ΣΚΕΦΤΟΜΑΣΤΕ ΕΛΛΗΝΙΚΑ: Αυτοψία στην Τεχεράνη. Πλούσιο φωτογραφικό υλικό και βιντεο

Πέμπτη 9 Δεκεμβρίου 2010

Αυτοψία στην Τεχεράνη. Πλούσιο φωτογραφικό υλικό και βιντεο

Το Ιράν σχεδόν μονοπωλεί τα δυτικά πυρά και επικρίσεις με κατηγορίες ότι αναπτύσσει πυρηνικά όπλα, αλλά και λόγω κρατικών και κοινωνικών συμπεριφορών, που πηγάζουν από τον ισλαμικό νόμο και αφορούν τις γυναίκες, τιμωρία ποινικών παραβάσεων και γενικότερα ανθρώπινα δικαιώματα. Το Ισραήλ από την άλλη πλευρά, έχει διεθνώς επικριθεί για τη συμπεριφορά του απέναντι στους Παλαιστίνιους, αλλά και σε μικρότερο βαθμό για το δικό του πυρηνικό πρόγραμμα.

Αυτά τα δύο κράτη, όμως, αποτελούν τον άξονα σήμερα, γύρω από τον οποίον στρέφονται και αναπτύσσονται σχεδόν όλες οι διεθνείς και διμερείς πρωτοβουλίες και γεγονότα που αφορούν την παγκόσμια ασφάλεια.
Οι ειδήσεις για το Ιράν που φθάνουν σ’ εμάς, σχεδόν εξολοκλήρου, προέρχονται μέσα από τα φίλτρα αμερικανικών, βρετανικών και κάποιων άλλων ευρωπαϊκών μέσων ενημέρωσης. Η εμπειρία μας στην Ελλάδα για την αξιοπιστία αυτών των ΜΜΕ είναι σαφώς αρνητική, αν θυμηθούμε τον τρόπο που κάλυψαν και καλύπτουν θέματα ελληνικού ενδιαφέροντος.
Επισκεφθήκαμε την Τεχεράνη στα πλαίσια διεθνούς συνεδρίου σχετικά με πολυπολιτισμικότητα και την παγκόσμια κοινότητα, που οργανώθηκε από το Ινστιτούτο Ανθρωπιστικών και Πολιτιστικών Σπουδών, το Πανεπιστήμιο Σαρίφ, την Ιρανική Εθνική Επιτροπή της UNESCO και το Μουσείο Παγκόσμιων Θρησκειών. Η Πρεσβεία της Ελλάδας στην Τεχεράνη παρείχε σημαντική βοήθεια κατά την διάρκεια παραμονής. Το συνέδριο αποτέλεσε ευκαιρία για ενημέρωση κατευθείαν «από την πηγή», αλλά και από δυτικούς συμμετέχοντες και εν μέρει αποκάλυψε μια αρκετά διαφορετική εικόνα της κατάστασης σε σχέση με την δυτική εκδοχή. Ταυτόχρονα, αποτέλεσε ευκαιρία να γίνουμε δέκτες των διαφόρων εναλλακτικών σεναρίων ερμηνείας της κατάστασης στο Ιράν και των μελλοντικών εξελίξεων, τα οποία είναι άκρως ενδιαφέροντα. Το στοιχείο με την περισσότερη αξία, φυσικά, είναι ότι όλα τα ακόλουθα αποτελούν στοιχεία, ερμηνείες και αξιολογήσεις μέσα από το Ιράν, στην πηγή, κατά το περιθώριο κυρίως του συνεδρίου και όχι προϊόντα από τα φίλτρα δυτικών μέσων ενημέρωσης.
Η είσοδος, έξοδος και παραμονή στην Τεχεράνη έγινε χωρίς προβλήματα και καθυστερήσεις από ελέγχους, αν και διέθετα στο διαβατήριό μου σφραγίδα εισόδου στο Ισραήλ. Το ίδιο ισχύει και για σε αρκετούς ξένους, οι οποίοι είχαν λάβει βίζα για το Ιράν και δεν αντιμετώπισαν προβλήματα στο αεροδρόμιο, αν και είχαν επισκεφθεί το Ισραήλ. Υπήρξαν όμως και ορισμένοι δυτικοί, οι οποίοι έλαβαν βίζα μόνο για τέσσερις ή πέντε ημέρες, οριακά για το συνέδριο, αν και αυτό τελικά θεωρήθηκε ότι ήταν αποτέλεσμα «υπερβάλλοντος ζήλου» ορισμένων στελεχών στα κατά τόπους προξενεία. Εκείνο όμως που ήταν η πρώτη πραγματική έκπληξη, όχι ευχάριστη, ήταν η πυκνότητα των κεραιών στην Τεχεράνη, που είναι πραγματικά αξιοσημείωτη. Δεν μιλούμε για κεραίες τηλεοράσεων ή κινητής τηλεφωνίας ή δορυφορικής λήψης. Η πόλη είναι γεμάτη από δίπολες κεραίες σε ιστούς με ύψος 20όροφου κτιρίου και από άλλους ιστούς κεραιών που φιλοξενούν τόσο απλές δίπολες κεραίες αλλά ταυτόχρονα και διάφορους τύπους κατευθυντικών κεραιών. Σε ένα οικοδομικό τετράγωνο, χωρίς υπερβολή, υπήρχαν μέχρι και 15 ιστοί κεραιών. Οι διαπιστώσεις για τη χρήση αυτού του δάσους κεραιών ήταν ότι θα μπορούσαν να χρησιμοποιούνται για «έλεγχο ηλεκτρομαγνητικού φάσματος», όπως λέγεται εύσχημα η παρεμβολή σε τηλεπικοινωνίες και σε ξένα δορυφορικά κανάλια (κυρίως σε περίοδο αναταραχής για να δυσκολεύει τον συντονισμό των αντιπάλων), αλλά και η πιθανή υποκλοπή - λήψη ασύρματων επικοινωνιών, δεδομένου ότι οι κεραίες μπορούν να χρησιμοποιηθούν τόσο για εκπομπή όσο και λήψη. Ανάλογη προσέγγιση ελέγχου υπάρχει και σε όλες τις δυτικές χώρες, όπου οι παρεμβολές αξιοποιούνται για την αποτροπή χρήσης συσκευών τηλεχειρισμού, αλλά και τρομοκρατικών επικοινωνιών πριν, κατά τη διάρκεια και μετά από τρομοκρατική επίθεση ή απόπειρα. Στην Τεχεράνη, όμως, ήταν πρωτόγνωρη αυτή η πυκνότητα κεραιών.

Ισλαμική ηθική και μεταβολές
Όσα επιτάσσει το Κοράνι για τις γυναίκες εκφράζονται σε μία σειρά υποχρεώσεών τους και θεσπισμένων κρατικών πρακτικών που είναι απαράδεκτες για τα δικά μας κοινωνικά δεδομένα. Φθάνουν να αντιμετωπίζουν την μαρτυρία μίας γυναίκας με μισή νομική ισχύ σε σχέση με του άνδρα. Εγκληματική επίσης θεωρείται στην κοινωνία μας η καταδίκη των γυναικών σε λιθοβολισμό με την κατηγορία της μοιχείας. Το θεμέλιο που στηρίζει τα προαναφερθέντα είναι θρησκευτικό, μέσα από το Κοράνι. Είδαμε περιστατικά όπου φαίνεται ότι οι κυβερνητικές ενέργειες δεν υπόκεινται στον θεοκρατικό έλεγχο, όπως μας είχε δωθεί η εντύπωση στη δύση. Αντίθετα, υπήρξε σαφής αισιοδοξία ανάμεσα σε ξένους συνέδρους (κυρίως) ότι υπάρχει κινητικότητα αλλαγών, που θα μπορούσε να εκφραστεί με μία σειρά σταδιακών «ερμηνειών» του Κορανίου για να σταματήσουν αυτές οι απαράδεκτες πρακτικές. Οι περιπτώσεις όπως του λιθοβολισμού και γενικά όσες επιφέρουν στους κατηγορούμενους απώλεια ζωής ή σωματικής ακεραιότητας, με αυτή την προσέγγιση, αξιολογήθηκε από αρκετούς συνέδρους ότι θα μπορούσαν να φύγουν από την τελική δικαιοδοσία τοπικών θρησκευτικών ηγετών και να δικάζονται σε μοναδικό εθνικό δικαστήριο (για παράδειγμα στην ιερή πόλη Κομ). Θα μπορούσε να αποφεύγεται η εγκληματικά μεροληπτική στάση εναντίον γυναικών, όπως πολλές φορές έχει καταγγελθεί για την επαρχία, με παράλληλη τήρηση υγιών νομικών διαδικασιών. Στην πλειοψηφία των περιπτώσεων, με τη σημερινή τακτική, η γυναίκα απλώς γίνεται εξιλαστήριο θύμα ικανοποίησης τοπικών συμπλεγμάτων «δικαιοσύνης», χωρίς το περιστατικό να γίνεται γνωστό πέρα από τα όρια της τοπικής κοινωνίας.
Η μαντίλα στο κεφάλι των γυναικών, το τσαντόρ κλπ είναι ένα θέμα για το οποίο, όπως είδαμε, η κατάσταση δεν είναι ακριβώς όπως περιγραφόταν. Αν και φυσικά όλες οι γυναίκες έχουν καλυμμένο το κεφάλι τους, δεν υπάρχει η «μαυρίλα» όπως επικρατεί η άποψη, με τις γυναίκες να φορούν το μαύρο τσαντόρ ή ακόμη και μπούργκα. Υπάρχουν αρκετές που φορούν τσαντόρ, αλλά είδαμε ελάχιστες να φορούν ολόσωμη μπούργκα, περίπου όσες ήταν και στο αεροδρόμιο του Ντουμπάι, διερχόμενες από διάφορους προορισμούς. Υπήρχε μεγάλη ποικιλία σε χρώματα και σχέδια μαντίλας αλλά και ρούχων, ακόμη και παντελόνια με πουκάμισο έξω από αυτά, ενώ τα χρώματα τόσο στα ρούχα όσο περισσότερο στις μαντίλες ήταν πάρα πολλά, ακόμη και κόκκινο. Ο Δρ. Γουίλιαμ Μπίμαν, καθηγητής στο τμήμα Ανθρωπολογίας του Πανεπιστημίου της Μινεσότα, τόνισε με έμφαση ότι πριν από μερικά χρόνια θα ήταν αδύνατο να δει κάποιος αυτά που βλέπαμε τώρα το καλοκαίρι του 2010.
Η επίσημη άποψη για τη μαντίλα και για την κάλυψη του σώματος της γυναίκας είναι ότι αυτό αποτελεί επιλογή της γυναίκας για σεμνότητα. Προφανώς αυτό δεν πείθει, διότι όταν υπάρχει επιβολή αυτής της «επιλογής» δεν μπορούμε να μιλάμε για επιλογή της γυναίκας, κυρίως όταν αυτό επιβάλλεται ακόμη και σε ξένες υπηκόους που έρχονται ως τουρίστριες, κλπ.
Ο Αγιατολλάχ Δρ. Μαχντί Χανταβί Τεχρανί, του Πολιτιστικού Ινστιτούτου «The Porch of Wisdom Cultural Institute» και καθηγητής του Ισλαμικού Νόμου και Φιλοσοφίας επιβεβαίωσε ότι η αντίληψη για θεοκρατία σε κάθε μορφή διακυβέρνησης του Ιράν είναι κάτι που προφανώς δεν ισχύει τουλάχιστον σήμερα. Στην ερώτηση σχετικά με την δύσκολη κατάσταση που αντιμετωπίζει το Ιράν από τις διεθνείς κυρώσεις και τις δυτικές επικρίσεις και κατηγορίες αναφέραμε ότι οι τέσσερις κυριότεροι υποστηρικτές του είναι κράτη, για τα οποία ο ισλαμικός τρόπος ζωής απέχει έτη φωτός. Ειδικότερα, είναι η κομμουνιστική Κίνα που αποτελεί άθεο κράτος, η Ρωσία που έχει ορθόδοξο χριστιανικό πληθυσμό και ηγεσία που δείχνει να βρίσκεται σε πλήρη συμφωνία με την ορθόδοξη εκκλησία, η Βραζιλία την οποία θα μπορούσαμε να χαρακτηρίσουμε ρωμαιοκαθολική σε κάποιο βαθμό αλλά με φήμη όχι και ιδιαίτερα εντός της ηθικής και μάλιστα πολύ μακριά από αυτήν που υποστηρίζει το Ιράν και η Τουρκία που είναι μεν τυπικά μουσουλμανική χώρα, αν θα μπορούσαμε να πούμε ότι υιοθετεί περισσότερο μια … «προτεσταντική» έκδοση του Ισλάμ. Η απάντησή του ήταν ότι ένα κοινό σημείο των τεσσάρων χωρών είναι ότι θέλουν, σε διαφορετικά επίπεδα, να ελέγξουν την κυριαρχία των Ηνωμένων Πολιτειών και του Ισραήλ, αν και υπάρχει και συνεργασία μεταξύ τους. Υπογράμμισε ότι η σχέση του Ιράν με άλλες χώρες, όπως σε αυτή την περίπτωση, δεν έχει θρησκευτική ή ιδεολογική σχέση αλλά είναι καθαρά πολιτικό θέμα. Αυτό από μόνο του αποτελεί σημαντικό στοιχείο, δεδομένου ότι σε μια θεοκρατική χώρα, όπου όλες οι κυβερνητικές ενέργειες και επιλογές τόσο στις εξωτερικές σχέσεις όσο και προς τους πολίτες του κράτους, καθορίζονται άμεσα από θρησκευτικά κριτήρια και επιταγές του Κορανίου. Για όλες τις προαναφερθείσες χώρες και κυρίως την κομμουνιστική και άθεη Κίνα (που αποτελεί τον κυριότερο και πολυτιμότερο υποστηρικτή του Ιράν) θα ήταν αδύνατον να υπάρχει έστω σκέψη συνεργασίας μαζί τους αν επικρατούσε στο Ιράν η θεοκρατία που υποστηρίζουν δυτικές πηγές ότι επικρατεί. Αυτά ενισχύονται περισσότερο από το γεγονός ότι, όπως μας αναφέρθηκε και από Ιρανούς και όχι μόνο δυτικές πηγές, η πρόταση της Τουρκίας και Βραζιλίας για τον εμπλουτισμό ιρανικού ουρανίου ουσιαστικά είχε ξεκινήσει, ως ιδέα για πρόταση, από την πλευρά της δύσης και δόθηκε πράσινο φως να προταθεί στην Τεχεράνη κυρίως όταν η Μόσχα αξιολόγησε ότι η ιρανική κυβέρνηση πιθανότατα δεν θα δεχόταν να παραδώσει στο εξωτερικό το ήδη (χαμηλά) εμπλουτισμένο ουράνιό της. Αν και οι συνθήκες δεν είναι πλήρως ξεκαθαρισμένες, ουσιαστικά η μη-ισλαμική Ρωσία έδωσε στην Τεχεράνη ένα πολύ καλό εργαλείο διεθνών δημοσίων σχέσεων, δεδομένου ότι το Ιράν δέχθηκε την πρόταση, ώστε να αποτινάξει σε κάποιο βαθμό τον χαρακτηρισμό του αδιάλλακτου. Το γεγονός ότι σημειώνεται ένταση στις σχέσεις Τεχεράνης - Μόσχας οφείλεται στο γεγονός ότι η κυβέρνηση Αχμαντινετζάντ εκτίμησε ότι η Μόσχα δεν βοηθάει στον επιθυμητό βαθμό την Τεχεράνη και κυρίως τον έλεγχο της κυριαρχίας των Ηνωμένων Πολιτειών και του Ισραήλ. Η έντονη αντίδραση, όμως, της Μόσχας στις πρόσθετες κυρώσεις από την Ε.Ε. και τις ΗΠΑ, θεωρήθηκε ότι μπορεί να αποτελέσει σημείο έναρξης για βελτίωση των ρωσοϊρανικών σχέσεων, με αποκορύφωμα την ενεργοποίηση της πώλησης πυραύλων S-300 στο Ιράν. Αυτό όμως εξαρτάται από πολλούς παράγοντες.
Η υποστήριξη από τη Βραζιλία και την Τουρκία δεν είναι απαλλαγμένη από κίνητρα των δύο χωρών, τα οποία δεν έχουν σχέση με το συνολικό θέμα του Ιράν. Η Τουρκία επιθυμεί να καταστεί ηγέτης του ισλαμικού κόσμου και η Βραζιλία να γίνει μόνιμο μέλος του Συμβουλίου Ασφαλείας του ΟΗΕ, χωρίς οι ΗΠΑ να είναι ενθουσιασμένες με την ιδέα. Το εξοπλιστικό πρόγραμμα της Βραζιλίας, που περιλαμβάνει μεταγωγικά ελικόπτερα, μαχητικά αεροσκάφη και κυρίως γαλλικά πυρηνοκίνητα υποβρύχια κινείται προς την κατεύθυνση να αναδείξει τη Βραζιλία σε σημαντική δύναμη και ενισχύει τη δυναμική της προς την εισδοχή στο Συμβούλιο Ασφαλείας. Παράλληλα, διαθέτει και την πτυχή της πραγματικής ανάγκης για άμυνα, σε περίπτωση που η σύγκρουση ΗΠΑ-Ιράν ενισχυθεί ακόμη περισσότερο και χρειαστεί να αντιμετωπίσει κάποιου είδους ναυτικό αποκλεισμό από τις ΗΠΑ.

Ιρανική κοινωνία και πυρηνικό πρόγραμμα
Τα πρακτικά βιοτικά θέματα και προβλήματα είναι το άμεσο και βασικό μέλημα του κόσμου στο Ιράν. Οπωσδήποτε, για αρκετούς οι περιορισμοί στην ελευθερία και έκφραση αποτελούν σημαντικό πρόβλημα, αλλά αυτά αντιμετωπίζονται σε άλλο επίπεδο, διότι οι κυρώσεις κατά του Ιράν θα μπορούσαν να τους δυσκολέψουν τις βιοτικές συνθήκες. Φυσικά, παρ’ όλες τις κυρώσεις, το Ιράν έχει στενή συνεργασία με το Ντουμπάι ως ενδιαμέσου εμπορικού εταίρου, αλλά δυτικές χώρες, αναφέρθηκε, ότι έχουν εν μέρει στοχοποιήσει το Ντουμπάι για αυτή τη συνεργασία και σε κάποιο βαθμό η οικονομική κρίση στην οποία βρέθηκε το 2009 ήταν μήνυμα για να μην εξακολουθήσει τον ρόλο του ενδιαμέσου.
Γενικά, σε περίπτωση που το Ιράν αποκτήσει πυρηνικό όπλο, το ιρανικό κοινό (ίσως μας εκπλήσσει) κατά πάσα πιθανότητα δεν θα είναι καθόλου αντίθετο με αυτή την δυνατότητα. Κατά πάσα πιθανότητα η απόκτηση πυρηνικής ισχύος από τη χώρα θα μπορούσε να αντιμετωπιστεί θετικά από το λαό. Όπως ανέφερε ο Δρ. Γουίλιαμ Μπίμαν, κάθε οικογένεια στο Ιράν προσπαθεί να έχει «πάτημα» σε διάφορες ομάδες και επίπεδα εξουσίας, ως ασφάλεια για οτιδήποτε συμβεί στο μέλλον. Το πρώτο στοιχείο που επιβεβαίωσε και ο Δρ. Μπίμαν, είναι ότι για να πετύχεις κάτι στο Ιράν, είναι να χρησιμοποιήσεις πολλά κανάλια και πηγές πιστεύοντας ότι κάποιο από αυτά θα έχει τις κατάλληλες άκρες στα κέντρα εξουσίας. Η κοινωνία στο Ιράν είναι ιεραρχική και μια έκφραση αυτού είναι η ύπαρξη μεγάλου πλήθους κυβερνητικών οργανισμών και εταιρειών όταν υπάρχει κάποιος ιεραρχικά επικεφαλής. Παραδοσιακά οι οικογένειες διοχετεύουν τα παιδιά τους (ή προχωρούν σε γάμους) με κατεύθυνση και προοπτική να διαθέτουν μέλη της οικογένειας σε όσο το δυνατόν περισσότερες εστίες εξουσίας. Το δίκτυο των μελών της οικογένειας, τονίζει ο Δρ. Μπίμαν, έχει μεγάλη ευθύνη και υποχρέωση να εξυπηρετήσει αυτή τη διοχέτευση μελών στους χώρους εξουσίας της κυβέρνησης και του κράτους. Αυτή η δικτύωση όμως, την οποία προσπαθούν να επιτύχουν οι οικογένειες, έχει και ένα άλλο αποτέλεσμα. Οποιοσδήποτε κρατικός τομέας δεχθεί κάποιο πλήγμα, αυτό θα έχει επίπτωση σε μεγάλο ποσοστό της ιρανικής κοινωνίας, διότι όλο και κάποια μέλη θα έχουν οι μεγάλες οικογένειες σε αυτόν τον τομέα. Το αποτέλεσμα αυτού είναι να μην υπάρχει συμπαγές κέντρο εξουσίας στο Ιράν, ενώ οι πολιτικές συγκρούσεις σε κάποιο επίπεδο ουσιαστικά είναι οικογενειακού τύπου συγκρούσεις και/ή αντιζηλίες. Η κυβέρνηση αποτελείται από πολλές αλληλοσυνδεόμενες επιμέρους «κυβερνητικές δομές» ώστε πρακτικά να μην υπάρχει κάποιο κέντρο, το οποίο αν χτυπηθεί από εξωτερικό παράγοντα, να προκαλέσει ακυβερνησία ή μεταβολή στην σύνθεση της κυβέρνησης.
Από τις αρχές της δεκαετίας μας η NSA προσπάθησε να χαρτογραφήσει τα κυβερνητικά κοινωνικά δίκτυα στο Ιράν μέσω υποκλοπών επικοινωνιών (ποιός επικοινωνεί με ποιόν, πότε, πόσο), διότι η πολυπλοκότητα της ιρανικής κοινωνίας δυσκόλευε πολύ τη χρήση άλλων μέσων, άλλωστε θα ήταν αυτοκτονική η χρήση μυστικών πρακτόρων. Κατά κάποιο τρόπο, αυτές οι επιμέρους κυβερνητικές δομές λειτουργούν ως στεγανά διαμερίσματα που δυσκολεύουν την ανατροπή. Κατά συνέπεια, αν από την πλευρά των Ηνωμένων Πολιτειών υπάρχει σχέδιο να βρεθεί ένα άτομο που θα υποστηριχθεί για την ηγεσία, κινούνται σε ουτοπική κατεύθυνση διότι η ίδια η δομή της εξουσίας στο Ιράν δεν έχει υποδοχή για έλεγχο από ένα άτομο.
Το κίνημα των αντιφρονούντων, επίσης, εμφανίζεται με αιτήματα που προκαλούν προβληματισμό διότι αναφέρουν θέματα, τα οποία ούτε κατά διάνοια αποτελούν προτεραιότητες για ενίσχυση της δημοκρατίας και των ανθρωπίνων δικαιωμάτων στο Ιράν. Αντίθετα, η ελληνική εμπειρία έχει δείξει ότι αποτελούν βασικά εργαλεία υπονόμευσης της κοινωνίας. Ένα παράδειγμα είναι το αίτημα για ελευθερία στη σεξουαλική διαφορετικότητα. Πόσο μεγάλη προτεραιότητα και αντίκτυπο μπορεί να έχει αυτό για την ιρανική κοινωνία; Χρειάζεται να υποστηριχθεί ξεχωριστά; Ποιοι το έθεσαν ως διεκδίκηση; Η εμπειρία που έχουμε εμείς δείχνει ότι τέτοια «επιχειρήματα», που φτάνουν μέχρι και επιβολή ανοχής για γάμους ομοφυλοφίλων, δεν έχουν κανένα λαϊκό έρεισμα αλλά αποτελούν προϊόντα εξωτερικής επιβολής. Είναι ιδιαίτερα ανησυχητικό που το κίνημα των αντιφρονούντων φαίνεται να έχει επηρεαστεί σημαντικά, τουλάχιστον στα αιτήματα του, από τέτοιες εξωτερικές επιδράσεις. Υπονομεύει την ίδια την ύπαρξή του και την καθαρότητα του προσανατολισμού του.
Εξετάζοντας την ιστορία της ιρανικής κοινωνίας υπό το πρίσμα του πυρηνικού προγράμματος, ο Δρ. Μπίμαν, ο οποίος ξεκίνησε την επαγγελματική ενασχόλησή του με το Ιράν από τη δεκαετία του ’60, συνόψισε τα βασικά στοιχεία αυτής της πορείας αναφέροντας ότι ήταν οι ΗΠΑ που κινητοποίησαν το Ιράν να ξεκινήσει πυρηνικό πρόγραμμα πριν από 40 χρόνια. Αν και ο Σάχης δεν έβλεπε ότι η χώρα χρειάζεται πυρηνική ενέργεια, οι ισχυρές πιέσεις των Ηνωμένων Πολιτειών και το επιχείρημα ότι για να είναι σύγχρονη χώρα το Ιράν πρέπει να στηρίζεται σε πυρηνική ενέργεια, έκαμψαν τις αντιδράσεις του. Οι Ηνωμένες Πολιτείες επιθυμούσαν να πουλήσουν πυρηνικούς αντιδραστήρες στο Ιράν. Ο Δρ. Μπίμαν ανέφερε ότι συμμετείχε ο ίδιος σε μια έκθεση το 1971 σχετικά με μεταφορά τεχνολογίας, όπου υπήρχε ένα μεγάλο ομοίωμα πυρηνικού εργοστασίου σε αμερικανικό περίπτερο για πώληση στην Τεχεράνη. Ξεκίνησε λοιπόν ένα σχέδιο για 14 πυρηνικά εργοστάσια στο Ιράν, με συνέπεια να μην έχει βάση ο αμερικανικός ισχυρισμός ότι δεν γνώριζαν τίποτα για τις πυρηνικές δραστηριότητες του Ιράν, όπως τόνισε. Οι Ηνωμένες Πολιτείες έδωσαν μέχρι και υποτροφίες σε Ιρανούς φοιτητές για να σπουδάσουν ακόμη και Μηχανολογία για εργοστάσια πυρηνικής ενέργειας. Το 2003 το χαρακτήρισε ως το χρονικό σημείο πέρα από το οποίο άρχισαν οι κατηγορίες εναντίον του Ιράν ότι αναπτύσσει πυρηνικά όπλα, στα πλαίσια αμερικανικών σχεδίων, από τους νεοσυντηρητικούς, για αλλαγή ηγεσίας σε όλα τα κράτη της Μέσης Ανατολής ώστε να ενισχυθεί η ασφάλεια του Ισραήλ. Ο Δρ. Μπίμαν αναφέρει ως κομβικό γεγονός την επίσκεψη στην Ουάσινγκτον, αμέσως μετά από την πτώση του Σαντάμ Χουσεΐν, της ένοπλης οργάνωσης Μουτζαχεντίν Χαλκ που αντιπολιτεύεται την κυβέρνηση της Τεχεράνης, μεταφέροντας στους Αμερικανούς αυτό που ονόμασαν κρίσιμα νέα για τις προσπάθειες του Ιράν να κατασκευάσει πυρηνικά όπλα. Αυτό θεωρήθηκε ως χρυσή ευκαιρία από την κυβέρνηση Μπους για να πείσει την αμερικανική κοινή γνώμη ότι χρειάζεται και μια επίθεση εναντίον του Ιράν. Η κυβέρνηση Μπους παρουσίασε ως πραγματικότητα (και αυτή την κατεύθυνση προώθησε διεθνώς) το πρόγραμμα του Ιράν για πυρηνικά όπλα, ουσιαστικά χωρίς να υπάρχει ακαταμάχητη και αποστομωτική απόδειξη σχετικά με τις στρατιωτικές πυρηνικές φιλοδοξίες που του αποδίδονται.
Αναφέροουν «σοβαρές ενδείξεις» και εκτιμήσεις κυρίως δυτικών παραγόντων και κρατών, όπως επίσης και η συμπεριφορά της ιρανικής ηγεσίας, η οποία (ίσως για εσωτερική κατανάλωση) υπερτονίζει τις ιρανικές δυνατότητες και δίνει επιχειρήματα στους επικριτές του Ιράν. Ο Δρ. Μπίμαν εκτιμά ότι η Ουάσιγκτον δεν μπορούσε να πείσει το Πεκίνο και τη Μόσχα να υποστηρίξουν ένα σκληρό κείμενο κυρώσεων, διότι δεν μπορούσε να αποδείξει την ύπαρξη στρατιωτικού πυρηνικού προγράμματος. Γι' αυτό το λόγο κινήθηκε στην υιοθέτηση ενός πολύ ήπιου κειμένου το οποίο έγινε δεκτό από τη Ρωσία και την Κίνα. Οι πρόσθετες κυρώσεις από τις Ηνωμένες Πολιτείες και την Ε.Ε., αντιμετώπισαν την έντονη αντίδραση της Μόσχας.
Ένα σενάριο σχετικά με την αντιμετώπιση της πιθανότητας το Ιράν να αναπτύσσει πυρηνικά όπλα, με παράλληλη τακτοποίηση των προβλημάτων που έχει το Ισραήλ τόσο με μουσουλμανικά κράτη, όσο και με τη διεθνή κοινότητα, συζητήθηκε στο περιθώριο του συνεδρίου και όχι μόνο μεταξύ των συνέδρων. Το Ιράν έχει υπογράψει τη συνθήκη για τη μη διάδοση των πυρηνικών όπλων, αλλά το Ισραήλ δεν την έχει υπογράψει. Αν την υπογράψει, θα επιτρέψει τον διεθνή έλεγχο σε πυρηνικές εγκαταστάσεις του. Η υπογραφή της Συνθήκης και από το Ισραήλ φαίνεται ότι θα είναι ένα από τα ισχυρά χαρτιά του Ιράν στο μέλλον και ίσως δεν είναι τυχαίο το γεγονός ότι στις αρχές του Ιουνίου 2010 το θέμα τέθηκε στη Διεθνή Υπηρεσία Ατομικής Ενέργειας (IAEA). Υποστηρίχθηκε ιδιαίτερα από τη Ρωσία, η οποία τόνισε την πεποίθησή της ότι αυτό θα συμβάλει στην ενίσχυση της μη διάδοσης πυρηνικών όπλων στη Μέση Ανατολή και στη δημιουργία μιας ζώνης ελεύθερης από όπλα μαζικής καταστροφής. Το Ισραήλ απάντησε ότι αντιτίθεται σε οποιαδήποτε ενέργεια που θα πλήξει την εθνική ασφάλειά του και ότι πίσω από τέτοιες πρωτοβουλίες βρίσκονται οι χώρες που δεν αναγνωρίζουν το δικαίωμά του να υπάρχει ως κράτος.
Εδώ ακριβώς βρίσκεται και το κρίσιμο σημείο, διότι το Ισραήλ προφανώς έχει δικαίωμα ύπαρξης ως κρατική οντότητα. Το εν λόγω πιθανό σενάριο βλέπει ότι το Ισραήλ πιθανότατα θα συνέδεε την υπογραφή της συνθήκης για τη μη διάδοση των πυρηνικών όπλων με την αναγνώρισή του από το Ιράν και άλλες ισλαμικές χώρες που δεν του αναγνωρίζουν το δικαίωμα ύπαρξης. Η πιθανότερη απάντηση, τουλάχιστον από αρκετές εξ’ αυτών, φαίνεται ότι θα είναι η προθυμία να προχωρήσουν μεν στην αναγνώριση (όταν υπογράψει τη Συνθήκη), αλλά υπό τις προϋποθέσεις με τις οποίες δημιουργήθηκε το κράτος του Ισραήλ το 1947 με την υποστήριξη της διεθνούς κοινότητας μέσω του ΟΗΕ. Ειδικότερα, τις προβλέψεις corpus separatum. Το σχέδιο του ΟΗΕ το 1947 για την κατανομή της Παλαιστίνης και τη δημιουργία του κράτους του Ισραήλ, χρησιμοποίησε τον όρο corpus separatum για την ζώνη που θα είχε διεθνή διοίκηση και περιελάμβανε τα Ιεροσόλυμα και γύρω περιοχές όπως η Βηθλεέμ, οι οποίες συνδέονται με τρεις παγκόσμιες θρησκείες. Σε αυτή τη ζώνη ουσιαστικά θα ίσχυε το διεθνές δίκιο και όχι οι νόμοι του Ισραήλ ή των Παλαιστινίων. Οι συγκρούσεις λειτούργησαν με τρόπο ώστε να αναστείλουν την εφαρμογή του corpus separatum αλλά η διεθνής κοινότητα μέχρι σήμερα έμπρακτα εμμένει σε αυτήν τη θέση με περισσότερο απτό παράδειγμα την επιλογή οι πρεσβείες να βρίσκονται στο Τελ Αβίβ και όχι στα Ιεροσόλυμα. Όταν η ισραηλινή κυβέρνηση χαρακτήρισε τα Ιεροσόλυμα πρωτεύουσα του Ισραήλ το 1980, η Απόφαση 478 του ΟΗΕ το καταδίκασε για αυτή την ενέργειά του. Συνεπώς, η επιστροφή στην πηγή των νομικών διατάξεων της δημιουργίας του Ισραήλ, σε συνδυασμό με την αναγνώρισή του από ισλαμικά κράτη και την υπογραφή της συνθήκης για τη μη διάδοση των πυρηνικών όπλων, θα μπορούσαν να αποτελέσουν τη χρυσή τομή για συνολική αντιμετώπιση σημαντικών θεμάτων ασφαλείας στην περιοχή.
Η πυρηνική πτυχή που αφορά το Ιράν και το Ισραήλ, χρειάζεται να αντιμετωπιστεί και μέσα από το πρίσμα της μείωσης των πυρηνικών όπλων μεταξύ Ρωσίας και ΗΠΑ. Υπάρχει και η πιθανότητα στο άμεσο μέλλον αν οι ΗΠΑ και η Ρωσία διαθέτουν λιγότερες από 1000 ανεπτυγμένες πυρηνικές κεφαλές, η Συνθήκη START να περιλάβει στις μελλοντικές διαπραγματεύσεις και άλλες χώρες με πυρηνικά όπλα. Μία τέτοια εξέλιξη θα έβαζε στο τραπέζι των συνομιλιών όλες τις χώρες που διαθέτουν πυρηνικό οπλοστάσιο. Μέχρι τότε, όμως, τόσο για το Ιράν όσο και για το Ισραήλ θα χρειαστεί να αποδειχθεί αν υποχρεούνται να κάθονται σ’ αυτό το τραπέζι.

Ελληνική κοινότητα Τεχεράνης
Ο Ελληνικός Ορθόδοξος Ναός του Ευαγγελισμού της Υπεραγίας Θεοτόκου βρίσκεται στον ίδιο χώρο με το πολιτιστικό κέντρο σε κεντρικό σημείο της Τεχεράνης, απέναντι από την πρώην αμερικανική πρεσβεία, μερικά μέτρα από το σταθμό του Μετρό. Η ελληνική κοινότητα στην Τεχεράνη είχε μεγάλη άνθηση πριν από την εποχή του Σάχη ακόμη, ενώ οι σχέσεις με το κράτος συνέχισαν να είναι καλές ακόμη και μετά από την επανάσταση. Τα τελευταία χρόνια όμως, οι δύσκολες συνθήκες έχουν συμβάλει ώστε σήμερα να έχουμε μια μεγάλη αριθμητική συρρίκνωση. Μας αναφέρθηκε και ότι, περιστασιακά, υπήρξαν προσπάθειες, όχι επίσημες, ο χώρος να φύγει από την κυριότητα της Ελλάδας. Η ιρανική κυβέρνηση θα πρέπει να σταματήσει αυτές τις προσπάθειες ακραίων στοιχείων, διότι δημιουργούν κλίμα ότι υποστηρίζονται από τμήματα της ιρανικής ηγεσίας.

Αντώνης Μποσνακούδης – antboss@eexi.gr

Φωτογραφικό υλικό

Διάφορες εσωτερικές και εξωτερικές απόψεις από τον Ελληνικό Ορθόδοξο Ναό του
Ευαγγελισμού της Υπεραγίας Θεοτόκου και το πολιτιστικό κέντρο.

Νυχτερινή και ημερήσια άποψη του τεμένους στην οδό Φελεστίν.

Απόψεις των κτιρίων της Εθνικής Βιβλιοθήκης και Αρχείων του Ιράν, όπου
πραγματοποιήθηκε το συνέδριο.

Ο πύργος Milad της Τεχεράνης, το υψηλότερο σημείο της πόλης και εικόνες της
Τεχεράνης από ύψος 291 μέτρων στην εξέδρα παρατήρησης του πύργου.

Απόσπασμα από μελέτη που παρουσιάστηκε τον Ιούνιο του 2001 κατά τη διάρκεια
του 69ου Συμποσίου ΜΟΡΣ (Εταιρία Επιχειρησιακών Ερευνών των αμερικανικών
Ενόπλων Δυνάμεων) στις εγκαταστάσεις της Ναυτικής Ακαδημίας στην Ανάπολη του
Μαίρυλαντ.
Παρουσιάζει χαρτογράφηση της ιρανικής ηγεσίας με βάση στοιχεία από υποκλοπές
επικοινωνιών που έκανε η NSA (ποιός επικοινωνεί με ποιόν, πότε, πόσο). Από
τότε φαινόταν ότι η ιδιαιτερότητα της ιρανικής κοινωνίας καθιστούσε απαραίτητη
τη χρήση τεχνολογικών εργαλείων για να αποκαλυφθούν τα κοινωνικά δίκτυα μέσα
στην ηγεσία.

Χαρακτηριστική ζωγραφική σε τοίχους κτιρίων της Τεχεράνης.

Στιγμιότυπα από διαμαρτυρίας στο κέντρο της Τεχεράνης. Μας αναφέρθηκε ότι ήταν
βετεράνοι του πολέμου Ιράν-Ιράκ που διαμαρτύρονταν για καθυστέρηση πληρωμής
ποσών που δικαιούνταν.

Οι περιοχές του Corpus Separatum του 1947 για τη δημιουργία του κράτους του
Ισραήλ.

Εικόνες από τους τοίχους της πρώην Αμερικανικής Πρεσβείας στην Τεχεράνη, όπου
φαίνεται ακόμη και το σήμα με τον αετό που οι επαναστάτες το έξησαν για να σβήσει.

Ακολουθούν videos

Τεχεράνη:

Dim lights download Embed " readonly="readonly" type="text">

Το παζάρι της Τεχεράνης

Dim lights download Embed " readonly="readonly" type="text">

Το τέμενος στην οδό Φελεστίν

Dim lights download Embed " readonly="readonly" type="text">

Στιγμιότυπα από την έναρξη του Συνεδρίου με ομιλητή τον Αγιατολλάχ Dr. Mahdi Hadavi, στην άκρη δεξιά ο Dr. Seyyed Hassan Hosseini,από το Τμήμα Φιλοσοφίας της Επιστήμης του Τεχνολογικού Πανεπιστημίου Sharif, ανάμεσά τους ο Dr. Hamidreza Ayatollahy, Καγκελλάριος του Ινστιτούτου Ανθρωπιστικών και Πολιτιστικών Σπουδών

Dim lights download Embed " readonly="readonly" type="text">

Μία πλατεία της Τεχεράνης με έντονη την αστυνομική παρουσία

Dim lights download Embed " readonly="readonly" type="text">