Η αποκάλυψη των προβλημάτων της αντιπροσωπευτικής δημοκρατίας. Του Νίκου Κοτζιά

Η αποχή της προηγούμενης Κυριακής αποτελεί για μερικούς έκφραση αδιαφορίας ως προς τις διαδικασίες του κοινοβουλευτισμού. Για τους περισσότερους, όμως, αποτελεί έκφραση θυμού και οργής. Έκφραση της αίσθησης που έχουν οι πολίτες ότι το Πολιτικό Σύστημα δεν δίνει εναλλακτικές λύσεις. Δεν είναι τυχαίο το ότι στο δεύτερο γύρο των εκλογών που στις περισσότερες κρινόμενες περιπτώσεις η επιλογή αφορούσε σε υποψήφιους του δικομματισμού, η αποχή αυξήθηκε μέχρι και στα 65%.Η μεγάλη αποχή –πέραν όσων παραδοσιακά δεν ενδιαφέρονται να ψηφίσουν- αποτελεί δείγμα της άποψης στην πλειοψηφία του εκλογικού σώματος ότι οι υπάρχουσες δομές και μέθοδοι της αντιπροσωπευτικής δημοκρατίας δεν δίνουν ενδιαφέρουσες λύσεις. Ότι οι διαφορές ανάμεσα στους δύο μονομάχους, ίσως ακόμα και ανάμεσα σε άλλα υπάρχοντα κόμματα δεν είναι τέτοιες που να προτρέπουν σε συμμετοχή στις εκλογές.Πριν σχεδόν από ένα χρόνο, έγραφα, ότι η χώρα οδηγείται ανάμεσα στην στενωπό της κατάθλιψης και της εξέγερσης. Πιστεύω ότι για ένα κομμάτι του λαού η περίοδος της κατάθλιψης τελειώνει και ξεκινά η περίοδος της εξέγερσης. Πιθανά της τυφλής εξέγερσης. Αυτό το γεγονός συνδέεται με την απελπισία και εκτίμηση ότι δεν υπάρχουν τρόποι να επηρεάσει κανείς το υπάρχον πολιτικό και κυβερνητικό γίγνεσθαι. Ότι κατά προέκταση δεν έχει νόημα η συμμετοχή στις εκλογές. Η αξιολόγηση ότι οι εκλογές όχι μόνο δεν δίνουν λύσεις, αλλά και ότι δεν εκφράζουν καν προοπτικές λύσεων οδήγησαν στην μεγάλη αποχή, το λευκό και το άκυρο. Η αντιμετώπισή τέτοιων δικαιολογημένων φαινόμενων απαιτεί να αναζητηθούν καινούργιοι δρόμοι έκφρασης των απόψεων της πλειοψηφίας των πολιτών.Πριν αρχίσει να κατακτά η αίσθηση του αδιέξοδου, του «δεν αξίζει τον κόπο» και του «τίποτα δεν γίνεται», την πλειοψηφία των πολιτών, οφείλει το δημοκρατικό κίνημα να αντιταχτεί στον λανθάνοντα αυταρχισμό κύκλων της κυβέρνησης. Διαφορετικά αυτή η αντίληψη θα οδηγήσει απευθείας στον συνδυασμό τυφλής βίας και αδράνειας. Να αποτρέψει το παραπέρα αδυνάτισμα της αντιπροσωπευτικής δημοκρατίας, με μέτρα εμπλουτισμού της δημοκρατίας συνολικά, όπως:
Α)Επιβολή ουσιαστικής εσωκομματικής δημοκρατίας στα κόμματα με προοπτική να ενσωματωθεί αυτή η δεσμευτική πρόβλεψη στο ίδιο το Σύνταγμα. Δεν είναι δυνατό τα κόμματα να οργανώνουν την κατάκτηση της πλειοψηφίας γύρο από ένα πρόγραμμα και ένα σύνολο πολιτικών επιλογών και κατόπιν να μετατρέπονται σε απλούς υπηρέτες των ηγεσιών τους. Προκειμένου αυτό να καταστεί δυνατό, πρέπει να δημιουργηθούν εντός των κομμάτων ισχυρά πολιτικά- ιδεολογικά ρεύματα αντίστασης στον αυταρχισμό και άρθρωσης – οργάνωσης διαφορετικών, εναλλακτικών, πολιτικών. Ακόμα δε, αν χρειαστεί, να δημιουργηθούν νέα κόμματα που να υλοποιούν και να εγγυώνται τα πιο πάνω.
Β) Αλλαγή του εκλογικού νόμου σε μια κατεύθυνση που να συνδέει την αποτελεσματικότητα και σταθερότητα με την αναλογικότητα και την εφαρμογή του δημοκρατισμού. Προκειμένου δε να μην οδηγούν αναλογικοί εκλογικοί νόμοι σε ακυβερνησία, να συμβάλλουν όλοι σε μια πολιτική διαλόγου και σε μια κουλτούρα δημοκρατικής συνεννόησης εφόσον κάτι τέτοιο είναι δυνατό.
Γ) Εφαρμογή εργαλείων άμεσης δημοκρατίας, όπως είναι τα δημοψηφίσματα και πριν από όλα η δυνατότητα των πολιτών να προωθούν, υλοποιούν και εγκρίνουν νομοθετικές πρωτοβουλίες από τα κάτω. Μέχρι δε, να υπάρξουν οι απαραίτητες συνταγματικές αλλαγές, να ενσωματωθούν τέτοια εργαλεία στις προβλέψεις εφαρμογής του Καλλικράτη.