Είπε κάποιος, τί είναι ό χρόνος; Ό χρόνος είναι ένα ποτήρι, σαν το ποτήρι του κρασιού.

Για τον Χρόνο

ΑΡΧΙΜ ΙΩΑΚΕΙΜ ΚΑΡΑΧΡΗΣΤΟΣ

ΣΚΗΤΗ ΠΡΟΦΗΤΟΥ ΗΛΙΑ ΑΓΙΟΥ ΌΡΟΥΣ.

Αδελφοί μου, καθώς σήμερα είναι ή πρώτη μέρα του έτους, ή αρχή του νέου χρόνου, είναι επίκαιρο να πούμε ότι αυτός ό χρόνος σαν αξία, σαν ιδέα και σαν δώρο του Θεού, χωρίζεται σε τρία μέρη. Είναι τον παρελθόν, είναι τον παρόν και είναι τον μέλλον του χρόνου. Η αν θέλετε πιο απλά ακόμη, είναι τον χθες, είναι τον σήμερα και είναι τον αύριο. Εκείνο πού όμως όλοι ξέρομε, είναι ότι αυτός ό χρόνος τρέχει πάρα πολύ γρήγορα. Τρέχει σαν τον ποτάμι. Βρήκα αυτή την παρομοίωση, ότι ό χρόνος και τον ποτάμι μοιάζουν μεταξύ τους, στις διδασκαλίες του Μεγάλου Βασιλείου, πού κατά ευλογημένη συγκυρία και εκείνον τον γιορτάζουμε σήμερα. Και κατά κάποιον τρόπο, ό Μέγας Βασίλειος πού ευλογεί με την γιορτή του τον νέο έτος, λέει και μια μεγάλη αλήθεια για τον χρόνο. Ότι αν μπεις σ' ένα ποτάμι μέσα και πάς να λουστείς, τον νερό πού ακουμπήσει στο σώμα σου, μία μόνον στιγμή είναι τον ίδιο. Μετά από μια στιγμή δεν είναι τον ίδιο νερό, φεύγει και έρχεται άλλο νερό. Και μετά από λίγο άλλο και άλλο, και αν καθίσεις μια ώρα μέσα στο ποτάμι, δεν ξέρω πόσες φορές θα αλλάξει τον νερό. Όμως τον ποτάμι μένει τον ίδιο, ενώ τον νερό δεν είναι τον 'ίδιο.
Γι' αυτό τον λόγο παρομοιάζει τον χρόνο με τον ποτάμι. Τον ποτάμι του χρόνου τρέχει κι αυτό και μας εγγίζει. Και περνούν οι στιγμές, οι ώρες, οι ήμερες, οι εβδομάδες, οι μήνες, τα χρόνια. Και ενώ ό χρόνος φεύγει, τα σημάδια του μένουν. Ποιά είναι τα σημάδια; Λέει ό Μέγας Βασίλειος. Πάρτε παράδειγμα ένα μικρό βρέφος. Μετά από λίγο μεγαλώνει και γίνεται νήπιο, μετά γίνεται παιδί και πάει στο σχολείο, μετά γίνεται έφηβος. Μετά γίνεται νέος, άνδρας, μετά γίνεται ώριμος, μετά γίνεται γέρος και μετά πεθαίνει. Έτσι τρέχει ό χρόνος στη ζωή μας και αλλάζει διαρκώς. Και θυμάται ό Μέγας Βασίλειος να πει ένα αρχαίο ρητό, πού είναι παρμένο από τον Ηράκλειτο. "Τα πάντα ρεί και ουδέν μένει. Και ουδείς δύναται δίς διαβήναι τον αυτόν ποταμόν". Τον ακούσατε; Όλα τρέχουν και φεύγουν και τίποτε δεν μένει σταθερό. "Ματαιότης ματαιοτήτων, τα πάντα ματαιότης". Και κανείς λέει, δεν μπορεί να περάσει δύο φορές τον ίδιο ποτάμι. Τον ποτάμι τον περνάς, αλλάζει τον νερό δεν είναι τον ίδιο. Γι' αυτό οι άνθρωποι όταν θέλουν να πούνε ότι πέρασαν πολλά χρόνια από τότε, λένε την σχετική παρομοίωση. "Πολύ νερό πέρασε κάτω από τις γέφυρες". Αυτό τα λέει όλα. Και λένε πολύ σωστά, "τον ποτάμι δεν γυρίζει πίσω". Έτσι και ό χρόνος τρέχει, περνάει από την γέφυρα της ζωής και δεν γυρίζει πίσω.
Γι' αυτό πρέπει ό άνθρωπος να εκμεταλλεύεται τον παρόν, να τον αξιοποιεί. Είναι αυτό πού λέει ό Απόστολος Παύλος, "εξαγοραζόμενοι τον καιρόν ότι αι ημέραι πονηραί είσίν". Τον παρόν είναι δικό σου, τον παρελθόν δεν είναι δικό σου. Αλλάζει επιτρέψτε μου, δύο λόγια ακόμη να πω για τον παρόν και για τον παρελθόν και για τον μέλλον. Όσον αφορά τον παρελθόν, τί είναι; Παρελθόν είναι τον έτος 1987 πού πέρασε και όλα τα άλλα χρόνια από κτίσεως κόσμου. Ότι έχει περάσει, παρελθόν είναι. Όμως μέσα στο παρελθόν αυτό υπάρχουν μερικές ώρες, υπάρχουν μερικές ημέρες, υπάρχουν μερικά σημεία του χρόνου, πού μας κάνουν ιδιαίτερη εντύπωση. Παραδείγματος χάριν, ό χρόνος πού γεννηθήκαμε, πού βαπτισθήκαμε, πού παντρεύτηκαν άλλοι, πού πέτυχαν κάτι σπουδαίο άλλοι. κ.ο.κ.
Η μάλλον τί είπα; Αν ανοίξουμε την Ιστορία την ελληνική και δούμε τον παρελθόν, υπάρχουν μερικές χρονολογίες, πού μας κάνουν πολύ μεγάλη εντύπωση. Όσοι είμαστε μεγαλύτεροι εδώ μέσα, ποιός ξεχνάει την 28η Οκτωβρίου του 1940; Ποιός μεγαλύτερος ακόμη θα ξεχάσει την Ιστορία και τα γεγονότα του 1912 και του 1922 με τον δράμα της Μικράς Ασίας. Και αν πάμε έτσι προς τα πίσω, θα φτάσουμε στην άλωση της Κων/πόλεως και θα φτάσουμε στην αρχαία ελληνική εποχή. Και πηγαίνοντας παραπέρα, παραπέρα, κάποτε φτάνουμε στους Πρωτοπλάστους. Τί λέτε τελειώνει ή Ιστορία και τον παρελθόν εκεί;
Λέει ή Αγία Γραφή και τον τονίζει ιδιαίτερα ό Μέγας Βασίλειος, πού γιορτάζομε σήμερα, εξηγώντας την εξαήμερο της Δημιουργίας, ότι κάθε ημέρα της Δημιουργίας δεν είναι μία ημέρα με εικοσιτέσσερις ώρες, δεν είναι ένας χρόνος με τριακόσιες έξηνταπέντε ημέρες. Αλλάζει κάθε ημέρα της Δημιουργίας είναι εκατομμύρια χρόνια. Να τί είναι τον παρελθόν και ό άνθρωπος μέσα στο απέραντο παρελθόν νοιώθει πολύ μικρός. Τί είναι εβδομήντα, ογδόντα και εκατό χρόνια, πού ζει ό άνθρωπος, μέσα στην αιωνιότητα;
Και τώρα έρχομαι στο παρόν. Τί είναι τον παρόν; Λένε πολλοί ότι παρόν είναι ότι ζούμε σε μια ημέρα. Είναι λάθος αυτός. Και μέσα στην ημέρα υπάρχει παρελθόν. Τον μεσημέρι, γίνεται παρελθόν τον πρωί. Και όταν έρθει τον βράδυ, γίνεται παρελθόν τον μεσημέρι. Σχεδόν δεν υπάρχει στιγμή πού να είναι παρόν. Ό κόσμος όταν λέει παρόν, εννοεί ότι γράφουν οι εφημερίδες, ότι λέει ή τηλεόραση, την επικαιρότητα δηλαδή. Και ακόμη περισσότερο. Επειδή πολλοί άνθρωποι είναι υλιστές, όταν λένε παρόν, εννοούν τί φάγαμε, τί ήπιαμε, τί διασκεδάσαμε και τί χρήματα μαζέψαμε. "Φάγωμεν, πίωμεν. Αύριον γάρ αποθνήσκομεν". Καμιά μελέτη και κανένα ενδιαφέρον για τον παρελθόν. Ακόμη ξεχνάνε οι άνθρωποι και τον πατέρα και την μάνα τους και λένε, αυτοί είναι παρελθόν, ό γέρος και ή γριά. Και ακόμη λένε, "οι ζωντανοί με τούς ζωντανούς και οι πεθαμένοι με τούς πεθαμένους". Εσείς να μη τον λέτε. Τον καλό παρόν γίνεται καλό παρελθόν, αλληλοεξαρτώνται αυτά.
Και τώρα έρχομαι στο τρίτο. Και τί είναι τον μέλλον; Εδώ είναι ή μεγάλη φιλοσοφία του χρόνου. Όλοι οι άνθρωποι ενδιαφέρονται, άραγε τί θα γίνει αύριο; Θα έχομε πόλεμο ή θα έχομε ειρήνη; Θα έχομε αγαθά να τα άπολαύσουμε ή θα πεινάσουμε; Θα έχουμε την υγεία μας ή θα αρρωστήσουμε; Θα είμαστε καλά ή θα δυστυχήσουμε; Και αυτήν ακριβώς την αγωνία του ανθρώπου, πού έχει για τον μέλλον, για τον τί θα γίνει αύριο, την εκμεταλλεύονται οι μάγοι και τα μέντιουμ, οι αστρολόγοι, τα ωροσκόπια. Και είναι αστείο, ότι έρχονται με τον καζαμία να μας πούνε ποιό θα είναι τον μέλλον. Ε, έρχεται ό Μέγας Βασίλειος και λέει. Τον μέλλον εξαρτάται από τον παρόν. Όπως έστρωσες, έτσι θα κοιμηθείς δηλαδή. Και ή καλή ημέρα φαίνεται από τον πρωί. Και "τον δενδράκι αν είναι μικρό 'ίσιο, θα είναι και μεγάλο ίσιο. "Αν στραβώσει μικρό, θα μείνει στραβό και μεγάλο".
"Έτσι αδελφοί μου, τον μέλλον του κόσμου και το μέλλον του εαυτού μας, εξαρτάται από τον παρόν που έχομε στα χέρια μας. Και τώρα, στην ιδία έννοια, που όλα έρχονται και παρέρχονται και δεν μένει τίποτε σταθερό, "τα πάντα ρέει και ουδέν μένει", θα σας πω ότι υπάρχει μια εξαίρεση. Είναι Ένας, πού δεν έχει ούτε παρελθόν ούτε παρόν ούτε μέλλον. Είναι ένα Όνομα και ένα Πρόσωπο, πού δεν κατορθώνει ό πανδαμάτορας χρόνος να τον αλλοιώσει. Είναι υπεράνω του χρόνου. Είναι άχρονος και ύπέρχρονος. Και αυτός ό Ένας, πού πάντα μένει ό ίδιος, ποιός είναι; "Ό αυτός χθες και σήμερον, ό αυτός και εις τούς αιώνας", λέει ό Απόστολος Παύλος. Είναι ό Κύριος ημών. Μόνον αυτός είναι παραπάνω από τον χρόνο, "ό ων και ό ην και ό ερχόμενος". "Και της Βασιλείας αυτού ουκ έσται τέλος".
Αδελφοί μου, σ' αυτόν τον Ένας, πού ό χρόνος δεν τον εγγίζει, ας πιστεύουμε, ας ελπίζουμε, ας τον προσκυνούμε και ας τον κάνομε την Πέτρα της ζωής μας. Όλη ή ζωή μας σ' αυτός τον θεμέλιο επάνω να στηρίζεται. Όποιος στηρίζει την ζωή του σ' αυτή την Πέτρα επάνω, αυτός είναι σίγουρος. Είδατε ποτέ ένα βράχο μέσα στη θάλασσα; Τον χτυπούν τα κύματα, έρχονται αλλεπάλληλες οι φουρτούνες και ό βράχος μένει πάντα αμετακίνητος. Ναι, στον διάβα των αιώνων, ό βράχος ό όποιος δεν μετακινείται, είναι ό Κύριος ημών Ιησούς Χριστός. Στερέωσε, λοιπόν, την ζωή σου "επί την πέτραν των εντολών του". Όποιος τον κάνει αυτός, και παρελθόν έχει και παρόν έχει και μέλλον θα έχει.
Και τώρα, πρίν κλείσω αυτή την ομιλία, θέλω να παρουσιάσω δύο έννοιες, πού αποδίδουν καλύτερα τον χρόνο. Τον πρώτο παράδειγμα είναι τον εξής: Πάνε πολλά χρόνια από τότε, όταν μια φορά περνώντας από ένα πάρκο, όπου υπήρχαν πάγκοι. Οι Δήμαρχοι τοποθετούν στους κήπους τους πάγκους και καμιά φορά τούς βάφουν ανάλογα με τον χρώμα του πολιτικού τους Κόμματος. Περνώντας, λοιπόν, από τον κήπο, είδα να κάθεται ένα νεαρό άτομο στον πάγκο. Είχε μια σακούλα με σπόρια και τα έτρωγε φτύνοντας κάτω. Γέμισε τον δάπεδο τσόφλια. Τον πλησίασα λιγάκι, τον καλημέρισα και ρώτησα. Τί κάνεις εδώ, δουλειά δεν έχεις; Πώς περνάς τον καιρό σου; Και μου είπε κάτι, πού όταν τον θυμάμαι ή τον ξανακούω, πονάει ή ψυχή μου. "Να, μ' αυτά τα σπόρια σκοτώνω τον χρόνο μου"! "Έγκλημα είναι, του είπα, να σκοτώνεις εσύ ό νέος τον χρόνο σου τον πολύτιμο. Τίποτε καλύτερο δεν έχεις να κάνεις;
Τον ίδιο ερώτημα και την ιδία απάντηση κάνω και δίνω σε όλους τούς ανθρώπους σήμερα πού είναι πρωτοχρονιά. Ανοίγει μπροστά μας ό Θεός ένα νέο χρόνο, τριακόσιες εξήντα πέντε ημέρες. Πώς θα περάσει αυτός ό χρόνος, αδελφοί μου; Θα τον σκοτώσουμε στα χαρτιά, στους καφέδες, στις συζητήσεις, στις εκδρομές, στους περιπάτους, στα ξενύχτια, στις διασκεδάσεις; Πώς ό καθένας μας θα διαθέσει και θα αξιοποιήσει αυτόν τον πολύτιμο χρόνο; Μη ψάχνετε για άλλη απάντηση. Ελάτε στον λόγο του Αποστόλου Παύλου, "Εξαγοραζόμενοι τον καιρόν, ότι αι ήμέραι πονηραί εισίν". Και όχι μόνον πονηραί, αλλάζει και κολοβωμέναι είσίν. Σήμερα πεθαίνει ό ένας, αύριο πεθαίνει ό άλλος και μεθαύριο είναι ίσως ή σειρά μας. Σάς στενοχωρώ ίσως λιγάκι. Ό σοφός Σολομών λέει, ξημερώνει μια ημέρα. Ξέρεις αν θα δύσει αυτή ή ήμερα και εσύ θα είσαι στη ζωή; Ας αξιοποιήσουμε τις ημέρες πού μάς αφήνει ό Θεός να ζήσουμε.
Και τελειώνω μ' ένα άλλο παράδειγμα. Είπε κάποιος, τί είναι ό χρόνος; Ό χρόνος είναι ένα ποτήρι, σαν τον ποτήρι του κρασιού. Σήμερα και αυτές τις ημέρες πού έρχονται, όλοι πίνουν κρασί, λένε ευχές. Στην υγεία σας, χρόνια πολλά, ευτυχισμένος ή δυστυχισμένος, ειρηνικός ή εμπόλεμος, από τις ευχές πού θα κάνουμε. Από τί θα εξαρτηθεί; Λέει, λοιπόν, κάποιος φιλόσοφος, αυτός τον ποτήρι του χρόνου μάς τον δίνει ό Θεός. Τον 1988 ανήκει σε όλους μας. Εξαρτάται όμως με τί θα γεμίσει ό καθένας μας τον ποτήρι. Ό ένας θα βάλει μέσα μπύρα, ό άλλος θα βάλει ρετσίνα, ό άλλος κόκα - κόλα, ό άλλος μπορεί να βάλει παραθείων για να αυτοκτονήσει. Ό φιλάργυρος θα βάλει λεφτά, ό κακόψυχος θα βάλει φαρμάκι για να φαρμακώσει τούς άλλους και κάποιος θα βάλει βενζίνη για να ανάψει φωτιές. Καταλαβαίνετε τί εννοεί; Από μάς εξαρτάται πώς θα είναι ό χρόνος, καλός ή κακός. Ανάλογα με τις διαθέσεις μας, με τα αισθήματα μας, με τούς λογισμούς μας, ανάλογα με τις πράξεις μας, θα αξιοποιήσουμε τον χρόνο.
Σάς παρακαλώ και αυτή είναι και ή ευχή μου. Τον ποτήρι αυτός τον άδειο, τον όποιον μάς έδωσε σήμερα ό Θεός σαν δώρο και απέξω γράφει 1988, να τον γεμίσουμε όλοι μας με αγάπη, με καλοσύνη, με αρετή, με φώς. Και για τον εαυτό μας και για την οικογένεια μας και για τον περιβάλλον μας. Να είναι ό χρόνος αυτός γεμάτος από την ευλογία και την χάρη του Θεού. Αμήν.
ΒΙΒΛ. ΜΕ ΑΠΛΑ ΛΟΓΙΑ