Χορεύοντας με τον κάβουρα στην πανεπιστημιακή πίστα Του Δημήτρη Γιαννακόπουλου *

Ως ένα βήμα μπροστά και δύο πίσω, θα χαρακτήριζα την υπερψήφιση από τη Βουλή του νομικού πλαισίου που επαγγέλλεται αλλαγές στην ανώτατη εκπαίδευση. Παρότι υπάρχουν και κάποιες (σκόρπιες) θετικές πρόνοιες που ενδεχομένως ενισχύσουν την αποτελεσματικότητα των αποφάσεων στον ακαδημαϊκό χώρο, το συνολικό «προϊόν» αποτελεί οπισθοδρόμηση, όπως και να το δεις.

 Πρόκειται για την θέσπιση ενός ολιγαρχικού μοντέλου διοίκησης και λειτουργίας των πανεπιστημιακών σχολών, που αναιρεί σε κρίσιμο βαθμό την διαδικασία λογοδοσίας της διοίκησης προς την πανεπιστημιακή κοινότητα, ενώ σχετικοποιεί την ελευθερία που είχε θεμελιωθεί μέσα από κοινωνικούς αγώνες πολλών δεκαετιών για «ψωμί – παιδεία - ελευθερία».
Προφανώς οι συντάκτες και υποστηρικτές αυτού του σχεδίου νόμου σκέφτηκαν ότι τώρα που αντικειμενικά ( αλλά με αποκλειστικά δική τους ευθύνη) περιορίζεται το ψωμί, θα πρέπει να περιοριστούν και τα αγαθά της παιδείας και ελευθερίας, για λόγους πολιτικής συμμετρίας! Θα πρέπει και η ανώτατη εκπαίδευση να προσαρμοστεί στη φτωχοποίηση του ελληνικού λαού και στην νεοφιλελευθεροποίηση των θεσμών της πολιτείας! Έπρεπε και τα πανεπιστήμια να προσαρμοστούν στο επιχειρηματικό μοντέλο λειτουργίας της ανώτατης εκπαίδευσης , έστω και με είκοσι χρόνια καθυστέρηση σε σχέση με άλλες ευρωπαϊκές χώρες, που παρόλα αυτά σήμερα μοιάζει να αντιλαμβάνονται ότι έσφαλαν μετατρέποντας τις ακαδημαϊκές σχέσεις σε αγοραίες σχέσεις. 
Ήδη στη Γερμανία και στη Σουηδία – όπου ποτέ το γενικότερο πλαίσιο δεν έγινε τόσο ολιγαρχικό, όσο επιχειρείται να μετατραπεί στην Ελλάδα – γίνεται σήμερα προσπάθεια να συνδεθεί η ποιότητα των σπουδών με μια μορφή αναβαθμισμένης καθολικής συμμετοχής της πανεπιστημιακής κοινότητας στις αποφάσεις για εκλογή καθηγητών, και ακαδημαϊκή αξιολόγηση, αλλά και γενικότερα στην διαδικασία δημοκρατικού ελέγχου των Ιδρυμάτων. Εμείς - με «διαφορά φάσης» - καταλήγουμε να κινούμαστε ανάποδα, εισάγοντας ξεπερασμένα αυταρχικά μοντέλα διοίκησης (επιχειρήσεων) και προνοώντας για την συμμετοχή «καταξιωμένων πολιτικών» (!!) στα Συμβούλια Διοίκησης των πανεπιστημιακών σχολών. 
Μετά την τρομερή επιτυχία των ελλήνων πολιτικών της μεταπολίτευσης στη διαχείριση των κοινών, θα πρέπει να τους αναγνωριστεί το δικαίωμα να συμβάλουν άμεσα και προσωπικά στην αναβάθμιση και των ανώτερων σπουδών! Αυτοί ξέρουν τι πρέπει να γίνει για να καταστραφεί ένας ήδη προβληματικός οργανισμός! Το απέδειξαν στην οικονομία, την εξωτερική πολιτική και την δημόσια διοίκηση, στο χρηματιστήριο και στο …αναρρωτήριο! Είναι σίγουρο ότι οι πολιτικοί γνωρίζουν καλύτερα από τον καθένα πώς θα παραχθεί πρωτότυπη σκέψη και έρευνα με κριτική προσέγγιση των μεθοδολογικών ζητημάτων που δομούν γνώση σε ένα επιστημονικό πεδίο, καθώς και το πώς θα πρέπει να λειτουργεί η ακαδημαϊκή διασύνδεση μεταξύ διαφορετικών επιστημονικών πεδίων! Αλλοίμονο, όλα τα γνωρίζουν οι «καταξιωμένοι πολιτικοί», διότι αν δεν τα γνώριζαν πώς θα ήταν αυτό που είναι; Πώς θα πτώχευαν την χώρα; Πώς θα απορρύθμιζαν κοινωνία και οικονομία. Α, όλα-κιόλα η επιχείρηση κατεδάφιση θα πρέπει να ολοκληρωθεί, από εκείνους που συνέβαλλαν πρωταρχικά στην ανέγερση του «αυθαίρετου»! 
Αφήστε τα κόλπα και τα ανέκδοτα, η αλήθεια είναι ότι δεν σας ενδιαφέρει η αναδιοργάνωση των σπουδών με ποιοτικά κριτήρια, ούτε ασφαλώς η διασύνδεση των σπουδών με την αγορά, που επικαλείστε. Απλώς θέλετε να εξευτελίσετε εντελώς την ακαδημαϊκή οντότητα μετατρέποντάς την σε μια ανοχύρωτη αγορά. Είστε αισχροί λαϊκιστές και στο ΠΑΣΟΚ και στη ΝΔ, όπως ασφαλώς και οι φτωχοί κομματικοί σας συγγενείς, διότι απευθύνεστε στη μεγάλη εκλογική πελατεία όσων εχθρεύονται τις πραγματικές ακαδημαϊκές σπουδές είτε από σύμπλεγμα, είτε από αντικειμενική επιστημονική (επαγγελματική) ανεπάρκεια, η οποία εμποδίζει τις επαγγελματικές τους ευκαιρίες. Με την κατάτμηση των Προγραμμάτων Σπουδών σε Κύκλους, υποβαθμίζετε τις σπουδές και το ξέρετε, όπως το ξέρουν άλλες ευρωπαϊκές χώρες που σε «κρίσιμες» - κατά την γνώμη τους - σχολές εγκαταλείπουν τη νεοφιλελεύθερη προσέγγιση της «Bologna» και επιστρέφουν στα «Προγράμματα». Αφού στη κυβέρνηση «αντιγράφετε τη Σουηδία», γιατί δεν βλέπετε τις αλλαγές που γίνονται τα τελευταία χρόνια με κατεύθυνση την επανασύσταση των «Προγραμμάτων» (240-300 hp); 
Τι να δείτε, αφού η έγνοια σας είναι να υφαρπάξετε την ψήφο των οικογενειών των αποφοίτων ΙΕΚ και «Κολλεγίων», με την συμπερίληψή τους στις κατατακτήριες εξετάσεις! Αυτά τα πολιτικάντικα τερτίπια δεν απασχολούν όμως άλλες δυτικοευρωπαϊκές χώρες, τις οποίες επιχειρείτε δήθεν να μιμηθείτε. Εκεί δεν υπάρχει το φαινόμενο των «κολλεγίων», ενώ πήραν επιτέλους χαμπάρι ότι η «Bologna», καταστρέφει τις ακαδημαϊκές σπουδές και εμμέσως με ενσωματωμένα Masterprograms (διετή – 120 hp), ή αμέσως με μεταβολή των Κύκλων σε Προγράμματα ( 4, 5 ή και 6 ετών σε κάποιες περιπτώσεις) επιχειρούν την αναβάθμιση των σπουδών. 
Το γενικό συμπέρασμα είναι ότι και στην εκπαίδευση, η χώρα δείχνει ένα ανάρμοστο επαρχιωτισμό. Προσπαθεί για πελατειακούς λόγους να κάνει αυτά ( τα νεοφιλελεύθερα) που οι ενθουσιώδεις οπαδοί της «νέας εποχής», δοκίμασαν στην Ευρώπη κυρίως μετά το 1990, ενώ σήμερα στις πλέον αναπτυγμένες χώρες όλα τούτα αναθεωρούνται, καθώς ούτε η αγορά η ίδια δεν τα επιθυμεί πλέον. Άσε που στο μεταξύ υποβαθμίστηκαν επαγγελματικά δεκάδες κλάδοι με αποτέλεσμα να πέσουν οι μισθοί, η ποιότητα έργου και εν τέλει η ίδια η ανάπτυξη με τη μορφή της καινοτομίας. Στην Ελλάδα όμως αντί να ενσωματώσουμε την πλέον πρόσφατη διεθνή εκπαιδευτική εμπειρία, βαλθήκαμε να πάμε μπροστά με την όπισθεν και τούτο συμβαίνει για πολλοστή φορά την περίοδο της μεταπολίτευσης. Με κριτήριο τον λαϊκισμό του καθεστώτος και στο όνομα της ανάγκης για δήθεν κοινωνική λογοδοσία με ενίσχυση των θεσμών της αξιολόγησης, αγνοήθηκαν οι άμεσα εμπλεκόμενοι στην διαδικασία και τούτης της στρεβλής μεταρρύθμισης. 
Το καθεστώς και οι πολιτικοί του φορείς έγραψαν στα παλαιά τους υποδήματα αυτούς που καλούνται να υλοποιήσουν τις αλλαγές στην πανεπιστημιακή εκπαίδευση και αυτό θα αποδειχθεί τραγικό. Όχι, αυτοί δεν είναι πολιτικοί, είναι κοινοί τυχοδιώκτες της πολιτικής, από τη στιγμή που αγνοούν πώς παράγεται πολιτική νομιμοποίηση στη κοινωνία. Μονίμως τον τελευταίο καιρό οι πολιτικοί αυθαιρετούν, με τη στήριξη της διαπλοκής ασφαλώς. Μετά θα απορούν και οι ίδιοι για την απαξίωσή τους και θα εκφοβίζουν με κατάλυση της δημοκρατίας. Θα έπρεπε όμως να γνωρίζουν ότι εκεί όπου καταλύεται η δημοκρατική λειτουργία παραγωγής λαϊκής νομιμοποίησης και η συναίνεση δομείται καιροσκοπικά μεταξύ των κυρίαρχων πολιτικών δυνάμεων - οι οποίες έτσι απευθύνονται στον γενικό πληθυσμό των εν δυνάμει πελατών τους - το καθεστώς στο σύνολό του χάνει τη δυναμική του. Δεν έχει βάσεις και τσακίζεται αργά ή γρήγορα. Περί αυτού πρόκειται σήμερα στην Ελλάδα. 
Ποίος σοβαρός άνθρωπος θα ηρνείτο την μεταρρύθμιση στην εκπαίδευση, αν αυτή συνοδευόταν από ποιητικά κριτήρια, από αξιολόγηση με ακαδημαϊκά και όχι πελατειακά ή πολιτικά κριτήρια και από διασφάλιση της ελευθερίας των πανεπιστημιακών ιδρυμάτων από την διαστροφή των δυνάμεων καταστολής; Ποιος επιστήμονας που έχει σπουδάσει, ερευνήσει και διδάξει στην Ελλάδα, αλλά και στο εξωτερικό θα τολμούσε να πει ότι δεν απαιτείται σοβαρή μεταρρύθμιση και αλλαγή κουλτούρας στην ανώτατη εκπαίδευση της χώρας μας; Ποιος θα τολμούσε να αγνοήσει την αλληλοσύνδεση των πανεπιστημίων με την αγορά με επένδυση όμως στην υπεραξία του ερευνητικού έργου των καθηγητών και των ερευνητών και με την ενεργό συμμετοχή των φοιτητών στην αναβάθμιση των ίδιων των σπουδών τους; Δεν τρελαθήκαμε όσοι αντιμετωπίζουμε αρνητικά το νέο νομοθέτημα για την «παιδεία», απλώς διαβλέπουμε ότι και μέσω αυτού επιτείνεται η κοινωνική διάλυση, με τους βασικούς κοινωνικούς θεσμούς να μεταβάλλονται σε παράγωγα μιας ήδη ξεπερασμένης αντίληψης της αγοράς. Σήμερα, βιώνουμε άλλη μια εκδήλωση οπισθοδρόμησης, εν ονόματι της προόδου της «νέας τάξης», που πλέον έχει παλιώσει διεθνώς, αλλά εμείς θα το αντιληφθούμε πάλι από τους τελευταίους, με «διαφορά φάσης» και ως συνήθως κοινωνικά επώδυνα. 
Για πρώτη φορά θα συμφωνήσω με τον Γ. Καρατζαφέρη, ο οποίος είχε ζητήσει προχθές το βράδυ ονομαστική ψηφοφορία, αλλά απέσυρε το αίτημα μετά την συναίνεση των ηγεσιών του δικομματισμού. Ο άνδρας είπε απευθυνόμενος ειρωνικά προς τη Ν.Δ.: «Καλά τα πάτε, επιταχύνετε τους ρυθμούς σας». Μια χαρά τα πάτε ο αγώνας του δικομματισμού και του καθεστώτος τώρα δικαιώνεται! Επιδείξτε δικομματική αλληλεγγύη, στο κάτω-κάτω της γραφής …μαζί τα φάγατε! Ολοκληρώστε χέρι-χέρι τη μεταρρύθμιση του πελατειακού σας κράτους σε πελατειακή αγορά με νεοφιλελεύθερο όμως πνεύμα, καθώς ο φιλελευθερισμός και ο σοσιαλισμός είναι επικίνδυνα πράγματα για τους πάτρωνες. Αν μάλιστα επιχειρήσεις να τα συνδυάσεις, θα έλεγα ότι είναι βόμβα στα θεμέλια του καθεστώτος της μεταπολίτευσης που διασφάλισε την πολιτική σας καριέρα. Χορεύοντας με τον κάβουρα στην πανεπιστημιακή πίστα όλο και κάποιο χειροκρότημα θα κερδίσετε από «αδικημένους», πελάτες που αντί να αγανακτήσουν με τον εαυτό τους, φθονούν όσους με κόπο επενδύουν στη γνώση και στα «δύσκολα» - ή αναλαμβάνουν υπέρμετρο ρίσκο και καταβάλουν μεγάλη προσπάθεια - και όχι στην χυδαία κομματική μορφή της δύναμης της ψήφου τους ή στις «δημόσιες σχέσεις» τους. 
Φίλοι, του δικομματισμού σήμερα κάνατε μάγκες τους πλέον επιτήδειους πελάτες σας. Επιταχύνετε τον ρυθμό σας, λοιπόν και από κοινού μην αφήσετε καμία αξία όρθια. Σαρώστε τα όλα, οι επαίτες των αγορών δεν χρειάζεται να είναι ικανοί επιστήμονες, ούτε να διαθέτουν δημοκρατικές ευαισθησίες, τους αρκεί να εμφανίζονται «προσαρμοστικοί» στις εκάστοτε επιταγές (ανάγκες) των αγορών, από τις οποίες όμως παρόλα αυτά έχουμε πάρει διαζύγιο – προς το παρόν φυσικά και όσο είμαστε εντός της ευρωζώνης! Όταν πονάει το «κεφάλι», ξέρετε εσείς την θεραπεία … κόψτε το! Έτσι υπολογίζετε ότι θα σκύψουν και τα υπόλοιπα κεφάλια, υποκλινόμενα με δέος στη διαπλοκή. Η πολιτική σας σκορπίζει σοκ και δέος, πράγματι, αλλά αυτό ακριβώς είναι το ψεγάδι της στρατηγικής σας, το οποίο θα σας στοιχήσει ακριβά. Δυστυχώς, όμως, ακριβότερα θα πληρώσει ο Έλληνας πολίτης, ο οποίος συνηθισμένος να μην σας παίρνει στα σοβαρά, δεν αντιλαμβάνεται το μέλλον που του ετοιμάζετε αυτήν τη φορά.


* Ο Δημήτρης Γιαννακόπουλος είναι διδάκτωρ Πολιτικής Επιστήμης, ειδικός σε θέματα πολιτικής και διακυβέρνησης στην Ευρασία.