ΠΟΣΟ ΤΗΣ.... ΜΟΙΑΖΟΥΜΕ; "Η Σταχομαζώχτρα"

H γυναίκα στον Παπαδιαμάντη‎ > ‎

ΠΑΠΑΔΙΑΜΑΝΤΗΣ ΑΛΕΞΑΝΔΡΟΣ Η Σταχομαζώχτρα ΚΕΝΤΡΙΚΗ ΗΡΩΙΔΑ : Η σταχομαζώχτρα – Θεία Αχτίτσα ΒΑΣΙΚΑ ΠΡΟΣΩΠΑ : Τα εγγόνια της Γέρος (Μιχαλιός) , Πατρώνα ( Αργυρώ) Ο ιερέας παπα Δημήτρης , ο έμπορος κυρ-Μαργαρίτης Συριανός έμπορος , γειτόνισσα Ζερμπινιώ. ΧΡΟΝΟΣ : Χριστούγεννα του 1878 ΠΕΡΙΛΗΨΗ : Η ιστορία μας διαδραματίζεται σε μια περιοχή στην Εύβοια το 1860 περίπου. Η θεία-Αχτίτσα(Σταχομαζώχτρα) ήταν μια γυναίκα η οποία είχε χάσει τον άντρα της και τους δυο γιους της. Ο τρίτος της γιος ήταν κάπου στην Αμερική. Ζούσε πολύ φτωχικά με τα δυο ορφανά εγγονάκια της το Γέρο και την Πατρώνα. Φρόντιζε τα παιδιά με πολλή αγάπη και στοργή! Όμως επειδή ήταν φτωχή, αναγκαζόταν να κάνει πολλές δουλειές. Το κυριότερο εισόδημά της όμως προερχόταν από το σταχομάζωμα γι' αυτό και ονομάστηκε Σταχομαζώχτρα. Παραμονές Χριστουγέννων κάτι ευχάριστο συνέβη, Ο γιος της, από την Αμερική, της έστειλε ένα γράμμα με ένα σημαντικό ποσό χρημάτων. Ένα γράμμα που άλλαξε σε μια στιγμή τη ζωή των δυο μικρών ορφανών και της καλής γιαγιάς τους. Ας αφήσουμε την γλώσσα του Παπαδιαμάντη να χαρεί γι αυτήν: «Και ιδού διατί η φτωχή γραία εφόρει την ημέραν των Χριστουγέννων καινουργή άδολην μανδύλαν, τα δε δύο ορφανά είχον καθαρά υποκαμισάκια δια τα ισχνά μέλη των και θερμήν υπόδεσιν δια τους παγωμένους πόδας των». ΓΛΩΣΣΑ – ΥΦΟΣ : Στοιχεία περιγραφικά , φυσιολατρικά, με έντονο χρωματισμό στα εκφραστικά μέσα, με ειδυλλιακή ατμόσφαιρα, υποταγμένα σε κανόνες και σχέδιο. Η σταχομαζώχτρα – Θεία Αχτίτσα διαπερνάται από ένα βαθύ λαϊκό ανθρωπισμό. ΣΧΟΛΙΑ o Σ' αυτό το διήγημα φαίνεται καθαρά ότι ο άνθρωπος δεν πρέπει να απελπίζεται ποτέ. Πρέπει να αγωνίζεται για κάτι καλύτερο και ο Θεός που μας βλέπει από ψηλά δε ξεχνάει. o Διαβάζοντας αυτό το βιβλίο νιώθεις θαυμασμό γι' αυτήν τη γυναίκα που παρά τις πίκρες και δυστυχίες της, αγωνιζόταν να ζήσει τα εγγόνια της. o Κανένα από τα αφηγηματικά στοιχεία του Παπαδιαμάντη δεν είναι απλό: το ίδιο συμβαίνει και με το χιούμορ, που παρουσιάζει εξαιρετικές διακυμάνσεις, ή και δυσκολίες. Άλλοτε είναι εύκολο, αβίαστο, προσιτό, καλοπροαίρετο —άλλοτε σκοτεινό, ερμητικό, συγκεκαλυμμένο, υπόγειο, σαρκαστικό. Πόσο αθώα, π.χ., είναι η φράση από την συγκινητική Σταχομαζώχτρα: Τον Ιούνιον, κατ’ έτος, επεβιβάζετο εις πλοίον, έπλεεν υπερπόντιος, και διεπεραιούτο εις Εύβοιαν; ΚΟΙΝΩΝΙΚΗ ΘΕΣΗ ΤΩΝ ΓΥΝΑΙΚΩΝ ΣΤΟ ΕΡΓΟ ΤΟΥ ΠΑΠΑΔΙΑΜΑΝΤΗ Ο Παπαδιαμάντης πόνεσε πολύ τις γυναίκες και μας τις παρουσίασε στα διηγήματά του με τέτοιο τρόπο, σαν να ήθελε να τις αλαφρώσει από το βαρύ τους φορτίο. Όλους μας συγκινεί η απόγνωση της Φραγκογιαννούς στη “Φόνισσα” και η τραγική της κατάληξη. Η Φραγκογιαννού είναι η κλασσική γυναίκα – θύμα της ανδροκρατούμενης ελληνικής υπαίθρου. Ο γάμος της ήταν αποτέλεσμα της θέλησης των γονιών της, η προίκα της ήταν λίγη, ενώ ο αδελφός της ευνοήθηκε στο μοίρασμα της γονεϊκής περιουσίας. Η θέση τηςγυναίκας ήταν υποβαθμισμένη. Οι γονείς δεν ήθελαν να αποκτούν κορίτσια, τα οποία θεωρούσαν βάρος, επειδή έπρεπε να τα προικίσουν. Τα κορίτσια μόνο βάσανα θα έφερναν σε μια οικογένεια. Γι’ αυτό θα ήταν καλύτερα να μην γεννιούνται καν . Ολοι πονέσαμε τη θεία Αχτίτσα στη “Σταχομαζώχτρα”, που έβλεπε τα εγγόνια της να πεινούν. Στην “Τελευταία Βαπτιστική” η ηρωΐδα, η θεία Σοφούλα-Κωνσταντινιά, είναι μια γυναίκα που έχει όλα τα χαρακτηριστικά της αρχοντιάς.“Σεβασμία οικοδέσποινα εβδομηκονταετής, με σύνεση, νοικοκυρωσύνη και μεγάλη καρδιά. Τόσο μεγάλη όσο να χωράει κοντά στα παιδιά, τα εγγόνια και τα δισέγγονά της καί.....σαράντα βαφτιστικούς! Σαραντού ήταν το επίθετο που της αποδόθηκε από το “Σαραντανονού”. Αποδείχθηκε ότι είχε “καλό χέρι” και ότι όσα παιδιά αναδεχόταν ζούσαν. Έτσι όλοι άρχισαν να την “πολιορκούν”. Η καλοσυνάτη και ευσεβής γυναίκα “υπέφερε μετά χάριτος την αγγαρείαν ταύτην”, η οποία απαιτούσε από αυτήν κάποιες οικονομικές θυσίες και την υπέρβαση της γκρίνιας του κατά τα άλλα αγαθού συζύγου της. Έτσι δίνοντάς τους μια θέση στην καρδιά μας και στην αιωνιότητα τις αντάμειψε ο Παπαδιαμάντης για την αγάπη και τους θησαυρούς που του χάρισαν. ΧΑΡΑΚΤΗΡΙΣΤΙΚΟ ΑΠΟΣΠΑΣΜΑ ΑΠΟ ΤΗΝ ‘ Σταχομαζώχτρα’ Ἀλλὰ τὸ πρώτιστον εἰσόδημα τῆς θεία-Ἀχτίτσας προήρχετο ἐκ τοῦ σταχομαζώματος. Τὸν Ἰούνιον κατ᾿ ἔτος ἐπεβιβάζετο εἰς πλοῖον, ἔπλεεν ὑπερπόντιος καὶ διεπεραιοῦτο εἰς Εὔβοιαν. Περιεφρόνησε τὸ ὀνειδιστικὸν ἐπίθετον τῆς «καραβωμένης», ὅπερ ἐσφενδόνιζον ἄλλα γύναια κατ᾿ αὐτῆς, διότι ὄνειδος ἀκόμη ἐθεωρεῖτο τὸ νὰ πλέῃ γυνὴ εἰς τὰ πελάγη. Ἐκεῖ, μετ᾿ ἄλλων πτωχῶν γυναικῶν, ἠσχολεῖτο συλλέγουσα τοὺς ἀστάχυς, τοὺς πίπτοντας ἀπὸτῶν δραγμάτων τῶν θεριστῶν, ἀπὸ τῶν φορτωμάτων καὶ κάρρων. Κατ᾿ ἔτος, οἱ χωρικοὶ τῆς Εὐβοίας καὶ τὰ χωριατόπουλα ἔρριπτον κατὰ πρόσωπον αὐτῶν τὸσκῶμμα: «Νά! οἱ φ᾿στάνες! μᾶς ᾖρθαν πάλιν οἱ φ᾿στάνες!» Ἀλλ᾿ αὕτη ἔκυπτεν ὑπομονητική, σιωπηλή, συνέλεγε τὰ ψιχία ἐκεῖνα τῆς πλούσιας συγκομιδῆς τοῦ τόπου, ἀπήρτιζε τρεῖς ἢτεσσάρας σάκκους, ὁλόκληρον ἐνιαυσίαν ἐσοδείαν δι᾿ ἐαυτὴν καὶ διὰ τὰ δυὸ ὀρφανά, τὰ ὁποῖα εἶχεν ἐμπιστευθῆ ἐν τῷ μεταξὺ εἰς τὰς φροντίδας τῆς Ζερμπινιῶς, καὶ ἀποπλέουσα ἐπέστρεφεν εἰς τὸ παραθαλάσσιον χωρίον της. Στο απόσπασμα αυτό μας παρουσιάζεται η κυρίαρχη ασχολία των κατοίκων του παραθαλάσσιου χωριού. Στο πλαίσιο αυτό εντοπίζονται κάποια χαρακτηριστικά που επικρατούσαν την εποχή αυτή. Κατ’ αρχάς τα μεταφορικά μέσα ήταν τα πλοία, η χρήση των οποίων οδήγησε στην ανάπτυξη θαλάσσιων δρόμων. Η Εύβοια αποτελούσε τη κύρια πηγή εισοδήματος για τους κατοίκους. Επομένως, η θεία-Αχτίτσα παρά τη μεγάλη της ηλικία επιβιβαζόταν στα πλοία και ταξίδευε για να μαζέψει στάχια από τη πλούσια συγκομιδή του τόπου. Μ’ αυτό το τρόπο εξασφάλιζε τα προς το ζην για την ίδια και κυρίως την ανατροφή των δύο εγγονιών της. Επίσης στη κοινωνία επικρατούσαν στερεότυπα σύμφωνα με τα οποία ήταν υποτιμητικό να ταξιδεύει γυναίκα στα πελάγη. Εντύπωση προκαλεί ακόμα το γεγονός ότι οι κάτοικοι της Εύβοιας αντιμετώπιζαν με εξευτελιστικό τρόπο τους χωρικούς που κατέφθαναν για να συλλέξουν στάχια. Μέσα σε αυτά , λοιπόν , τα κοινωνικά πλαίσια η κεντρική ηρωίδα προσπαθούσε να επιβιώσει και να μεγαλώσει τα εγγόνια της ξεχνώντας το οικογενειακό της δράμα. Κουτσογεωργοπούλου Ζέτα ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ http://36dimotiko.blogspot.com http://taxeis-e-st.blogspot.com http://www.chios.aegean.gr http://aroma.pblogs.gr http://www.enet.gr http://stavrochoros.pblogs.gr