Με τον φόβο της ανταρσίας...Του Ανδρέα Καψαμπέλη

Το χρονοδιάγραμμα για τις εκλογές και ο απρόβλεπτος παράγοντας των εξελίξεων -Αγωνία στο εσωτερικό ΠΑΣΟΚ και Ν.Δ. για την ψήφιση των νέων μέτρων -Οι δραματικές διαβουλεύσεις της κυβέρνησης με τους δανειστές -Ποιες αποφάσεις έρχονται με κόστος 13 δισ. ευρώ. Με λεπτούς και οριακούς χειρισμούς ξεπερνούν τους νέους σκοπέλους ο πρωθυπουργός Λουκάς Παπαδήμος και οι τρεις πολιτικοί αρχηγοί εν όψει της ολοκλήρωσης του PSI και της δανειακής σύμβασης, καθώς η αντίστροφη μέτρηση γι’ αυτά έχει ήδη ξεκινήσει... Ωστόσο, στον ορίζοντα υπάρχει κι ένας απρόβλεπτος παράγοντας, που μπορεί να επηρεάσει προς άλλες κατευθύνσεις τις εξελίξεις: Μέρα με την ημέρα βουλευτές τόσο του ΠΑΣΟΚ, όσο και της Ν.Δ. εμφανίζονται ολοένα και πιο προβληματισμένοι για τη στάση που θα κρατήσουν στη Βουλή. Και ο κίνδυνος μιας οριζόντιας ανταρσίας στα δύο κόμματα αρχίζει και απασχολεί σοβαρά τα τελευταία εικοσιτετράωρα τα ηγετικά επιτελεία.

Η Κυριακή είναι η ημέρα-κλειδί για την ολοκλήρωση της συμφωνίας με την τρόικα για το PSI, τη δανειακή σύμβαση και το νέο πρόγραμμα έχει εξαντληθεί. Μέχρι χθες πάντως ήταν ασαφές αν την ερχόμενη εβδομάδα θα κατατεθεί το κείμενο της συμφωνίας αυτής στη Βουλή ή η «σφραγίδα» θα τεθεί η μόνο με τη δέσμευση των τριών κομμάτων που στηρίζουν την κυβέρνηση. Στη δεύτερη περίπτωση η Βουλή θα κληθεί να ψηφίσει τα μέτρα που θα εξειδικεύουν τη συμφωνία. Ένα τέτοιο κοινοβουλευτικό «τρικ» αποτρέπει μεν τους επικίνδυνους κραδασμούς, αλλά δεν είναι βέβαιο πόσο θα δώσει καθαρή απάντηση στο πολιτικό θέμα που δημιουργείται.

Ήδη ουκ ολίγοι βουλευτές είχαν διαμηνύσει, είτε δημοσίως είτε χαμηλοφώνως, ότι δεν σκοπεύουν να ψηφίσουν τη νέα δανειακή σύμβαση. Πάνω σε αυτή την αντίθεση άλλωστε οικοδομείται και ο σχηματισμός ενός νέου (ακόμη) πολιτικού φορέα από τον βουλευτή Πάνο Καμμένο, όπως πρώτη είχε γράψει η «Αττική Περιφέρεια». Η παράκαμψη της Βουλής εξαλείφει τον κίνδυνο μιας «μαζικής» καταψήφισης, με τις συνέπειες που θα είχε κάτι τέτοιο σε όλα τα επίπεδα. Όμως, σε κάθε περίπτωση δεν μπορεί να αποφευχθεί η μεγάλη δοκιμασία ψήφισης των μέτρων από το Κοινοβούλιο, κάτι που ουσιαστικά έχει τεθεί ως προϋπόθεση από την τρόικα για την χορήγηση της δόσης-μαμούθ του Μαρτίου.

Οργή στον κόσμο

Οι βουλευτές και των δύο βασικών κομμάτων που στηρίζουν την κυβέρνηση Παπαδήμου εισπράττουν καθημερινά εντονότερη την κοινωνική αντίδραση και οργή. Εν όψει δε των νέων μέτρων οι προειδοποιήσεις που δέχονται από τους ψηφοφόρους τους είναι ακόμη ισχυρότερες. Η εικόνα που σχηματίστηκε κατά την ψηφοφορία στο πολυνομοσχέδιο θα μπορούσε μάλιστα να είναι, όπως σημειώνουν αρκετοί, πολύ «ήπια» σε σχέση με τις διαθέσεις που επικρατούν τώρα.

Από τη μία πλευρά οι βουλευτές του ΠΑΣΟΚ βρίσκονται ενώπιον σοβαρότατων διλημμάτων, καθώς γνωρίζουν ότι οι περισσότεροι εξ αυτών κινδυνεύουν να μην επανεκλεγούν στις επερχόμενες εκλογές, στις οποίες το κόμμα τους απειλείται, σύμφωνα με ορισμένες δημοσκοπήσεις του τελευταίου διαστήματος, να χάσει ακόμη και τη... δεύτερη θέση. Αν στον ορίζοντα υπήρχε πιθανότερο το ενδεχόμενο παράτασης του βίου της κυβέρνησης και άρα μπορούσε κατά τις εκτιμήσεις να απορροφηθεί σταδιακά η κοινωνική δυσαρέσκεια, τότε ίσως κυριαρχούσαν πιο «ψύχραιμες» πολιτικά σκέψεις. Τώρα που η εκλογική ήττα (αν όχι συντριβή, όπως προβλέπουν οι απαισιόδοξοι) είναι επί θύραις, οι βουλευτές σκέπτονται και την προσωπική τους υστεροφημία στις εκλογικές περιφέρειες και τον κοινωνικό περίγυρό τους. Η ιδέα της «ηρωικής εξόδου» γίνεται επομένως ελκυστική για αρκετούς. Και δεν θεωρείται καθόλου βέβαιο πόσο η διαδικασία αλλαγής ηγεσίας στο ΠΑΣΟΚ μπορεί να αναχαιτίσει σοβαρά αυτές τις διαθέσεις, μολονότι αρκετοί αισιοδοξούν ότι η μεταβολή του εσωκομματικού κλίματος ίσως επιδράσει θετικά σε αρκετούς αμφιταλαντευόμενους.

Για τους βουλευτές της Ν.Δ. τα πράγματα λογικά θα έπρεπε να είναι κάπως διαφορετικά. Αλλά και στις δικές τους τάξεις ο προβληματισμός είναι έντονος, επειδή είναι ισχυρός ο φόβος της αποδοκιμασίας στις επερχόμενες εκλογές. Στους περίπου 25-28 βουλευτές, που απείχαν από την ψηφοφορία για το πολυνομοσχέδιο, τώρα φαίνεται ότι έχουν προστεθεί και άλλοι που δηλώνουν με τον ένα ή τον άλλο τρόπο ότι δεν θα δώσουν θετική ψήφο σε νέα επώδυνα μέτρα, που συνεπάγονται περαιτέρω μείωση εισοδημάτων και απολύσεων είτε στον δημόσιο, είτε στον ιδιωτικό τομέα. Οι βουλευτές αυτοί στις μεταξύ τους συζητήσεις τονίζουν ότι είναι προτιμότερο να γίνουν εκλογές και μια κυβέρνηση, έστω και συνεργασίας, με νωπή λαϊκή εντολή να αναλάβει να διαχειριστεί την κατάσταση.

Με «βαριά καρδιά»

Οι διαφοροποιήσεις αυτές δεν συνεπάγονται, μέχρι αυτή τη στιγμή τουλάχιστον, ένα σκηνικό πλήρους ανατροπής. Οι βασικοί πυρήνες των κοινοβουλευτικών ομάδων εκτιμάται ότι έστω και με βαριά καρδιά και υπό την απειλή της «χρεοκοπίας της χώρας» θα ψηφίσουν θετικά, αλλά από τον όγκο και το μέγεθος των διαφωνιών και της πιθανολογούμενης ανταρσίας είναι βέβαιο ότι θα επηρεαστούν έντονα οι διεργασίες και οι ανακατατάξεις στο πολιτικό σκηνικό.

Υπό «λογικές» συνθήκες, το χρονοδιάγραμμα των εξελίξεων προβλέπει ότι, εφόσον οι αναταράξεις δεν προκαλέσουν μείζον πρόβλημα, όλες οι διαδικασίες θα έχουν ολοκληρωθεί περίπου μέχρι τις 20 Μαρτίου, θα έχει αποφευχθεί η χρεοκοπία (τουλάχιστον σε ανεξέλεγκτη μορφή) και οι κάλπες θα στηθούν εντός του Απριλίου, με πιθανότερη την 29^η, αν και η Ν.Δ. επισήμως επιμένει για την Κυριακή των Βαΐων 8 Απριλίου.

Πάντως τα μέτρα -από την ψήφιση των οποίων θα κριθούν και όλα τα υπόλοιπα- αντιστοιχούν στο 6,1% του ΑΕΠ και σε 13 δισ. ευρώ για την περίοδο 2012-2015.
Οι δανειστές θεωρούν πως για να καλυφθούν οι αποκλίσεις από τον προϋπολογισμό του 2011 και οι υστερήσεις του 2012, ώστε στο τέλος του να καταγραφεί πρωτογενές πλεόνασμα ύψους 400 εκατ. ευρώ, η νέα δέσμη μέτρων είναι απαραίτητη. Το σύνολο των ελληνικών δεσμεύσεων θα περιγράφεται στο Μνημόνιο του PSI και θα εμπεριέχει τη Συμφωνία Διευκόλυνσης Οικονομικής Ενίσχυσης.

Νέα φοροεπιδρομή

Αν και στην αιχμή των νέων μέτρων βρίσκεται η περικοπή δαπανών, φαίνεται ότι οι δανειστές πιέζουν και για νέα φοροεπιδρομή μέσω του νέου φορολογικού νομοσχεδίου. Ήδη το ΔΝΤ με έκθεση που υπέβαλε στην ελληνική κυβέρνηση προτείνει την καθιέρωση ενός ενιαίου συντελεστή ΦΠΑ στο 19% ή στο 21% και προβλέπει ένα μειωμένο ΦΠΑ 11% για τον τουρισμό. Επιπλέον προτείνεται η κατάργηση του αφορολογήτου και η δημιουργία λιγότερων φορολογικών κλιμακίων, που «κρύβει» επιβαρύνσεις για τα χαμηλά και μεσαία εισοδήματα.

Σε αυτά πρέπει να προστεθούν οι ασφυκτικές πιέσεις της τρόικας για τη μείωση του κατώτατου μισθού, την αποχώρηση χιλιάδων δημοσίων υπαλλήλων μέσω της κατάργησης οργανισμών και τη μείωση των επικουρικών συντάξεων. Μάλιστα, σύμφωνα με πληροφορίες που είδαν το φως της δημοσιότητας και δεν διαψεύστηκαν, σε περίπτωση αποκλίσεων από τους στόχους θα λαμβάνονται άμεσα έκτακτα μέτρα περικοπών ή αύξησης εσόδων. Ενδεικτικό είναι το μέτρο του αυτόματου κλεισίματος υπηρεσιών ή φορέων του δημοσίου και η απόλυση των υπαλλήλων, η άμεση περικοπή επιδομάτων προς ασφαλισμένους, ακόμη και η αύξηση των νοσηλίων ή της συμμετοχής στα φάρμακα. Η δε συμβιβαστική λύση για την αυστηρή επιτήρηση της χώρας, η οποία συζητείται με την τρόικα, προβλέπει τη μετεξέλιξη της επιτροπής παρακολούθησης του προγράμματος οικονομικής στήριξης σε «επιτροπή εφαρμογής του προγράμματος οικονομικής στήριξης», δηλαδή του μνημονίου.