Με τη γλώσσα της αλήθειας – το μέλλον ενός χρόνου. Του Νίκου Κοτζιά

1. Δυστυχώς οι προβλέψεις αυτής της στήλης ως προς την κρίση επαληθεύτηκαν. Επιβεβαιώθηκαν δε, οι προτροπές και προτάσεις για μια διαφορετική πολιτική. Πριν σχεδόν ένα χρόνο υπογραμμίζαμε την ανάγκη να βγει η Ελλάδα στις διεθνείς αγορές και να «προλάβει» να πάρει δάνεια πριν κλείσουν οι αγορές για τη χώρα μας. Κάτι τέτοιο δεν έγινε. Το κόστος ήταν το μνημόνιο. Για αυτό το κόστος μεγάλη ευθύνη έχει ασφαλώς η διαλυμένη βατοπεδινή κυβέρνηση της ΝΔ. Όμως, οι νεοδημοκρατικές ευθύνες δεν μπορούν να λειτουργούν ως συγχωροχάρτι για την κάθε είδους πολιτική επιλογή της κυβέρνησης του ΠΑΣΟΚ. Οι όποιες ευθύνες της, θα κριθούν στα πλαίσια των δικών της επιλογών. Οι επιλογές της τελευταίας ήταν εν τέλει σχετικά πιο περιορισμένες από ότι θα ήταν αν η ΝΔ δεν τα είχε κάνει μπάχαλο. Αυτός ο περιορισμός, όμως, δεν σημαίνει ότι δεν υπήρχαν στην πραγματική ζωή εναλλακτικές λύσεις διαφορετικές από τις επιλογές της σημερινής κυβέρνησης. Η εποχή της πίστης ότι όλα είναι προδικασμένα και μονοδρομικά έχει παρέλθει οριστικά από τότε που ο άνθρωπος υπερέβη την μεταφυσική. Μια μεταφυσική, σύμφωνα με την οποία, ο Θεός ή κάποιος φωτισμένο μονάρχης –και μόνο αυτός- έθετε σε τροχιά την κοινωνία. Ότι, κατά προέκταση, η κοινωνία δεν μπορούσε να εξέλθει από αυτή την τροχιά, παρά μόνο αν το αποφάσιζε ο ίδιος ο θεός και οι επί της γης εκπρόσωποι του.2. Μετά από ένα χρόνο η κυβέρνηση ανακάλυψε τις αγορές και τα λεφτά της Ανατολής. Μόνο που τώρα είχε ήδη υπογράψει το μνημόνιο, ενώ αν είχε κάνει αυτά που την προτρέπαμε πριν ένα χρόνο, στην ορθή στιγμή, θα είχε γλυτώσει η χώρα από πολλά. Μάλιστα, η Ιρλανδία με πολύ μεγαλύτερα ελλείμματα από εκείνα της Ελλάδας (όχι 15% αλλά 32% του ΑΕΠ!), ακριβώς επειδή αναζήτησε να καλύψει τις ανάγκες της από τις αγορές έγκαιρα, μπόρεσε να μαζέψει χρήμα σχετικά φτηνό. Χρήμα που την καλύπτει μέχρι και του χρόνου. Αυτό το γεγονός της δίνει τη δυνατότητα να σχεδιάσει καλύτερα τα του οίκου της και να προσπαθήσει να αξιοποιήσει πιο συστηματικά τον υπάρχοντα χρόνο.3. Από αυτή τη θέση καλέσαμε το οικονομικό επιτελείο να πάψει να προπαγανδίζει, και μάλιστα στο ελληνικό κοινοβούλιο, τη θέση ότι επειδή η χώρα χρωστά «δεν ζητά, δεν μπορεί να διαπραγματευτεί». Τέτοιες δημόσιες δηλώσεις όχι μόνο είναι βαθιά λανθασμένες, αλλά αποτελούν λόγο για κάθε δανειστή να κάνει πάρτη χαράς. Να εφαρμόσει την αρχή της τοκογλυφίας και κατόπιν να μας καλεί να τον ευχαριστήσουμε για την τοκογλυφική βοήθειά του. Τόνιζα δε, το γεγονός ότι δεν θα πρέπει να αποδεχτεί η Ελλάδα στενό χρονοδιάγραμμα διότι κάτι τέτοιο θα είναι αδύνατο να υλοποιηθεί. Μάλιστα, επικαλέστηκα σειρά προσωπικοτήτων όπως τον τότε Γερμανό Πρόεδρο που υποστήριζαν το αδύνατο μιας τέτοιας πολιτικής.Η κυβέρνηση αντί να απαιτήσει 6-8 χρόνια αποπληρωμής του χρέους δεσμεύτηκε να το κατεβάσει κάτω από τα 3% μέσα σε τρία χρόνια. Ουσιαστικά δεν διαπραγματεύτηκε το χρονοδιάγραμμα τότε που ήταν πολύ ευκολότερο. Τότε, δηλαδή, όταν μας κρεμάγανε στο όνομα του χρέους έπρεπε να εφαρμόσουμε την πιο απλή αρχή διαπραγμάτευσης: να τους δημιουργήσουμε και να τους καταδείξουμε το κόστος που θα έχει για αυτούς κάθε προσπάθεια υπερβολικής πίεσης. Να τους υποδεικνύαμε ότι το κόστος που θα είχαν αν δεν δεχόντουσαν ένα πιο μακρόχρονο πρόγραμμα με λιγότερα κατασταλτικά μέτρα θα ήταν κατά πολύ μεγαλύτερο κάθε παραχώρησης στο ζήτημα του χρονοδιαγράμματος. Διότι εάν η Ελλάδα δεν τους πλήρωνε η διαταραχή του τραπεζικού συστήματός τους θα ήταν μεγάλη. Κατά συνέπεια μπορούσαμε να θέσουμε το δίλημμα ή σας πληρώνουμε, επί παραδείγματι, σε 8 χρόνια και με συγκεκριμένες διευκολύνσεις για εμάς, ή πάμε για χρεοστάσιο και θα χάσετε όλα τα δανεισθέντα. Είναι δε σίγουρο, ότι το κύριο ζητούμενο από τους δανειστές της χώρας, ήταν και είναι να πάρουν τα χρήματά τους και όχι το στρίμωγμά μας σε στενά χρονικά πλαίσια.Βέβαια, από τη στιγμή που το οικονομικό επιτελείο νόμιζε ότι δεν έπρεπε να διαπραγματευτεί με τους ξένους δανειστές και την τρόικα, όταν μάλιστα τους τα έδινε όλα, λεφτά, τόκους τοκογλυφίας και στενά χρονοδιαγράμματα δεν είχαν κανένα λόγο να μην τα πάρουν όλα. Μάλιστα, ακόμα και σειρά από εταίρους μας ενοχλήθηκαν διότι τους δυσκόλευε αυτή η εύκολη παράδοση της Ελλάδας στις διαπραγματεύσεις που έκαναν ως προς τις ευρωπαϊκές πολιτικές και την οικονομική διακυβέρνηση με την Γερμανία. Δεν είναι τυχαίο, ότι το προπροηγούμενο Σάββατο η εφημερίδα Επενδυτής δημοσίευσε συνέντευξη στενού συνεργάτη του Σαρκοζί που δήλωσε κατά λέξη ότι «η Γαλλία θα επιθυμούσε μια πιο έντονη διαπραγμάτευση εκ μέρους της Ελλάδας».4. Από αυτή τη στήλη, τονίσαμε στην Κυβέρνηση, ότι το μείγμα της πολιτικής που ακολουθούσε και υιοθετούσε με τους εταίρους της Τρόικας οδηγούσε απευθείας στην ύφεση. Ότι η ελληνική οικονομία στραγγαλιζόταν και δεν θα μπορούσε να παράγει τον απαιτούμενο όγκο αξιών που θα της επέτρεπαν να ξεπληρώσει με κανονική ροή τα χρέη της. Η κυβέρνηση ουδέποτε «καταδέχτηκε» να απαντήσει σε αυτό το επιχείρημα. Η συνεχής συρρίκνωση του λαϊκού εισοδήματος, η αφόρητη πίεση που ασκείται πάνω στα μεσαία στρώματα και η περικοπή των δημόσιων δαπανών περιόριζε και περιορίζει δραστικά την ζήτηση, δηλαδή την ίδια την αγορά. Όμως χωρίς δημόσια και ιδιωτική κατανάλωση συρρικνώνεται συνολικά η οικονομία. Αυτό σημαίνει ότι μεγαλύτερα τοκοχρεολύσια θα απαιτηθούν να πληρωθούν στο μέλλον από ένα σχετικά μικρότερο ΑΕΠ. Το πώς θα λύσει η κυβέρνηση αυτή την εξίσωση δεν έχει ακόμα απαντηθεί.5. Η κρίση και η ύφεση, σημειώσαμε από αυτή τη στήλη, αποτελεί τη βάση για μια στην κυριολεξία βίαιη αναδιανομή πλούτου και εισοδημάτων σε βάρος της χώρας και υπέρ των τοκογλύφων δανειστών μας. Η κυβερνητική πολιτική διασφάλισε και δυστυχώς διασφαλίζει τα συμφέροντά των δανειστών και των τραπεζιτών. Η κατάσταση δημιουργεί συνθήκες, είχαμε προβλέψει πριν ένα χρόνο, κατάθλιψης, αλλά και όρους εξέγερσης. Το ότι η τελευταία δεν έχει ακόμα εκδηλωθεί δεν θα πρέπει να οδηγεί μέλη της σημερινής κυβέρνησης στην ανόητη εκτίμηση ότι ο λαός στηρίζει την πολιτική της διότι ακόμα δεν έχει εξεγερθεί. Ας μελετήσουν κάπως καλύτερα τις δημοσκοπήσεις στις οποίες πιστεύουν και ίσως να τους πούνε πολλά, από αυτά που δείχνουν να μην θέλουν να πιστέψουν.6. Με κάθε ευκαιρία τόνιζα προς την κυβέρνηση ότι θα πρέπει να λάβει μέτρα πολιτικής ανάκαμψης και να ξεφύγει από την λειτουργία της ως άπειρος λογιστής. Φαίνεται, όμως, ότι ακόμα και μετά ένα χρόνο προτιμά την γοητεία των δικών της αριθμών, παρά την πραγματικότητα της ζωής. Η κυβέρνηση δεν διαθέτει σχέδιο εξόδου της πραγματικής οικονομίας από την κρίση. Αντί να ανασυγκροτήσει τους μηχανισμούς συλλογής φόρων επανάφερε την περαίωση. Καμάρωσε που άρχισε να ανοίγει κάποια επαγγέλματα, αλλά δεν κούνησε ούτε το μικρότερο δακτυλάκι της για να σπάσει τα καρτέλ που έχουν φέρει τη χώρα στην μοναδική κατάσταση, μοναδική για την συνολική ιστορία του παγκόσμιου καπιταλισμού, να ανεβαίνουν ταχύτατα οι τιμές σε συνθήκες ύφεσης. Η κυβέρνηση ένιωσε ικανή και ενδιαφέρθηκε να τα ρίξει στους μικρούς και μεσαίους, ενώ είχε άφθονα χρήματα για τις τράπεζες και ψηφίζει νόμους και διατάγματα προκειμένου να απαλλάξει τους έχοντες και κατέχοντες από πρόστιμα, υποχρεώσεις, συμβολή στην καταπολέμηση της κρίσης. Μάλιστα ο υπουργός οικονομικών έφερε νομοσχέδιο που απάλλασσε 600 ισχυρούς επιχειρηματίες από υποχρεώσεις, με το επιχείρημα, ότι ήταν τόσοι πολλοί ώστε δεν συγκροτούσαν «νομοσχέδιο – φωτογραφία». Φαίνεται δεν πήγε ποτέ του σχολική εκδρομή για να γνωρίζει ότι υπάρχουν και οι ομαδικές φωτογραφίες.Δυστυχώς οι εξελίξεις δείχνουν ότι η κυβέρνηση τείνει να σώσει το χωράφι και τους δανειστές, ενώ εγκαταλείπει στον αργό θάνατο το χωριό και τους ανθρώπους του. Κατά τη γνώμη μου επείγει η αλλαγή του μείγματος οικονομικής πολιτικής που έχει επιβάλει το θανατηφόρο για την οικονομία και τους πολίτες μνημόνιο καθώς και του προσωπικού διαχείρισης της οικονομίας. Άμεσα δε, απαιτείται η επαναδιαπραγμάτευση του χρονοδιαγράμματος της αποπληρωμής των δανείων, με μια αποφασιστική επιμήκυνση του.