Σε περιοδικό που κυκλοφορεί με τίτλο «Ψυχής Δρόμοι», όπου γίνεται μια σοβαρή προσπάθεια με στόχο το διάλογο μεταξύ των ψυχολογικών επιστημών με την Θεολογία και εν γένει την θρησκευτικότητα, και το οποίο προλογίζεται από τον κκ. Αρχιεπίσκοπο Αθηνών και πάσης Ελλάδος κ. Ιερώνυμο Β', διαβάζουμε τους πέντε μεγάλους παράγοντες της προσωπικότητας και το πως συνδέονται με την πίστη των ανθρώπων:
ΟΙ ΠΕΝΤΕ ΜΕΓΑΛΟΙ ΠΑΡΑΓΟΝΤΕΣ ΤΗΣ ΠΡΟΣΩΠΙΚΟΤΗΤΑΣ
Οι συγκλίνουσες έρευνες της σύγχρονης ψυχολογίας που διεξάγονται εδώ και αρκετές δεκαετίες, απέδειξαν ότι τα άτομα διαφέρουν στη συμπεριφορά και στο τρόπο σκέψης, συναισθήματος και πράξης σε πλείστα ψυχικά πεδία, τα οποία μπορούν να υπαχθούν σε πέντε ευρείες διαστάσεις - χαρακτηριστικά ή παράγοντες - της προσωπικότητας.
1. Εξωστρέφεια...Οι εξωστρεφείς προσεγγίζουν τον κόσμο με χαρακτηριστικά όπως η κοινωνικότητα, η δραστηριότητα και η θετική συναισθηματική διάθεση. Τείνουν να στρέφονται προς τους άλλους, να εκφράζονται, να «βγαίνουν μπροστά». Όσοι υστερούν σε αυτή τη διάσταση είναι κλειστοί, διστακτικοί, μετρημένοι, διακριτικοί.
2. Αξιαγάπητο
Κοινωνική και αλτρουιστική στάση στο πλαίσιο των σχέσεων με τους άλλους. Εμπιστοσύνη, ζεστασιά, ετοιμότητα για διάλογο, ενσυναίσθηση. Αντιθέτως, όταν το επίπεδο της ικανότητας αυτής είναι χαμηλό, παρατηρείται ψυχρότητα, απόσταση, εγωισμός, ατομισμός.
3. Ευσυνειδησία
Ικανότητα συγκέντρωσης σε έργα ή σκοπούς, ικανότητα σχεδιασμού και ιεράρχησης για την εκτέλεσή τους. Έλεγχος της παρορμητικότητας, αντίσταση στην διάσπαση της προσοχής. Τάξη, επιμονή, μέθοδος, πειθαρχία, ακρίβεια... Αντιθέτως τα πρόσωπα με χαμηλό επίπεδο ευσυνειδησίας είναι παρορμητικά, υποκύπτουν στις ορέξεις της στιγμής, ανησυχούν λιγότερο για το μέλλον, συγκεντρώνονται λιγότερο στο στόχο τους, οργανώνονται και σχεδιάζουν λιγότερο, αναβάλλουν.
4. Νευρωτισμός
Δυσκολία σταθεροποίησης του συναισθήματός τους που τους κάνει ευάλωτους στις ίδιες τους τις συγκινήσεις και τα συναισθήματα και ευπρόσβλητους στις αγωνιώδεις ή θλιβερές σκέψεις, βλέπε επιθετικούς. Αντιθέτως το χαμηλό επίπεδο νευρωτισμού συνδέεται με ικανοποιητική συναισθηματική σταθερότητα, με ικανότητα διαχείρισης του συναισθήματος και μετριασμού της κυκλοθυμίας, αντίσταση στις προσβολές της θλίψης και του άγχους.
5. Ανοικτότητα στην εμπειρία.
Η ψυχική ζωή και οι εμπειρίες της ζωής του ατόμου είναι πλούσιες, βαθειές, σύνθετες, ποικίλες και γνήσιες. Υπάρχει ευκολία διαχείρισης και αντιμετώπισης των καινούργιων ιδεών και εμπειριών. Επίσης, ικανότητα εξόδου από την πεπατημένη.
Αυτές οι πέντε διαστάσεις είναι σχετικά ανεξάρτητες. Εμφανίζονται αρκετά σταθερά στις διάφορες περιστάσεις: ο εξωστρεφής δείχνει περισσότερο χιούμορ από τον εσωστρεφή είτε στην εργασία, είτε στο σπίτι ή μεταξύ φίλων. Είναι επίσης σταθερές καθ όλη την διάρκεια της ζωής μας: ένα παιδί με περισσότερο νευρωτισμό από τα αδέλφια του τείνει να έχει μεγαλύτερο άγχος ή να εκδηλώσει γρηγορότερα καταθλιπτικά συμπτώματα τόσο στην εφηβεία όσο και στην ενήλικη ζωή. Παρατηρούνται με τρόπο συνεπή στις αντιλήψεις, το συναίσθημα ή την συμπεριφορά: επί παραδείγματος, ένα πρόσωπο με υψηλή ικανότητα αγαπητικής ικανότητας σκέπτεται κοινωνικά, αισθάνεται συναισθηματικά και φέρεται βοηθητικά και συνεργατικά.
Επιπλέον, στο εσωτερικό της καθεμίας των πέντε διαστάσεων της προσωπικότητας εντάσσονται πολλές ειδικότερες υποσυνιστώσες. Για παράδειγμα, η εξωστρέφεια περιλαμβάνει ενέργεια και αυτοπεποίθηση (μια τάση για αυθόρμητη και ασφαλή έκφραση), καθώς επίσης τάση για κυριαρχία και κοινωνικότητα. Η ανοικτότητα προς την εμπειρία περιλαμβάνει το ελεύθερο πνεύμα, όπως επίσης το άνοιγμα στις καινούριες εμπειρίες, περιλαμβανομένης της τέχνης. Η ευσυνειδησία περιλαμβάνει στοιχεία συνδεόμενα με τον αυτοέλεγχο (π.χ. περιορισμένη παρορμητικότητα) και την πρωτοβουλία (π.χ. στόχευση στην επιτυχία).
Τέλος αυτές οι ενδοατομικές διαφορές έχουν την προέλευσή τους είτε στην κληρονομικότητα είτε στο περιβάλλον. Οι γενετικές προδιαθέσεις για την όποια θεμελιώδη διάσταση της προσωπικότητας υπόκεινται στην επίδραση του περιβάλλοντος και ο συνδυασμός των δύο καταλήγει σε διαφορετικές συμπεριφορές, αξίες, ταυτότητες, γνωστικούς τρόπους ή ιδεολογίες.
Οι συγκλίνουσες έρευνες της σύγχρονης ψυχολογίας που διεξάγονται εδώ και αρκετές δεκαετίες, απέδειξαν ότι τα άτομα διαφέρουν στη συμπεριφορά και στο τρόπο σκέψης, συναισθήματος και πράξης σε πλείστα ψυχικά πεδία, τα οποία μπορούν να υπαχθούν σε πέντε ευρείες διαστάσεις - χαρακτηριστικά ή παράγοντες - της προσωπικότητας.
1. Εξωστρέφεια...Οι εξωστρεφείς προσεγγίζουν τον κόσμο με χαρακτηριστικά όπως η κοινωνικότητα, η δραστηριότητα και η θετική συναισθηματική διάθεση. Τείνουν να στρέφονται προς τους άλλους, να εκφράζονται, να «βγαίνουν μπροστά». Όσοι υστερούν σε αυτή τη διάσταση είναι κλειστοί, διστακτικοί, μετρημένοι, διακριτικοί.
2. Αξιαγάπητο
Κοινωνική και αλτρουιστική στάση στο πλαίσιο των σχέσεων με τους άλλους. Εμπιστοσύνη, ζεστασιά, ετοιμότητα για διάλογο, ενσυναίσθηση. Αντιθέτως, όταν το επίπεδο της ικανότητας αυτής είναι χαμηλό, παρατηρείται ψυχρότητα, απόσταση, εγωισμός, ατομισμός.
3. Ευσυνειδησία
Ικανότητα συγκέντρωσης σε έργα ή σκοπούς, ικανότητα σχεδιασμού και ιεράρχησης για την εκτέλεσή τους. Έλεγχος της παρορμητικότητας, αντίσταση στην διάσπαση της προσοχής. Τάξη, επιμονή, μέθοδος, πειθαρχία, ακρίβεια... Αντιθέτως τα πρόσωπα με χαμηλό επίπεδο ευσυνειδησίας είναι παρορμητικά, υποκύπτουν στις ορέξεις της στιγμής, ανησυχούν λιγότερο για το μέλλον, συγκεντρώνονται λιγότερο στο στόχο τους, οργανώνονται και σχεδιάζουν λιγότερο, αναβάλλουν.
4. Νευρωτισμός
Δυσκολία σταθεροποίησης του συναισθήματός τους που τους κάνει ευάλωτους στις ίδιες τους τις συγκινήσεις και τα συναισθήματα και ευπρόσβλητους στις αγωνιώδεις ή θλιβερές σκέψεις, βλέπε επιθετικούς. Αντιθέτως το χαμηλό επίπεδο νευρωτισμού συνδέεται με ικανοποιητική συναισθηματική σταθερότητα, με ικανότητα διαχείρισης του συναισθήματος και μετριασμού της κυκλοθυμίας, αντίσταση στις προσβολές της θλίψης και του άγχους.
5. Ανοικτότητα στην εμπειρία.
Η ψυχική ζωή και οι εμπειρίες της ζωής του ατόμου είναι πλούσιες, βαθειές, σύνθετες, ποικίλες και γνήσιες. Υπάρχει ευκολία διαχείρισης και αντιμετώπισης των καινούργιων ιδεών και εμπειριών. Επίσης, ικανότητα εξόδου από την πεπατημένη.
Αυτές οι πέντε διαστάσεις είναι σχετικά ανεξάρτητες. Εμφανίζονται αρκετά σταθερά στις διάφορες περιστάσεις: ο εξωστρεφής δείχνει περισσότερο χιούμορ από τον εσωστρεφή είτε στην εργασία, είτε στο σπίτι ή μεταξύ φίλων. Είναι επίσης σταθερές καθ όλη την διάρκεια της ζωής μας: ένα παιδί με περισσότερο νευρωτισμό από τα αδέλφια του τείνει να έχει μεγαλύτερο άγχος ή να εκδηλώσει γρηγορότερα καταθλιπτικά συμπτώματα τόσο στην εφηβεία όσο και στην ενήλικη ζωή. Παρατηρούνται με τρόπο συνεπή στις αντιλήψεις, το συναίσθημα ή την συμπεριφορά: επί παραδείγματος, ένα πρόσωπο με υψηλή ικανότητα αγαπητικής ικανότητας σκέπτεται κοινωνικά, αισθάνεται συναισθηματικά και φέρεται βοηθητικά και συνεργατικά.
Επιπλέον, στο εσωτερικό της καθεμίας των πέντε διαστάσεων της προσωπικότητας εντάσσονται πολλές ειδικότερες υποσυνιστώσες. Για παράδειγμα, η εξωστρέφεια περιλαμβάνει ενέργεια και αυτοπεποίθηση (μια τάση για αυθόρμητη και ασφαλή έκφραση), καθώς επίσης τάση για κυριαρχία και κοινωνικότητα. Η ανοικτότητα προς την εμπειρία περιλαμβάνει το ελεύθερο πνεύμα, όπως επίσης το άνοιγμα στις καινούριες εμπειρίες, περιλαμβανομένης της τέχνης. Η ευσυνειδησία περιλαμβάνει στοιχεία συνδεόμενα με τον αυτοέλεγχο (π.χ. περιορισμένη παρορμητικότητα) και την πρωτοβουλία (π.χ. στόχευση στην επιτυχία).
Τέλος αυτές οι ενδοατομικές διαφορές έχουν την προέλευσή τους είτε στην κληρονομικότητα είτε στο περιβάλλον. Οι γενετικές προδιαθέσεις για την όποια θεμελιώδη διάσταση της προσωπικότητας υπόκεινται στην επίδραση του περιβάλλοντος και ο συνδυασμός των δύο καταλήγει σε διαφορετικές συμπεριφορές, αξίες, ταυτότητες, γνωστικούς τρόπους ή ιδεολογίες.
Πηγή: «Ψυχής Δρόμοι», Τεύχος 1, Ιουνίου 2011 - εκδόσεις ΑΡΜΟΣ.
Σημειώνω κάποιες λεζάντες που υπάρχουν στο περιοδικό:
«Η θρησκευτικότητα συνδέεται συστηματικά με το αξιαγάπητο και την ευσυνειδησία. Όταν αυτές οι δύο διαστάσεις είναι ισχυρές και προστεθούν σε αυτές το χαρακτηριστικό του ανοίγματος στην εμπειρία και η εξωστρέφεια, η πνευματικότητα ευνοείται (πίστη γενικά στο υπερβατικό). Ένα ασθενές επίπεδο ανοικτότητας στην εμπειρία ευνοεί τον φονταμεταλισμό.
Εν τέλει, ο νευρωτισμός, η τάση για συναισθηματική αστάθεια, συνδέεται με την θρησκευτική ενοχικότητα, την πίστη σε ένα θεό αυστηρό και εκδικητικό.
Όταν οι διαστάσεις του αξιαγάπητου στοιχείου και της ευσυνειδησίας είναι ασθενικές και συνδιάζονται με το άνοιγμα στην εμπειρία και την εξωστρέφεια, δημιουργείται η τάση τα υποκείμενα να πιστεύουν στο παραφυσικό.
Οι πιστοί γενικά έχουν προσωπικότητα στραμμένη στην σταθερότητα, με χαρακτηριστικά όπως το αξιαγάπητο, που ευνοούν τις κοινωνικές σχέσεις, όπως την ευσυνειδησία, που είναι χρήσιμη για μακροπρόθεσμες στοχεύσεις, και συχνά έναν ελαφρό νευρωτισμό (μεγάλη συναισθηματική σταθερότητα).
Οι άθεοι είναι στραμμένοι περισσότερο προς την αλλαγή (πλαστικότητα): εξωστρεφείς, ψάχνουν για καινούριες εμπειρίες και είναι έτοιμοι να αμφισβητήσουν την κατεστημένη τάξη. Συχνά δημιουργικοί, αλλά λιγότερο «κοινωνικοί».»
Εν τέλει, ο νευρωτισμός, η τάση για συναισθηματική αστάθεια, συνδέεται με την θρησκευτική ενοχικότητα, την πίστη σε ένα θεό αυστηρό και εκδικητικό.
Όταν οι διαστάσεις του αξιαγάπητου στοιχείου και της ευσυνειδησίας είναι ασθενικές και συνδιάζονται με το άνοιγμα στην εμπειρία και την εξωστρέφεια, δημιουργείται η τάση τα υποκείμενα να πιστεύουν στο παραφυσικό.
Οι πιστοί γενικά έχουν προσωπικότητα στραμμένη στην σταθερότητα, με χαρακτηριστικά όπως το αξιαγάπητο, που ευνοούν τις κοινωνικές σχέσεις, όπως την ευσυνειδησία, που είναι χρήσιμη για μακροπρόθεσμες στοχεύσεις, και συχνά έναν ελαφρό νευρωτισμό (μεγάλη συναισθηματική σταθερότητα).
Οι άθεοι είναι στραμμένοι περισσότερο προς την αλλαγή (πλαστικότητα): εξωστρεφείς, ψάχνουν για καινούριες εμπειρίες και είναι έτοιμοι να αμφισβητήσουν την κατεστημένη τάξη. Συχνά δημιουργικοί, αλλά λιγότερο «κοινωνικοί».»
... Σαφώς, διαβάζοντας τα παραπάνω, δεν άντεξα να κάνω την σύγκριση μεταξύ Δεξιών (π.χ. ΛΑ.Ο.Σ.ίτων) κατα βάση πιστών ανθρώπων, με Αριστερούς (π.χ. Κομμουνιστές) κατα βάση άθεων ατόμων. Δείτε λιγάκι πως ταιριάζουν οι λέξεις!
- ΛΑ.Ο.Σ.ίτες / Δεξιοί εν γένει - πιστοί:
* Σταθερότητα (σταθερές πολιτικές θέσεις)
* Αξιαγάπητο (μεγάλη δημοφιλία αν και μικρό κόμμα)
* Ευνοημένες κοινωνικές σχέσεις (με 5% κατάφεραν να συννενόσουν τα 2 αντίπαλα κόμματα ΠΑΣΟΚ-ΝΔ για το καλό της Ελλάδος)
* Ευσυνειδησία - Μακροπρόθεσμες στοχεύσεις (10 πριν χρόνια τα έλεγε ο Καρατζαφέρης, 10 χρόνια πριν έβαλε στόχο να κυβερνήσει, έδωσε αγώνα και είμαστε όπου είμαστε, όταν αντίστοιχα άλλα "νέα" πολιτικά κόμματα απέτυχαν)
* Ελαφρύ νευρωτισμό = Συναισθηματική Σταθερότητα (δεν παρασύρονται από τους λαϊκιστές, αλλά εστιάζουν στην πραγματικότητα και κάνουν αυτό που καταλαβαίνουν πως πρέπει να γίνει, ακόμα κι αν έχουν τεράστιο κόστος που θα μπορούσε π.χ. να δημιουργήσει πανικό).
* Αξιαγάπητο (μεγάλη δημοφιλία αν και μικρό κόμμα)
* Ευνοημένες κοινωνικές σχέσεις (με 5% κατάφεραν να συννενόσουν τα 2 αντίπαλα κόμματα ΠΑΣΟΚ-ΝΔ για το καλό της Ελλάδος)
* Ευσυνειδησία - Μακροπρόθεσμες στοχεύσεις (10 πριν χρόνια τα έλεγε ο Καρατζαφέρης, 10 χρόνια πριν έβαλε στόχο να κυβερνήσει, έδωσε αγώνα και είμαστε όπου είμαστε, όταν αντίστοιχα άλλα "νέα" πολιτικά κόμματα απέτυχαν)
* Ελαφρύ νευρωτισμό = Συναισθηματική Σταθερότητα (δεν παρασύρονται από τους λαϊκιστές, αλλά εστιάζουν στην πραγματικότητα και κάνουν αυτό που καταλαβαίνουν πως πρέπει να γίνει, ακόμα κι αν έχουν τεράστιο κόστος που θα μπορούσε π.χ. να δημιουργήσει πανικό).
- Κομμουνιστές / Αριστεροί εν γένει - άθεοι:
* Στραμμένοι προς την Αλλαγή (Το πολίτευμα αυτό δεν τους κάνει, θέλουν να φτιάξουν εκ του μηδενός άλλο!)
* Εξωστρεφείς (συνηθισμένοι στις πορείες, καταλήψεις, διαδηλώσεις - στοιχεία που απαιτούν εν γένει εξωστρέφεια!)
* Ψάχνουν καινούριες εμπειρίες ( Έχουν βαρεθεί την παρούσα κατάσταση, θέλουν νέες εμπειρίες - προσπάθεια επιβίωσης δια μέσω χρεωκοπίας π.χ.!)
* Έτοιμη για αμφισβήτιση της κατεστημένης τάξης (αυτό το κάνουν μια ζωή!!!!).
* Συχνά δημιουργικοί (περισσότεροι καλλιτέχνες Αριστεροί που εκφράζουν πολιτικές θέσεις!)
* Λιγότερο «κοινωνικοί» (πιο μοναχικά άτομα στην πράξη, ο κόσμος εν γένει τους γυρνάει πολιτικά την πλάτη - ακόμα και σήμερα με τόση αγανάκτηση αντί να έχουν ποσοστά κυβέρνησης, δεεεννν... !).
* Εξωστρεφείς (συνηθισμένοι στις πορείες, καταλήψεις, διαδηλώσεις - στοιχεία που απαιτούν εν γένει εξωστρέφεια!)
* Ψάχνουν καινούριες εμπειρίες ( Έχουν βαρεθεί την παρούσα κατάσταση, θέλουν νέες εμπειρίες - προσπάθεια επιβίωσης δια μέσω χρεωκοπίας π.χ.!)
* Έτοιμη για αμφισβήτιση της κατεστημένης τάξης (αυτό το κάνουν μια ζωή!!!!).
* Συχνά δημιουργικοί (περισσότεροι καλλιτέχνες Αριστεροί που εκφράζουν πολιτικές θέσεις!)
* Λιγότερο «κοινωνικοί» (πιο μοναχικά άτομα στην πράξη, ο κόσμος εν γένει τους γυρνάει πολιτικά την πλάτη - ακόμα και σήμερα με τόση αγανάκτηση αντί να έχουν ποσοστά κυβέρνησης, δεεεννν... !).
Πραγματικά, είναι εντυπωσιακό το πως τα μοντέλα που περιγράφουν την προσωπικότητα των ανθρώπων, στις βασικές κατηγορίες πίστης/αθεΐας, ταιριάζουν τόσο καλά και με τα ιδεολογικά μοντέλα και αντιδράσεις των πολιτικών αντίστοιχων κομμάτων/ιδεολογιών!...
Διαβάζοντας τώρα αντίστροφα τα μοντέλα αυτά - δηλαδή κοιτώντας βάση του πολιτικού ιδεολογικού χώρου, τα χαρακτηριστικά των ανθρώπων που τα αποτελούν - ως προσωπικότητες - γίνεται σαφές, πως για την άσκηση πιο σταθερής, αξιόπιστης, αξιόλογης και κατ' επέκτασης ποιό χρήσιμης πολιτικής για το καλό του τόπου, υπάρχει μονόδρομος: Οι Δεξιοί (π.χ. ΛΑ.Ο.Σ.ίτες!) είναι οι μόνοι που μπορούν να εγγυηθούν με πολύ πιο μεγάλες πιθανότητες - λόγο των χαρακτηριστικών που τους διακρίνουν ως προσωπικότητες (π.χ. ευσυνειδησία) - ένα καλύτερο μέλλον, σε σχέση με τους αριστερούς (π.χ. ψάχνουν συνεχώς καινούριες εμπειρίες κ ανατροπή της κατεστημένης τάξης) !...
!!!!... Η παραπάνω παρατήρηση είναι απλά... εντυπωσιακή!!! ....
Αναρτήσεις
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου
ΠΕΣ ΤΗΝ ΑΠΟΨΗ ΣΟΥ ΧΩΡΙΣ ΥΒΡΕΙΣ. Παρατηρούμε ακραίες τοποθετήσεις αναγνωστών. ΠΑΡΑΚΛΗΣΗ δεν θέλουμε να μπαίνουμε στη δύσκολη θέση να μην βάζουμε ΟΛΑ τα σχόλια. Δόξα στο Θεό η Ελληνική γλώσα είναι πλούσια ωστε να μην χρειάζονται ακραίες εκφράσεις.