Λιπάσματα, φυτοφάρμακα, ανεπεξέργαστα λύματα οικισμών, χοιροτροφείων, πτηνοτροφείων και ελαιοτριβείων, πέφτουν στον κόλπο
Σε νεκρή ζώνη έχει μετατραπεί ο βυθός του Αμβρακικού, θέτοντας σε άμεσο κίνδυνο την αλιευτική παραγωγή, τη διατήρηση της βιοποικιλότητας και την ποιότητα των νερών σε έναν από τους μεγαλύτερους κλειστούς κόλπους της χώρας.Οι επιστήμονες κάνουν λόγο για νεκρό πυθμένα στο μεγαλύτερο μέρος του κόλπου κι εκπέμπουν σήμα κινδύνου, επισημαίνοντας πως ο Αμβρακικός είναι "βαριά άρρωστος". Για την οικολογική επιβάρυνση -που πάντως φαίνεται να είναι αναστρέψιμη- ενοχοποιείται η αδιάκοπη ρύπανση από ανθρωπογενείς δραστηριότητες. Εδώ και χρόνια -τονίζουν οι ειδικοί- στον διεθνούς σημασίας κλειστό κόλπο της δυτικής Ελλάδας πέφτουν, μέσω του Λούρου και του Αραχθου, λιπάσματα και φυτοφάρμακα γεωργικών καλλιεργειών, ανεπεξέργαστα λύματα οικισμών, χοιροτροφείων, πτηνοτροφείων, ελαιοτριβείων και ανεξέλεγκτων χωματερών."Στο μεγαλύτερο τμήμα του βυθού δεν υπάρχει ζωή, γεγονός που έχει σημαντικές επιπτώσεις στην ποιότητα του οικοσυστήματος, στη βιοποικιλότητα και στην αλιευτική παραγωγή", υπογραμμίζε μιλώντας στην εφημερίδα "ΕΘΝΟΣ" ο Γιάννης Λεονάρδος, αναπληρωτής καθηγητής του Τμήματος Βιολογικών Εφαρμογών και Τεχνολογιών στο πανεπιστήμιο Ιωαννίνων, που διεξήγαγε -μαζί με μία μεγάλη ομάδα ερευνητών- σχετική μελέτη το φθινόπωρο και τον χειμώνα του 2009, στο πλαίσιο του προγράμματος "Διαχείριση, αποκατάσταση και βελτίωση του διεθνούς υγροτόπου Αμβρακικού".Οπως προσθέτει ο ίδιος "το βένθος (σ.σ. οι μικροοργανισμοί που ζουν σε μεγάλα βάθη και στον πυθμένα θαλάσσιων οικοσυστημάτων) είναι ο καθρέφτης της υγείας ενός οικοσυστήματος. Είναι κάτι αντίστοιχο με το έδαφος για την ξηρά. Μπορεί να υποστηρίξει ζωή ένα έδαφος μολυσμένο;".Οι μετρήσεις από 17 δειγματοληπτικούς σταθμούς που τοποθετήθηκαν σε όλη την έκταση του κόλπου απέδειξαν πως η ζωή έχει περιοριστεί στα ανώτερα στρώματα, αφού από ένα σημείο της στήλης του νερού και μέχρι τον πυθμένα επικρατεί πλήρης έλλειψη οξυγόνου. Αυτό το "σημείο-μηδέν" εξαρτάται από τις εποχές, τις παροχές του γλυκού νερού, τα ρεύματα που αναπτύσσονται και την αφθονία του φυτοπλαγκτού.
Υπερτροφισμός
Ο υπερτροφισμός είναι άλλωστε το βασικότερο πρόβλημα του Αμβρακικού, που κατά τα άλλα προστατεύεται από την εθνική νομοθεσία, τη διεθνή συνθήκη Ramsar, ενώ τμήμα του ανήκει και στο ευρωπαϊκό δίκτυο Natura 2000.Το περασμένο φθινόπωρο, πάντως, η ζωή των οργανισμών είχε περιοριστεί μέχρι το βάθος των 4-5 μέτρων... Χαρακτηριστικό είναι άλλωστε πως από τα 3-4 μέτρα η αλατότητα αυξάνει παρά πολύ, δημιουργώντας στρωμάτωση του νερού κι εμποδίζοντας την ανανέωση στα κατώτερα στρώματα."Με τις εκπλύσεις των γεωργικών καλλιεργειών μεταφέρονται, διαμέσου των ποταμών Λούρου και Αραχθου, λιπάσματα και φυτοφάρμακα στον Αμβρακικό, συντελώντας στον ευτροφισμό του", εξηγεί ο κ. Λεονάρδος και προσθέτει "εκτός από τις φερτές ύλες και τα θρεπτικά άλατα των ποταμών, οι μεγάλες τιμές της χλωροφύλλης οφείλονται στα λύματα των οικισμών και των χοιρομονάδων που αποβάλλονται στον κόλπο, λόγω έλλειψης βιολογικών καθαρισμών".Οπως επισημαίνει ο καθηγητής, οι βόρειες και ανατολικές περιοχές του κόλπου, όπου βρίσκονται οι εκβολές των δύο ποταμών, οι κόλποι του Μενιδίου και της Αμφιλοχίας, φαίνεται πως είναι οι πλέον επιβαρημένες, καθώς η νεκρή ζώνη είναι εκεί πιο εκτεταμένη. Στον νότο, προς τη Βόνιτσα και το Ακτιο, η κατάσταση δείχνει να είναι καλύτερη.Τα ανόργανα θρεπτικά άλατα, όπως το άζωτο και το φώσφορο, οδηγούν στην υπέρμετρη ανάπτυξη φυτοπλαγκτονικών οργανισμών, που κατακλύζουν τον κόλπο κι όταν πεθάνουν, καθιζάνουν στον πυθμένα. Εκεί, συναντά κανείς μόνο νεκρούς οργανισμούς και λάσπη με υδρόθειο - μια χημική ένωση που αναπτύσσεται εκεί όπου δεν υπάρχει οξυγόνο.Ορισμένες φορές το υδρόθειο και οι ανοξικές μάζες νερού ανεβαίνουν στην επιφάνεια, εξαιτίας της συσσώρευσης, των ρευμάτων ή της μεγάλης παροχής γλυκού νερού από τα ποτάμια, με αποτέλεσμα να προκαλούν μαζικούς θανάτους ψαριών.Τα θετικά, πάντως, που προέκυψαν από τις μετρήσεις είναι πως στον Αμβρακικό δεν εντοπίζεται ρύπανση βαρέων μετάλλων, καθώς όλες οι συγκεντρώσεις ήταν μικρές και κάτω από τα όρια, ενώ οι δύο ποταμοί (Λούρος και Αραχθος) είναι σε καλή οικολογική κατάσταση.
Σε απόγνωση οι ψαράδες
Κραυγή αγωνίας υψώνουν οι παράκτιοι αλιείς του Αμβρακικού, καθώς βλέπουν τα αλιεύματα στον κόλπο να μειώνονται και τα δίχτυα τους να καταστρέφονται από το υπερβολικό φυτοπλαγκτόν. "Είναι σαν γλίτσα, κολλάει στα δίχτυα, με αποτέλεσμα να γίνονται πιο βαριά και να πέφτουν στον βυθό. Oταν τα μαζεύουμε είναι κατάμαυρα από τη λάσπη.Αυτό συμβαίνει συνήθως στα τέλη της άνοιξης και το φθινόπωρο τα πέντε τελευταία χρόνια, αλλά την περασμένη χρονιά έσπασε κάθε ρεκόρ", υπογραμμίζει ο Παύλος Χαραλάμπους, πρώην πρόεδρος της Ομοσπονδίας Αλιέων Ηπείρου. Σε όλο τον κόλπο υπάρχουν 700 άδειες αλιευτικών. "Η μείωση των ιχθυαποθεμάτων είναι τραγική. Το συνειδητοποιούμε συνεχώς την τελευταία 5ετία. Πέρσι εξαφανίστηκε και η σαρδέλα του Αμβρακικού, η γνωστή παπαλίνα.Το μόνο που μας κρατάει πια είναι η γαρίδα. Παλιά ψαρεύαμε κουτσομούρες, μπακαλιάρους, μουρμούρια, σουπιές. Τώρα η γαρίδα έχει γίνει σχεδόν... μονοκαλλιέργεια. Αλλά ακόμη κι αυτή έχει μειωθεί, καθώς επηρεάζεται από τις ανοξικές συνθήκες. Ψαρεύουμε κυρίως στην περιοχή του Ακτίου και κοντά στην Πρέβεζα, όπου τα νερά έχουν περισσότερο οξυγόνο, αφού βρίσκονται κοντά στο άνοιγμα με το Ιόνιο". Τους τελευταίους μήνες ένα πρόσθετο πρόβλημα για τους ψαράδες ήταν οι πληθυσμοί των μεδουσών, που εμφανίστηκαν σε πολύ μεγάλη αφθονία τον περασμένο Ιούνιο στον κόλπο -και παραμένουν ακόμη- καταστρέφοντας τα δίχτυα της γαρίδας.
ΤΡΙΑΝΤΑΦΥΛΛΟΣ ΑΛΜΠΑΝΗΣ:Δύο τα προβλήματα
Σύμφωνα με τα διαθέσιμα στοιχεία, ο Φορέας Διαχείρισης Αμβρακικού εκτιμά ότι δύο είναι τα κύρια προβλήματα του Κόλπου: η λαθραλιεία και η λαθροθηρία, που λαμβάνουν χώρα χωρίς οικονομικό και κοινωνικό αντίκρισμα στον πυρήνα των προστατευόμενων υγροτόπων, καθώς επίσης και η ρύπανση από ανθρωπογενείς δραστηριότητες (κτηνοτροφία, γεωργία, οικισμοί χωρίς βιολογικούς καθαρισμούς και ιδιόμορφη λειτουργία μονάδων ιχθυοκαλλιέργειας εντός του Κόλπου).Οσον αφορά το πρώτο, είμαστε αποφασισμένοι να εφαρμόσουμε πλήρως τη νομοθεσία, καθώς έχουμε την ευθύνη και το δικαίωμα να διασφαλίζουμε την προστασία των υγροτόπων. Οσον αφορά τις ρυπογόνες δραστηριότητες, ο ρόλος μας είναι γνωμοδοτικός. Εχουμε, ωστόσο, σχεδιάσει τον τρόπο συνεργασίας μας με την τοπική αυτοδιοίκηση και τους πολίτες - παραγωγούς, με σκοπό να αλλάξει (μέσα από εκπαιδευτικά σεμινάρια κ.ά.) ο τρόπος γεωργικής και κτηνοτροφικής παραγωγής στην περιοχή και να γίνει λιγότερο ρυπογόνος για το πολύ σημαντικό οικοσύστημα του Αμβρακικού.
* Ο Τριαντάφυλλος Αλμπάνης είναι πρόεδρος του Φορέα Διαχείρισης Υγροτόπων Αμβρακικού
Σε νεκρή ζώνη έχει μετατραπεί ο βυθός του Αμβρακικού, θέτοντας σε άμεσο κίνδυνο την αλιευτική παραγωγή, τη διατήρηση της βιοποικιλότητας και την ποιότητα των νερών σε έναν από τους μεγαλύτερους κλειστούς κόλπους της χώρας.Οι επιστήμονες κάνουν λόγο για νεκρό πυθμένα στο μεγαλύτερο μέρος του κόλπου κι εκπέμπουν σήμα κινδύνου, επισημαίνοντας πως ο Αμβρακικός είναι "βαριά άρρωστος". Για την οικολογική επιβάρυνση -που πάντως φαίνεται να είναι αναστρέψιμη- ενοχοποιείται η αδιάκοπη ρύπανση από ανθρωπογενείς δραστηριότητες. Εδώ και χρόνια -τονίζουν οι ειδικοί- στον διεθνούς σημασίας κλειστό κόλπο της δυτικής Ελλάδας πέφτουν, μέσω του Λούρου και του Αραχθου, λιπάσματα και φυτοφάρμακα γεωργικών καλλιεργειών, ανεπεξέργαστα λύματα οικισμών, χοιροτροφείων, πτηνοτροφείων, ελαιοτριβείων και ανεξέλεγκτων χωματερών."Στο μεγαλύτερο τμήμα του βυθού δεν υπάρχει ζωή, γεγονός που έχει σημαντικές επιπτώσεις στην ποιότητα του οικοσυστήματος, στη βιοποικιλότητα και στην αλιευτική παραγωγή", υπογραμμίζε μιλώντας στην εφημερίδα "ΕΘΝΟΣ" ο Γιάννης Λεονάρδος, αναπληρωτής καθηγητής του Τμήματος Βιολογικών Εφαρμογών και Τεχνολογιών στο πανεπιστήμιο Ιωαννίνων, που διεξήγαγε -μαζί με μία μεγάλη ομάδα ερευνητών- σχετική μελέτη το φθινόπωρο και τον χειμώνα του 2009, στο πλαίσιο του προγράμματος "Διαχείριση, αποκατάσταση και βελτίωση του διεθνούς υγροτόπου Αμβρακικού".Οπως προσθέτει ο ίδιος "το βένθος (σ.σ. οι μικροοργανισμοί που ζουν σε μεγάλα βάθη και στον πυθμένα θαλάσσιων οικοσυστημάτων) είναι ο καθρέφτης της υγείας ενός οικοσυστήματος. Είναι κάτι αντίστοιχο με το έδαφος για την ξηρά. Μπορεί να υποστηρίξει ζωή ένα έδαφος μολυσμένο;".Οι μετρήσεις από 17 δειγματοληπτικούς σταθμούς που τοποθετήθηκαν σε όλη την έκταση του κόλπου απέδειξαν πως η ζωή έχει περιοριστεί στα ανώτερα στρώματα, αφού από ένα σημείο της στήλης του νερού και μέχρι τον πυθμένα επικρατεί πλήρης έλλειψη οξυγόνου. Αυτό το "σημείο-μηδέν" εξαρτάται από τις εποχές, τις παροχές του γλυκού νερού, τα ρεύματα που αναπτύσσονται και την αφθονία του φυτοπλαγκτού.
Υπερτροφισμός
Ο υπερτροφισμός είναι άλλωστε το βασικότερο πρόβλημα του Αμβρακικού, που κατά τα άλλα προστατεύεται από την εθνική νομοθεσία, τη διεθνή συνθήκη Ramsar, ενώ τμήμα του ανήκει και στο ευρωπαϊκό δίκτυο Natura 2000.Το περασμένο φθινόπωρο, πάντως, η ζωή των οργανισμών είχε περιοριστεί μέχρι το βάθος των 4-5 μέτρων... Χαρακτηριστικό είναι άλλωστε πως από τα 3-4 μέτρα η αλατότητα αυξάνει παρά πολύ, δημιουργώντας στρωμάτωση του νερού κι εμποδίζοντας την ανανέωση στα κατώτερα στρώματα."Με τις εκπλύσεις των γεωργικών καλλιεργειών μεταφέρονται, διαμέσου των ποταμών Λούρου και Αραχθου, λιπάσματα και φυτοφάρμακα στον Αμβρακικό, συντελώντας στον ευτροφισμό του", εξηγεί ο κ. Λεονάρδος και προσθέτει "εκτός από τις φερτές ύλες και τα θρεπτικά άλατα των ποταμών, οι μεγάλες τιμές της χλωροφύλλης οφείλονται στα λύματα των οικισμών και των χοιρομονάδων που αποβάλλονται στον κόλπο, λόγω έλλειψης βιολογικών καθαρισμών".Οπως επισημαίνει ο καθηγητής, οι βόρειες και ανατολικές περιοχές του κόλπου, όπου βρίσκονται οι εκβολές των δύο ποταμών, οι κόλποι του Μενιδίου και της Αμφιλοχίας, φαίνεται πως είναι οι πλέον επιβαρημένες, καθώς η νεκρή ζώνη είναι εκεί πιο εκτεταμένη. Στον νότο, προς τη Βόνιτσα και το Ακτιο, η κατάσταση δείχνει να είναι καλύτερη.Τα ανόργανα θρεπτικά άλατα, όπως το άζωτο και το φώσφορο, οδηγούν στην υπέρμετρη ανάπτυξη φυτοπλαγκτονικών οργανισμών, που κατακλύζουν τον κόλπο κι όταν πεθάνουν, καθιζάνουν στον πυθμένα. Εκεί, συναντά κανείς μόνο νεκρούς οργανισμούς και λάσπη με υδρόθειο - μια χημική ένωση που αναπτύσσεται εκεί όπου δεν υπάρχει οξυγόνο.Ορισμένες φορές το υδρόθειο και οι ανοξικές μάζες νερού ανεβαίνουν στην επιφάνεια, εξαιτίας της συσσώρευσης, των ρευμάτων ή της μεγάλης παροχής γλυκού νερού από τα ποτάμια, με αποτέλεσμα να προκαλούν μαζικούς θανάτους ψαριών.Τα θετικά, πάντως, που προέκυψαν από τις μετρήσεις είναι πως στον Αμβρακικό δεν εντοπίζεται ρύπανση βαρέων μετάλλων, καθώς όλες οι συγκεντρώσεις ήταν μικρές και κάτω από τα όρια, ενώ οι δύο ποταμοί (Λούρος και Αραχθος) είναι σε καλή οικολογική κατάσταση.
Σε απόγνωση οι ψαράδες
Κραυγή αγωνίας υψώνουν οι παράκτιοι αλιείς του Αμβρακικού, καθώς βλέπουν τα αλιεύματα στον κόλπο να μειώνονται και τα δίχτυα τους να καταστρέφονται από το υπερβολικό φυτοπλαγκτόν. "Είναι σαν γλίτσα, κολλάει στα δίχτυα, με αποτέλεσμα να γίνονται πιο βαριά και να πέφτουν στον βυθό. Oταν τα μαζεύουμε είναι κατάμαυρα από τη λάσπη.Αυτό συμβαίνει συνήθως στα τέλη της άνοιξης και το φθινόπωρο τα πέντε τελευταία χρόνια, αλλά την περασμένη χρονιά έσπασε κάθε ρεκόρ", υπογραμμίζει ο Παύλος Χαραλάμπους, πρώην πρόεδρος της Ομοσπονδίας Αλιέων Ηπείρου. Σε όλο τον κόλπο υπάρχουν 700 άδειες αλιευτικών. "Η μείωση των ιχθυαποθεμάτων είναι τραγική. Το συνειδητοποιούμε συνεχώς την τελευταία 5ετία. Πέρσι εξαφανίστηκε και η σαρδέλα του Αμβρακικού, η γνωστή παπαλίνα.Το μόνο που μας κρατάει πια είναι η γαρίδα. Παλιά ψαρεύαμε κουτσομούρες, μπακαλιάρους, μουρμούρια, σουπιές. Τώρα η γαρίδα έχει γίνει σχεδόν... μονοκαλλιέργεια. Αλλά ακόμη κι αυτή έχει μειωθεί, καθώς επηρεάζεται από τις ανοξικές συνθήκες. Ψαρεύουμε κυρίως στην περιοχή του Ακτίου και κοντά στην Πρέβεζα, όπου τα νερά έχουν περισσότερο οξυγόνο, αφού βρίσκονται κοντά στο άνοιγμα με το Ιόνιο". Τους τελευταίους μήνες ένα πρόσθετο πρόβλημα για τους ψαράδες ήταν οι πληθυσμοί των μεδουσών, που εμφανίστηκαν σε πολύ μεγάλη αφθονία τον περασμένο Ιούνιο στον κόλπο -και παραμένουν ακόμη- καταστρέφοντας τα δίχτυα της γαρίδας.
ΤΡΙΑΝΤΑΦΥΛΛΟΣ ΑΛΜΠΑΝΗΣ:Δύο τα προβλήματα
Σύμφωνα με τα διαθέσιμα στοιχεία, ο Φορέας Διαχείρισης Αμβρακικού εκτιμά ότι δύο είναι τα κύρια προβλήματα του Κόλπου: η λαθραλιεία και η λαθροθηρία, που λαμβάνουν χώρα χωρίς οικονομικό και κοινωνικό αντίκρισμα στον πυρήνα των προστατευόμενων υγροτόπων, καθώς επίσης και η ρύπανση από ανθρωπογενείς δραστηριότητες (κτηνοτροφία, γεωργία, οικισμοί χωρίς βιολογικούς καθαρισμούς και ιδιόμορφη λειτουργία μονάδων ιχθυοκαλλιέργειας εντός του Κόλπου).Οσον αφορά το πρώτο, είμαστε αποφασισμένοι να εφαρμόσουμε πλήρως τη νομοθεσία, καθώς έχουμε την ευθύνη και το δικαίωμα να διασφαλίζουμε την προστασία των υγροτόπων. Οσον αφορά τις ρυπογόνες δραστηριότητες, ο ρόλος μας είναι γνωμοδοτικός. Εχουμε, ωστόσο, σχεδιάσει τον τρόπο συνεργασίας μας με την τοπική αυτοδιοίκηση και τους πολίτες - παραγωγούς, με σκοπό να αλλάξει (μέσα από εκπαιδευτικά σεμινάρια κ.ά.) ο τρόπος γεωργικής και κτηνοτροφικής παραγωγής στην περιοχή και να γίνει λιγότερο ρυπογόνος για το πολύ σημαντικό οικοσύστημα του Αμβρακικού.
* Ο Τριαντάφυλλος Αλμπάνης είναι πρόεδρος του Φορέα Διαχείρισης Υγροτόπων Αμβρακικού
Αναρτήσεις
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου
ΠΕΣ ΤΗΝ ΑΠΟΨΗ ΣΟΥ ΧΩΡΙΣ ΥΒΡΕΙΣ. Παρατηρούμε ακραίες τοποθετήσεις αναγνωστών. ΠΑΡΑΚΛΗΣΗ δεν θέλουμε να μπαίνουμε στη δύσκολη θέση να μην βάζουμε ΟΛΑ τα σχόλια. Δόξα στο Θεό η Ελληνική γλώσα είναι πλούσια ωστε να μην χρειάζονται ακραίες εκφράσεις.