Χριστούγεννα & Πρωτοχρονιά μέσα από ευχετήριες κάρτες και φωτογραφίες κοινωνικών εκδηλώσεων

Του Δημήτρη Χίλιου (*)

ΚΑΡΤΕΣ ΕΥΧΕΤΗΡΙΕΣ, γαλλιστί carte postale. Συνήθεια που μας ήρθε από την Εσπερία, στα τέλη του 19^ου αι. και …γνώρισε πιέννες.

Η ιδέα γεννήθηκε και πρωτοεφαρμόστηκε στην Αυστρία το 1869, η γυμνή κάρτα είχε μειωμένα ταχυδρομικά τέλη και αντικατέστησε τα γράμματα προς συγγενείς και φίλους. Σύντομα διαδόθηκε στις χώρες της Ευρώπης αρχικά και κατόπιν… ιλαρώς διέπλευσεν ωκεανόν.

Άνθισε επί έναν αιώνα και πλέον, συνιστώντας στοιχείο λαογραφίας, αστικών κυρίως κοινωνιών. Η UNICEF ήταν ο πρώτος διεθνής οργανισμός που εξέδωσε χριστουγεννιάτικη κάρτα για φιλανθρωπικούς σκοπούς, το 1949. Σήμερα, συνήθεια που φυλλορροεί, αποτελεί ντοκουμέντο κοινωνιολογικών και πολιτικών αναλύσεων, σε δουλειά να βρισκόμαστε!

Αν και στην εποχή της επικοινωνίας μέσω facebook, η καρδιά του ανθρώπου, μέρες Χριστουγέννων, αποζητά τη ζεστασιά, τις σπιτικές μυρωδιές, τον γλυκό λόγο μέσα από μιαν ευχή.

Ας καθηλώνεται στα τηλεοπτικά αναμασήματα η οικογένεια, ας αγοράζονται τα εδέσματα τυποποιημένα.

Για τούτες τις ημέρες αναπτύχθηκε πλούσια φιλολογία, ικανή να γεμίσει βιβλιοθήκες με πανηγυρικές Χριστουγεννιάτικες και Πρωτοχρονιάτικες εκδόσεις εφημερίδων και περιοδικών «μετά καλών εικόνων και ποικιλοτάτης τερπνής ύλη».

Επειδή τείνουν να ξεθωριάσουν τα μέχρι πρότινος καθιερωμένα, αναφερόμαστε στις γιορτές σε χρόνο υπερσυντέλικο. Μα όλα στο ..............εορταστικό κλίμα που αναδεικνύεται μέσα από τις ευχετήριες κάρτες και τις φωτογραφικές στιγμές των κοινωνικών συναθροίσεων.

Ευτυχές το νέον έτος, ευτυχέστατον!

Σήμερα ποιοί ταχυδρομούν άραγε κάρτες για να ευχηθούν τα δέοντα; Διαφημιστές, ασφαλιστές, πολιτευόμενοι και λίγοι ρομαντικοί που επιμένουν, για την τιμή των όπλων, αρνούμενοι να ενδώσουν στην ευκολία του τηλεφώνου, στο χαλάρωμα των δεσμών.

Άλλοτε όμως! Ω, άλλοτε! Πακέτα ολόκληρα με φακέλους που ξεχείλιζαν ασημόσκονη στοιβάζονταν στα ταχυδρομεία και οι διανομείς πελαγοδρομούσαν.

Δεκαετίες μετά, μέσα στο συρτάρι με τους ξοφλημένους λογαριασμούς και τα δισκάκια 45 στροφών, ανάμεσα σε κουμπιά και κουβαρίστρες, ανακαλύπτουμε ευχετήριες κάρτες που λάβαμε, συχνά κατόπιν εορτής.

Η κλασική φάτνη με τα προβατάκια, το άστρο της Βηθλεέμ, δυο καμπάνες σε ροζ κορδέλα, ένα κερί, το δέντρο φορτωμένο στολίδια, παιδιά –πολλά παιδιά– σε πόζες διάφορες, αλλά και κανένα ζευγαράκι σε στάση τρυφερή. Η συναναστροφή σου με ηδύνη!

Όλα πασπαλισμένα ασημόσκονη που σκορπίστηκε στο πάτωμα, οι ανορθόγραφες αφιερώσεις ακολουθούν την πεπατημένη, πλην ελαχίστων πρωτοτυπιών. Χαρούμενα Χριστούγεννα, Ευτυχές το νέον έτος, ή Και του χρόνου μαζί.

Κάρτες πολύχρωμες. Στο άνοιγμά τους ξεπηδούν λουλούδια, κόκκινες καρδιές, χέρια ενωμένα, γαλάζια κύματα, μοιραίες γυναίκες, αγνά αλαβάστρινα πρόσωπα, δυο μάτια πολλά υποσχόμενα. Πολύχρωμες συνθέσεις σε πλαίσια περίτεχνα, ατμόσφαιρα μαγική.

Μα και οικογενειακές φωτογραφίες αποστέλλοντο, δίκην ευχετήριας κάρτας. Εδώ τα παιδιά με τα ποδήλατα στην εξώπορτα, άλλα παιδιά μπροστά στη φάτνη. Η οικογένεια με τσιτωμένα χαμόγελα, ο διάκοσμος χριστουγεννιάτικος. Το δέντρο, ένα βάζο λουλούδια, μια πιατέλα μελομακάρονα πασπαλισμένα καρύδι και κανέλα. Πολυπρόσωπες φωτογραφίες, ένα κεφάλι σε κύκλο προς διευκρίνισιν πως… εκείνο το σχόλια της λεζάντας εδώ αναφέρεται.

Οι πολίτες φωτογραφίζουν δικές τους ευτυχισμένες στιγμές και ο τύπος δυσάρεστες στιγμές της ζωής των άλλων.

Μια φωτογραφία όσο γερνά και ξεθωριάζει, τόσο ενδιαφέρον προκαλεί. Γίνεται αύρα μαγευτική, πρωϊνό αεράκι που ξεσκονίζει τη μνήμη. Και πίσω από την εικόνα πλήθος αφιερώσεων…

Μη με λησμόνει…

Οι περισσότερες επαναλαμβάνουν κλασικές κοινοτυπίες, ενίοτε ανορθόγραφα: Ευχόμεθα καλάς εορτάς, αίσιον το νέον έτος. Φιλιά σε παιδιά και θείαν Κατίναν. Λάβαμε το δέμα, ευχαριστούμε. Επιφυλασόμεθα. Με αγάπην Γιώργος–Ελένη–Νικολάκης και γιαγιά.

Αγαπητί μου εξαδέλφοι Γεωργεία ευτυχές και χρισόβιον το 10963. Μάθε Γεωργεία ότη ενιμφέβομε εντός ολίγου, εργασοία αυτού αινδύοντε κομβήα κε το γινεκύων είδος. Έχι μαγαζηά, τρήα μετά συγχορίσεος. Σε φηλό κε είμε αναμένων. Η εξαδέλφοι σου.

Σεμνή Αρσακειάς έγραφε σε συμμαθήτριά της, ευγενώς πλην ανοήτως:

Κι αν θάλασσα περάσεις

κι αν ποταμούς διαβής,

την φίλη σου Ευτέρπην

ποτέ μην λησμονής.

Άλλη πάλι, εξ ίσου σεμνά κι εξ ίσου ανόητα:

Χαίρε, χαίρε κι ευδαιμόνει·

Ενθυμού και μη λησμόνει…

Αθυρόστομος πλην φανατικός ελληνιστής ευχήθηκε σε εργένη περί της δραστηριότητος του οποίου πολλά θρυλούντο, το σκαμπρόζικο πλην σε …κομψή γλωσσική συσκευασία:

Εύχομαι το νέον έτος αιδοιοφόρον και πεοστεκούμενον…

Ερωτευμένος εξακοντίζει στίχους του Παράσχου γλυκερούς και περιπαθείς: Δρέψατε πάλιν ερασταί ευδαίμονας ναρκίσσους…

Άλλος πάλι, φλεγόμενος από τα πεπυρωμένα βέλη του φτερωτού θεού, το προσωποποιούσε:

Σου εύχομαι κόρη φιλτάτη,

αν θέλης να ζήσης το όντι,

να μην σου δακρύσει το μάτι,

να μην σου πονέση το δόντι.

Πλην φεύ! Μετά από τέτοια δημιουργική έξαρση «Ελάμβανε τον κεραυνόν εις φάκελον ευώδη κεκλεισμένον…»

Τα ερωτικά δράματα εξελίσσοντο με μπιλιέτα και κάρτες, με ραβασάκια.

Στο Μεσοπόλεμο, όταν ο Τίμος Μωραϊτίδης υπηρετούσε στο Ιππικό, παραμονή Χριστουγέννων ο Λοχίας τον τιμώρησε να καθαρίζει τον σταύλο επί οχταήμερο επειδή τα μαύρα μάτια μιας φλογερής καμαριέρας τον καθυστέρησαν από το πρωϊνό προσκλητήριο. Σκασμένος για την απουσία του από τη χριστουγεννιάτικη βεγγέρα, κάθισε σε μια …μυρωμένη γωνιά του σταύλου κι έγραψε στην κάρτα που έστειλε στην καμαριέρα:

Αλλοίμονο! Δεν θα ’ρθω απόψε να γιορτάσουμε Χριστούγεννα μαζί. Γιατί εμένα όχι τρεις αλλά δυο Μάγοι …οφθαλμοί, με φέρανε στη φάτνη των αλόγων.

Ένα ενσταντανέ, χίλιες λέξεις

Αρκεί μια φωτογραφία από οικογενειακή συνάθροιση, για να ξεκινήσει κουβάρι αναμνήσεων.

Ευτράπελα, σκαμπρόζικες ιστορίες, χαρούμενα περιστατικά, σχόλια πιπεράτα.

Εκείνη η φωτογραφία να καταστραφεί, για λόγους ευνοήτους, ή μάλλον γιατί να καταστραφεί; Να καταχωνιαστεί μονάχα! Για να ξανακοιταχτεί νοσταλγικά άλλη στιγμή! Όμως το δάκρυ θα σκουπιστεί βιαστικά με την ξανάστροφη εκεί στην πρώτη ρυτίδα, μην εμφανιστεί κανένας περίεργος κι αρχίσουν τα γιατί.

Στην εποχή της επικοινωνίας μέσω των inbox στο facebook, προσπαθεί κανείς να φανεί συνεπής στις υποχρεώσεις των γιορτινών ημερών από συνήθεια, χωρίς διάθεση. Για το χατίρι των παιδιών. Άλλοι πάλι, μοναχικοί, τις περνούν με τις πιτζάμες μπροστά στην τηλεόραση.

Φτάνει μονάχα να σκαλίσεις έτσι λιγάκι τις παλιές ευχετήριες κάρτες και τις οικογενειακές φωτογραφίες μέσα στο συρτάρι με τα σαρανταπεντάρια δισκάκια που ξερνούν αναμνήσεις κι ας μην τα παίζουμε πια, με μάτια μισόκλειστα και άλματα στο χρόνο, για να ψιθυρίσεις…

Αχ και να ξανάρχονταν η παραμονή Χριστουγέννων του χίλια εννιακόσια… τόσο!

Αχ και να ξανάρχονταν!

(*) Ο Δημήτρης Χίλιος είναι συγγραφέας και από τις εκδόσεις Πατάκη κυκλοφορούν τα μυθιστορήματά του «Με το σφύριγμα του τραίνου» & «Χάρτινα φιλιά».

Αναρτήθηκε από kafeneio