανικός...

Πότε προτάθηκε για πρώτη φορά το διπλό νόμισμα στην Ελλάδα

Το διπλό νόμισμα στην Ελλάδα πρότεινε επισήμως σε έκθεσή της γερμανική τράπεζα Deutsche Bank τον Μάιο του 2012.



Η γερμανική τράπεζα πρότεινε τότε μια ενδιάμεση λύση, με την οποία η Ελλάδα δεν θα χρειαζόταν να εγκαταλείψει το ευρώ.

Είχε προτείνει τη δημιουργία ενός νέου νομίσματος, του Geuro, και το οποίο θα έκανε την εμφάνισή του μετά την έκδοση χρεογράφων οφειλής (IoUs τα οποία η Ελλάδα θα δώσει σε όσους οφείλει χρήματα).

«Όσοι πάρουν αυτά τα χαρτιά θα αρχίσουν με τη σειρά τους να τα χρησιμοποιούν στις μεταξύ τους συναλλαγές. Κι έτσι θα δημιουργηθεί ένα νέο νόμισμα, το Greek Euro (Geuro), που θα κυριαρχήσει στο εσωτερικό» ανέφερε η έκθεση. Το Geuro, θα είναι φθηνότερο νόμισμα και θα κυκλοφορεί παράλληλα με το ευρώ, ενώ σταδιακά θα κυριαρχήσει στην εγχώρια αγορά. Το νέο νόμισμα, θα χρησιμοποιείται και στις εισαγωγές για αυτό προτείνεται η ισοτιμία του με το ευρώ να είναι 50% χαμηλότερα. 

Οι μισθοί θα πληρώνονται σε Geuro, ενώ οι τράπεζες θα επανακεφαλοποιηθούν με το νέο νόμισμα και ταυτόχρονα η Ελλάδα θα παραμείνει τυπικά στην ευρωζώνη. «Αυτό θα επιτρέψει επίσης στην Ελλάδα να εφαρμόσει μία υποτίμηση της ισοτιμίας χωρίς τυπικά να έχει βγει από τη νομισματική ένωση. Αρχικά θα περιμέναμε μία μεγάλη υποτίμηση, αλλά οι ελληνικές αρχές θα είχαν τη δύναμη να σταθεροποιήσουν ή ακόμη και να ενισχύσουν ξανά την ισοτιμία του Geuro έναντι του ευρώ μέσω μίας δημοσιονομικής πολιτικής και διαρθρωτικών μεταρρυθμίσεων, έτσι ώστε να αφήσουν ανοιχτή την πόρτα για μελλοντική επιστροφή στο ευρώ», ανέφερε τότε εκείνη η έκθεση.

Περίπου ένα χρόνο αργότερα το αμερικανικό think tank Levy είχε προτείνει την υιοθέτηση ενός «παράλληλου χρηματοδοτικού συστήματος», τα g- notes όπως τα ονόμασε. Την πρόταση επανέφερε το Ινστιτούτο ξανά σε έκθεση του με τίτλο: «Geuro, ένα παράλληλο νόμισμα για την Ελλάδα».

Τι σημαίνει το διπλό νόμισμα για τους Έλληνες

Το διπλό νόμισμα, όπως και αν αυτό ονομαστεί τελικά σημαίνει πολύ απλά ότι οι πληρωμές προς το εξωτερικό και οι πληρωμές του δημοσίου χρέους θα γίνονται σε ευρώ, όμως οι μισθοί και οι συντάξεις θα πληρώνονται με το δεύτερο, αδύναμο και υποτιμημένο νόμισμα.



Το νόμισμα αυτό θα χρησιμοποιείται για εσωτερική κατανάλωση, παράλληλα όμως με το ευρώ. Ποιος άλλωστε δεν θα θέλει να πάρει ευρώ στα χέρια του αντί για το νέο εσωτερικό νόμισμα. 

Οι Έλληνες θα πληρώνονται στο νέο νόμισμα, ενώ και τα ATM θα βγάζουν G-Euro και όχι ευρώ...

Εσωτερικά λοιπόν μισθωτοί και συνταξιούχοι θα πληρώνονται με το νόμισμα που θα τυπώνει η Ελλάδα, αλλά δεν θα έχει ιδιαίτερη αξία και θα είναι υποτιμημένο τουλάχιστον κατά 50%-60%. Ωστόσο η Ελλάδα θα έπρεπε να αποπληρώνει το δημόσιο χρέος της σε ευρώ.

Βέβαια το γεγονός ότι η Ελλάδα τα τελευταία πέντε χρόνια βρίσκεται σε κρίση έχει οδηγήσει πολλούς σε απόσυρση καταθέσεων από τις τράπεζες. Έτσι για το πρώτο χρονικό διάστημα η παρουσία του ευρώ θα είναι έντονη, καθώς υπάρχει σε τράπεζες του εξωτερικού και σε μαξιλάρια...

Ενισχυμένοι θα είναι όσοι έβγαλαν τα ευρώ τους στο εξωτερικό και χαμένοι οι μισθωτοί και οι συνταξιούχοι που θα πληρώνονται αναγκαστικά στο νέο νόμισμα ή με τα IOUs, δηλαδή έγγραφα που θα αναγνωρίζεται η οφειλή του δημοσίου.

Στο εσωτερικό μια τέτοια εισαγωγή δεν θα γίνει αναίμακτα, αφού δεν αποκλείεται να υπάρξουν ελλείψεις σε εισαγόμενα είδη και φάρμακα, ενώ και πάλι - σύμφωνα με το Reuters -  δεν θα αποφευχθούν οι κεφαλαιακοί έλεγχοι.

Όπως τονίζει στο newsbeast.gr, ο επικεφαλής της νομισματικής πολιτικής για την Ευρώπη και την Ασία, της Bank of America, Αθανάσιος Βαμβακίδης, αυτό που θα κυριαρχήσει σε περίπτωση επιβολής διπλού νομίσματος είναι ο πανικός.



«Κανείς δεν θα θέλει να κρατήσει το νέο νόμισμα, το οποίο θα αποδυναμωθεί σημαντικά. Η οικονομία θα καταρρεύσει, αναγκάζοντας την κεντρική τράπεζα να συνεχίσει την εκτύπωση χρήματος για τη χρηματοδότηση της κυβέρνησης, οδηγώντας σε πολύ υψηλό πληθωρισμό. Η υλικοτεχνική υποδομή του νέου νομίσματος θα είναι επίσης πολύ περίπλοκη, τουλάχιστον βραχυπρόθεσμα» αναφέρει ο κ. Βαμβακίδης. 

Υπογραμμίζει ακόμη πως «το βιοτικό επίπεδο θα καταρρεύσει εν μία νυκτί, ενώ η οικονομία θα πάει πίσω σε μια βαθιά ύφεση, χωρίς ανάκαμψη στον ορίζοντα. Αν οι καταθέσεις γυρίσουν στο νέο νόμισμα, οι Έλληνες θα αντιμετωπίσει επίσης μια απότομη πτώση του πλούτου. Οι μισθοί και οι συντάξεις θα καταρρεύσουν σε όρους ευρώ».

Σύμφωνα με τον κ. Βαμβακίδη «το μόνο θεωρητικό πλεονέκτημα θα είναι ότι η Ελλάδα θα έχει το δικό της νόμισμα, το οποίο θα είναι πιο αδύναμο. Ωστόσο, ένα ασθενέστερο νόμισμα χωρίς μεταρρυθμίσεις θα οδηγήσει μόνο σε υψηλό πληθωρισμό. Επιπλέον, εάν η Ελλάδα είναι διατεθειμένη να κάνει μεταρρυθμίσεις, τότε δεν υπάρχει λόγος να βγει από το ευρώ».

Τονίζει ότι σχεδόν όλο το χρέος του Ελληνικού Δημοσίου υπόκειται σε ξένο δίκαιο, πράγμα που σημαίνει ότι η Ελλάδα θα εξακολουθεί να πρέπει να το πληρώσει. 

Για την περίπτωση της χρεοκοπίας επισημαίνει πως δεν αποκλείεται ένα σενάριο του νομικού εφιάλτη της Αργεντινής που κρατά τη χώρα μακριά από την παγκόσμια οικονομία.

Η παράλληλη κυκλοφορία δύο νομισμάτων έχει υπάρξει ιστορικά

Από το 1994 στην Κούβα κυκλοφορούν δυο εθνικά νομίσματα: το κουβανικό πέσο και το συναλλαγματικό μετατρέψιμο πέσο, σε ισοτιμία συνδεδεμένη με το αμερικανικό δολάριο.

Οι κουβανοί εισπράττουν το μισθό τους και πληρώνουν για τα βασικά τους αγαθά στο σε πέσος (CUP), όμως τα εισαγόμενα είδη και οι υπηρεσίες όπως ο τουρισμός υπολογίζονται σε «μετατρέψιμα πέσος» (CUC). 

Κάθε τέτοιο πέσο αναλογεί σε 1 δολάριο ή 25 πέσος από αυτά που παίρνουν στα χέρια τους οι πολίτες.

Το δεύτερο νόμισμα πάντως μπορεί να είναι τα IOUs (χρεόγραφα αναγνώρισης οφειλής), τα οποία δεν έχουν ακριβώς τα ίδια χαρακτηριστικά με το χρήμα. 

Η πολιτεία της Καλιφόρνιας πλήρωσε με IOUs για δύο μήνες (δηλαδή με αναγνώριση χρέους) 100.000 υπαλλήλους της καθώς και άλλους λόγω έλλειψης ρευστού το 1992. 

Κάτι ανάλογο με έκδοση τέτοιων ομολόγων έκανε το 2009. Βεβαίως στην Καλιφόρνια το πείραμα πέτυχε καθώς από πίσω υπήρχε η στήριξη της πανίσχυρης FED...

Η Ελβετία και η Αργεντινή

Στην Αργεντινή  εξέδωσαν χρεόγραφα, ονόματι patacones για να κάνουν πληρωμές λόγω έλλειψης ρευστού πριν από τη χρεοκοπία του 2001. 

Για παράδειγμα στην Αργεντινή οι κάτοικοι του Μπουένος Άιρες πήραν στα χέρια τους το παράλληλο νόμισμα και ξεκίνησαν τις συναλλαγές. Δεν είχαν και άλλη επιλογή... Χαρακτηριστική είναι η περίπτωση των McDonalds όπου έκαναν δεκτά τα patacones και ξεκίνησαν με σύνθημα «Αγαπώ τη χώρα μου, δέχομαι τα patacones». Έτσι έδινε για 5 patacones δυο μπέργκερ, πατάτες και αναψυκτικό. Βέβαια το νόμισμα ήταν υποτιμημένο και το γεύμα κόστιζε ένα δολάριο πιο ακριβά.





Θεωρητικά, τα  IOU ή Geuro θα χρησιμοποιηθούν εντός της χώρας για την πραγματοποίηση διαφόρων συναλλαγών, ενισχύοντας τη ρευστότητα. 

Επιπλέον, θα μπορούν να μετατραπούν σε ευρώ για την αγορά εισαγόμενων προϊόντων, αλλά το νέο νόμισμα να υποτιμάται πολύ έναντι του ευρώ αρχικά. 

Η Ελβετία χρησιμοποιεί δύο νομίσματα εδώ και 75 χρόνια. 

Το WIR είναι ένα ανεξάρτητο σύστημα συμπληρωματικού νομίσματος στην Ελβετία που εξυπηρετεί τις επιχειρήσεις σε συγκεκριμένου; κλάδους. Η WIR Bank διαχειρίζεται το WIR φράγκο, το οποίο χρησιμοποιείται, σε συνδυασμό με το ελβετικό φράγκο. Το WIR φράγκο είναι ηλεκτρονικό νόμισμα και δεν υπάρχει τυπωμένο.

Βεβαίως η κατάσταση στην Ελλάδα δεν έχει καμία σχέση με αυτή στην Ελβετία, όπως και η εφαρμογή του διπλού νομίσματος δεν θα έχει καμία σχέση. Άλλωστε στην Ελβετία δεν είναι υποχρεωτικό να πληρώνεται ο συνταξιούχος σε WIR φράγκο. Ο λόγος ύπαρξης του είναι διαφορετικός και διευκολύνει τις επενδύσεις. Για την Ελλάδα το παράλληλο νόμισμα εκτιμάται ότι θα αποτελέσει απλά τον προθάλαμο για να υπάρχει τυπικά και μόνο η χώρα στο ευρώ, αλλά ουσιαστικά να είναι εκτός...

Τι έλεγε το 2011 ο Γιάννης Βαρουφάκης



Ο Έλληνας υπουργός Οικονομικών έγραφε το 2011 για το ενδεχόμενο διπλού νομίσματος και κατάρρευσης του ευρώ. 

Όπως έγραφε σε άρθρο του στο protagon με το οποίο είχε συνεργασία: «Πολλοί συνάδελφοι, ιδίως στις ΗΠΑ (όπου βρισκόμουν τις περασμένες δύο εβδομάδες), μου λένε ότι συμφωνούν με την άποψη που εκφράζω από τον Ιανουάριο του 2010, τότε που επιχειρηματολόγησα ότι η ελληνική στάση πληρωμών, κούρεμα, αναδιάρθρωση κλπ (πρόκειται για διαφορετικούς όρους του ίδιου πράγματος) ήταν αναπόφευκτη και έπρεπε να έχει γίνει δίχως καθυστέρηση (βλ. άρθρο σχετικό εδώ και εδώ στο protagon εκείνης της περιόδου). Αμέσως όμως μετά, μου λένε ότι δεν κατανοούν γιατί δεν προχωρώ λίγο παραπέρα, προτείνοντας ότι, αμέσως μετά την στάση πληρωμών, την έξοδο από το ευρώ και την επιστροφή στην δραχμή. Ο λόγος, όπως τους εξηγώ, είναι ότι εκείνοι δεν κατανοούν την διαφορά μεταξύ (α) ενός συστήματος σταθερής ισοτιμίας δύο ή περισσότερων διαφορετικών νομισμάτων και (β) ενός κοινού νομίσματος.

Στην πρώτη περίπτωση (ενός συστήματος σταθερής ισοτιμίας δύο ή περισσότερων διαφορετικών νομισμάτων) το να σπάσεις την σταθερή ισοτιμία (το peg), όπως έκανε η Αργεντινή μετά την δική της στάση πληρωμών, είναι απλή υπόθεση. Απλώς ανακοινώνεις ότι η σταθερή αυτή ισοτιμία σπάει και γίνεται μεταβλητή βάσει της ζήτησης και της προσφοράς του κάθε (ήδη υπάρχοντος) διαφορετικού νομίσματος. Στην Αργεντινή, π.χ., οι πολίτες είχαν στις τσέπες τους πέσος. Αυτό που άλλαξε ήταν ότι εκεί που το κάθε πέσος ισοδυναμούσε, σταθερά, με ένα δολάριο, ξάφνου ισοδυναμούσε με λιγότερο από ένα δολάριο (υποτίμηση) και μάλιστα η αξία του, σε δολάρια, μειωνόταν συνεχώς. Στην Ελλάδα όμως δεν έχουμε δικό μας νόμισμα σε σταθερή ισοτιμία με κάποιο ξένο. Οι έλληνες έχουν στην τσέπη τους, στα σεντούκια τους, στις καταψύξεις τους (όπου, μου λένε, κρύβουν ό,τι έχει μείνει από τις οικονομίες τους), ξένο νόμισμα - ευρώ. Η δημιουργία νέου εθνικού νομίσματος (όσο το 'ξένο' ευρώ εξακολουθεί να υπάρχει), σε αυτή την περίπτωση, θα είναι καταστροφική. Γιατί;

Με μεγάλα ποσά σε ευρώ να κυκλοφορούν ήδη στην αγορά, και ακόμη μεγαλύτερα να έχουν αποθηκευτεί εκτός τραπεζών στα διαφόρων ειδών σεντούκια ανά την επικράτεια και σε ξένους λογαριασμούς στο εξωτερικό, η έκδοση νέου νομίσματος θα δημιουργήσει μια διπλή, διαιρεμένη οικονομία. Από την μία θα έχουμε τις περισσότερες αποταμιεύσεις σε ευρώ. Από την άλλη θα έχουμε τους μισθούς και τις συντάξεις να βγαίνουν από τα ΑΤΜ των τραπεζών σε δραχμές. Με το που θα εισπράττονται, οι πολίτες θα προσπαθούν να ανταλλάσσουν τις δραχμές σε ευρώ, γνωρίζοντας ότι σε μερικές ώρες οι δραχμές τους θα υποτιμηθούν. Έτσι, θα έχουμε δύο Ελλάδες. Την Ελλάδα εκείνων που δεν έχουν πρόσβαση σε ευρώ, και οι οποίοι θα εγκλωβιστούν σε μια τριτοκοσμική Ελλάδα. Και την Ελλάδα που έχουν πρόσβαση σε ευρώ η εξουσία των οποίων θα είναι μεγάλη επί των υπόλοιπων. Για να νοικιάσεις ένα αξιοπρεπές διαμέρισμα θα πρέπει να έχεις ευρώ. Για να στείλεις τα παιδιά σου σε ιδιωτικό σχολείο, το ίδιο. Πολλοί έμποροι θα εμπορεύονται μόνο σε ευρώ ή θα ζητούν "τοκογλυφικά" ποσά σε δραχμές. Όμως οι μισθοί και οι συντάξεις θα παρέχονται σε δραχμές. Εν πολλοίς, η Ελλάδα θα θυμίζει την Τουρκία της δεκαετίας του '80 όπου η διττή οικονομία (μία για τους εξαθλιωμένους 'ανατολίτες' που λειτουργούσε με ντόπιο νόμισμα και μία για τους 'εξευρωπαϊσμένους' πολίτες που χρησιμοποιούσαν μάρκα, φράγκα και δολάρια) δεν επέτρεπε την ανάπτυξη παρά μόνο ενίσχυε την ανισότητα και την υποανάπτυξη».