Brain-drain. Αποδημία Επιστημονικού Δυναμικού.Γράφει ο Αλέξανδρος Πιστοφίδης

 

«ΚΥΜΑ μετανάστευσης του νέου επιστημονικού προσωπικού που υπάρχει στη χώρα απειλεί να δημιουργήσει η παρατεταμένη ύφεση στην αγορά και οι ολοένα λιγότερες ευκαιρίες για μόνιμη και ασφαλή εργασία που προσφέρουν οι ελληνικές επιχειρήσεις.Το συμπέρασμα-σοκ που προκύπτει από τη μεγάλη έρευνα της Κάπα Research την οποία παρουσιάζει σήμερα «Το Βήμα» είναι ότι επτά στους δέκα Ελληνες οι οποίοι είτε έχουν ολοκληρώσει είτε ολοκληρώνουν τις σπουδές τους θα εγκατέλειπαν ευχαρίστως την Ελλάδα για μια δουλειά στο εξωτερικό».
Το αποτέλεσμα της έρευνας, που «Το Βήμα» το παρουσιάζει σαν «συμπέρασμα-σοκ», στη σημερινή online έκδοσή του, το έγκυρο γερμανικό περιοδικό, «Der Spiegel», το παρουσιάζει σαν τη μεγαλύτερη απειλή για το μέλλον της χώρας μας, χρησιμοποιώντας σαν τίτλο τον διεθνή όρο “Brain-drain”, που αυτολεξεί σημαίνει «ΑΠΟΣΤΡΑΓΓΙΣΗ ΜΥΑΛΩΝ». Η σχέση αποδημίας-μετανάστευσης «δημιουργικών μυαλών» ή εκπαιδευμένου ανθρώπινου δυναμικού και ανάπτυξης, είναι γνωστή από την εποχή του 5ου π.Χ. αιώνα. Θετικό παράδειγμα είναι εκείνο της Αθήνας του Περικλή που συγκέντρωσε γύρω του ότι δημιουργικό μυαλό υπήρχε στον τότε ελληνικό χώρο.
Χαρακτηριστικά αρνητικά παραδείγματα, είναι, πρώτον, οι διωγμοί των γιατρών της εποχής του Ιουστινιανού, που..........
χαρακτηρίστηκαν μάγοι-εθνικοί και κατέφυγαν στην περσική αυλή και σε άραβες χαλίφηδες. Το αποτέλεσμα ήταν να πάει δεκαετίες πίσω η ιατρική επιστήμη στη Δύση και να αναπτυχθεί στους πέρσες και στους άραβες. Δεύτερον, Οι διωγμοί τον 16ο αιώνα των Ουγενότων (Γάλλοι Καλβινιστές), μιας από τις πιο δραστήριες κοινωνικές ομάδες, που κατέφυγαν στη Γερμανία, Ολλανδία, ΗΠΑ και στις Σκανδιναβικές χώρες, συμβάλλοντας στην ανάπτυξη των χωρών αυτών.
Τρίτο αρνητικό παράδειγμα, είναι το ολοκαύτωμα και ο ξεριζωμός Αρμενίων και Ελλήνων της Μικράς Ασίας το 1922, όπου ακόμη και ο Κεμάλ αναγκάστηκε να αναγνωρίσει πως ήταν τραγικό λάθος. Στις αρχές του 20ου αιώνα, το 78% της τουρκικής οικονομίας ήταν στα χέρια δραστήριων Ελλήνων και Αρμενίων. Παράλληλα, ενώ τα ελληνικά σχολεία της Τουρκίας είχαν 170 000 μαθητές, τα τουρκικά είχαν μόνο 50 000 και αυτά ήταν όλα στρατιωτικά σχολεία.
Τη σημασία εισαγωγής εκπαιδευμένου ανθρώπινου δυναμικού, την είδαν πρώτοι οι ιδρυτές των ΗΠΑ. Χαρακτηριστική ήταν η δήλωση του δημιουργού του αμερικανικού πνεύματος και της προτεσταντικής ηθικής της εργασίας στις ΗΠΑ, του Μπέντζαμιν Φράνκλιν, στη Γαλλική Εθνοσυνέλευση: «Εμείς οι αμερικανοί δεν ρωτάμε κανέναν ποιος είσαι, αλλά τι μπορείς να κάνεις». Αυτή η πολιτική συνεχίζεται μέχρι σήμερα από τα αμερικανικά πανεπιστήμια και τις αμερικανικές επιχειρήσεις αλλά και το δημόσιο.
Τα οικονομικά θαύματα των κατεστραμμένων από τον πόλεμο χωρών της Γερμανίας και της Ιαπωνίας στηρίχτηκαν στο καλά εκπαιδευμένο ανθρώπινο δυναμικό. «Μπορείς να καταστρέψεις σπίτια, εργοστάσια, γέφυρες και λιμάνια, αλλά τα μυαλά δεν καταστρέφονται και φτιάχνουν ακόμα καλύτερα έργα βασικών υποδομών».
Η σημασία του εκπαιδευμένου ανθρώπινου δυναμικού και των δημιουργικών μυαλών για την ανάπτυξη μιας χώρας, φαίνεται στο "Battle of the brains”, που έχει αρχίσει εδώ και δεκαετίες ανάμεσα στις ανεπτυγμένες χώρες. Η «Διακήρυξη της Μπολόνια» το 1999 των 29 υπουργών παιδείας της ΕΕ για τη δημιουργία ενός «Ενιαίου Χώρου Ανωτάτης Εκπαίδευσης», είχε αυτόν ακριβώς το στόχο, αλλά το μόνο που πέτυχε, ήταν η μετακίνηση των καλύτερων επιστημόνων σε ερευνητικά κέντρα και πανεπιστήμια του Βορρά. Ότι ακριβώς έγινε και με την μετακίνηση μέρους του πλούτου, που από το φτωχό Νότο μετακόμισε στον πλούσιο Βορρά, κάνοντάς τον πλουσιότερο.
Το πρόβλημα αυτή τη στιγμή στη χώρα μας δεν είναι το γεγονός, ότι φεύγουν κάποια δημιουργικά μυαλά, όπως γινόταν παλιά, αλλά κινδυνεύουμε να φύγουν τα περισσότερα.
Και ενώ σήμερα παρατηρείται μια έντονη διάθεση μετανάστευσης ελλήνων επιστημόνων στο εξωτερικό, η Γερμανική Υπηρεσία Ανταλλαγών Φοιτητών (
DAAD), σε πρόσφατη έρευνά της, διαπιστώνει με ανησυχία μια έντονη μετακίνηση τούρκων επιστημόνων από την Γερμανία προς την Τουρκία.