Γιώργος Μπίζος - Αποκλειστική Συνέντευξη με τον "δικηγόρο θρύλο" του Μαντέλα.Συνέντευξη στη Βικτωρία Μαζεμένου

Στην Νότιο Αφρική, το 1994, ο Νέλσον Μαντέλαεκλέγεται ο πρώτος μαύρος πρόεδρος της χώρας. Ο αγώνας δικαιώνεται. Ο Γιώργος Μπίζοςστέκεται δίπλα στον νέο πρόεδρο, σύντροφο αλλά κυρίως φίλο, υπερήφανος και δικαιωμένος για τον δρόμο που επέλεξε να ακολουθήσει στην ζωή του. Τον δρόμο της ελευθερίας και της ισότητας, το δρόμο του δικαίου.

Το 1941 ο Γιώργος Μπίζος είναι δεκατριών χρονών.

Ζει με τους γονείς του και τα αδέλφια του στο Βασιλίτσι Μεσσηνίας. Οι Γερμανοί καταλαμβάνουν την Ελλάδα και σε λίγες μέρες φτάνουν στη Πελοπόννησο. Επτά Νεοζηλανδοί στρατιώτες, μετά την κατάρρευση του μετώπου, οπισθοχωρώντας, εγκλωβίζονται στη Μεσσηνιακή γη. Ο Αντώνης Μπίζος, πατέρας του Γιώργου, αποφασίζει να διακινδυνεύσει για να τους σώσει. Με μια ψαρόβαρκα θα προσπαθήσει να τους πάει στην Κρήτη. Ο μικρός Γιώργος επιμένει να πάει μαζί τους.

Για τρεις ημέρες παλεύουν με τα κύματα όταν ξαφνικά ένα συμμαχικό πλοίο εμφανίζεται στον ορίζοντα. Εξαντλημένοι αλλά ασφαλείς, πληροφορούνται από τους συμμάχους ότι η Κρήτη έχει καταληφθεί. Το πλοίο βάζει πλώρη με προορισμό το λιμάνι της Αλεξάνδρειας. Μετά από τρεις μήνες στην Αίγυπτο, ο Αντώνης Μπίζος πρέπει να διαλέξει: Ινδία ή Νότιο Αφρική;

Γιοχάνεσμπουργκ, Ιανουάριος του 2011

70 χρόνια αργότερα. Ανεβαίνω με το ανσανσέρ στον 16^ο όροφο του κτιρίου όπου στεγάζεται το δικηγορικό γραφείο του Γιώργου Μπίζου. Ο μικρός Γιώργος, που κάποτε πριν πολλά χρόνια ανοιγότανε στο πέλαγος με μια ψαρόβαρκα και η μοίρα τον προόριζε να γράψει ιστορία σε μια χώρα άγνωστη και μακρινή.

Στη καινούργια του πατρίδα, τα δικαιώματα των μαύρων καταπατούνται βάναυσα και ο Γιώργος Μπίζος δεν μπορεί να κλείσει τα μάτια. Σπουδάζει στη νομική και αφιερώνει τη ζωή του υπερασπιζόμενος τον αγώνα των μαύρων για ίσα δικαιώματα στην παιδεία, στην ιδιοκτησία, στην υγεία. Για το δικαίωμα στη ζωή.

Ένας Έλληνας μετανάστης έχει την τόλμη να ταχθεί με τους λίγους ενάντια στους πολλούς. Το 1963-64, μαζί με μια ομάδα δικηγόρων υπερασπίζεται τον Μαντέλα και τους «τρομοκράτες συντρόφους» του. Ο Νέλσον Μαντέλα δεν φοβάται να πεθάνει για τις ιδέες του. Ο Γιώργος Μπίζος όμως τον προτρέπει να μην προκαλέσει τους δικαστές.

«Πρότεινα στον Νέλσον να πει ότι ήλπιζε να ζήσει και να υλοποιήσει τα ιδανικά του, αλλά αν χρειαζόταν ήταν έτοιμος να πεθάνει. Συμφωνήσαμε σε αυτό. Αυτό που επιρρέασε την πρότασή μου ήταν η ιδέα, ότι ο Σωκράτης ίσως να είχε σωθεί αν δεν είχε προκαλέσει με τόσο αποφασιστικό τρόπο τους Αθηναίους ενόρκους»

Στην μνημειώδη του αγόρευση ο Νέλσον Μαντέλα λέει:

«....Έχω αφιερώσει όλη μου τη ζωή στον αγώνα του αφρικανικού λαού. Έχω πολεμήσει ενάντια στη Λευκή αλλά και στη Μαύρη κυριαρχία. Έχω λατρέψει το ιδανικό μιας δημοκρατικής και ελεύθερης κοινωνίας στην οποία όλοι οι άνθρωποι θα συνυπάρχουν αρμονικά και με ίσες ευκαιρίες. Είναι ένα ιδανικό για το οποίο ελπίζω να ζήσω και να το υλοποιήσω. Μα αν χρειαστεί, είναι ένα ιδανικό για το οποίο είμαι έτοιμος να δώσω τη ζωή μου.»

- Ο Νέλσον Μαντέλα στο δικαστήριο, φωτογραφία AP-

Η ποινή είναι ισόβια κάθειρξη και αρκετοί από τους κατηγορουμένους παίρνουν τον μαρτυρικό δρόμο της φυλακής. Το Ρόμπεν Άιλαντ, ένα νησάκι μερικά μίλια ανοικτά του Κέιπ Τάουν. Εκεί που τελικά θα γίνει το σπίτι τους για τουλάχιστον είκοσι χρόνια.

Η φιλία που έχει ήδη αναπτυχθεί από τα φοιτητικά χρόνια ανάμεσα στον Γιώργο Μπίζο και τον Νέλσον Μαντέλα δυναμώνει. Ο Γιώργος Μπίζος δεν είναι απλά ο δικηγόρος της οικογένειας. Είναι ο «θείος Γιώργος» για τα παιδιά του Μαντέλα. Είναι αυτός στον οποίο, ο Νέλσον Μαντέλα κατά την διάρκεια της φυλάκισής του, ζητάει να συναντήσει τον υποψήφιο γαμπρό του, για να τον… αξιολογήσει!

Ο Γιώργος Μπίζος, ο άνθρωπος που το όνομά του κατατάσσεται πλέον στα βιβλία της Νοτίου Αφρικής αλλά και ολόκληρου του κόσμου, ως ιστορικό σύμβολο, με τον συγκλονιστικό χαρακτηρισμό «προσηνής πνευματικός πατέρας του έθνους», βρίσκεται τώρα στην άκρη του διαδρόμου και περιμένει να με υποδεχθεί.

Κύριε Μπίζο, πότε η πολιτική σας συνείδηση σας υπαγορεύει ότι πρέπει να δράσετε;

Η γενιά μου πίστευε ότι ο Δεύτερος παγκόσμιος πόλεμος θα σταματήσει όλους τους πολέμους. Μας είχε επηρεάσει σημαντικά ο χάρτης των ανθρωπίνων δικαιωμάτων των Ηνωμένων Εθνών, το 1948. Πιστέψαμε πολύ σε αυτήν την πραγματικότητα, αλλά εδώ στη Νότιο Αφρική οι αλλαγές δεν έφτασαν ποτέ. Τον πρώτο μου χρόνο στο πανεπιστήμιο, το 1948, τις εκλογές κέρδισαν οι λεγόμενοι εθνικόφρονες και το άπαρτχάιντ, που αν και υπήρχε από το 1462 όταν ήρθαν οι πρώτοι αποικιοκράτες, το ’48 πήρε επίσημη θέση και έγινε καθεστώς. Οι περισσότεροι συμμαθητές μου, μεγαλύτεροι σε ηλικία, είχαν πολεμήσει στον πόλεμο. Είχανε ή διακόψει ή αναβάλει τις σπουδές τους για να πολεμήσουν στην Ευρώπη και την Βόρειο Αφρική και είχαν ανοίξει οι ορίζοντές τους! Δεν μπορούσαν να παραδεχθούν αυτό το καινούργιο καθεστώς και φυσικά διαμαρτύρονταν.

Να φανταστείτε ότι από τους φοιτητές μόνο το πέντε τοις εκατό ήταν μη λευκοί, δηλαδή Ινδοί, έγχρωμοι, ή μαύροι ιθαγενείς. Στην ακαδημαική κοινότητα υπήρχε ισότητα αλλά στις κοινωνικές εκδηλώσεις ή στον αθλητισμό έγχρωμοι και λευκοί δεν μπορούσαν να συνυπάρξουν. Αλλοίμονο αν ένας μαύρος κολυμπούσε στην πισίνα για τους λευκούς! Επιπλέον οι αρχές του πανεπιστημίου ανακοίνωσαν ότι εκείνη την χρονιά μόνο 12 ιθαγενείς θα μπορούσαν να γραφτούν στην ιατρική σχολή.

Διαμαρτυρηθήκαμε για τις ανισότητες που υπήρχαν γύρω μας. Στο πανεπιστήμιο υπήρχε μιά μικρή οργάνωση χωρίς δομή στην οποία συμμετείχα. Μας ονόμαζαν «αριστεριστές». Κάθε μεσημέρι μαζευόμασταν στο Γκρέιτ χωλ. Εκεί, έβγαλα κάποια στιγμή ένα λόγο. Τους είπα: «αν με κάνει αριστεριστή η ιδέα να απολαμβάνουν οι συμμαθητές μας τα ίδια δικαιώματα με εμάς, τότε είμαι υπερήφανος». Την επόμενη ημέρα η πιο μεγάλη φιλοκυβερνητική εφημερίδα έγραψε στον τίτλο της:«Αριστεριστής αλλά υπερήφανος», δήλωσε ένας Γιώργος Μπίζος στο πανεπιστήμιο.

Είμαι βέβαιος ότι ήταν το πρώτο ντοκουμέντο που μπήκε στο φάκελό μου από την μυστική αστυνομία. Αλλά βέβαια και η ελληνική ηγεσία της παροικίας ενοχλήθηκε. Ο πατέρας μου δεν διάβαζε ούτε αγγλικά, ούτε αφρικάνικα. Πήραν όμως την εφημερίδα και του την έδειξαν, λέγοντας του «συμμάζεψε τον γιό σου, κοίτα, μας κάνει ρεζίλι»!

- Φωτογραφία του Γιώργου Μπίζου στο "Μουσείο Μαντέλα", Γιοχάνεσμπουργκ-

Ποια ήταν η συμπεριφορά της Ελληνικής παροικίας απέναντι στον αγώνα σας;

Το πρόβλημα του ελληνισμού τότε στα χρόνια του πενήντα και του εξήντα ήταν συγκεκριμένο. «Δεν θα βγάλουμε εμείς το φίδι από την τρύπα. Εδώ είμαστε προσωρινοί, θα πρέπει να κοιτάξουμε να βγάλουμε μερικά χρήματα και να επιστρέψουμε στην Ελλάδα» έλεγαν.

Ο πατέρας μου βέβαια τους είπε ότι ήμουν ενήλικος. Δεν μπορώ να του πω εγώ τι θα κάνει. Τα πρώτα χρόνια ήταν δύσκολα γιατί ήμουν νέος δικηγόρος. Όταν όμως ανέλαβα μεγάλες πολιτικές δίκες, μεταξύ αυτών του Μαντέλα και των συντρόφων του και το όνομά μου γραφόταν στις εφημερίδες, ε! τότε υπήρχε μια κρυφή υπερηφάνεια στην Ελληνική παροικία.

Ο μικρότερός μου όμως αδελφός ο Γιάννης, που ζει εδώ στην Νότιο Αφρική, δεν τους το συγχωρεί. Όταν τον ρωτάνε «Γιάννη, τι κάνει ο αδελφός σου;» τους λέει «για ποιόν ρωτάς, για τον κομμουνιστή;» Ο Γιάννης δεν χαρίζει κάστανα!

Στην ιδιαίτερα πλούσια πολιτική και κοινωνική σας δράση σας απασχόλησε έντονα και η διάδοση της ελληνικής παιδείας. Το φημισμένο πια σήμερα ιδιωτικό σχολείο ΣΑΧΕΤΙ (South African Hellenic Educational and Technical Institute - SAHETI), αποτελεί το επιστέγασμα των προσπαθειών σας;

Το Σαχέτι είναι από τα καλύτερα ιδιωτικά σχολεία της χώρας και το καμάρι της Ελληνικής παροικίας. Η Ελληνική παροικία με τίμησε και για 19 χρόνια τώρα με εκλέγει πρόεδρο της εκπαιδευτικής κοινότητας. Λένε καμιά φορά για μένα: «δεν πειράζει για τα πολιτικά του, τον εμπιστευόμαστε γιατι ενδιαφέρεται για την ελληνική εκπαίδευση». Αρχίσαμε με 53 παιδιά και τώρα έχουμε 1100 μαθητές.

Το μάθημα των ελληνικών είναι πλεον μάθημα επιλογής για τα σχολεία σε όλη την χώρα. Όπως πάντα έλεγα, το πνεύμα του ελληνισμού ανήκει σε όλους. Όταν επισκεπτόμουνα πολιτικούς κρατούμενους στη φυλακή καμμιά φορά τους μετέφραζα στα αγγλικά μερικούς από τους στίχους του «Ύμνου προς την Ελευθερία» του Σολωμού. Με άκουγαν και έκλαιγαν. Μου έλεγαν «αυτό έχει γραφτεί για εμάς»…

Πως βλέπετε την οικονομική κρίση που αντιμετωπίζει η χώρα μας;

Προφανώς στενοχωριέμαι. Πολλοί αναφέρονται σε εμάς ειρωνικά. Ακόμα και μερικοί από τους φίλους μας. Παρακολουθώ τις ειδήσεις στη Ελλάδα, και αυτό που με στενοχωρεί είναι η θέση ορισμένων κομμάτων της Αριστεράς και της Δεξιάς. Κατακρίνουν την κυβέρνηση χωρίς να έχουνε ένα πρόγραμμα, μία εναλλακτική πρόταση. Λέω, ότι όταν έρθει μια φουρτούνα δεν αλλάζεις καπετάνιο, ούτε τον βρίζεις, ούτε τον φοβερίζεις ότι θα του πετάξεις πέτρες.

Και νομίζω, εύχομαι τουλάχιστον, ότι η Ελλάδα θα ξεπεράσει την κρίση. Έχει περάσει πολλές φουρτούνες χειρότερες. Μου αρέσει ένα ανέκδοτο, για ένα διανοούμενο Ισπανό,στα δύσκολα χρόνια του τριάντα, τον ρωτήσανε για τον εμφύλιο πόλεμο : «Τι θα γίνει η Ισπανία;». H απάντησή του ήταν: «Είμαι βέβαιος ότι θα μείνει ισπανική»!

Στο γραφείο του, βλέπω μια φωτογραφία στην οποία τρεις νέοι άνδρες κάθονται σε ένα παγκάκι με τους γονείς τους να στέκονται ακριβώς πίσω τους. Ο ίδιος, η γυναίκα του και τα παιδιά τους.

Πότε γνωριστήκατε με την σύζυγο σας;

Αυτή ήταν 17 και εγώ ήμουν 19. Την γνώρισα μέσα σε ένα τραμ! Εκείνη την εποχή οι Ελληνίδες μητέρες δεν αφήνανε τις κόρες τους να βγαίνουνε έξω. Εγώ έμενα μόνος μου κοντά στο σπίτι της και η μητέρα της ήταν πολύ καλή μαγείρισα και εγώ ήμουν ένας πεινασμένος φοιτητής! Σπούδαζε στη σχολή Καλών τεχνών και το 1951 μάλιστα κέρδισε το δεύτερο βραβείο της σχολής.

Όταν παντρευτήκαμε και τελείωσε τις σπουδές της, πουλούσε τα έργα της, όχι για πολλά χρήματα, αρκετά όμως για έναν καινούργιο δικηγόρο όπως ήμουν εγώ την δεκαετία του πενήντα.

Ποιός ήταν ο ρόλος της γυναίκας σας στην μεγάλη περιπέτεια της ζωής σας;

Της είχα υποσχεθεί ότι δεν θα ξαναπάρω μακρόχρονες δίκες. Ήμασταν στο Βασιλίτσι διακοπές. Έρχεται ένα γράμμα, τέσσερις σελίδες. Μου προτείνουν να αναλάβω τη δίκη του Τσανταράι στηνΖιμπάμπουε, πολιτικού αντιπάλου του Μουγκάμπε και πρώην πρωθυπουργού. Διάβασα το γράμμα και το άφησα στο τραπέζι. Όταν η Αρετή με ρώτησε περί τίνος πρόκειται, της λέω, «αν θέλεις διάβασέ το». Το διαβάζει και μου λέει: «Ανέλαβέ το».

Η συνέντευξη πλησιάζει στο τέλος της.

Ο Γιώργος Μπίζος σηκώνεται από το γραφείο του και μου δείχνει έναν πίνακα που κρέμεται στον διάδρομο. «Σήμερα μου το έφεραν. Απεικονίζει το κτίριο που είχαν τα γραφεία τους ο Μαντέλα και ο Τάμπο εδώ στο Γιοχάνεσμπουργκ. Το μοναδικό δικηγορικό γραφείο εκείνη την εποχή με μαύρους δικηγόρους! Είναι ερείπιο αλλά τώρα θα το αναστειλώσουν. Θα γίνει γραφεία για νέους δικηγόρους και τους έχω υποσχεθεί την βιβλιοθήκη μου.

Παντού γύρω μας δερματόδετα νομικά βιβλία. Βιβλία που έγραψαν ιστορία, την ιστορία της Νοτίου Αφρικής το δεύτερο μισό του εικοστού αιώνα. Ιστορία, που ο Γιώργος Μπίζος ήταν από τους βασικούς της διαμορφωτές.

*Γιώργος Μπίζος «Οδύσσεια προς την Ελευθερία» 1928 – 1964, Εκδόσεις Καστανιώτη, 2010

**Η συνέντευξη πραγματοποιήθηκε με την βοήθεια της κ. Άβας Παπαθεοφίλου μιας σημαντικής προσωπικότητας της Ελληνικής Παροικίας στην Νότιο Αφρική, η οποία διευθύνει τον εκπαιδευτικό οργανισμόCultural Interactions Project (CIP). Την ευχαριστώ ολόψυχα.

http://www.theinsider.gr/index.php?option=com_content&view