Περισσότερη Ἀμερική. Τοῦ Α. Π. Δημόπουλου

«Ὁ Ronald Reagan συνήθιζε νά ρωτάει, ἐάν εἶστε σε καλύτερη κατάσταση ἀπό τέσσερα χρόνια πρίν. Στήν περίπτωσή μας, εἶστε σέ καλύτερη κατάσταση ἀπό ἕξι χρόνια πρίν; Καί ἡ ἀπάντηση εἶναι, ὅτι σίγουρα ἡ χώρα εἶναι καλύτερα ἀπό τότε πού ἀνέλαβα» – νά πῶς συνόψισε, σε πρόσφατη συνέντευξή του, ὁ Πρόεδρος Obama τό ἐρώτημα τῶν «ἐνδιάμεσων» ἐκλογῶν τῆς 4ης Νοεμβρίου στις ΗΠΑ, μιμούμενος τόν τότε ὑποψήφιο Ronald Reagan στην ἀποφασιστική τηλεμαχία του μέ τόν Πρόεδρο Carter. Σωστό ἐρώτημα – λάθος ἀπάντηση. Ὄχι, ὁ ἀμερικανικός λαός δέν βρίσκει ἑαυτόν σέ καλύτερη κατάσταση ἕξι χρόνια μετά – στίς ἐκλογές τῆς 4ης Νοεμβρίου, ἡ Ἀμερική ἀποδοκίμασε μέ τρόπο καθαρό τόν Πρόεδρο Obama καί τήν πολιτική του.....

Μετά ἕξι χρόνια, ὁ ἔλεγχος καί τῆς Βουλῆς τῶν Ἀντιπροσώπων καί τῆς Γερουσίας περνάει στούς Ρεπουμπλικάνους καί ἡ ἐξουσία στήν Washington παίρνει χαρακτηριστικά συγκυβέρνησης. Κόκκινο Κογκρέσσο. Μπλέ Πρόεδρος. Πῶς ἄραγε νά ἀναγνώσει κανείς τό ἀποτέλεσμα;

Τώρα, φυσικά, στό δικομματικό πολιτικό σκηνικό τῶν Η.Π.Α., οἱ πολιτικές ἀνατροπές εἶναι περισσότερο ποιοτικές– σέ ἐπίπεδο ἀριθμῶν, ἡ χώρα εἶναι πολιτικά διαιρεμένη. Οἱ Δημοκρατικοί ἐλέγχουν τίς πολιτεῖες τῆς δυτικῆς καί βορειανατολικής ἀκτῆς, ἐκεῖ, δηλαδή, πού συγκεντρώνεται ὁ περισσότερο ἀστικοποιημένος πληθυσμός καί οἱ μεγαλύτερες πόλεις τῆς χώρας. Οἱ Ρεπουμπλικάνοι ἐλέγχουν τίς πολιτεῖες τοῦ νότου καί τῆς ἠπειρωτικῆς δύσης, ἐκεῖ, δηλαδή, πού ἐγκαταβιώνει ἡ δυσπιστία πρός τήν Washington καί τις οἰκονομικές καί πολιτικές ἐλίτ καί ἐπιβιώνει τό ἀνεξάρτητο πνεῦμα τῆς βαθιᾶς «Δύσης». Τελικά, οἱ ἐκλογές, προεδρικές καί μή, κρίνονται σέ ἕναν κατά περίπτωση σχετικά περιορισμένο καί πολιτικά ἀμφίρροπο γεωγραφικό χῶρο. Με ἄλλα λόγια, στίς Η.Π.Α. δέν ὑπάρχουν ἀριθμητικοί πολιτικοί θρίαμβοι καί καταστροφές – ὅμως ἀρκοῦν μικρές μεταστροφές γιά νά ἐπέλθουν μεγάλες πολιτικές συνέπειες.

Αὐτό ἀκριβῶς συνέβη προχθές – οἱ ἐκλογές δέν ἄλλαξαν τήν ἰσόρροπη πολιτική γεωγραφία τῆς Ἀμερικῆς. Μάλιστα, ὑπῆρχε καί τεχνικός λόγος πού εὐνοοῦσε τούς Ρεπουμπλικάνους, γιατί οἱ περισσότερες διεκδικούμενες ἕδρες γιά ἀνανέωση τῆς Γερουσίας ἀνῆκαν σέ Δημοκρατικούς, ὁπότε οἱ ἀντίπαλοί τους εἶχαν στατιστικό πλεονέκτημα. Ὅμως, φυσικά, τό ἀφήγημα ἦταν πολιτικό καί ὄχι στα-

τιστικό. Οἱ ἐκλογές αὐτές σηματοδότησαν τό τέλος τῆς ἐποχῆς Obama καί παρέχουν ἐνδείξεις γιά τίς πολιτικές διαθέσεις τῆς Ἀμερικῆς γιά τό μέλλον.

Ναί, ἡ Ἀμερική δεν θέλει ἕναν καινούργιο Obama. Τί εἶναι, ὅμως, αὐτό, πού θέλει; Καί πῶς ἐξηγεῖται, ὅτι ἀποδοκιμάζει ἕναν Πρόεδρο, πού ἐπέτυχε νά βγάλει, γιά πολλούς, τήν ἀμερικανική οἰκονομία, ἀπό τά βάθη τῆς κρίσης; Ὑπάρχει σταθερή ἀνάπτυξη, μείωση τῆς ἀνεργίας, ἀναθέρμανση τῆς ζήτησης – μα-

κάρι νά τό πετυχαίναμε καί στήν Εὐρώπη. Ἤ μήπως ὄχι; Ὑπάρχει, φυσικά, μία τάση προσωποποίησης στήν ἀμερικανική πολιτική κουλτούρα – ἡ Ἀμερική σκέφτεται με ὅρους ἡγεσίας ὅπως τήν προσωποποιεῖ στούς ἑκάστοτε Προέδρους της. Ἐνῶ, ὅμως, εἶναι σαφές, ὅτι ἡ Ἀμερική ἀπορρίπτει τήν ἡγεσία Obama, τοῦ δημοσκοπικά χειρότερου, δηλαδή, μεταπολεμικοῦ της Προέδρου, δέν εἶναι σαφές ποιά ἡγεσία ἀναζητᾶ – καί γιατί. Ἔτσι, ὁ Βρεταννικός Economist ἔγραψε, πρόσφατα, ὅτι ἴσως ἡ Ἀμερική νά νοσταλγεῖ τήν ἡγεσία τοῦ George W. H. Bush, δηλαδή τήν ἡγεσία ἑνός πραγματιστῆ, πού, ὅπως ὁ Bush ὁ  πρεσβύτερος, νά ἀναζητήσει, ἔστω καί μέ πολιτικό κόστος, πρακτικές λύσεις, πέρα ἀπό τίς κομματικές διαιρέσεις. Γιά κάποιους μάλιστα, ἴσως, ἡ «συγκυβέρνηση», πού προέκυψε ἀπό τις προχθεσινές ἐκλογές, νά ὑποδεικνύει ἀκριβῶς αὐτόβρεῖτε λύσεις, δέν ἔχετε ἄλλη ἐπιλογή.

Ὅμως, ἡ θεωρία δέν εὐσταθεῖ. Γιατί, ἀντίθετα, ἐάν ὑπάρχει κάτι πού χαρακτηρίζει τήν ἀμερικανική πολιτική τῶν τελευταίων εἴκοσι ἐτῶν, εἶναι ἡ ἐξαφάνιση τῶν λεγόμενων «μετριοπαθῶν» σε ὅλο τό εὖρος τοῦ ἀμερικανικοῦ δικομματισμοῦ. Ὄχι, ἡ Ἀμερική δέν ἀναζητᾶ ἕναν George W. H. Bush. Μήπως, ἴσως, ἀναζητᾶ, ὅπως γράφεται συνήθως στον ἀμερικανικό Τύπο, ἕναν Ronald Reagan; Φυσικά, ὑπάρχει δό-

ση ἀλήθειας σέ αὐτό. Ἡ Ἀμερική νοσταλγεῖ τήν ἡγεσία τοῦ δημοσκοπικά καλύτερου μεταπολεμικοῦ της Προέδρου –πῶς νά μήν νοσταλγεῖ κανείς μία ἐποχή μεγάλης οἰκονομικῆς εὐημερίας ἀλλά καί πολιτικῆς καί ἰδεολογικῆς κυριαρχίας τῆς Ἀμερικῆς στόν κόσμο; Ὅμως αὐτό δέν ἐξηγεῖ ἀπό μόνο του τήν πλήρη ἀπόρριψη Obama. Γιατί, ὅπως ὁ Reagan, ἔτσι καί ὁ Obama, πῆρε μία οἰκονομία σέ κρίση καί κατόρθω-

σε νά τῆς προσδώσει καί αὐτός θετικό πρόσημο. Καί μπορεῖ ὁ Reagan νά κέρδισε τήν μάχη μέ τόν κομμουνισμό, ἀλλά κάθε Ἀμερικανός ἀντιλαμβάνεται, ὅτι, ἐνῶ, τότε, ἡ Ἀμερική ἐρχόταν ὡς ἀπελευθερωτής τῶν ὑποδουλωμένων λαῶν τοῦ «ἀνατολικοῦ μπλόκ», σήμερα, γίνεται ἀντιληπτή ὡς εἰσβολέας ἀπό τόν Ἰσλαμικό κόσμο ἀλλά καί τήν Ρωσία τοῦ Putin – δέν φταίει ὁ Obama γιά αὐτό. Ἄς τό ἀποπροσωποποιήσουμε.

Τό διατύπωσε ἴσως καλύτερα ὁ ἄνθρωπος, πού ἀναμετρήθηκε μέ τόν Obama στίς τελευταῖες ἐκλογές. «Γινόμαστε σάν τήν Εὐρώπη» – εἶπε ὁ Mitt Romney. Καί εἶναι αὐτό ἀκριβῶς, πού ἐξηγεῖ τήν στάση τῆς Ἀμερικῆς ἀπέναντι στον Obama. Ἡ οἰκονομία ἀναπτύσσεται. Ὅμως τό μέσο εἰσόδημα πέφτει. Ὅπως καί στήν Εὐρώπη τό ἀφήγημα γιά την  οἰκονομία συλλογικοποιεῖται. Καί ἔτσι τήν ἴδια ὥρα πού ἡ οἰκονομία «βγαίνει ἀπό τήν κρίση», οἱ πολίτες χάνουν περιουσίες, πνίγονται σέ φόρους, πληρώνουν τόν κρατισμό.

Στήν συνείδηση τῆς πλειοψηφίας τῶν Ἀμερικανῶν ὁ Obama ταυτίζεται μέ ὅλα αὐτά, πού ὑπονομεύουν τήν ἰδιοσυστασία τῆς Ἀμερικῆς, ὡς μιᾶς χώρας στήν ὁποία ἀκόμα ἐπιβιώνει τό πνεῦμα τοῦ  καπιταλισμοῦ. Δέν χρειαζόμαστε σοσιαλιστικά συστήματα ὑγείας. Δέν θέλουμε τήν κυβέρνηση, νά

διαφεντεύει τίς ζωές μας. Δέν θέλουμε οἱ ἑταιρεῖες μας, να βρίσκονται σέ διαρκῆ διωγμό ἀπό τό IRS. Δέν θέλουμε την «ἐξασφαλισμένη» ζωή τῆς εὐρωπαϊκῆς μετριοκρατίας και τούς πολιτικούς «μεσάζοντες», πού τήν συνοδεύουν. Στη χώρα αὐτή ἐπιβιώνει ἀκόμα τό «Ἀμερικανικό ὄνειρο». Τελικά, αὐτό ἦταν τό μήνυμα τῆς μεταστροφῆς τῆς Ἀμερικῆς  ὅπως κωδικοποιήθηκε στίς προχθεσινές ἐκλογές.

Ἡ Ἀμερική ἀναζητᾶ ἕναν Πρόεδρο, ὁ ὁποῖος, πρωτίστως, νά ἀντιλαμβάνεται, ὅτι ἡ Ἀμερική εἶναι Ἀμερική

καί δέν ἔχει κανένα λόγο νά γίνει Εὐρώπη, ἀναιρῶντας ἀκόμα καί τό ἴδιο τό ἀφήγημα μέσα ἀπό τό ὁποῖο γεννήθηκε. Περισσότερη Ἀμερική – αὐτό εἶναι τό πολιτικό πνεῦμα τῆς ἐποχῆς στίς ΗΠΑ. Ναί, συμφωνῶ, ἀρκετός σοσιαλισμός ὑπάρχει στόν κόσμο – τόν ζοῦμε κάθε ἡμέρα. Περισσότερη Ἀμερική. Ναί, θά ἀποβεῖ πρός ὄφελος τῆς ἴδιας τῆς Ἀμερικῆς ἀλλά καί τοῦ κόσμου.