Εν των μεταξυ εξι μηνες μετα την ληξι του πολεμου η Ελλας με Πρωθυπουργο τον Ε.ΒΕνιζελο τη πρσοσκλησει των συμμαχων τον Μαιο του 1919 κατελαμβανε την Σμυρνη, οπου επεπρωτο να ολοκληρωθη  η μεγαλυτερη καταστροφη της Ελλαδος  τον Αυγουστο του 1922.

Ύστερα από τρεις χιλιετίες η Ελλάδα, εγκατέλειπε την πέραν του Αιγαίου πελάγους Πατρίδα, 2400 Ελληνικές πόλεις, 1.250.000 νεκρούς αμέτρητους πρόσφυγες.
Χιλιάδες πληγωμένες Ελληνίδες ατιμασμένες από τις ορδές των κανιββάλων του ένστολου τουρκικού συρφετού. «Δέκα και είκοσι και τριάκοντα πολλάκις ητίμαζον» αφηγείται ο Εφέσσου πατριάρχης…
                                                          ***

Φανηκε ότι ο επιλογος θα εγραφετο στις 15  Νοεμβρίου 1922

Το λακωνικό ανακοινωθέν ηταν.

«Την 11 και 30 σήμερον εις το παρά το Γουδί χώρον εξετελέσθει η θανατική εκτέλεσις των εξ καταδικασθέντων υπό τού εκτάκτου επαναστατικού στρατοδικείου υπευθύνων της Μικρασιατικής Καταστροφής, ήτοι των πέντε πολιτικών, Π. Πρωτοπαπαδάκη, Δ. Γούναρη, Ν. Στράτου, Γ. Μπαλτατζά, Ν. Θεοτόκη ως και του αρχιστρατήγου της ήτας Γ. Χατζηανέστη…».
(  Οι Ξενοφών Στρατηγοςύ υποστράτηγος και  Μιχαήλ Γούδας υποναυάρχος καθαιρεθησαν και καταδιακσθησαν εις ισοβιον φυλακισι.)

Λίγες ημέρες μετά τις 27/11/1922 η εφημερίς Κορεσπόνταν των Παρισίων συνόψιζε ως εξής:
«Καίτοι η Ελλάς αντιπροσωπεύεται από τον κο Βενιζέλο, ο ρόλος της υπήρξεν άσημος…Διότι. Πέντε πρώην υπουργοί και ο αρχιστράτηγος Χατζηανέστης ετουφεκίσθησαν είς τάς Αθήνας ,με μια αγριότητα ήτις υπενθυμίζει τα υπό του Ρώσικου μπολσεβικισμού χρησιμοποιηθέντα μέσα. Η δίκη των ήτο πραγματική διακωμώδησις της Δικαιοσύνης καταλήξασα εις θανατικήν εκτέλεσιν εκδικήσεως. … Η πολιτική την οποιαν ηκολούθησαν οι τουφεκισθέντες ήτο η ιδία πολιτική του Βενιζέλου, όστις δεν είχε παρά να είπη μιαν λέξιν δια να σώση τας κεφαλάς των..»

                                                      ****

Σημερα όλα τα γεγονοτα  ειναι γνωστα.

Ο Βενιζελος ειχε στειλη δυο  τηλεγραφηματα στην Επαναστατικη επιτροπη.

Το πρωτο  ελεγε.

«Θα λαβητε μετ ολιγον τηλεγραφημα μου εν τω οποιω θα σας διαβιβαζω την επιυθυμια του Λορδου Κωρζον , όπως δοθη χαρις εις τον Γουναρην και τους στυνεργατες του.Μην λαβετε υπ οψιν την υπερ των καταδικων μεσολαβησι μου. Εκεινο το οποιο ενδιαφερει είναι η επισπευσις της εκτελεσεως αυτων.Απαντησατε κατοπιν , εκφραζοντες την λυπην σας διοτι η παρακλησις εφθασε πολυ αργα.>
Ελευθεριος Βενιζελος.»

 Μετα από δυο ωρες ο Βενιζελος εστειλε το κατωθι ( δευτερο ) τηλεγραφημα:

«Σημερον με  επλησιασε ο Λορδος Κωρζον και μοι ετονισε την φρικαλεαν εντυπβωσιν η οποια θα εδημιουργειτο εις ολη την Ευρωπην αν η καταδιακστικη αποφασις τοτ Στρατοδικειου εκτελειτο..Καιτοι όπως γνωριζετε αποφευγω να επεμβω στις εσωτερικες υποθσεσις της χωρας είναι καθηκον μου να σας βεβαιωσω ότι η εντυπωσις θα είναι όπως πραγματι την παριστα ο Λορδος Κωρζον»

Το απογευμα της ιδιας ημερας ο Ε Βενιζελος επεσκεφθη τον λορδο Κωρζον και του ανακοινωσε ότι η επαναστατικη επιτροπη ειχε λαβει το τηλεγραφημα του μετα την εκτελεσι των εξι..Τοτε ο Αγγλος Υπουργος Εξωτερικων του εδειξε το πρωτο τηλεγραφημα και του ειπε

«Κε Βενιζελο λησμονησατε όμως το τηλεγραφημα αυτό»

Η υπηρεσια Πληροφοριων ειχε αποκρυπτογραφισει το πρωτο  τηλεγραφημα του Βενιζελου.
Ο Βενιζελος , κατωχρος και τραυλιζων απηλθε του γραφειου του Αγγλου Υπουργου χωρις καν ο Υπουργος να τον χαιρετιση ( Ιωαν Ιωαννιδη τομος Β ΣΕΛΙς 825 κΚΩΝΣΤΑΝΤΝΟς ΙΒ, Αθηναι 1935) )

                                                                ***
Ετσι  ο πραγματικος επιλογος  ξεκινησε να γραφεται με την αποφασι 1533/2009 του Ζ τμηματος του Αρειου Παγου οπου κριθησαν αθωοι και οι οκτω της δικης του 1922, κατά πλειοψηφια, για τα αδικηματα που περιλαμβανοντο στο κατηγορητηριο.
Εστω και τοσο καθυστερημενα η Δικαιοσυνη ακολουθει την Ιστορια και αποκαθιστα την μνημη των αθωων..

Ιασων

Υ.γ

1. Θεόδωρος Πάγκαλος τον Φεβρουάριο του 1925 αγορεύων στη Βουλή ειπε τα εξης:
«Ημείς υπήρξαμε οι εκτελεσταί της τραγικής εκείνης χειρονομίας  και εμείς έχομε το δικαίωμα να διακηρύξωμεν ότι το χυθέν αίμα εχύθη αδίκως, εφ όσον ευρισκόμεθα προ μιας τοιαύτης καταστάσεως. Οι αντίπαλοι μας υπήρξαν ηθικοί και γενναίοι και είχαν το θάρρος να δώσουν λόγο των πράξεων των, ενώ ημείς προσπαθούμε να συγκαλύπτωμεν ευθύνας..»

2. Από το ημερολογιον του Αρχηγου του Αγγλικου Επιτελειου
«Ο Ουινστων Τσωρτσιλ και εγω ειμεθα με τον Βενιζελον σημερον  το απογευμα ( 19 Μαρτιου 1920) Του εξεκαθαρισαμε ότι δεν θα βοηθησουμε τους Ελληνας ουτε με στρατιωτας ουτε με χρηματα ουτε εις την Θρακην ουτε εις την Σμυρνην, ..Του ειπα του κου Βενιζελου ότι παει να καταστρεψη τον τοπο του , ότι θα εμπη εις πολεμον με την Τουρκια και την Βουλγαρια  και ότι η αιμμοραγια εις ανθρωπους και χρηματα  θα ειαν αφορητος για την Ελλαδα.. ( σελις 46 η ιστορια του Εθνικου Διχασμου)

3. Εισηγησις του Ελ. Βενιζελου στον Βασιλια Κωνσταντινο   11/24 Ιανουαριου 1915, σελις 374, Πολιτικη ιστορια της Νεωτερας Ελλαδος 1828-1964, ΤΡΙΤΟς Τομος

 «..Η παραχώρησις της Καβάλας είναι βεβαίως θυσία οδυνηροτάτη, αισθάνομαι δε αίσθημα βαθυτάτου ψυχικού άλγους εισηγούμενος αυτήν.Αλλα δεν διστάζω να την προτείνω, ευθύς ως λάβω υπ’ όψιν τίνα εθνικά ανταλλάγματα  πρόκειται να εξασφαλισθώσι δια της θυσίας ταύτης.Εχω το αίσθημα ότι οι παραχωρήσεις εν Μικρά Ασία , ων εισηγητής εγένετο ο σερ Εδουαρδ Γκρέυ, δύνανται , αν μάλιστα υποβληθώμεν εις θυσίαν προς την Βουλγαρίαν, να λάβωσι έκτασιν τοιαύτην, ωστε εις την εκ νικηφόρων πολέμων προελθούσαν διπλήν Ελλάδαν να προστεθή άλλη μια εξ’ ίσου μεγάλη..»