TI EINAI H "AMEΣΗ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑ"?

Η ΕΙΡΗΝΙΚΗ ΑΜΕΣΗ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑ ΚΑΝΕΙ ΤΟΥΣ ΑΝΘΡΩΠΟΥΣ ΕΥΤΥΧΙΣΜΕΝΟΥΣ!

ΓΡΑΦΕΙ Ο : "ΦΙΛΟΣΟΦΟΣ ΚΑΘΗΓΗΤΗΣ"

(Περίληψη εκτεταμένης έρευνας των καθηγητών τού παν. Ζυρίχης Μπρούνο Φρέϊ & Αλόϊς Στούτσερ. Οικονομική Εφημερίδα (Economic Journal), Οκτώβριος 2000)

Μελέτες για το τι κάνει τους ανθρώπους ευτυχισμένους, έχουν διαπιστώσει ότι η απασχόληση και ο χαμηλός πληθωρισμός είναι δύο βασικοί παράγοντες, αλλά μέχρι τώρα δεν έχει υπάρξει καμία έρευνα για την επίδραση της άμεσης δημοκρατίας.
Στην πρώτη συστηματική εμπειρική ανάλυση της επίδρασης των διαφορετικών πολιτικών συστημάτων στην ευτυχία (από την εποχή τού κατασυκοφαντημένου και αιματοκυλισμένου, από τους αρχομανείς ολιγαρχικούς δουλεμπόρους, Χρυσού Αιώνα των Μεσογειοευξείνιων δημοκρατιών, και του διακριτικά δημοκρατικού-αντιαυταρχικού Αριστοτέλη και των γι΄ αυτό το λόγο κατεστραμμένων "Πολιτειών" του, σ.τ.μ.), οι καθηγητές Φρέϊ και Στούτσερ δείχνουν ότι όσο πιο εκτενή είναι τα πολιτικά δικαιώματα συμμετοχής των πολιτών, τόσο πιο ικανοποιημένοι είναι με τις ζωές τους.
Η έρευνά τους χρησιμοποιεί τα στοιχεία από 6.000 κατοίκους τής Ελβετίας για να δείξει ότι οι άνθρωποι είναι ευτυχέστεροι όσο μεγαλύτερο είναι το τοπικό επίπεδο δημοκρατίας. Και είναι ακόμα περισσότερο σημαντική γι΄ αυτούς η άμεση συμμετοχή στη δημοκρατική διαδικασία απ΄ ό,τι η έκβαση της διαδικασίας.
Επειδή οι συνταγματικές ρυθμίσεις είναι αρκετά σταθερές κατά τη διάρκεια του χρόνου, οι αναλύσεις τής επίδρασης των πολιτικών θεσμών στην ευτυχία μπορούν να πραγματοποιηθούν ταυτόχρονα. Το πρόβλημα είναι ότι πολυάριθμοι άλλοι παράγοντες ποικίλλουν και είναι δύσκολο να απομονωθεί μόνo η επίδραση των πολιτικών συστημάτων.
Οι ερευνητές υπερνικούν αυτό το πρόβλημα μέσω μιας διαπεριφερειακής σύγκρισης που χρησιμοποιεί τα στοιχεία ερευνών από τις 26 διαφορετικές περιοχές τής Ελβετίας. Λόγω της ομοσπονδιακής δομής τής Ελβετίας, οι πολίτες ελέγχουν σημαντικούς τομείς τής λήψης αποφάσεων (π.χ. μεταβαλλόμενοι κρατικοί νόμοι, δημοψηφίσματα για να αποτρέψουν νέες δαπάνες, κλπ), με βαθμό ελέγχου που ποικίλλει πολύ μεταξύ των περιοχών. Σε μερικές, οι πολίτες έχουν πολλές ευκαιρίες άμεσης δημοκρατικής συμμετοχής μέσω των δημοψηφισμάτων και των πρωτοβουλιών ενώ σε άλλες αυτές οι δυνατότητες είναι σοβαρά περιορισμένες.
Η έρευνα πραγματοποιήθηκε μεταξύ.
Ο βαθμός ευτυχίας που αποδίδεται σε αυτούς τους ανθρώπους είναι βασισμένος στις απαντήσεις τους στην ακόλουθη ερώτηση:
Πόσο ικανοποιημένοι είστε με τη ζωή σας συνολικά αυτές τις μέρες;
Οι ερωτώμενοι μπορούσαν να επιλέξουν από μια κλίμακα 10 σημείων των προκαθορισμένων απαντήσεων που κυμαίνονταν από το "εντελώς ικανοποιημένος" ως το "απολύτως δυσαρεστημένος".
Σύμφωνα με τους ψυχολόγους, οι απαντήσεις σε τέτοιες ερωτήσεις αντιστοιχούν στις πραγματικές εκδηλώσεις τής προσωπικής ευημερίας όπως το συχνό χαμόγελο και οι επιτυχείς κοινωνικές αλληλεπιδράσεις.
Οι απαντήσεις σ΄ αυτές τις ερωτήσεις συγκρίνονται προς τα οικονομικά και δημογραφικά στοιχεία και το βαθμό πιθανής άμεσης δημοκρατικής συμμετοχής. Όπως δείχνουν και άλλες μελέτες, η επίδραση που έχει ένα υψηλό εισόδημα στην ευτυχία είναι σχετικά μικρή και στατιστικά αδύναμη.
Αλλά η επίδραση που η άμεση δημοκρατική συμμετοχή έχει στην ευτυχία είναι μεγάλη. Παραδείγματος χάριν, τα αποτελέσματα δείχνουν ότι η ευτυχία ενός πολίτη που κινείται από τη Γενεύη (την περιοχή με τις χαμηλότερες δυνατότητες συμμετοχής) προς το έδαφος της Βασιλείας (την περιοχή με τις υψηλότερες δυνατότητες συμμετοχής) αυξάνεται αρκετά.
Οι καθηγητές Φρέϊ και Στούτσερ επισημαίνουν ότι «η ευτυχία εξαρτάται κυρίως από το πόσο καλά είναι αναπτυγμένη η δημοκρατία. Το κύριο εύρημα της μελέτης καθιερώνει την πολιτική συμμετοχή ως σημαντικό καθοριστικό παράγοντα της ευημερίας των πολιτών».
Υπάρχουν δύο πιθανοί λόγοι για τους οποίους ένας υψηλότερος βαθμός άμεσης δημοκρατίας μπορεί να αυξήσει την αίσθηση της ευημερίας στους ανθρώπους.
Κατ' αρχάς, λόγω του πιό ενεργού ρόλου των πολιτών, οι πολιτικοί επιτηρούνται καλύτερα και ελέγχονται, και οι κυβερνητικές αποφάσεις είναι στη συνέχεια πιό κοντά στις επιθυμίες των ανθρώπων. Δεύτερον, οι θεσμοί τής άμεσης δημοκρατίας επεκτείνουν τις ευκαιρίες τους να αναμιχθούν στην πολιτική διαδικασία. Τα πειραματικά στοιχεία δείχνουν ότι οι άνθρωποι εκτιμούν αυτή τη διαδικασία πέρα από την έκβασή της.
Για να ανακαλύψουν ποιος από τους δύο λόγους φέρνει την ευτυχία με την άμεση δημοκρατία, οι ερευνητές σημειώνουν ότι η πολιτική συμμετοχή στα δημοψηφίσματα είναι περιορισμένη στους Ελβετούς υπηκόους και επομένως κυρίως αυτοί μπορούν να συγκεντρώσουν τα οφέλη από την επίδραση της συμμετοχής. Οι αλλοδαποί δεν έχουν άμεση πολιτική συμμετοχή αλλά δεν μπορούν να αποκλειστούν από τα ευνοϊκά αποτελέσματα της άμεσης δημοκρατίας.
Μια άμεση σύγκριση του αντίκτυπου της άμεσης δημοκρατίας στους αλλοδαπούς και τους πολίτες, αφότου έχουν αφαιρεθεί άλλοι παράγοντες, δείχνει ότι τα οφέλη για τους πολίτες είναι περίπου τρεις φορές μεγαλύτερα από τα οφέλη για τους αλλοδαπούς. Αυτό δείχνει ότι περίπου τα δύο τρίτα από τα οφέλη της άμεσης δημοκρατίας προκύπτουν από την ανάμειξη απλά στην πολιτική λήψη αποφάσεων. Οι Φρέϊ και Στούτσερ καταλήγουν ότι πραγματικά,
"Η άμεση δημοκρατία πρέπει να προτιμάται όχι μόνο επειδή αναγκάζει τους πολιτικούς να ακολουθούν τις επιθυμίες των πολιτών, αλλά και επειδή οι άνθρωποι ευεργετούνται από την άμεση συμμετοχή στην πολιτική διαδικασία"