Μπιν Λάντεν. Ο ντροπαλός νέος που έγινε δαίμονας

Μεγάλωσε μέσα σε παλάτι με λεπτούς κι ευγενικούς τρόπους, ανατραφείς από έναν πάμπλουτο και αυστηρό πατέρα και μία όμορφη και μορφωμένη μητέρα που προτιμούσε τα Σανέλ από τα μουσουλμανικά πέπλα. Ο ίδιος ο Μπιν Λάντεν ήταν ένας ψηλός και ντροπαλός νέος... Απειλητικό μήνυμα μέσω βίντεο για τους αμερικανούς... Για τους εχθρούς του, ανεξαρτήτως χρώματος και πίστης, ο Οσάμα Μπιν Λάντεν ήταν ένας τρομοκράτης με χέρια βουτηγμένα στο αίμα χιλιάδων αθώων ανθρώπων. Ενας παρανοϊκός θρησκευτικός ηγέτης που απείλησε τις παγκόσμιες ισορροπίες όσο κανείς και ποτέ άλλοτε στον μεταπολεμικό κόσμο. Για τους οπαδούς του, ο αριθμός των οποίων αυξήθηκε εντυπωσιακά στα χρόνια μετά την 11η, ο Λάντεν ενσάρκωνε τον οραματιστή που ανταπέδωσε τη δυτική επιθετικότητα έναντι του Ισλάμ και απάλλαξε τους ομοθρήσκους του από την ηττοπάθεια. Και για τους δύο, ο Οσάμα Μπιν Λάντεν υπήρξε μία από τις φιγούρες που άλλαξαν τον ρου της ιστορίας. Ζωή γεμάτη αντιφάσεις Σε σπηλιά του Τζαλαλαμπάντ, το 1998 Η ιστορία των Λάντεν ξεκινά σε μια ξεχασμένη από το Θεό, πάμφτωχη και βαθιά συντηρητική περιοχή της νοτιανατολικής Υεμένης, την Χαντραμάουτ (Hadhramawt) τόπο καταγωγής του πατέρα του Μοχάμεντ μπιν Αουαντ μπιν Λάντεν. Αυτός θα εγκαταελίψει την περιοχή το 1930 για να αναζητήσει την τύχη του στην Τζέντα της Σαουδικής Αραβίας. Εκεί γεννήθηκε ο Οσάμα. Ηταν το 17ο από τα 52 παιδιά της οικογένειας. Κατά τη γεννησή του, ο πατέρας του είναι ήδη ένας επιτυχημένος μεγαλοκατασκευαστής. Οι διασυνδέσεις του με την κυβερνώσα οικογένεια της Σαουδικής Αραβίας τού χαρίζουν προνομιακά συμβόλαια για να χτίσει παλάτια στο Ριάντ και τεράστιες οδικές αρτηρίες μεταξύ Μεδίνας και Τζέντα. Ομως το πιο εμβληματικό έργο του «Bin Laden Group» ήταν η ανακατασκευή του ιερότερου ισλαμικού τεμένους στη Μέκκα. Η όμορφη μητέρα με τα Σανέλ σύνολα Απέναντι στην πατριαρχική φυσιογνωμία του πατρός, έστεκε μία μητέρα όμορφη και μορφωμένη. Που απέφευγε το μουσουλμανικό πέπλο και προτιμούσε να ντύνεται με Σανέλ. Λόγω καταγωγής -δεν ήταν ντόπια- αλλά και του γεγονότος ότι υπήρξε η 10η σύζυγος, το κύρος της στην οικογένεια δεν ήταν το υψηλότερο. Ο μικρός Οσάμα πάντως, μεγαλώνοντας στο παλάτι της Τζέντα, απέκτησε ευγενικούς και λεπτούς τρόπους που γρήγορα συνοδεύτηκαν από μία ιδιαίτερη θρησκευτικότητα. Ο πατέρας του πέθανε όταν ο Οσάμα ήταν 11 ετών κατά τη συντριβή ελικοπτέρου. Ενας ψηλός και ντροπαλός νεαρός Ενώ τα αδέρφια του σπουδάζουν και σε πολλές περιπτώσεις φεύγουν εντελώς να ζήσουν στο εξωτερικό, ο ψηλός και ντροπαλός νεαρός επιλέγει να μείνει στη Σαουδική Αραβία. Το 1974 παντρεύεται την 14χρονη Νάτζουα Γκανέμ, ανιψιά της μητέρας του και μπαίνει στο Πανεπιστήμιο King Abdul της Τζέντα, να σπουδάσει οικονομικά και μάνατζμεντ. Τελικά αποφοιτά ως πολιτικός μηχανικός ενώ στα φοιτητικά χρόνια θα έρθει σε επαφή και με μερικούς διαπρύσιους κήρυκες του Ισλάμ που θα τον επηρρεάσουν. Περνά μια μικρή περίοδο στις οικογενειακές επιχειρήσεις αλλά τελικά το ενδιαφέρον του στρέφεται αλλού. Στη λεγεώνα των ξένων Αποφοιτά το 1979 σε μια χρονιά ταραγμένη για τον ισλαμικό κόσμο. Το Φεβρουάριο ο Αγιατολάχ Χομεϊνί δημιουργεί την ισλαμική δημοκρατία στο Ιράν και το Νοέμβριο η ΕΣΣΔ εισβάλλει στο Αφγανιστάν. Παρά την ύστερη κομπορρημοσύνη του για τις ημέρες που ακολούθησαν την εισβολή, ο Μπιν Λάντεν δεν θα ταξιδεύσει αμέσως για την Πεσαβάρ, την πακιστανική πόλη που απείχε 30 χιλιόμετρα από το Αφγανιστάν και είχε μεταβληθεί σε στρατηγικό κέντρο ενάντια στην μαρξιστική κυβέρνηση της χώρας αλλά θα εγκατασταθεί εκεί μόλις το 1986. Ακαπνος στρατιωτικά  Ο ρόλος του στον πόλεμο εις βάρος των Σοβιετικών έχει μάλλον υπερεκτιμηθεί. Η προσωπική και στρατιωτική του συνεισφορά ήταν αμελητέα. Η λεγεώνα των ξένων δεν έφτασε ποτέ να αριθμεί περισσότερες από μερικές χιλιάδες στρατιώτες, οι περισσότεροι από τους οποίους σπάνια ενεπλάκησαν σε μάχες. Αμφβισβητείται επίσης έντονα το κατά πόσον ο Μπιν Λάντεν και οι συνάδελφοί του στη διεθνή λεγεώνα ήταν όντως δημιούργημα της CIA. Η δραστηριότητα του Μπιν Λάντεν στο Αφγανιστάν είχε να κάνει κυρίως με τη συγκέντρωση χρημάτων προς ενίσχυση του αγώνα ενώ αξιοποιούσε τις πανεπιστημιακές του γνώσεις του, υπό τις ευλογίες της βασιλικής οικογένειας της Σαουδικής Αραβίας για να κτισθούν δρόμοι, καταφύγια και στρατόπεδα για τους Αφγανούς. Το 1987 σε ηλικία 30 ετών πήρε μέρος στη μάχη της Τζάχι και άρχισε να γίνεται πιο γνωστός στους στρατιωτικούς κύκλους. Συνέχισε να χρηματοδοτεί μία εφημερίδα και να οργανώνει την ιατρική βοήθεια για τους τραυματίες του πολέμου. Εκείνη την περίοδο συνεργάζεται πιο στενά με ένα έμπειρο Αιγύπτιο πολεμιστή και πρώην γιατρό τον Αιμάν αλ Ζαουάχρι. Ιδρύοντας την αλ Κάιντα Το 1988 ο Λάντεν, ο αλ Ζαουάχρι και άλλα 14 άτομα ιδρύουν την Αλ Κάιντα. Μέσα σε ένα νοικιασμένο σπίτι στα δυτικά προάστεια της Πεσαβάρ, συζητάνε κάθε μέρα, συνήθως δε τις πρώτες πρωϊνές ώρες, για τους στόχους της οργάνωσης, τη συγκρότησή της και την ιεραρχία της. «Αλ - Κάϊντα» είναι μία ευρέως χρησιμοποιούμενη λέξη στα αραβικά. Σημαίνει «η βάση» αλλά έχει και μία σειρά από άλλες νοηματοδοτήσεις. Οι ιδρυτές της ήθελαν μέσω αυτής να ενώσουν όλους τους απελπισμένους αντάρτες που πολέμησαν τους Σοβιετικών, ενάντια σε νέους στόχους. Οι δράσεις της Αλ Κάιντα θα έπαιρναν δύο μορφές: Αντάρτικο ανάλογο αυτού στο Αφγανιστάν και εντυπωσιακές, βίαιες ενέργειες που θα ριζοσπαστικοποιούσαν και θα κινητοποιούσαν όσους αρνούνταν να πάρουν τα όπλα στον «ιερό πόλεμο». Κατ' οίκον περιορισμός και δραπέτευση Με την αποχώρηση των Σοβιετικών από το Αφγανιστάν και καθώς οι διαμάχες μεταξύ των φατριών επιδεινώνονται, ο Μπιν Λάντεν επιστρέφει στη Σαουδική Αραβία. Περιμένει ότι θα έχει υποδοχή ήρωα, όπως και οι περισσότεροι από τους μουτζαχεντίν που επιστρέφουν, αλλά βρίσκεται μπροστά σε ένα παγωμένο καλωσόρισμα από τις αρχές του Βασιλείου. Τον Αύγουστο του 1990, το Ιράκ εισβάλλει στο Κουβέιτ, ο Λάντεν προσφέρεται να συγκροτήσει στρατό από βετεράνους του αφγανικού μετώπου για να πολεμήσει τον «άθεο» Σαντάμ. Η πρότασή του απορρίπτεται μετ΄επαίνων. Ο Μπιν Λάντεν θα ασκήσει σκληρή κριτική στο καθεστώς της Σαουδικής Αραβίας για το γεγονός ότι επέτρεψε στα αμερικανικά στρατεύματα να πατήσουν πόδι στο ιερό αραβικό έδαφος. Τέθηκε γρήγορα σε κατ' οίκον περιορισμό αλλά κατάφερε να ξεγλιστρήσει βρίσκοντας καταφύγιο στο Χαρτούμ του Σουδάν, όπου ο ισλαμιστής ηγέτης Χασάν Τουραμπί είχε πρόσφατα αναρρηθεί στην εξουσία παρέχοντας ασφάλεια και προστασία σε μεγάλη ομάδα μουσουλμάνων ανταρτών. Στο μικροσκόπιο των μυστικών υπηρεσιών από το 1994 Για τα επόμενα πέντε χρόνια, ο Μπιν Λάντεν προσπαθεί να δώσει ώθηση στο σχέδιο Αλ Κάϊντα. Καλλιέργησε επαφές με αντάρτες στην Υεμένη όπιου συνδέθηκε με μία έκρηξη βόμβας εκεί το 1992, έστειλε παρατηρητές στη Σομαλία κατά τη διάρκεια της διεθνούς επέμβασης το 1993 και προχώρησε σε διάφορες άλλες προπαρασκευές για επιχειρήσεις στα Βαλκάνια και τον Καύκασο. Σταδιακά υπάρχει η αίσθηση ότι ο Μπιν Λάντεν έχει χάσει τον προσανατολισμό του. Ως το 1994 θα έχει τεθεί στο μικροσκόπιο των μυστικών υπηρεσιών, παρότι το όνομά του γράφεται και προφέρεται με διάφορους λανθασμένους τρόπους ενώ ο ρόλος του περιγράφεται ως αμιγώς «χρηματοδοτικός». Οικογενειακός αφορισμός Τον Απρίλιο του 1994, η κυβέρνηση της Σαουδικής Αραβίας τού αφαιρεί την υπηκοότητα και η οικογένειά του αποκηρύττει τις δράσεις του. Εχοντας ανάγκη για νέο «ιερό άσυλο», ο Μπιν Λάντεν καταφεύγει τελικά στο Τζαλαλαμπάντ, αποδεχόμενος σχετική πρόταση τριών πολέμαρχων ενάντια στους Ταλιμπάν. Σιγά - σιγά η Αλ Κάιντα θα αρχίσει να λαμβάνει τα ετυμολογικά της γνωρίσματα και να μετατρέπεται σε «βάση». Μαζί με ένα δίκτυο έμπειρων συνεργατών ο Μπιν Λάντεν στήνει δεκάδες στρατόπεδα εκπαίδευσης και άλελς εγκαταστάσεις που του προσφέρουν πραγματική δεξαμενή εθελοντών για να εκτελεί τα σχέδιά του. Ανοιγμα στον Τύπο και δημόσιες σχέσεις Με τον καιρό, ο Μπιν Λάντεν παύει να αρχείται το παιγνίδι της δημοσιότητας. Δίνει επιλεκτικές συνεντεύξεις σε δημοσιογράφους και αρχίζει να εκδίδει και τις δικές του «φετβά». Στην πρώτη, ας πούμε, το 1996, υπόσχεται να πετάξει τα αμερικανικά στρατεύματα έξω από τον Κόλπο. Πιστεύεται ότι είναι αυτός που οργανώνει το 2008 τις επιθέσεις στις αμερικανικές πρεσβείες στο Ναϊρόμπι και το το Νταρ ες Σαλάμ, σκοτώνοντας 236 ανθρώπους. Ο Κλίντον αντεπιτίθεται βομβαρδίζοντας εγκαταστάσεις του Λάντεν στο Σουδάν και το Αφγανιστάν. Ο ίδιος διαφεύγει αλώβητος. «Συλλαμβάνοντας» την 11η Η ιδέα για τα χτυπήματα της 11ης Σεπτεμβρίου 2001 ανήκε στον Χαλέμ Σεϊχ Μοχάμεντ ενός έμπειρου και ικανού Πακιστανού, ο οποίος ταξίδεψε πολύ για να συναντήσει τον Μπιν Λάντεν. Εκείνος αρχικά απορρίπτει ως υπερβολικά φιλόδοξα τα σχέδια του Μοχάμεντ. Η απαγωγή αεροσκαφών και η επίθεση εναντίον τεράστιων στόχων, ενείχαν κινδύνους για αμερικανικά αντίποινα ενώ απαιτούσαν συμμετοχή πολλών μαχητών. Όμως στη συνέχει ο Λάντεν πείθεται να εξετάσει τα σχέδια και τελικά τα εγκρίνει σε συνεδριάσεις της ηγεσίας της Αλ Κάιντα την άνοιξη του 1999. Κρυφτούλι με τη CIA Οι εθελοντές για το εγχείρημα βρέθηκαν εύκολα από στρατόπεδα εκπαίδευσης ή ανάμεσα στους ένθερμους ισλαμιστές που έσπευδαν προς βοήθεια των Ταλιμπάν. Η CIA, η οποία είχε δημιουργήσει ειδική μονάδα καταδίωξης του Μπιν Λάντεν, εκπόνησε κατά καιρούς πλήθος σχεδίων για την σύλληψή του που έγινε ακόμη πιο επιτακτική τον Οκτώβριο του 2000, όταν εκδηλώθηκε η επίθεση εναντίον αμερικανικού πολεμικού σκάφους στο λιμάνι του Αντεν, από την οποία σκοτώθηκαν 17 αμερικανοί ναύτες. Όμως ο εντοπισμός του Λάντεν ήταν δύσκολος. Και οι αμερικανικές υπηρεσίες συχνά έπεφταν η μία πάνω στην άλλη βάσει των αντικρουόμενων πληροφοριών που διέθεταν. Νομαδική ζωή Σταδιακά και αξιοποιώντας την οικονομική και στρατιωτική βοήθεια που τού προσέφεραν Τσετσένοι, Άραβες, Πακιστανοί και Ουζμπέκοι εθελοντές, ο Λάντεν έφτασε να συγκροτήσει επίλεκτες μονάδες που συνεργάζονταν με τις δυνάμεις των Ταλιμπάν. Γνωρίζοντας ότι η ζωή του βρίσκεται διαρκώς σε κίνδυνο, μετακινείτο διαρκώς μεταξύ Καμπούλ και Κανταχάρ ενώ συχνά επέστρεφε στη βάση του, στην οροσειρά Τόρα Μπόρα του Αφγανιστάν. Με το ραδιόφωνο στους λόφους της Λαχώρης Στις 9 Σεπτεμβρίου του 2001, δυο άνδρες του Αλ Ζαουαχίρι σκότωσαν τον θρυλικό αφγανό ηγέτη, Αχμέντ Σαχ Μασούντ. Δυο μέρες αργότερα, ο Μπιν Λάντεν βρισκόταν στους λόφους της επαρχίας Λαχώρης. Θρυλείται ότι ακούγοντας ραδιόφωνο, στα βραχέα, έμαθε για την «επιτυχή» έκβαση των επιθέσεων στις ΗΠΑ. Μέσα σε λίγες ώρες, ο πρόεδρος Τζορτζ Μπους τον «έδειξε» ως υπεύθυνο των επιθέσεων και άρχισε να σχεδιάζει μια τεράστια εκστρατεία που κατέληξε στη στοχοποίηση των κρατών που θεωρούνταν «άσυλα» τρομοκρατών. Ηταν η έναρξη του «Παγκόσμιου Πολέμου κατά της Τρομοκρατίας». Οι Ταλιμπάν, αντιμέτωποι με πολεμικό τελεσίγραφο, αρνήθηκαν ξανά να παραδώσουν τον Λάντεν, ο οποίος διέψευσε αρχικά, την εμπλοκή του στην 11η. Ακολούθησαν οι αμερικανικοί αεροπορικοί βομβαρδισμοί και η χερσαία επιχείρηση. Το καθεστώς των Ταλιμπάν έπεσε εύκολα. Ξεριζώνοντας την Αλ Κάιντα Η εκστρατεία αυτή οδήγησε στο θάνατο πολλών ηγετικών μορφών της Αλ Κάιντα και στην καταστροφή της «βάσης» της οργάνωσης. Στα μέσα Δεκεμβρίου αμερικανικά αεροπλάνα βομβάρδισαν καταιγιστικά τις κορφές της Τόρα Μπόρα, όπου πιστεύονταν ότι κρύβεται ο Λάντεν μαζί με τον Αλ Ζαουαχίρι. Οι ΗΠΑ δημοσιοποίησαν βίντεο όπου ο Μπιν Λάντεν εικονιζόταν να περιγράφει πώς σχεδίασε την επιχείρηση της 11ης. Όμως, αυτό δεν εξουδετέρωσε τις θεωρίες συνωμοσίας που ήδη κυκλοφορούσαν ευρέως. Παρά την επιχείρηση στα Τόρα Μπόρα, πολλοί ηγέτες της οργάνωσης κατάφεραν να διαφύγουν στα νότια. Ο Μπιν Λάντεν εμφανίστηκε καταπτοημένος και τραυματισμένος σε νέο βίντεο. Άρχιζε ένα νέο κεφάλαιο. Βρήκε νέα βάση στο Πακιστάν, στα σύνορα με το Αφγανιστάν. Εκεί επεχείρησε την ανασύσταση της οργάνωσης. Με χρήματα που ακόμη έρχονταν από κράτη του Κόλπου και αλλού, εξασφαλίστηκε η προστασία των φυλάρχων των Παστούν και των ντόπιων ενόπλων. Τα διάφορα βίντεο που κυκλοφόρησαν ελάχιστα στοιχεία έδιναν για τα ίχνη του Λάντεν. Το 2002 και 2003, λόγω κυρίως της εισβολής στο Ιράκ, σημειώνεται κύμα βομβιστικών επιθέσεων σε Μαρόκο, Τυνησία, Τουρκία και σε όλη τη Μέση Ανατολή και Αφρική. Πολλές εκτελούνται από ανθρώπους εκπαιδευμένους από την Αλ Κάιντα στα τέλη του 90. Η αρχή του τέλους Το 2004, σημέιώνεται η επίθεση στη Μαδρίτη. Δεν είχε άμεση σύνδεση με την Αλ Κάιντα, έδειξε όμως πως η ιδεολογία της οργάνωσης είχε επιρροή παντού, προκαλώντας ένα είδος γενικευμένης βίας την οποία χρόνια ευχόταν και απειργάζετο ο Μπιν Λάντεν. Η διετία 2005 - 2006 ήταν η κορύφωση και η αρχή της φθοράς. Οι ισλαμιστές μαχητές παρέμεναν μειονότητα και η επιρροή τους περιορίζονταν πια στο Πακιστάν και το Αφγανιστάν. Η κριτική άρχισε να φουντώνει ακόμη και μέσα στις τάξεις της οργάνωσης, με αρκετούς πρώην συνεργάτες του Λάντεν να θεωρούν λανθασμένη την σκέψη, την τακτική και στρατηγική του. Πολλοί συνεργάτες του σκοτώθηκαν από πυραυλικές επιθέσεις μη επανδρωμένων αεροσκαφών πάνω από τις περιοχές των πακιστανικών φυλών, ενώ δυσκόλεψε η προς τα έξω επικοινωνία του. Και τα χρήματα άρχισαν να στερεύουν. Η «Αραβική Άνοιξη» του 2011 έκανε σαφή την περιθωριοποίηση της Αλ Κάιντα. Η ιδεολογία του Μπιν Λάντεν ήταν απάντηση στην αποτυχία πολλών προηγούμενων ουτοπικών σχεδίων στον ισλαμικό κόσμο. Είχε όμως πρόσκαιρη απήχηση, αφού ποτέ δεν απέκτησε κάτι βασικό: τη μαζική υποστήριξη ενός εξεγερμένου πλήθους.