ΟΙΚΟΝΟΜΙΑ. Ολα για όλα το φθινόπωρο. Μάχη σε τρία καυτά μέτωπα

ΡΕΠΟΡΤΑΖ: ΣΕΡΑΦΕΙΜ ΠΟΛΙΤΗΣ

Η ελληνική οικονομία «προσεύχεται» στη Μεγαλόχαρη ελπίζοντας σε ένα θαύμα που θα τη βγάλει από τη μεγαλύτερη κρίση των τελευταίων δεκαετιών. Τα ελληνικά νοικοκυριά, που ετοιμάζονται να γιορτάσουν την Κοίμηση της Θεοτόκου, βιώνουν τη σκληρότερη λιτότητα από τη μεταπολίτευση έχοντας μπροστά τους, τουλάχιστον, τρία ακόμη δύσκολα χρόνια. Στο διάστημα αυτό θα κριθεί αν θα πιάσουν τόπο οι πρωτοφανείς θυσίες στις οποίες υποβάλλονται σήμερα. Αν δηλαδή, θα επιτευχθούν η μείωση του ελλείμματος και η σταθεροποίηση του χρέους, αν η οικονομία θα ξεφύγει από την ύφεση και αν τελικά η Ελλάδα θα καταφέρει να επιστρέψει στις αγορές χωρίς «κηδεμόνες» αφήνοντας πίσω της τα εφιαλτικά σενάρια της χρεοκοπίας. Το «πράσινο φως» που άναψε η τρόικα για την εκταμίευση της δεύτερης δόσης, ύψους 9 δισ. ευρώ, όπως τονίζουν κορυφαίοι παράγοντες του οικονομικού επιτελείου, είναι ένα μόνο θετικό βήμα. Σε καμία περίπτωση δεν προδιαγράφει ότι η χώρα θα κερδίσει το στοίχημα.
Τα στοιχεία της Ελληνικής Στατιστικής Αρχής που δόθηκαν χθες στη δημοσιότητα αναδεικνύουν το μέγεθος του προβλήματος και με αριθμούς: η ελληνική οικονομία το δεύτερο τρίμηνο του έτους συρρικνώθηκε κατά 3,5% με οδηγούς τη βουτιά της κατανάλωσης και των επενδύσεων με άμεσο αντίκτυπο στην ανεργία που χτύπησε κόκκινο τον Μάιο σκαρφαλώνοντας στο 12% από 8,5% έναν χρόνο νωρίτερα. Οι άνεργοι ξεπέρασαν τους 600.000 με έναν στους τρεις νέους να είναι άνεργος.

Το μεγάλο στοίχημα για την Ελλάδα είναι να εξοικονομήσει έως το 2014, από τους νέους φόρους που έχει ανακοινώσει και τις περικοπές δαπανών, επιπλέον 30 δισ. ευρώ προκειμένου το δημοσιονομικό έλλειμμα να περιοριστεί στο 2,6% του ΑΕΠ. Ο υπουργός Οικονομικών κ. Γιώργος Παπακωνσταντίνου γνωρίζει ωστόσο ότι σε τρία καυτά μέτωπα θα κριθούν όλα: στη φοροδιαφυγή και στα έσοδα, στη μείωση των δαπανών και της σπατάλης σε Δημόσιο- ΔΕΚΟ και στην τόνωση της ανάπτυξης - όπως και στη μείωση των τιμών αγοράς που εξακολουθούν να είναι υψηλές «ροκανίζοντας» κατανάλωση και ανταγωνιστικότητα. Γι΄ αυτό και από τη Δευτέρα που επιστρέφει στο γραφείο θα έχει σειρά συσκέψεων με στενούς του συνεργάτες και συναρμόδιους υπουργούς, ώστε να οριστικοποιηθούν οι αποφάσεις για τις πολιτικές που θα προωθηθούν το αμέσως επόμενο διάστημα και θα παρουσιαστούν από τον Πρωθυπουργό στην ομιλία του στη ΔΕΘ. Στα μέτωπα αυτά θα δοθεί όλο το βάρος της οικονομικής πολιτικής στους μήνες που απομένουν μέχρι το τέλος του έτους. Αν υπάρξουν ισχυρά αποτελέσματα η ελληνική οικονομία θα έχει κάνει ένα αποφασιστικό βήμα, ένα άλμα, ώστε να αποκτήσει και πάλι πρόσβαση στον δανεισμό από τις διεθνείς αγορές, σταδιακά, κατά το δεύτερο εξάμηνο του 2011. Και μόνο τότε, θα αρχίσει να βλέπει ξεκάθαρα την έξοδο από την κρίση.

1 Εσοδα και φοροδιαφυγή: στο πεντάμηνο Αύγουστος- Δεκέμβριος 2010 θα πρέπει να εισρεύσουν στα δημόσια ταμεία έσοδα ύψους 26,4 δισ. ευρώ. Μόνο τότε θα έχει εκπληρωθεί ο φετινός στόχος των εσόδων, ο νέος προϋπολογισμός δεν θα κληρονομήσει «μαύρη τρύπα» και δεν θα χρειασθεί να επιβληθούν νέοι φόροι το φθινόπωρο (εκτός από την αύξηση των αντικειμενικών τιμών και τη μετάταξη πολλών εμπορευμάτων στον υψηλό συντελεστή ΦΠΑ που προβλέπονται ήδη από το Μνημόνιο), οι οποίοι θα έσφιγγαν και άλλο τη «θηλιά» στην οικονομία. Πρόκειται όμως για ένα ιδιαίτερα δύσκολο και αβέβαιο στόχο, αφού στο επτάμηνο Ιανουάριος- Ιούλιος 2010 τα έσοδα που εισπράχθηκαν ανήλθαν σε 28,6 δισ. ευρώ, παρουσιάζοντας μάλιστα υστέρηση ύψους 2,6 δισ.

ευρώ από τον στόχο του προϋπολογισμού.

Η κυβέρνηση αισιοδοξεί ότι θα αποδώσουν τα μέτρα που έχουν ήδη επιβληθεί όπως η αύξηση του ΦΠΑ, των έμμεσων φόρων σε ποτά, τσιγάρα και καύσιμα, ενώ θα εισπραχθούν το ΕΤΑΚ του 2009 και ο Φόρος Μεγάλης Ακίνητης Περιουσίας. Δεδομένων όμως των αβεβαιοτήτων που δημιουργεί η ύφεση της οικονομίας, ο στόχος των εσόδων θα εξαρτηθεί σε μεγάλο βαθμό από τα αποτελέσματα περιστολής της φοροδιαφυγής. Γι΄ αυτό και από τον Σεπτέμβριο στο υπουργείο Οικονομικών ετοιμάζουν μπαράζ νέων ελέγχων σε κατηγορίες των ελεύθερων επαγγελματιών, τους οποίους το ΣΔΟΕ κατατάσσει υψηλά στη λίστα της φοροδιαφυγής (γιατρούς, δικηγόρους, καλλιτέχνες κ.ά.), σε φορολογουμένους με μεγάλα εισοδήματα και ακίνητη περιουσία, όπως και στην αγορά για την έκδοση αποδείξεων.

2 Δαπάνες και σπατάλη: Η κυβέρνηση παρ΄ ότι εμφανίζει στο επτάμηνο Ιανουάριος- Ιούλιος 2010 μείωση των δαπανών του προϋπολογισμού κατά 10% (ποσοστό που υπερβαίνει στον ετήσιο στόχο του 5,5%), το αποτέλεσμα αυτό έχει επιτευχθεί κυρίως λόγω των μεγάλων περικοπών στους μισθούς στο Δημόσιο και στις συντάξεις, αλλά και των καθυστερήσεων στις πληρωμές του Δημοσίου. Ουσιαστικές μεταρρυθμίσεις στο σπάταλο κράτος δεν έχουν γίνει. Τα ελλείμματα σε ΔΕΚΟ, ΟΤΑ, νοσοκομεία εξακολουθούν να είναι ανεξέλεγκτα. Μάλιστα τους επόμενους μήνες αναμένεται να αυξηθούν τα αιτήματα υπουργείων και επιχορηγούμενων φορέων για καταβολή επιχορηγήσεων και για την κάλυψη ελλειμμάτων των ασφαλιστικών ταμείων που έχουν ξεφύγει από τους στόχους. Στις συνθήκες αυτές το υπουργείο Οικονομικών καλείται για περιορίσει τις δαπάνες του προϋπολογισμού για το διάστημα Αύγουστος- Σεπτέμβριος 2010 σε 30 δισ. ευρώ, όταν στο επτάμηνο το ύψος των δαπανών ανήλθε στα 37,8 δισ. ευρώ. Στην πρώτη γραμμή των παρεμβάσεων της κυβέρνησης για τις δαπάνες θα είναι το νομοσχέδιο για τον ΟΣΕ που αναμένεται να κατατεθεί στη Βουλή τον Σεπτέμβριο, για να ακολουθήσει αυτό για τις αστικές συγκοινωνίες. Το εν λόγω νομοσχέδιο θα δώσει ένα πρώτο δείγμα γραφής για τα μέτρα που ετοιμάζονται για τις ΔΕΚΟ, τους ΟΤΑ και τα νοσοκομεία, φορείς στους οποίους αναμένεται να τοποθετηθούν ιδιώτες ελεγκτές από τον Σεπτέμβριο.

3 Ανάπτυξη: Οσοι φόροι και να μπουν, χωρίς ανάπτυξη δεν θα επιτευχθούν οι στόχοι για το έλλειμμα και το χρέος και η ελληνική οικονομία δεν θα βγουν από την «επικίνδυνη ζώνη». Σ΄ αυτό συμφωνούν όλοι: κυβέρνηση, τρόικα, διεθνείς οικονομικοί αναλυτές. Φέτος το ΑΕΠ αναμένεται να παρουσιάσει βουτιά ελαφρώς μικρότερη από 4%, όπως προβλέπουν κυβέρνηση και ΔΝΤ, ενώ για το 2011 αναμένουν πτώση 2,5%. Στην πραγματικότητα όμως, οι προβλέψεις αυτές στηρίζονται στην εκτίμηση ότι η οικονομία θα αρχίσει να βγαίνει από το τούνελ της ύφεσης κάποια στιγμή κατά το δεύτερο εξάμηνο του 2011. Σε ό,τι αφορά τις τιμές αναμένονται παρεμβάσεις στην αγορά καυσίμων, στις συναλλαγές σούπερ μάρκετ και βιομηχανιών, ρυθμίσεις για τις προσφορές στα σούπερ μάρκετ, καθώς και ο νέος τρόπος τιμολόγησης φαρμάκων.
Η οικονομία συρρικνώθηκε κατά 3,5% το δεύτερο 3μηνο εξαιτίας της βουτιάς σε κατανάλωση και επενδύσεις με αντίκτυπο στην ανεργία που σκαρφάλωσε τον Μάιο στο 12% από 8,5% έναν χρόνο πριν
387 δισ. ευρώ οι δανειακές ανάγκες του Δημοσίου την εξαετία 2010-2015
ΡΕΠΟΡΤΑΖ: ΕΛΕΝΑ ΛΑΣΚΑΡΗ

Σοκ και δέος προκαλούν οι εκτιμήσεις του Διεθνούς Νομισματικού Ταμείου που ανεβάζουν τις δανειακές ανάγκες του Ελληνικού Δημοσίου για την εξαετία 2010-2015 στο αστρονομικό ποσό των 387 δισ. ευρώ. Μετά την αφαίρεση των 110 δισ. ευρώ που προβλέπονται από τον μηχανισμό στήριξης Ε.Ε.- ΔΝΤ (και τα οποία η χώρα θα πρέπει να αρχίσει να ξεχρεώνει από το 2013), η ελληνική οικονομία θα πρέπει να διεκδικήσει από τις αγορές τα εναπομείναντα 277 δισ. ευρώ, όταν το ετήσιο ΑΕΠ της μετά βίας ξεπερνά τα 230 δισ. ευρώ. Το γεγονός αυτό καθιστά αναγκαστικό το «θαύμα» της εξυγίανσης σε συνδυασμό με την ανάκαμψη της οικονομίας ώστε το Δημόσιο να μπορέσει να αντλήσει τα δανειακά από τις αγορές σε κόστος τέτοιο που δεν θα οδηγεί στις πύλες της χρεοκοπίας.
Για φέτος. Σύμφωνα με τις προβλέψεις των εμπειρογνωμόνων του Διεθνούς Νομισματικού Ταμείου, που ενσωματώνονται στην τελευταία έκθεσή του για την ελληνική οικονομία, οι απαιτήσεις δανειακών κεφαλαίων διαμορφώνονται φέτος σε 73,6 δισ.

ευρώ. Από αυτά, 27,6 δισ. ευρώ θα εισφέρει η Ε.Ε., 10,4 δισ. ευρώ το Διεθνές Νομισματικό Ταμείο, 31,6 δισ. ευρώ έχουν ήδη αντληθεί από τις αγορές και έως το τέλος του έτους το Δημόσιο θα εκδώσει νέα σειρά εντόκων γραμματίων για επιπλέον 4 δισ. ευρώ. Με λίγα λόγια φέτος, εφόσον τηρηθούν κατά γράμμα οι δεσμεύσεις που έχουν αναληφθεί μέσω του Μνημονίου, πρόβλημα κάλυψης των δανειακών αναγκών του Δημοσίου δεν υπάρχει.

Από το 2011 όμως, τα πράγματα ζορίζουν. Η τρόικα υπαγορεύει έξοδο του Δημοσίου στις αγορές για μακροχρόνιο δανεισμό σε αντιδιαστολή με τις φετινές επιταγές αναχρηματοδότησης των λήξεων εντόκων γραμματίων με εκδόσεις έως έξι μηνών. Σύμφωνα με τον πίνακα κάλυψης των δανειακών αναγκών του Δημοσίου που έχει καταρτίσει, το επόμενο έτος το Δημόσιο θα πρέπει να δανειστεί με μεσομακροχρόνιους τίτλους (3ετή, 5ετή ή και 10ετή ομόλογα)

4,8 δισ. ευρώ, πέραν των 8 δισ. ευρώ που πρέπει να αναζητήσει μέσω εντόκων γραμματίων.
Να πειστούν οι αγορές. Αυτό σημαίνει ότι το αργότερο έως τα μέσα του επομένου έτους η πρόοδος που θα έχει συντελεστεί στην ελληνική οικονομία θα είναι τέτοια που θα πείθει τις αγορές να κατεβάσουν τις απαιτήσεις τους σε επίπεδο κόστους δανεισμού (τα περίφημα spreads προς το παρόν παραμένουν στην περιοχή των 800 μονάδων κάτι που σημαίνει ότι ακόμα και για έναν χρόνο να ήθελε να δανειστεί το Δημόσιο, θα πλήρωνε επιτόκιο πάνω από 7% και για δέκα χρόνια θα ξεπερνούσε το 10%).