Μπάρτον Λι: θα επένδυα σε διαμέρισμα, όχι σε καινοτομία στην Ελλάδα.Της Ειρήνης ΚΟΣΜΑ

Πόσο ελκυστική είναι η ελληνική αγορά για έναν Αμερικανό ακαδημαϊκό και γενικό διευθυντή εταιρείας συμβούλων στη Σίλικον Βάλεϊ; Θα μπορούσε η Ευρώπη να αποτελέσει την έδρα ενός παγκόσμιου κέντρου καινοτομίας; Ποιο είναι το μοντέλο χρηματοδότησης της καινοτομίας που θα επικρατήσει στο μέλλον;

Το EMEA.gr έθεσε τα παραπάνω ερωτήματα στον Μπάρτον Λι, καθηγητή Ευρωπαϊκής Επιχειρηματικότητας και Καινοτομίας στο πανεπιστήμιο Stanfordτων ΗΠΑ και γενικό διευθυντή της εταιρείας Innovarium Ventures στη Σίλικον Βάλεϊ. Ιδού το αποτέλεσμα της συνομιλίας.

EMEA: Θα επενδύατε στην Ελλάδα;

Μπ. Λι: Αυτή τη στιγμή όχι. Όχι τώρα. Όμως βρίσκομαι στην Ελλάδα, εδώ και μόλις 18 ώρες. Η Ελλάδα ίσως αποτελέσει ένα ενδιαφέρον περιβάλλον για επενδύσεις στο μέλλον. Αν δω ότι περισσότερες εταιρείες τεχνολογίας προέρχονται από πανεπιστήμια και ερευνητικά ινστιτούτα που έχουν εδώ την έδρα τους. Προς το παρόν, πιθανόν θα εξέταζα το ενδεχόμενο να επενδύσω σε ένα ωραίο διαμέρισμα ή κάποια βίλα στην Αθήνα ή σε ένα ωραίο νησί. Στον τομέα του real estate δηλαδή.

Η παρούσα κατάσταση στην Ελλάδα με το χρέος και τους νόμους της είναι αρκετά ρευστή, γι’ αυτό οι διεθνείς επενδυτές θεωρούν πως η χώρα είναι υψηλού ρίσκου. Δεν είναι εξοικειωμένοι με την ελληνική νομοθεσία, δεν έχουν δικηγόρους εδώ, οι νόμοι δεν είναι ελκυστικοί για διεθνείς επενδυτές.

Υπάρχουν πολλοί λόγοι για τους οποίους διεθνείς επενδυτές δεν θα θεωρούσαν την Ελλάδα ως ένα σοβαρό περιβάλλον για επενδύσεις στην τεχνολογία, επί του παρόντος. Στον τομέα του real estate, τα πράγματα είναι διαφορετικά.

EMEA: Η κρίση χρέους πάντως ξεκίνησε από τις ΗΠΑ, το 2008. Αλήθεια, πώς επηρέασε τη Σίλικον Βάλεϊ;

Μπ. Λι: Η κρίση επηρέασε τη Σίλικον Βάλεϊ, καθώς έγινε πιο δύσκολο για τις επιχειρήσεις να δανειστούν. Το κόστος δανεισμού αυξήθηκε και σημειώθηκε μία μείωση στα κεφάλαια ρίσκου για ενάμιση με δύο χρόνια. Εκείνο το χρονικό διάστημα ήταν πιο δύσκολο για μία νέα εταιρεία να εξασφαλίσει χρηματοδότηση. Υπήρχε μία καθυστέρηση της τάξης του εξαμήνου.

Σήμερα, η αμερικανική βιομηχανία επενδύσεων ρίσκου εξακολουθεί να συρρικνώνεται, ως προς τον αριθμό των εταιρειών της. Σχεδόν έχει επιστρέψει στην εποχή πριν την κρίση, όσον αφορά το συνολικό ποσό των χρηματοδοτήσεων, όμως τα χρήματα συγκεντρώνονται σε λιγότερα ταμεία.

Η κρίση ανάγκασε επίσης τις νέες εταιρείες να επικεντρωθούν περισσότερο στην εξασφάλιση εισοδημάτων και κερδών σε συντομότερο χρονικό διάστημα. Και αυτή ακριβώς είναι η μεγαλύτερη επίδραση της κρίσης. Οι εταιρείες επικεντρώνονται περισσότερο στις πωλήσεις, στο προφίλ των πελατών και στη μείωση του απαιτούμενου κεφαλαίου από τους επενδυτές.

Η κρίση, κατά μία έννοια δυνάμωσε τη Σίλικον Βάλεϊ, επειδή ανάγκασε πολλούς επιχειρηματίες να επικεντρωθούν περισσότερο στη βελτίωση των πωλήσεων και λιγότερο στην αναζήτηση κεφαλαίων ρίσκου. Είναι καλύτερο για τις εταιρείες και για τη Σίλικον Βάλεϊ. Η κρίση έκαψε το λίπος στο σύστημα της Σίλικον Βάλεϊ

EMEA: Υπάρχουν "φούσκες" στον κλάδο της τεχνολογίας;

Μπ. Λι: Πιθανόν, σε ορισμένους τομείς. Όμως μόνο στις ΗΠΑ. Ίσως μία μικρή "φούσκα" να αφορά εταιρείες κινητής τηλεφωνίας στη Σίλικον Βάλεϊ.Κάποιοι θεωρούν πως αυτές οι εταιρείες είναι υπερτιμημένες. Όμως δεν νομίζω ότι υπάρχει πιθανότητα να χαθεί ο έλεγχος, όπως συνέβη το 2000.

EMEA: Συμφωνείτε με όσους ισχυρίζονται πως η επόμενη Σίλικον Βάλεϊ θα είναι ασιατική;

Μπ. Λι: Ναι. Πιθανόν η Σαγκάη έχει τις περισσότερες πιθανότητες να γίνει η επόμενη Σίλικον Βάλεϊ. Κανένα μέρος στην Ευρώπη δεν βρίσκεται κοντά στο να εξελιχθεί σε μία Σίλικον Βάλεϊ. Επομένως, μόνο στην Ασία μπορεί να συμβεί. Όμως δεν ξέρω σε πόσα χρόνια, επειδή η Κίνα είναι πολύ απρόβλεπτη.
Ίσως σε 20 ή 30 χρόνια η Σαγκάη θα μπορούσε να είναι αρκετή δυνατή, ως ένα νέα κέντρο τεχνολογίας, αν στο μεταξύ δεν έχει γίνει κάποιος πόλεμος ή δεν έχει επέλθει οικονομική κατάρρευση.

EMEA: Η ευρωπαϊκή επιχειρηματικότητα πώς μπορεί να γίνει πιο ανταγωνιστική;

Μπ. Λι: Η Ευρώπη χάνει πολλές ευκαιρίες να αναπτύξει νέες εταιρείες, νέα προϊόντα και υπηρεσίες, επειδή είναι πολύ δύσκολο να ιδρύσει κάποιος μία νέα επιχείρηση και να της δώσει ώθηση εδώ. Αυτή τη στιγμή, η ευρωπαϊκή βιομηχανία στηρίζεται σε μεγάλο βαθμό σε μεγάλες εταιρείες, οικογενειακές και υπάρχουν επίσης πολλές μικρές και μεσαίες επιχειρήσεις με 10 έως 20 εργαζόμενους. Και οι επιχειρήσεις εδώ, γενικά αναπτύσσονται με σχετικά αργούς ρυθμούς.

Υπάρχει ένας μεγάλος διανοητικός πλούτος που δημιουργείται στα πανεπιστήμια ή μέσα από ερευνητικά προγράμματα που χρηματοδοτούνται από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή και τις κυβερνήσεις, ο οποίος ποτέ δεν εμπορευματοποιείται. Η Ευρώπη επενδύει πολλά δισεκατομμύρια ευρώ σε έρευνα, χωρίς σε πολλές περιπτώσεις να δημιουργεί νέες θέσεις εργασίας, προϊόντα ή υπηρεσίες.

Οι επιχειρηματίες από την πλευρά τους, καθώς αναπτύσσονται, γίνονται πιο συντηρητικοί. Στις ΗΠΑ, οι νέες εταιρείες παίζουν καθοριστικό ρόλο στην παραγωγή καινοτόμων υπηρεσιών από επιχειρηματικούς κολοσσούς.

Για παράδειγμα, μεγάλο μέρος της καινοτομίας της Google, της Apple, τηςMicrosoft και της Sisco προέρχεται από την εξαγορά νέων εταιρειών. Αγοράζουν μία νεοϊδρυθείσα εταιρεία και της εξασφαλίζουν ένα ισχυρό περιβάλλον, όπου μπορεί να αναπτύξει ενδιαφέρουσες, νέες και δημιουργικές ιδέες, που ίσως είναι λιγάκι πιο ριψοκίνδυνες για μία μεγάλη εταιρεία. Έτσι, οι μεγάλες εταιρείες αναπτύσσονται περισσότερο και παράγουν καινοτομία, χωρίς να χρειάζεται να ρισκάρουν υπερβολικά.

EMEA: Η συλλογική χρηματοδότηση, το λεγόμενο "crowd funding", θα μπορούσε να εξαπλωθεί και να καθορίσει τις εξελίξεις στον τομέα της καινοτομίας;

Μπ. Λι: Πριν από δύο εβδομάδες θα έλεγα πως δεν είμαι σίγουρος. Όμως την περασμένη εβδομάδα η αμερικανική κυβέρνηση ανακοίνωσε πως εξετάζει νέες ρυθμίσεις που θα επιτρέψουν επενδύσεις αυτού του τύπου. Η αμερικανική κυβέρνηση αρχίζει να μελετά το ενδεχόμενο αρκετά σοβαρά. Είναι μία σημαντική, αναδυόμενη τάση . Νομίζω πως ναι, υπάρχει αυτή η πιθανότητα, μέσα στα επόμενα πέντε χρόνια ή ακόμα και νωρίτερα.

Είναι μία τάση την οποία οι επενδυτές και οι επιχειρηματίες στην Ελλάδα θα πρέπει να παρακολουθούν. Νομίζω πως αποτελεί σοβαρή κίνηση που θα συνεχίσει να προσελκύει το ενδιαφέρον.

Στο crowd funding υπάρχουν πολλοί επενδυτές. Δεκάδες, εκατοντάδες χιλιάδες άνθρωποι συμβάλουν με ένα μικρό ποσό, ίσως 100 δολάρια, στη σύσταση και στην ανάπτυξη μιας νέας εταιρείας, σε αντίθεση με το σημερινό μοντέλο, όπου 50 επενδυτές συμμετέχουν με εκατοντάδες χιλιάδες δολάρια σε μία εταιρεία. Η πίεση για επιτάχυνση του ρυθμού της καινοτομίας αυξάνεται, γι’ αυτό το να γίνει πιο εύκολη η πρόσβαση των νέων επιχειρήσεων σε κεφάλαια θα ήταν μία καλή εξέλιξη για όλους. Για τους επιχειρηματίες και για τους επενδυτές. Θα μπορούσε να ανοίξει την Ευρώπη σε περισσότερες επενδύσεις εκτός της Γηραιάς Ηπείρου, για παράδειγμα.

EMEA: Ποιο είναι το "χρέος" του σημερινού επιχειρηματία στην κοινωνία;

Μπ. Λι: Ο σημερινός επιχειρηματίας πρέπει να ιδρύσει και να αναπτύξει μία εταιρεία. Και αν καταφέρει να την αναπτύξει σε βαθμό που να αναγνωρίζεται η αξία της, τότε το χρέος του είναι να πουλήσει ένα μέρος της και να επανεπενδύσει το κεφάλαιο για την ίδρυση μίας νέας εταιρείας. Η "κατά συρροή επιχειρηματικότητα" είναι κάτι δύσκολο εδώ στην Ελλάδα και στην Ευρώπη. Δεν ξεκινάς μία επιχείρηση και συνεχίζεις με αυτήν σε όλη σου τη ζωή. Στο τέλος της καριέρας σου ίσως να έχεις πέντε ή έξι εταιρείες που ξεκίνησες, καθεμία από τις οποίες μπορεί να απασχολεί εκατοντάδες εργαζόμενους και αυτό να αποτελεί μία τεράστια συμβολή στην κοινωνία.

EMEA: Υπάρχει βέβαια ο κίνδυνος κατά τη μετάβαση να χαθούν θέσεις εργασίας…

Μπ. Λι: Πρέπει να είσαι προσεκτικός. Αν πουλάς σε μία μεγαλύτερη εταιρεία, θα υπάρχει καλή διοίκηση. Δεν είναι όλες οι περιπτώσεις πώλησης εταιρειών επιτυχείς. Μπορεί να είναι ριψοκίνδυνο. Όμως ριψοκίνδυνο μπορεί να είναι και το να μείνεις σε μία εταιρεία που δεν αναπτύσσεται. Τι κάνεις αν δραστηριοποιείσαι σε μία αγορά με φθίνουσα πορεία; Είναι μεγαλύτερο το ρίσκο να μείνεις σε μία τέτοια αγορά.

EMEA: Τι χαρακτηριστικά αναζητούν οι επενδυτές της Σίλικον Βάλεϊ στους νέους επιχειρηματίες;

Μπάρτον Λι: Καλή επιχειρηματική ιδέα, καλό επιχειρηματικό μοντέλο και καλή ομάδα. Η ομάδα είναι πολύ σημαντική. Επίσης, σημαντικός παράγοντας είναι ο τομέας στον οποίο δραστηριοποιείται ο επιχειρηματίας και ο βαθμός ανάπτυξής του.

EMEA: Σε ποιους τομείς θα εστιάσει η Σίλικον Βάλεϊ τα επόμενα χρόνια κατά τη γνώμη σας;

Μπ. Λι: Στις τεχνολογίες ICT, που περιλαμβάνουν κινητή τηλεφωνία, κοινωνική δικτύωση, επιχειρηματικό λογισμικό, παιχνίδια, cloud computing και ανάλυση δεδομένων.