Ομιλία ΥΕΘΑ κ. Ευ. Βενιζέλου στην έναρξη του Συνεδρίου με θέμα «Όψεις του Δικαίου της Εθνικής Άμυνας»

Διοργανώνεται από την Ένωση Ελλήνων Συνταγματολόγων σε συνεργασία με την Γαλλική Ένωση Συνταγματικού Δικαίου υπό την αιγίδα του ΥΠΕΘΑ

Kύριε αρχηγέ του Γενικού Επιτελείου Εθνικής Άμυνας, κύριε ακόλουθε και εκπρόσωπε του Πρέσβη της Γαλλικής Δημοκρατίας, αγαπητές και αγαπητοί συνάδελφοι από την Ελλάδα και την Γαλλία, κύριε Γενικέ Επίτροπε που μας τιμάτε με την παρουσία σας, κυρίες και κύριοι, με πολύ μεγάλη χαρά αποδέχτηκα την πρόταση του αγαπητού φίλου και συναδέλφου, του Καθηγητή κ. Μαυριά που τον βλέπω εδώ μαζί με άλλους πολύ στενούς φίλους και συναδέλφους, τους καθηγητές τον κ. Κασιμάτη, τον κ. Μανιτάκη, τον κ. Δρόσο, τον κ. Φλογαΐτη, τον κ. Νικολόπουλο, τον Πρόεδρο της  Νομικής τον κ. Φορτσάκη και πάρα πολλούς άλλους, τον κ. Παραρά.

Zητάω συγνώμη γιατί δεν μπορώ να τους μνημονεύσω όλους. Είναι για μένα μια προσωπική ικανοποίηση να συναντώ παλιούς φίλους και συναδέλφους και μάλιστα σήμερα που είναι μια πολύ δύσκολη μέρα, γιατί επίκειται συνεδρίαση του Υπουργικού Συμβουλίου που καλείται να λάβει πολύ σημαντικές αποφάσεις για το μέλλον της χώρας.

Δέχτηκα λοιπόν, με πολύ μεγάλη χαρά την πρόταση του Προέδρου της Ένωσης Ελλήνων Συνταγματολόγων του κ. Μαυριά να στηρίξουμε αυτή την συνδιοργάνωση του Συμποσίου με τη Γαλλική Ένωση Συνταγματικού Δικαίου γιατί μας ενδιαφέρει πάρα πολύ, όπως αντιλαμβάνεστε, το θέμα της συνάντησης αυτής.
Το στρατιωτικό προσωπικό βρίσκεται σε μια ειδική νομική κατάσταση, σε μια ειδική σχέση εξουσίασης θα λέγαμε με την παλαιότερη ορολογία. Παρ’ όλα αυτά οι στρατιωτικοί, το μόνιμο προσωπικό και πολύ περισσότερο οι κληρωτοί που υπηρετούν τη θητεία τους, είναι αναμφίβολα υποκείμενα όλων των συνταγματικών δικαιωμάτων.

Για μας είναι μια θεμελιώδη πολιτική επιλογή να αντιμετωπίζουμε το στρατιωτικό προσωπικό με την αξιοπρέπεια και την τιμή που του αξίζει, άρα να διασφαλίζουμε τον πλήρη σεβασμό των συνταγματικών του δικαιωμάτων και να ανεχόμαστε περιορισμούς μόνο στο μέτρο που αυτοί είναι απολύτως αναγκαίοι, όπως επιβάλει το άρθρο 25, παρ. 1 του Ελληνικού Συντάγματος, η αρχή της αναλογικότητας και πάντοτε στο πλαίσιο που επιβάλει η Ευρωπαϊκή Σύμβαση Δικαιωμάτων του Ανθρώπου.

Βεβαίως οι Ένοπλες Δυνάμεις, ο στρατός που βρίσκεται στο σκληρό πυρήνα του κράτους είναι συνυφασμένος με την έννοια της πειθαρχίας, η πειθαρχία επιβάλει ορισμένους πρόσθετους περιορισμούς. Οι περιορισμοί αυτή σε καμία περίπτωση δεν θίγουν τον κατάλογο των λεγομένων αμυντικών δικαιωμάτων, δεν θίγουν σε καμία περίπτωση τον κατάλογο των κοινωνικών δικαιωμάτων. Αντιθέτως ο στρατός ως μια μεγάλη οικογένεια διασφαλίζει με πρακτικό τρόπο τον σεβασμό και την εφαρμογή των  κοινωνικών δικαιωμάτων. Αλλά βεβαίως επιβάλλονται αναλογικοί περιορισμοί στην ελευθερία της έκφρασης, στα δικαιώματα ομαδικής δράσης, κυρίως στο δικαίωμα του συνεταιρίζεσθαι και του συνέρχεσθαι, στο δικαίωμα της απεργίας και στα πολιτικά δικαιώματα, όχι το δικαίωμα του εκλέγειν, αλλά όπως το Σύνταγμα προβλέπει για τον μόνιμο στρατιωτικό προσωπικό, στο δικαίωμα του εκλέγεσθαι. 

Δεν υπάρχει επίσης καμιά αμφιβολία ότι για τους Έλληνες νέους που υπηρετούν τη θητεία τους οι περιορισμοί των συνταγματικών δικαιωμάτων πρέπει να είναι οι ελάχιστοι δυνατοί, οι απολύτως αναγκαίοι για την ομαλή λειτουργία της στρατιωτικής υπηρεσίας και πάντως εντός του στρατοπέδου, εντός στρατιωτικής υπηρεσίας. 

Με έναν πρόσφατο νόμο (ν.3883/2010) που ψηφίσαμε για την υπηρεσιακή κατάσταση των στελεχών των Ενόπλων Δυνάμεων προσπαθούμε να εφαρμόσουμε στο επίπεδο του κοινού νόμου και της διοικητικής πρακτικής αυτές τις αρχές. Η γενική μας κατεύθυνση είναι, ότι θέλουμε στην Ελλάδα να συμβαίνει στην πράξη αυτό που περιγράφει ως δεοντολογία η Ευρωπαϊκή Σύμβαση Δικαιωμάτων του Ανθρώπου και πιο συγκεκριμένα η νομολογία του Ευρωπαϊκού Δικαστηρίου Δικαιωμάτων του Ανθρώπου.

Υπάρχουν ζητήματα τα οποία ακόμη δεν έχουν επιλυθεί. Ένα από τα ζητήματα αυτά είναι το δικαίωμα του συνεταιρίζεσθαι των στρατιωτικών που εκκρεμεί ενώπιον του Αρείου Πάγου. Ένα ζήτημα που μας απασχολεί και που πρέπει να αντιμετωπιστεί σε αρμονία με τις ιδιαίτερες νομικές συνθήκες που διέπουν την εσωτερική ζωή των Ενόπλων Δυνάμεων και την αναγκαία πειθαρχία.

Πειθαρχία με αξιοπρέπεια και ελευθερία για να πετύχουμε τον στόχο μας που είναι να έχουμε ένα στρατιωτικό προσωπικό ικανό να υπερασπιστεί την πατρίδα και να εκτελέσει τις δύσκολες αποστολές που αναλαμβάνει στην Ελλάδα και στο εξωτερικό στο πλαίσιο των αποφάσεων του Οργανισμού Ηνωμένων Εθνών. Αυτή είναι η γενική κατεύθυνση του Υπουργείου Εθνικής Άμυνας ως προς το πρώτο ζήτημα του συμποσίου σας.

Το δεύτερο θέμα αφορά την στρατιωτική δικαιοσύνη. Θα ακούσετε από τους εισηγητές ότι στην Ελλάδα υπάρχει οργανωμένη αυτόνομη στρατιωτική δικαιοσύνη, υπάρχουν ειδικά στρατιωτικά δικαστήρια, δηλαδή ειδικά ποινικά δικαστήρια που προβλέπονται από το Σύνταγμα. 

Υπάρχει ειδικός κλάδος Στρατιωτικών Δικαστών που υπάγεται στην εποπτεία του Υπουργού Εθνικής Άμυνας. Μας απασχολούν πάρα πολύ στη συζήτησή μας με τους Έλληνες στρατιωτικούς δικαστές τα μεγάλα ερωτήματα, εάν η δικαιοδοσία των ελληνικών στρατιωτικών δικαστηρίων πρέπει να αφορά το σύνολο του Ποινικού Δικαίου όταν υποκείμενο τέλεσης των πράξεων είναι στρατιωτικός και μόνο στρατιωτικός. Γιατί όταν υπάρχει οποιαδήποτε συμμετοχή  μη στρατιωτικού η δικαιοδοσία ανήκει στα κοινά τακτικά ποινικά δικαστήρια. Ή αν πρέπει να περιορίσουμε ακόμη περισσότερο τη δικαιοδοσία των στρατιωτικών δικαστηρίων μόνο στα ειδικά αδικήματα του Στρατιωτικού Ποινικού Κώδικα, σ’ αυτά που συνδέονται δηλαδή με την στρατιωτική υπηρεσία ή συνδέονται με καιρό γενικής επιστράτευσης και πολέμου. 

Η διαφορά πρακτικά δεν είναι πάρα πολύ μεγάλη. Είναι ένα ζήτημα το οποίο αργά η γρήγορα θα το αντιμετωπίσει και η ίδια η νομολογία. Θα ακούστε από τους εισηγητές, είμαι βέβαιος, ότι υπάρχει μία διαφοροποιημένη νομολογία των ελληνικών Ανωτάτων Δικαστηρίων, το Ακυρωτικό μας Δικαστήριο σε θέματα ποινικής δικαιοσύνης, ο Άρειος Πάγος αντιμετωπίζει τα στρατιωτικά δικαστήρια ως ποινικά δικαστήρια και υποβάλει σε αναιρετικό έλεγχο τις αποφάσεις τους. 

Η νομολογία του Συμβουλίου της Επικρατείας διστάζει να χαρακτηρίσει ως δικαστήρια τα στρατιωτικά δικαστήρια. Δεν τους απομένει το χαρακτηρισμό αυτό. Και  ένα ειδικό ανώτατο δικαστήριο που εκδικάζει υποθέσεις αποδοχών των δικαστικών λειτουργών, το Ειδικό Δικαστήριο των άρθρων 99 και 88 του Συντάγματός μας, δεν απεδέχθη τη δικαιοδοσία του σε ζητήματα στρατιωτικών δικαστών τους οποίους ως εκ τούτου δεν θεώρησε ως μέλη του σώματος των τακτικών δικαστών. 

Αυτό το περιβάλλον μας απασχολεί και είμαι βέβαιος ότι έχουν διαμορφωθεί οι προϋποθέσεις για να οδηγηθούμε σύντομα σε μια τελική θεσμική διευθέτηση στο πλαίσιο του ισχύοντος Συντάγματος που προβλέπει ρητά τα στρατιωτικά δικαστήρια και τη δικαιοδοσία τους. 

Και το τρίτο θέμα το οποίο είναι πράγματι απολύτως συναφές είναι οι Στρατιωτικές Σχολές, οι παραγωγικές σχολές, η νοοτροπία της στρατιωτικής εκπαίδευσης. Και ο κ. Μαυριάς και ο αγαπητός κ. Γιαπαλής -που τον βλέπω στο βάθος της αίθουσας- έχουν πολύ μεγάλη εμπειρία από τη λειτουργία των στρατιωτικών σχολών, ιδίως των μετεκπαιδευτικών σχολών, της Σχολής Εθνικής Άμυνας, της Ανωτάτης Διακλαδικής Σχολής Πολέμου.

Στην Ελλάδα έχουμε πολλές παραγωγικές σχολές των Ενόπλων Δυνάμεων, έχουμε τρεις βασικές σχολές με μεγάλη παράδοση: Τη Σχολή Ευελπίδων για τον Στρατό Ξηράς, τη Σχολή Ναυτικών Δοκίμων για το Πολεμικό Ναυτικό μας και τη Σχολή Ικάρων για την Πολεμική μας Αεροπορία. 

Έχουμε αντίστοιχες σχολές υπαξιωματικών, έχουμε τη Στρατιωτική Σχολή Αξιωματικών Σωμάτων που σε συνεργασία με το Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης παράγει στρατιωτικούς γιατρούς, οδοντιάτρους, ψυχολόγους, κτηνιάτρους, νομικούς και οικονομολόγους. Και ανώτατη στρατιωτική σχολή νοσηλευτών στην Αθήνα σε συνεργασία με το αντίστοιχο τμήμα του Πανεπιστημίου Αθηνών.

Θέλουμε όμως πέρα από τις σχολές αυτές που έχουν σαφή ακαδημαϊκό χαρακτήρα και οι άλλες μας σχολές να αποκτήσουν έντονα ακαδημαϊκά χαρακτηριστικά. Αυτά επιβλήθηκαν με μια πρόσφατη νομοθετική τροποποίηση το Σεπτέμβριο του 2010 (ν.3885/2010). Προβλέπουμε τη δυνατότητα συνεργασίας με τα πανεπιστήμια ελληνικά και ξένα, κοινά προγράμματα ερευνητικά και μεταπτυχιακά, ιδίως δε οι δύο μεταπτυχιακές μας σχολές: η Ανωτάτη Διακλαδική Σχολή Πολέμου και η Σχολή Εθνικής Άμυνας  έχουν τέτοιες συνεργασίες με ελληνικά και ξένα πανεπιστήμια, με ελληνικά και ξένα ερευνητικά ιδρύματα.

Ένα απ’ αυτά είναι το Ινστιτούτο Συνταγματικών Ερευνών που τώρα διευθύνει ο κ. Μαυριάς που μπορεί να μας προσφέρει πολύ μεγάλη βοήθεια. Το Ινστιτούτο Αμυντικών Αναλύσεων του Υπουργείου επίσης συνεργάζεται με τις Σχολές αυτές. Άλλα Ινστιτούτα, όπως το Κέντρο Ευρωπαϊκού και Διεθνούς Οικονομικού Δικαίου, το Ινστιτούτο Διεθνών Σχέσεων του Παντείου Πανεπιστημίου. 

Είμαστε ανοιχτοί σε συνεργασία με πολλά πανεπιστήμια και με γαλλικούς φορείς και με βρετανικούς, αυτό έχει συμβεί ως τώρα με μεγάλη επιτυχία. Και θα ήταν χαρά και ευτύχημα για μας αν η σημερινή συνάντηση ήταν μια ευκαιρία να προωθήσουμε σχήματα συνεργασίας και με την Γαλλία, με την Ένωση Συνταγματικού Δικαίου τη Γαλλική, φυσικά σε συνεργασία με την Ελληνική, γιατί τα αντικείμενα αυτά, το Συνταγματικό Δίκαιο, το Διεθνές Δίκαιο, οι διεθνείς σχέσεις είναι απολύτως συνυφασμένα με το αντικείμενο των στρατιωτικών σπουδών ιδίως σε μεταπτυχιακό επίπεδο. 

Μ’ αυτές τις σκέψεις σας ευχαριστώ για μια ακόμη φορά που είστε εδώ παρόντες και παρούσες. Εύχομαι καλή διαμονή στους ξένους φίλους και καλή επιτυχία τις εργασίες του Συμποσίου. 

Ευχαριστώ πολύ.