Πότε “τόλμησε” ο πνευματικός κόσμος; Γράφει ο ΜΑΝΟΣ ΟΙΚΟΝΟΜΙΔΗΣ

Ακόμη και σε μια εποχή σαν τη σημερινή, όπου τα σύνορα μεταξύ των ανθρώπων έχουν καταργηθεί με… ελάχιστα κλικ σε έναν υπολογιστή, και αντίστοιχη φθορά έχει υποστεί η προαιώνια υστέρηση της διαπολιτισμικής επικοινωνίας, οι ιδέες παραμένουν η πιο ισχυρή συνισταμένη της ανθρώπινης ύπαρξης.

Μόνο που οι ιδέες αυτές, πρέπει να είναι «ζωντανές», για να μην χάνουν τη δύναμη και την παρεμβατική δυνατότητά τους. Και για να είναι «ζωντανές», πρέπει να αντιστοιχούν σε συγκεκριμένους, διακριτούς και αναγνωρίσιμους φορείς: Στην πολιτική, την Εκκλησία, τον πνευματικό κόσμο, την ακαδημαϊκή κοινότητα, τους ανθρώπους των τεχνών και των γραμμάτων.

Στην Ελλάδα του 2011, της μειωμένης εθνικής αυτοδιάθεσης και της παγιωμένης εθνικής μελαγχολίας για ένα εξαιρετικά αβέβαιο μέλλον, τα ξεπερασμένα ΜΜΕ έδωσαν μεγάλη έμφαση στην επιστολή που συνέταξαν χθες εκπρόσωποι του λεγόμενου πνευματικού κόσμου. Προσωπικότητες, από αυτές που τα κόμματα επιστρατεύουν σε εκλογικές αναμετρήσεις, για μια θέση συμβολική και ουχί ουσίας, στα ψηφοδέλτια Επικρατείας τους, ή αξιοποιούν για τη στελέχωση Επιτροπών, φορέων και Οργανισμών, με πομπώδεις τίτλους, αλλά χωρίς πρακτικό αποτέλεσμα εργασίας.

Η διακήρυξη έχει τίτλο «Τολμήστε». Ζητά «ηγεσία ευθύνης». Εκφράζει αγωνίες. Καταγράφει μια ζοφερή πραγματικότητα. Αυτά…

Οι υπογραφές, βαριές. Από ανθρώπους που μάθαμε να ανακαλούμε στο εθνικό θυμικό ως«ξεχωριστούς» και «ιδιαίτερους». Στον τομέα τους τον καθένα.

Μια διακήρυξη που ήρθε… too late and too short, όπως θα έλεγαν και οι λάτρεις της Αρχαίας Ελλάδας σύγχρονοι Αμερικανοί. Η συστημική αστοχία, τις στρεβλώσεις της οποίας βιώνουμε όλοι στην καθημερινότητά μας, οφείλεται, κατά ένα μεγάλο μέρος, και στο γεγονός ότι η Ελλάδα δεν έχει τον πνευματικό κόσμο που θα μας αναλογούσε, σύμφωνα με την ιστορία μας.

Που ήταν οι αγωνιώδεις κραυγές περί «τόλμης» και «ευθύνης» όλα τα προηγούμενα χρόνια; Έχοντας μια προχωρημένη αντίληψη των πραγμάτων, σε σχέση με εμάς τους υπόλοιπους, οι «πνευματικοί άνθρωποι» δεν θα έπρεπε να έχουν δει την κρίση να έρχεται, πολύ νωρίτερα;

Είδατε εσείς καμία αντίδραση; Δεν συμμετείχαν, οι περισσότεροι εκ των επιφανών εκπροσώπων του «πνευματικού κόσμου», στον εθνικό αποπροσανατολισμό; Στη διαιώνιση του εφησυχασμού μας; Παραιτήθηκε για παράδειγμα, κάποιος, από την Ακαδημία Αθηνών; Από το Πανεπιστήμιο στο οποίο εργαζόταν ως καθηγητής αναζήτησης και διάχυσης της γνώσης και όχι της μίζερης ρουτίνας.Επέστρεψαν πίσω κάποια από τις τιμητικές διακρίσεις που τους προσέφεραν οι πολιτικοί, τους οποίους σήμερα επιτιμούν ως… άτολμους. Και πολλά ακόμη φυσικά, όχι και τόσο… πνευματικά.

Η πορεία ενός έθνους στον χρόνο, κρίνεται, μεταξύ άλλων και από το πόσο καθαρή (δηλαδή ειλικρινής) αλλά και βαθιά στο παρελθόν, είναι η μνήμη του. Η ιστορική μνήμη του. Η ανάμνηση του ποιος έκανε τι, πότε. Ποιος δεν έκανε. Ποιος σιώπησε. Ποιος εξελίχτηκε σε συνυπεύθυνο, δια της αφωνίας του… Ειδικά της πνευματικής.