Οι προϋποθέσεις επιτυχίας του προγράμματος ιδιωτικοποιήσεων

Την περασμένη εβδομάδα ο υπουργός Οικονομικών ανακοίνωσε ένα φιλόδοξο πλάνο αποκρατικοποιήσεων με στόχο τη συγκέντρωση επιπρόσθετων εσόδων για την καταπολέμηση του αβάσταχτου χρέους. Καθώς μια τέτοια κίνηση μπορεί να επιφέρει θεωρητικά σημαντική μειώση του χρέους, η στήλη αυτη υποστηρίζει ότι στην πράξη βασίζεται σε επισφαλείς υποθέσεις. Οι ιδιωτικοποιήσεις αυτές θα μπορούσαν να κάνουν την κατάσταση στην Ελλάδα ακόμα χειρότερη. Συγκεκριμένα οι αποκρατικοποιήσεις που προτάθηκαν υπολογίζεται ότι θα αποφέρουν περίπου 50 δισ. ευρώ μέχρι το 2015. Από αυτά, τα 15 δισ. ευρώ υπολογίζεται ότι θα προέλθουν από την παραχώρηση του λιμανιού του Πειραιά και την ιδιωτικοποίηση θερέτρου στην ακτή της Αθήνας. Το υπόλοιπο ποσό των 35 δισ. ευρώ υπολογίζεται να προέλθει, μεταξύ άλλων, από αεροδρόμια, λιμάνια νησιών, πώληση μεριδίου του ΟΤΕ ύψους 30% που διακρατεί η κυβέρνηση, ιδιωτικοποίηση δημόσιων υπηρεσιών και από τον τουρισμό.

Eνα φιλόδοξο και επιτακτικό πλάνο ιδιωτικοποιήσεων, το οποίο θα μειώσει το εκκρεμές χρέος την περίπου 300 δισ. ευρώ κατά 17%. Aλλωστε οι Eυρωπαίοι εταίροι μας έχουν θέσει ως προϋπόθεση για την εκταμίευση της 5ης δόσης του δανείου, μεταξύ άλλων, και τις αποκρατικοποιήσεις. Αξίζει όμως να σημειωθεί ότι για να συγκεντρωθεί το προαναφερθέν ποσό των αποκρατικοποιήσεων θα πρέπει οι αποκρατικοποιήσεις να καταστήσουν τις ιδιωτικοποιημένες εταιρίες που θα αναλάβουν δράση πιο αποδοτικές και συνεπώς πιο επικερδείς από ό,τι όταν βρίσκονταν υπό την κηδεμονία της κυβέρνησης. Ας δούμε το γιατί.

Ας πάρουμε υπόψη το ακόλουθο απλό αριθμητικό παράδειγμα. Για απλουστευτικούς λόγους ας υποθέσουμε ότι το ελληνικό χρέος είναι 100 ευρώ και ότι τα κυβερνητικά έσοδα προέρχονται από δύο πηγές: α) τον τουρισμό, που υποθέτουμε ότι θα επιφέρει με βεβαιότητα 74 ευρώ και β) από τη δημόσια διοίκηση των λιμανιών, η οποία δεν είναι όμως σίγουρο ότι θα μας επιφέρει τα υπόλοιπα 26 ευρώ. Κάτω από ένα κλίμα θετικής έκβασης, το οποίο ας υποθέσουμε ότι συμβαίνει μία στις τρεις των περιπτώσεων, επιφέρει 30 ευρώ, ενώ κάτω από ένα κλίμα αρνητικής έκβασης, το οποίο υποθέτουμε ότι συμβαίνει δύο στις τρεις των περιπτώσεων, επιφέρει 15 ευρώ. Αυτό σημαίνει ότι τα αναμενόμενα δημόσια έσοδα από την αξιοποίηση των λιμανιών ανέρχονται σε 1/3 x 30 ευρώ + 2/3 x 15 ευρώ = 20 ευρώ. Συνεπώς αυτά τα έσοδα μαζί με αυτά του τουρισμού ανέρχονται στα 94 ευρώ έναντι του χρέους ύψους 100 ευρώ. Σ'Α αυτή την περίπτωση καθώς και στην περίπτωση που η χώρα προβλέπεται να γίνει αφερέγγυα και επομένως οι πιστωτές μας να αρνηθούν να μας παρέχουν περαιτέρω δανεισμό, το ελληνικό χρέος θα τιμολογηθεί στα 94 λεπτά ανά ευρώ στο απλό αυτό παράδειγμα.

Αφερεγγυότητα

Τώρα, ας υποθέσουμε ότι η κυβέρνηση ιδιωτικοποιεί τα λιμάνια. Αν οι ιδιωτικοί φορείς έχουν την ίδια αποδοτικότητα με αυτή του δημόσιου τομέα, η κυβέρνηση μπορεί να συλλέξει επιπλέον 20 ευρώ από την πώληση των λιμανιών. Καθώς το χρέος συνεχίζει να το διαπραγματεύεται στα 94 λεπτά, η κυβέρνηση μπορεί τώρα να αγοράσει έως και 20 ευρώ/0,94 ευρώ = 21,28 ευρώ του χρέους, αφήνοντας εκκρεμότητα ύψους 78,72 ευρώ. Αλλά προφανώς η κυβέρνηση θα μείνει μόνο με έσοδα από τον τουρισμό, ύψους 74 ευρώ, με αποτέλεσμα η ιδιωτικοποίηση αυτή να αποτύχει καθιστώντας την Ελλάδα μη φερέγγυα, καθώς θα έχουν μειωθεί και τα χρέη της και τα έσοδά της.
Προφανώς η μείωση του χρέους και των εσόδων δεν βοηθά, εκτός και εάν η τιμή αγοράς των ιδιωτικοποιημένων περιουσιακών στοιχείων υπερβαίνει την παρούσα αξία των τρεχουσών αναμενόμενων εσόδων τους. Γεγονός που μπορεί να συμβεί ούτως ή άλλως, δεν υπάρχει λόγος να υποψιάζεται κανείς την ελληνική κυβέρνηση. Το ερώτημα που τίθεται στο σημείο αυτό είναι το κατά πόσο μεγαλύτερη θα πρέπει να είναι η αξία στα χέρια ιδιωτών για να βοηθήσει ουσιαστικά την κατάσταση του χρέους στην Ελλάδα.

Αύξηση αξίας

Προκειμένου να διασφαλιστεί ότι η Ελλάδα θα μπορέσει να ανακτήσει πρόσβαση στις χρηματοπιστωτικές αγορές, ο ιδιωτικός τομέας θα πρέπει να επιτύχει πολύ σημαντική αύξηση κερδοφορίας. Με βάση αυτό το απλό παράδειγμα, είναι εφικτό να καταλήξουμε σε έναν πολύ ακριβή αριθμό. Η αύξηση της αξίας των περιουσιακών στοιχείων, όταν αυτά θα βρίσκονται σε ιδιωτική ιδιοκτησία, θα πρέπει να είναι τουλάχιστον 35%. Αν υποθέσουμε ότι η ιδιωτική διαχείριση αυξάνει την πιθανότητα θετικής έκβασης στα τέσσερα πέμπτα (και μειώνει τη πιθανότητα μιας αρνητικής έκβασης στο ένα πέμπτο), τότε η κυβέρνηση θα μπορούσε να συγκεντρώσει ποσά ύψους 4/5 x 30 ευρώ + 1/5 x 15 ευρώ = 27 ευρώ από την ιδιωτικοποίηση των λιμανιών. Δεδομένου τώρα ότι το χρέος εξυπηρετειται στο άρτιο, αυτό θα άφηνε μόνο 73 ευρώ εκρεμμές χρέος, το οποίο η κυβέρνηση θα μπορούσε να εξυπηρετήσει με τα εσόδα από τον τουρισμό ύψους 74 ευρώ.

Το παράδειγμα αυτό δείχνει ότι ακόμη και μια μεγάλης κλίμακας ιδιωτικοποίηση, περίπου 20% του ανεξόφλητου χρέους, μπορεί να λύσει το πρόβλημα φερεγγυότητας μιας χώρας μόνο όταν επιτυγχάνεται μια ουσιαστική αύξηση της αποδοτικότητας των ιδιωτικοποιημένων οντοτήτων, ίση στο συγκεκριμένο παράδειγμα ύψους (27 ευρώ/20 ευρώ) - 1 = 35%. Αυτό είναι ένα αρκετά μεγάλο ποσοστό συγκρινόμενο ακόμη και με τις πιο ευνοϊκές εκτιμήσεις των θετικών εμπειρικών αποτελέσματων των ιδιωτικοποιήσεων, σύμφωνα με την έρευνα του Megginson και Netter (2001) θέτοντας έτσι ένα ζήτημα ως προς την αποδοτικότητα αυτών των ιδιωτικοποιήσεων.
 Του Νικόλαου ΑντωνακάκηΟ δρ. Νικόλαος Αντωνακάκης είναι λέκτορας στο Ινστιτούτο Διεθνών Οικονομικών του Οικονομικού Πανεπιστημίου της Βιέννης

Πηγή

Aristotelis's blog