Ένας άνθρωπος πεθαίνει από φυματίωση κάθε 19 δευτερόλεπτα. 1,7 εκατομμύρια θάνατοι κάθε χρόνο.Του *Καθηγητή Ιωάννη Α. Τσουκαλά

Η ΕΕ συμβάλλει στην έρευνα για τη δημιουργία νέων εμβολίων

24η Μαρτίου: Παγκόσμια Ημέρα κατά της φυματίωσης

*Απάντηση της Ευρ. Επιτρόπου Έρευνας στον Ευρωβουλευτή της ΝΔ Καθηγητή Ιωάννη Α. Τσουκαλά

Η φυματίωση εξακολουθεί να αποτελεί την πλέον θανατηφόρα μολυσματική ασθένεια. Κάθε χρόνο περισσότερα από 50 εκατομμύρια άνθρωποι μολύνονται με το βακτήριο που την προκαλεί κι από αυτούς τα 9 εκ. εκδηλώνουν την ασθένεια. Σύμφωνα με τον Παγκόσμιο Οργανισμό Υγείας, το 2009 περισσότεροι από 1,7 εκ. θάνατοι προκλήθηκαν από την φυματίωση, με τους περισσότερους από αυτούς να σημειώνονται στην αφρικανική ήπειρο. Αν και ο ρυθμός μετάδοσης της ασθένειας παρουσιάζει κάποια μικρή μείωση, η ραγδαία αύξηση του πληθυσμού οδηγεί σε μεγάλη αύξηση του αριθμού των ασθενών. Υπολογίζεται ότι, αυτή τη στιγμή, το ένα τρίτο του παγκόσμιου πληθυσμού είναι μολυσμένο με το βάκιλο της φυματίωσης ενώ, μέχρι το 2020 ακόμη ένα δισεκατομμύριο άνθρωποι θα έχουν μολυνθεί.

Αν και η ασθένεια μπορεί να θεραπευθεί μέσω φαρμακευτικής αγωγής, προβλήματα όπως η μη έγκαιρη και ορθή διάγνωση της ασθένειας, η μη διαθεσιμότητα της κατάλληλης θεραπείας και η επικράτηση ανθεκτικών στα υπάρχοντα φάρμακα στελεχών, οδηγεί σε αύξηση των φορέων και των θανάτων. Τα τελευταία χρόνια, η φυματίωση δεν αφορά μόνο στον τρίτο κόσμο, καθώς παρατηρούνται όλο και περισσότερα κρούσματα σε χώρες της ανατολικής Ευρώπης. Τα κρούσματα έχουν αυξηθεί και στην Ελλάδα, κυρίως λόγω της εισροής παράνομων μεταναστών από χώρες του τρίτου κόσμου.

«Η αντιμετώπιση της φυματίωσης αποτελεί ένα τεράστιο ανθρωπιστικό θέμα και μία από τις προτεραιότητες της παγκόσμιας ιατρικής και ερευνητικής κοινότητας. Δεδομένου ότι η θεραπεία της φυματίωσης παρουσιάζει πολύ μεγαλύτερη δυσκολία - αλλά και κόστος - από την πρόληψη, η έμφαση έχει δοθεί στην ανάπτυξη νέων, περισσότερο αποτελεσματικών εμβολίων. Το μοναδικό διαθέσιμο εμβόλιο BCGχρησιμοποιείται από το 1921 και η αποτελεσματικότητά του δεν ξεπερνά το 50%, ενώ σε χώρες του τρίτου κόσμου, λόγω των συνθηκών που επικρατούν και των μεθόδων αντιμετώπισης που ακολουθούνται, παρουσιάζει σχεδόν μηδενική αποτελεσματικότητα. Επιπλέον δεν μπορεί να χρησιμοποιηθεί σε φορείς τουHIV/AIDS, την ίδια ώρα που η εν λόγω ασθένεια αποτελεί τη βασική αιτία θανάτου τους. Υπολογίζεται ότι η φυματίωση συμβάλλει στο θάνατο 900.000 φορέων του AIDS κάθε χρόνο», αναφέρει ο κ. Τσουκαλάς, μέλος της Επιτροπής Βιομηχανίας, Έρευνας και Ενέργειας του ΕΚ, με αφορμή την Παγκόσμια Ημέρα κατά της φυματίωσης.

Αυτή τη στιγμή αναπτύσσονται 18 διαφορετικά εμβόλια κατά της φυματίωσης, από ερευνητικές ομάδες σε όλον τον κόσμο, ωστόσο οι πολύπλοκες και ακριβείς κλινικές δοκιμές που απαιτούνται για την απόδειξη της ασφάλειας και αποτελεσματικότητας των εμβολίων, δεν είναι εύκολο να πραγματοποιηθούν χωρίς εξωτερική χρηματοδότηση. Μόνον η κλινική δοκιμή σε προχωρημένο στάδιο, που συνεπάγεται τη χρήση πολλαπλών χώρων δοκιμών, κοστίζει περίπου 100 εκ. ευρώ.

Με αφορμή τα παραπάνω, ομάδα Ευρωβουλευτών, συμπεριλαμβανομένου του Ευρωβουλευτή της ΝΔ, Καθηγητή Ιωάννη Α. Τσουκαλά, κατέθεσε ερώτηση προς την Ευρωπαϊκή Επιτροπή σχετικά με τη δυνατότητα πρόσθετης ευρωπαϊκής χρηματοδότησης για την ολοκλήρωση των εμβολίων, προκειμένου να επισπευσθούν οι κλινικές δοκιμές και τα νέα εμβόλια να καταστούν διαθέσιμα σε εκείνους που τα έχουν μεγαλύτερη ανάγκη.

Στην απάντησή της η Ιρλανδή Επίτροπος κα Γκέγκεν-Κουίν, αρμόδια Έρευνας, Καινοτομίας και Επιστήμης επισημαίνει τις προσπάθειες που κατέβαλε η ΕΕ μέσω των προγραμμάτων-πλαίσιο για την έρευνα για την αντιμετώπιση της φυματίωσης. Από το 2002 έως το 2013, η Ευρ. Επιτροπή έχει χρηματοδοτήσει «37 ερευνητικά έργα που αφορούν στη φυματίωση με κονδύλια ύψους άνω των 115 εκατ. ευρώ, ενώ προβλέπονται περαιτέρω δυνατότητες χρηματοδότησης». Σύμφωνα με την Επίτροπο, «η χρηματοδότηση της ΕΕ συνέβαλε σημαντικά στη δημιουργία του ισχυρού δικτύου των καινοτόμων υποψηφίων εμβολίων κατά της φυματίωσης που υπάρχουν σήμερα. Πολλά από αυτά βρίσκονται στο στάδιο της κλινικής μελέτης – το πλέον προχωρημένο μάλιστα βρίσκεται στη φάση IIβ (MVA85A). Ωστόσο, η Επιτροπή συμφωνεί ότι χρειάζονται περισσότερες προσπάθειες για να ενταχθούν τα υποψήφια εμβόλια στην κλινική πρακτική».

Η κα Γκέγκεν-Κουίν υπογραμμίζει ότι η ιατρική έρευνα χάρη στην οποία οι ανακαλύψεις φθάνουν από τα εργαστήρια στους ασθενείς που τα χρειάζονται, είναι μια δαπανηρή και μακροχρόνια προσπάθεια που απαιτεί ισχυρή βούληση εκ μέρους του δημοσίου και του ιδιωτικού τομέα, τόσο σε επίπεδο κρατών μελών, όσο και σε επίπεδο ΕΕ. Για τον σκοπό αυτό, η ΕΕ έχει από το 2003 δρομολογήσει την «Σύμπραξη των ευρωπαϊκών και αναπτυσσόμενων χωρών για τις κλινικές δοκιμές» (EDCTP), στο πλαίσιο της οποίας η Ευρωπαϊκή Κοινότητα και τα κράτη μέλη υποσχέθηκαν να διαθέσουν, η κάθε πλευρά, 200 εκ. ευρώ για τη χρηματοδότηση των φάσεων II και III κλινικών μελετών για φάρμακα και εμβόλια κατά του HIV/AIDS, της ελονοσίας και της φυματίωσης. Αυτή τη στιγμή η Σύμπραξη EDCTP υποστηρίζει οκτώ διαφορετικές κλινικές μελέτες εμβολίων κατά της φυματίωσης, ενώ έχουν ήδη ξεκινήσει συζητήσεις σχετικά τη συνέχιση του προγράμματος.

Επίσης, σε συνεργασία με την Ευρωπαϊκή Ομοσπονδία Φαρμακευτικών Βιομηχανιών και Ενώσεων (EFPIA), συγκροτήθηκε η Πρωτοβουλία για τα Καινοτόμα Φάρμακα (Innovative Medicines Initiative - IMI), η μεγαλύτερη σύμπραξη δημοσίου-ιδιωτικού τομέα όσον αφορά στις βιοεπιστήμες, η οποία περιλαμβάνει την αντιμετώπιση της φυματίωσης στις προτεραιότητές της. Επιπλέον, η Επιτροπή χρηματοδοτεί μέσα από το 7ο Πρόγραμμα-Πλαίσιο για την έρευνα, το έργο "ESI TBVI" που αποσκοπεί στην ανάπτυξη σύμπραξης δημοσίου-ιδιωτικού τομέα με τίτλο «Πρωτοβουλία για το Εμβόλιο κατά της Φυματίωσης» (Tuberculosis Vaccine Initiative - TBVI) και έχει στόχο τη συγκέντρωση πόρων ύψους 560 εκ. ευρώ, κυρίως από τον ιδιωτικό τομέα, για την ανάπτυξη σχετικού εμβολίου κατά την προσεχή δεκαετία. Τέλος η ΕΕ, μέσω του «Ευρωπαϊκού Κέντρου Πρόληψης και Ελέγχου Νόσων» έχει καταρτίσει ευρωπαϊκό σχέδιο δράσης για την καταπολέμηση της φυματίωσης στα κράτη μέλη της ΕΕ.

Σχολιάζοντας την απάντηση της Επιτρόπου, ο κος Τσουκαλάς δήλωσε: «Η φυματίωση είναι η πλέον θανατηφόρα μολυσματική νόσος και το κόστος της σε ανθρώπινες ζωές στον τρίτο κόσμο αποτελεί ένα στίγμα για την ανθρωπότητα. Ωστόσο, η φυματίωση δεν απασχολεί μόνο τις χώρες του τρίτου κόσμου αλλά και εμάς. Στην Ελλάδα καταγράφονται 6 κρούσματα ανά 100.000 άτομα του πληθυσμού, ωστόσο τα πραγματικά νούμερα, είναι πολύ μεγαλύτερα, καθώς ομάδες του πληθυσμού, όπως οι παράνομοι μετανάστες, δεν έχουν πρόσβαση στο σύστημα υγείας και στις σχετικές θεραπείες και αποτελούν μια «επιδημιολογική βόμβα». Σύμφωνα με τον Παγκόσμιο Οργανισμό Υγείας, κάθε ασθενής με φυματίωση που δεν παίρνει φαρμακευτική αγωγή μολύνει 10 με 15 άτομα κάθε χρόνο.

Η υποστήριξη της ΕΕ στην μεγάλη ερευνητική προσπάθεια που γίνεται για την παραγωγή νέων εμβολίων είναι πολύ σημαντική. Η ΕΕ θα πρέπει όμως να εξασφαλίσει ότι η χρηματοδότηση που προσφέρει θα φτάσει στα πιο ελπιδοφόρα υποψήφια εμβόλια και θα πρέπει να ζητήσει μεγαλύτερη συνεργασία μεταξύ των ανταγωνιζόμενων ερευνητικών ομάδων και φαρμακοβιομηχανιών. Η αντιμετώπιση της φυματίωσης είναι πολύ σημαντική υπόθεση για να αφήνεται στους νόμους της αγοράς».

Για περισσότερες πληροφορίες:

Ιωάννης Α. Τσουκαλάς

Βουλευτής του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου

τηλ: +32 2 28 45 295 - φαξ: +32 2 28 49 295

e-mail: ioannis.tsoukalas@europarl.europa.eu

www.tsoukalas.org