Η Τουρκία και τα Πετρέλαια στο Αιγαίο. Γράφει ο Γιώργος Γκορέζης

Η Τουρκία ενεργεί μέχρι τώρα σε βάρος της Ελλάδος με συγκεκριμένο σχέδιο. Θέλει, πρώτον, να θεμελιώσει με πράξεις τη θεωρία των «γκρίζων ζωνών». Δεύτερον, να ουδετεροποιήσει τις ελληνικές θέσεις στο θέμα της διαφοράς έξι και 10 ναυτικών μιλίων μεταξύ αιγιαλίτιδας ζώνης και εναέριου χώρου. Τρίτον, να περιορίσει τα όρια του FΙR Αθηνών στον έλεγχο εναέριας κυκλοφορίας στο Αιγαίο. Τέταρτον, να ακυρώσει τα ελληνικά επιχειρήματα περί υφαλοκρηπίδας των νησιών. Και, πέμπτον, «να παγώσει» την εκμετάλλευση κοιτασμάτων υδρογονανθράκων εντός της ελληνικής Αποκλειστικής Οικονομικής Ζώνης (ΑΟΖ).Παράλληλα αποπειράται «Μπλόκο» στο νατοϊκό υποστρατηγείο της Λάρισας , με σκοπό να κάνει άλλο ένα βήμα προς τον μείζονα στόχο της : το «γκριζάρισμα» του Αιγαίου. Η Τουρκία επιδιώκει να απομονώσει το συγκεκριμένο στρατηγείο (CΑΟC) από τις υπόλοιπες ρυθμίσεις που προβλέπονται στη νέα στρατιωτική δομή του ΝΑΤΟ.Υπενθυμίζεται ότι το ΝΑΤΟ, που πάντα συμπαρίσταται στις επιδιώξεις της Τουρκίας, στις 26 Αυγούστου 2006 εξέδωσε δύο βασικές διαταγές, με τις οποίες απαγορεύει στα ελληνικά μαχητικά του υποστρατηγείου της Λάρισας να προσεγγίζουν εγγύτερα των 6 ν.μ. από τις ακτές των νήσων του Αν. Αιγαίου, να πετάνε πάνω από αυτά και να προσγειώνονται σ' αυτά. Αλλά και η υπόθεση της διασύνδεσης (connectivity) ελληνικών και τουρκικών ραντάρ χρησιμοποιείται από την Άγκυρα, η οποία επιμένει να προσφέρει για τον σκοπό αυτόν συγκεκριμένα ραντάρ κοντά στα μικρασιατικά παράλια, τα οποία είναι φυσικό ότι «βλέπουν» ως το μέσο του Αιγαίου, σε άλλη μία προσπάθεια έμμεσης διχοτόμησής του.Oι συνεχιζόμενες είσοδοι τουρκικών μαχητικών αεροσκαφών στον ελληνικό εναέριο χώρο αλλά και στο FΙR Αθηνών, ιδιαίτερα όμως οι υπερπτήσεις σε Αγαθονήσι, Φαρμακονήσι και Φούρνους, είναι ενδεικτικές των προθέσεων της Αγκύρας. Πόσο μάλλον που τα τουρκικά αεροσκάφη πετούν σε σχηματισμούς μάχης των οκτώ, δηλαδή αναχαίτισης ελληνικών αεροσκαφών και εν συνεχεία εικονικών βομβαρδισμών στόχων. Το ενδιαφέρον στοιχείο είναι ότι στο στόχαστρο της Άγκυρας δεν βρίσκονται πλέον μόνο ακατοίκητες νησίδες ή βραχονησίδες, αλλά και κατοικημένα νησιά, όπως οι Φούρνοι. Επιχειρώντας να τα «γκριζάρει», επιθυμεί να αμφισβητήσει και ένα από τα βασικά επιχειρήματα της Αθήνας, ότι δηλαδή τα κατοικημένα νησιά έχουν υφαλοκρηπίδα. Το πρόγραμμά σας περιήγησης μπορεί να μην υποστηρίζει την προβολή αυτής της εικόνας.Παράλληλα η Τουρκία επιδιώκει να τορπιλίσει τις συνομιλίες Αθήνας- Καΐρου για καθορισμό των Αποκλειστικών Οικονομικών Ζωνών (ΑΟΖ) .Η «διπλωματία της κανονιοφόρου» που ακολουθεί στην περίπτωση του Καστελόριζου και της Κυπριακής Δημοκρατίας, η έκδοση αδειών έρευνας στην Ανατολική Μεσόγειο, και οι πιέσεις που ασκεί στην Αίγυπτο ώστε να μην προχωρήσουν οι συνομιλίες με την Ελλάδα υπηρετούν τον σκοπό αυτόν.Η αμφισβήτηση της Ελληνικής κυριαρχίας στο Αιγαίο είναι παλαιά, αλλά η ελεγχόμενη ένταση άρχισε τον Νοέμβριο 2008, όταν οι τούρκοι ανακοίνωσαν τη διεξαγωγή υποθαλάσσιων ερευνών νοτίως του Καστελλόριζου, σε περιοχή η οποία, με βάση την αρχή της μέσης γραμμής, θα ανήκει στην ελληνική Αποκλειστική Οικονομική Ζώνη (ΑΟΖ). Στις 19 Οκτωβρίου 2008, ο Τούρκος αρχηγός ΓΕΝ Μετίν Ατάτς είχε δηλώσει: «Εκτιμώ ότι η Ανατολική Μεσόγειος θα καταστεί εστία συγκρούσεων. Εξαιτίας των πετρελαίων που διαθέτει, θα μετατραπεί σ’ ένα δεύτερο Αραβικό Κόλπο. Η Τουρκία πρέπει να επαγρυπνεί.».Οι Τούρκοι άδραξαν την ευκαιρία της κοινής άσκησης με την Αίγυπτο για να αμφισβητήσουν τα ελληνικά δικαιώματα στη θαλάσσια περιοχή μεταξύ Ρόδου και Καστελλόριζου. Το Καστελλόριζο αποκτά κρίσιμη σημασία, επειδή ουσιαστικά διαμορφώνει τον χάρτη της Ανατολικής Μεσογείου αναφορικά με τον έλεγχο του εναερίου χώρου, αλλά κυρίως στο επίπεδο της ΑΟΖ.Σύμφωνα με το Δίκαιο της Θάλασσας, κάθε παράκτιο κράτος έχει δικαίωμα να ορίζει ΑΟΖ εύρους μέχρι και 200 μιλίων. Ας σημειωθεί ότι η Τουρκία, αν και δεν έχει υπογράψει τη Σύμβαση για το Δίκαιο της Θάλασσας, έχει οριοθετήσει τη δική της ΑΟΖ στη Μαύρη Θάλασσα με βάση την προβλεπόμενη αρχή της μέσης γραμμής. Έχει αποδεχθεί, δηλαδή, τον κανόνα.Επί προεδρίας Τάσσου Παπαδόπουλου, η Κυπριακή Δημοκρατία δημιούργησε τη δική της ΑΟΖ, συνάπτοντας συμφωνίες οριοθέτησης με την Αίγυπτο, τη Λιβύη και τον Λίβανο. Η Αθήνα δεν ανταποκρίθηκε στο κυπριακό αίτημα να συνάψουν αντίστοιχη συμφωνία για να μην προκαλέσει την αντίδραση της Άγκυρας. Κι αυτό, παρ’ ότι το Διεθνές Δίκαιο την ευνοεί και παρ’ ότι έχουν δημιουργήσει ΑΟΖ 140 παράκτιες χώρες.Η ύπαρξη του Καστελλόριζου εξασφαλίζει την επαφή της ελληνικής (όταν θα δημιουργηθεί) με την κυπριακή ΑΟΖ. Οι δύο αυτές παρεμβάλλονται μεταξύ τουρκικής και αιγυπτιακής, γεγονός που περιορίζει σημαντικά την τουρκική ΑΟΖ στην Ανατολική Μεσόγειο. Η Άγκυρα το αμφισβητεί, παρ’ ότι το Δίκαιο της Θάλασσας προβλέπει ρητά ότι κατοικημένα νησιά, όπως το Καστελλόριζο, έχουν δικαίωμα ΑΟΖ.Με μεγάλη καθυστέρηση, η Αθήνα άρχισε συνομιλίες με την Αίγυπτο και τη Λιβύη για τη σύναψη συμφωνιών οριοθέτησης των ΑΟΖ, αλλά το κλίμα δεν είναι πια τόσο ευνοϊκό όσο στο παρελθόν. Το Κάιρο δέχεται ισχυρές πιέσεις από τους Τούρκους να αποδεχθεί την απαίτησή τους για σύναψη αιγύπτιο-τουρκικής συμφωνίας οριοθέτησης, που θα αγνοεί την ύπαρξη του Καστελλόριζου. Η Άγκυρα στέλνει τα πολεμικά σκάφη της στην περιοχή μεταξύ Ελλάδας και Κύπρου, προκειμένου και σ’ αυτό το επίπεδο να κατοχυρώσει την παρεμβολή της.Υπενθυμίζουμε όμως ότι όταν η Τουρκία άρχισε έρευνες υδρογονανθράκων στη περιοχή, η Λευκωσία όχι μόνον κατήγγειλε αυτήν την πρακτική, αλλά και μπλόκαρε το σημαντικό κεφάλαιο για την ενέργεια στις ενταξιακές διαπραγματεύσεις της Τουρκίας με την Ε.Ε. Επίσης, εκχώρησε στην αμερικανική εταιρεία Chevron δικαιώματα εκμετάλλευσης μιας θαλάσσιας περιοχής προς την πλευρά του Ισραήλ, που θεωρείται ότι διαθέτει πλούσια κοιτάσματα, εμπλέκοντας έτσι στη διένεξη και τις ΗΠΑ.Πρόσφατα ο κ. Ερντογάν επιβεβαίωσε δημοσιεύματα για συνομιλίες μεταξύ Ελλάδος και Τουρκίας για κλιμακωτή επέκταση των ελληνικών χωρικών υδάτων, που σε ορισμένες περιπτώσεις θα φθάνει τα 12 ν.μ. Μπορεί η τουρκική κυβέρνηση να επιμένει ότι συζητά με την Ελλάδα το θέματα της διεθνούς νομιμότητας, αλλά την ίδια στιγμή η διεθνής νομιμότητα δεν υφίσταται για την Τουρκία. Η Αγκυρα εξακολουθεί πεισματικά να μην αποδέχεται το Δίκαιο της θαλάσσης , να μη δέχεται ότι όλα τα νησιά έχουν υφαλοκρηπίδα και να αμφισβητεί εμπράκτως ότι τα νησιά ανατολικά από τη μέση του Αιγαίου έχουν ελληνική κυριαρχία.