Contagion και κορωνοϊός: Σύγκριση της ταινίας με την πραγματικότητα (VIDEO)

Καθώς ζούμε αυτή την αναπτυσσόμενη πανδημία οι συγκρίσεις με την ταινία-θρίλερ του 2011 «Contagion» είναι αναπόφευκτες. Κάποιοι ισχυρίζονται ότι η ταινία προέβλεψε τον νέο κορωνοϊό Covid-19...

Σε σκηνοθεσία Steven Soderbergh και γραμμένο από τον Scott Z. Burns, η ταινία ακολουθεί την εξάπλωση ενός ιού που μεταδίδεται όταν οι άρρωστοι άνθρωποι αγγίζουν επιφάνειες και αφήνουν τον ιό με αποτέλεσμα να τον κολλούν άλλοι. Ακολουθούν οι ξέφρενες προσπάθειες των αξιωματούχων δημόσιας υγείας στον εντοπισμό και την συγκράτηση της ασθένειας, η αναρχία που ξεδιπλώνεται μέσα σε μια πανδημία και η τελική εισαγωγή ενός εμβολίου για να σταματήσει η εξάπλωση. Μήπως μοιάζει με κάποιο σενάριο το οποίο ήδη ζούμε;

Αυτά γράφει σε άρθρο της η Kristen Rogers του «CNN», η οποία συγκρίνει το σενάριο της ταινίας του 2011 με την πανδημία του κορωνοϊού και σχολιάζει αυτό που βιώνουμε σήμερα.

Οι πετυχημένες προβλέψεις της ταινίας εξηγούνται από το γεγονός ότι ο Burns συμβουλεύτηκε εκπροσώπους του Παγκόσμιου Οργανισμού Υγείας για τις λεπτομέρειες των μολυσματικών ασθενειών. Επίσης, η Kate Winslet εργάστηκε με το αμερικανικό Centers for Disease Control and Prevention (το γνωστό CDC) για να κατανοήσει τον τρόπο ζωής και τον χαρακτήρα επιδημιολόγου επιφορτισμένου με την καθοδήγηση του κόσμου μέσα από μια τέτοια κρίση.

Οι παραγωγοί ζήτησαν επίσης τις απόψεις ιατρικών εμπειρογνωμόνων όπως των Δρος W. Ian Lipkin και Δρος Lawrence “Larry” Brilliant. Ο Lipkin είναι Διευθυντής του Center for Infection and Immunity της Σχολής Υγείας Mailman του Πανεπιστημίου Columbia. Ο Δρ Lipkin πρόσφατε κόλλησε και ο ίδιος τον νέο κορωνοϊό.

Η Laurie Garrett υπηρέτησε επίσης ως σύμβουλος της ταινίας. Το 1994 έγραψε το βιβλίο «The Coming Plague» και κατέγραψε πολλές πανδημίες. Σε άρθρο της στο «CNN» το 2011 περίγραψε την ταινία «Contagion» ως «ένα κομμάτι φαντασία, ένα κομμάτι πραγματικότητα και εντελώς πιθανή».

Η Kristen Rogers συγκρίνει το σενάριο ης ταινίας με τα πραγματικά γεγονότα που ζούμε αυτή τη στιγμή με τον κορωνοϊό.

Η προέλευση του ιού

Η τελευταία σκηνή στο «Contagion» αποκαλύπτει πως ο φανταστικός ιός «MEV-1» προέρχεται από ένα γουρούνι που έφαγε ένα κομμάτι μπανάνας που έριξε μια μολυσμένη νυχτερίδα η οποία προσπαθούσε να διαφύγει από την καταστροφή της φωλιάς της σε ένα δάσος από φοινικόδεντρα στην Κίνα.

Εκείνο το γουρούνι μετά σφάζεται και ετοιμάζεται από ένα μάγειρα. Ο σεφ, χωρίς να πλύνει τα χέρια του, κάνει χειραψία με την Beth Emhoff, την οποία ενσαρκώνει η Gwyneth Paltrow, μεταδίδοντάς της έτσι τον ιό. Με αυτό τον τρόπο, η Emhoff γίνεται ο «ασθενής μηδέν» («index case»), δηλαδή γίνεται η πρώτη αναγνωρισμένη περίπτωση.

Η προέλευση του νέου κορωνοϊού που μας τρομοκρατεί σήμερα παραμένει μυστήριο για τους επιστήμονες. Αυτό θα λυθεί μόνο όταν καταφέρουν να απομονώσουν τον ζωντανό ιό σε ένα ύποπτο είδος (όπως γίνεται στην ταινία), κάτι που είναι δύσκολο.

Ωστόσο, όπως και στο «Contagion», μερικοί επιδημιολόγοι πιστεύουν ότι οι νυχτερίδες μπορεί να είναι η πιθανή πηγή του κορονωϊού.

Ζωολόγοι, οικολόγοι και ειδικοί στις ασθένειες ανέφεραν στο «CNN» πως οι ανθρώπινες συμπεριφορές, όπως η καταστροφή των φυσικών οικοσυστημάτων και φωλιών μπορεί να ευθύνεται για την μεταφορά της ασθένειας.

Όταν οι νυχτερίδες είναι υπό πίεση, που μπορεί να προκληθεί από την καταστροφή των φωλιών τους, το γενικά δυνατό ανοσοποιητικό τους σύστημα προσβάλλεται, δυσχεραίνοντας την δυνατότητά τους να αντιμετωπίσουν τα παθογόνα. Αυτό επιτρέπει την αύξηση των μολύνσεων και την διασπορά τους.

Μια θεωρία για την πηγή του σημερινού κορωνοϊού είναι πως το αρχικό επίκεντρο ήταν πολύ πιθανόν μια «υγρή αγορά» («wet market») στην Wuhan της Κίνας. Στις «υγρές αγορές», άγρια ζώα τα οποία μπορεί να είναι μολυσμένα και αγχωμένα κρατούνται μαζί και πωλούνται ως τροφή ή κατοικίδια, οδηγώντας σε μια μίξη ιών και ειδών.

Οποιαδήποτε «ζωονοσογόνα υπερχείλιση» ή μεταφορά της ασθένειας από τα ζώα στους ανθρώπους χειροτερεύει από την πυκνότητα του πληθυσμού και τις δημόσιες συγκοινωνίες που κάνουν την μεταφορά του ιού πιο εύκολη.

Οι επιστήμονες που μελετούν την διασπορά του κορωνοϊού έδωσαν μια άλλη θεωρία: Μπορεί να μεταδόθηκε από τα ζώα στους ανθρώπους σε μια λιγότερο θανατηφόρα μορφή και να κυκλοφόρησε στους ανθρώπους σε χαμηλά επίπεδα για χρόνια πριν να πρσαρμοστεί σε εμάς και να γίνει επικίνδυνα μολυσματική, σύμφωνα με πρόσφατη έρευνα που δημοσιεύθηκε στο επιστημονικό περιοδικό «Nature Medicine».

Στο «Contagion» οι νυχτερίδες βρίσκονταν υπό πίεση από την καταστροφή των φοινικόδεντρων και έτσι αυτό αντικατοπτρίζει την πιθανή καταγωγή και του σημερινού κορωνοϊού.

Παρόμοια συμπτώματα

Οι άρρωστοι άνθρωποι στην ταινία είχαν συμπτώματα πυρετού, εφίδρωσης, δυνατών πονοκεφάλων, πονόλαιμων και βήχα, καθώς και επιληπτικά επεισόδια και άφριζαν από το στόμα όταν πέθαιναν.

Τα σημάδια της ασθένειας που προκαλεί ο νέος κορωνοϊός είναι παρόμοια, ωστόσο δεν υπάρχουν αναφορές για επιληπτικά επεισόδια ή άφρισμα από το στόμα. Τα συμπτώματα του Covid-19 περιλαμβάνει πρωτίστως πυρετό, τουλάχιστον στους 37.7°C, βήχα και πρόβλημα στην αναπνοή, σύμφωνα με το αμερικάνικο CDC.

Τα προειδοποιητικά σημάδια του Covid-19 περιλαμβάνουν «επίμονο πόνο ή πίεση στο στήθος», «γαλαζωπά χείλη ή πρόσωπο» – που δείχνουν έλλειψη οξυγόνου – και ξαφνική διανοητική σύγχυση και δυσκολία στο ξύπνημα.

Τα λιγότερο συνηθισμένα συμπτώματα του Covid-19 περιλαμβάνουν εκείνα που συνήθως εμφανίζονται κατά την διάρκεια της γρίπης και του κρυολογήματος: πονοκεφάλους, πεπτικά προβλήματα, πόνους στο σώμα και κόπωση και ρινική καταρροή, πονόλαιμος και φτάρνισμα.

Αοσμία και δυσγευσία είναι συμπτώματα που μπορεί να σημαίνουν πως ο Covid-19 βρίσκεται στα αρχικά του στάδια μεταξύ των ασθενών με ήπιο κρούσμα.

Μετάδοση

Όπως και ο Covid-19, ο «MEV-1» της ταινίας είναι μια αναπνευστική ασθένεια, που μεταφέρεται με σταγονίδια σάλιου από φτάρνισμα ή βήχα ή άλλες εκκρίσεις. Απλώνεται απευθείας μεταξύ ανθρώπων όταν τα σταγονίδια φτάσουν στα μάτια, την μύτη ή το στόμα ενός μη-μολυσμένου ατόμου.

Ο ιός της ταινίας μεταδίδεται επίσης από εστίες μόλυνσης ή επιφάνειες που έχουν μολυνθεί μετά από επαφή ασθενών με αυτούς.

Η διάδοση του «MEV-1» επιδεινώνεται από τον μέσο άνθρωπο που αγγίζει το πρόσωπό του μερικές χιλιάδες φορές την ημέρα – ενώ στο μεταξύ, αγγίζουν πόμολα, κουμπιά ανελκυστήρων, τις επιφάνειες στο μετρό και ο ένας τον άλλον.

Τα στοιχεία δείχνουν ότι ο νέος κορωνοϊός μεταδίδεται μέσα από τους ίδιους μηχανισμούς, όπως και στην ταινία, σύμφωνα με την Παγκόσμια Οργάνωση Υγείας.

Οι ηθοποιοί στο «Contagion» προέτρεψαν πρόσφατα τους ανθρώπους να «ελέγξουν την μόλυνση» πλένοντας τα χέρια τους, διατηρώντας κοινωνική απόσταση και ακολουθώντας την συμβουλή εμπειρογνωμόνων σε θέματα υγείας.

Υπάρχει ανοσία στον ιό;

Ο φανταστικός Mitch Emhoff (που υποδύεται ο Matt Damon), σύζυγος της Beth, που είναι ο «ασθενής μηδέν», έχει βρεθεί ότι έχει ανοσία στον ιό. Δεν τον επηρεάζει ο βήχας των αγνώστων στα καταστήματα και επιβιώνει της πανδημίας εντελώς αλώβητος.

Σήμερα, δεν υπάρχουν αναφορές για ανθρώπους που είναι βιολογικά άνοσοι στον νέο κορωνοϊό. Μπορεί όμως κάποιος να αποκτήσει ανοσία αφού θεραπεύτηκε από τον ιό; Οι επιστήμονες δεν είναι ακόμα σίγουροι.

Η Δρ Leana Wen ερωτήθηκε αν δημιουργούνται αντισώματα μετά την θεραπεία από την ασθένεια.

«Σε αυτό θέλουμε να φτάσουμε», απάντησε. «Δεν έχουμε όμως ακόμα αυτό το τεστ. Αναπτύσσεται, όμως, και αυτό θα ήταν σπουδαίο. Θα ήταν τόσο χρήσιμο για τους ανθρώπους να γνωρίζουν ότι έχουν ανοσία».

Ακόμα όμως και αν γνωρίζαμε πως κάποιος είναι άνοσος, δεν γνωρίζουμε για πόσο θα διαρκέσει αυτό.

«Υπάρχουν και αυτοί που εικάζουν ότι κάποιος μπορεί να έχει ανοσία για μεγάλο χρονικό διάστημα, ακόμα και για πάντα, αλλά απλά δεν το ξέρουμε αυτό ακόμα», πρόσθεσε η Wen.

Το R0

Η μεταδοτικότητα ενός ιού προσδιορίζεται με βάση τον βασικό αριθμό αναπαραγωγής που συμβολίζεται ως R0. Πρόκεται για τον αριθμό των επιπλέον ατόμων που θα κολλήσει ένας φορέας.

Το R0 του φανταστικού ιού «MEV-1» ήταν 4 άτομα, ενώ το R0 του Covid-19 είναι 2.2 άτομα, σύμφωνα με πρόσφατη μελέτη των δεδομένων από τα πρώτα κρούσματα στο Wuhan και τις έρευνες που διεξήγαγαν Κινέζοι και Αμερικανοί αξιωματούχοι Υγείας.

Διαπίστωσαν ότι η επιδημία διπλασιαζόταν κάθε επτά μέρες. Με άλλα λόγια, κατά μέσο όρο, κάθε ασθενής με Covid-19 μεταδίδει την μόλυνση σε ακόμα 2.2 άτομα.

Το ποσοστό θνησιμότητας

Το ποσοστό θνησιμότητας του ιού στο «Contagion», ή το ποσοστό αυτών που πεθαίνουν ανάμεσα στον μολυσμένο πληθυσμό, εκτιμάται ότι είναι περίπου 25% έως 30%.

Από τις 26 Μαρτίου, το ποσοστό θνησιμότητας μεταξύ των ασθενών με τον πραγματικό Covid-19 είναι μεταξύ 1,8% και 3,4%, σύμφωνα με το CDC.

Μια μη-αποδεδειγμένη θεραπεία: «Forsythia» έναντι χλωροκίνης

Στο «Contagion», ο μπλόγκερ Alan Krumwiede (τον υποδύεται ο Jude Law) προωθεί το «forsythia», μια ομοιοπαθητική συνταγή από βότανα, ως την θεραπεία για τον ιό, αν και οι μελέτες δεν είχαν αποδείξει ότι λειτουργούσε.

Ο μπλόγκερ φαίνεται να είχε αποθεραπευθεί από τον ιό λίγο μετά την λήψη της «forsythia», και οι ανήσυχοι πελάτες φώναζαν για απόκτηση της συνταγής από τα τοπικά φαρμακεία καθώς και από το ιστολόγιο του Krumwiede. Είχε προσελκύσει περισσότερους από 12 εκατομμύρια οπαδούς και αρκετά εκατομμύρια δολάρια από την ψευδή αξίωση, σύμφωνα με την ταινία.

Ο Law, στα σημειώματα παραγωγής της ταινίας, περιγράφει τον χαρακτήρα που υποδύεται ως τον «ασθενή μηδέν» γι’ αυτό που θα γίνεται μια παράλληλη «επιδημία» φόβου και πανικού, που βασίζεται στην δυσπιστία έναντι των ΜΜΕ, της κυβέρνησης και των υγιειονομικών αρχών.

Στην δική μας πραγματικότητα, δεν υπάρχουν προς το παρόν θεραπευτικές αγωγές ή εμβόλια για το Covid-19, ωστόσο τα φάρμακα χλωροκίνη και υδροξυχλωροκίνη έχουν ονομαστεί «game changers» από τον Αμερικανό Πρόεδρο, Donald Trump. Και τα δύο έχουν εγκριθεί από την Αμερικανική Υπηρεσία Τροφίμων και Φαρμάκων (FDA) για την θεραπεία της ελονοσίας και άλλων παθήσεων όπως η ρευματοειδής αρθρίτιδα και ο λύκος.

Ένας άντρας που ζει στο Φοίνιξ πέθανε και η σύζυγός του ήταν σε κρίσιμη κατάσταση μετά την λήψη μιας μη-φαρμακευτικής εκδοχής της χλωροκίνης σε μια προσπάθεια να αποφύγει την μόλυνση από τον κορωνοϊό. Η γυναίκα ανέφερε πως άκουσε για το φάρμακο από τον Trump σε δημοσιογραφική διάσκεψη.

Στις 29 Μαρτίου, η FDA εξέδωσε άδεια περιορισμένης χρήσης για έκτακτη ανάγκη για χρήση χλωροκίνης και υδροξυχλωροκίνης για την θεραπεία ασθενών που νοσηλεύονται με το Covid-19.

Παρά τα περιορισμένα στοιχεία σχετικά με την αποτελεσματικότητα των φαρμάκων για το Covid-19, το Υπουργείο Υγείας των ΗΠΑ δήλωσε ότι ανεπίσημες αναφορές αναφορές δείχνουν ότι μπορεί αυτά να είναι επωφελή για τη θεραπεία ασθενών που νοσηλεύονται. Η FDA δήλωσε ότι τα οφέλη αντισταθμίζουν τους κινδύνους.

Η πορεία προς το εμβόλιο

Στο «Contagion», η ερευνήτρια της CDC Δρ Ally Hextall (που υποδύεται η Jennifer Ehle) τονίζει ότι μπορεί να χρειαστούν μήνες, ίσως και ένας χρόνος, για να μπορέσει να διανεμηθεί ένα εμβόλιο αφού περάσει από έλεγχο, κλινικές δοκιμές, παραγωγή και διανομή. Ωστόσο, η Hextall επιταχύνει την διαδικασία εμβολιάζοντας τον εαυτό της με το τελικό πειραματικό εμβόλιο, για να είναι κατόπιν σε θέση να παρέχει τις δόσεις για ανθρώπινη χρήση μέσα σε λίγους μόνο μήνες.

Στην πραγματικότητα, κορυφαίοι ειδικοί στις λοιμώδεις νόσους λένε πως ένα τυπικό εμβόλιο χρειάζεται μεταξύ 8 και 10 έτη για να αναπτυχθεί.  Αμερικανοί αξιωματούχοι υγείας προσπαθούν να επιταχύνουν αυτό το χρονικό πλαίσιο, όπως και τα εργαστήρια σε όλο τον κόσμο.

Σήμερα, ένας χρόνος έως και 18 μήνες είναι ένα αισιόδοξο χρονικό πλαίσιο για ένα πιθανό εμβόλιο κορωνοϊού, δήλωσε στο «CNN» ο Δρ Peter Hotez, κορυφαίος εμπειρογνώμονας στην αντιμετώπιση λοιμώδων νόσων και στην ανάπτυξη εμβολίων στο Baylor College of Medicine.

Τούτων λεχθέντων, μια πρώτη φάση δοκιμής του εμβολίου για τον κορωνοϊό στις ΗΠΑ έδωσε ήδη την πρώτο δοσολογία για δοκιμή τον Μάρτιο. Αυτή η δοκιμή έχει σκοπό να αποδείξει εάν το εμβόλιο είναι ασφαλές και ότι τα ανοσοποιητικά συστήματα των συμμετεχόντων ανταποκρίνονται καλά, αλλά και αποδεικνύοντας ότι το εμβόλιο προλαμβάνει αποτελεσματικά την μόλυνση θα διαρκέσει πολύ περισσότερους μήνες.

Η ζωή όπως δεν την γνωρίζουμε

Στο «Contagion», οι αναταραχές των πολιτών καταστρέφουν τον ιστό της κοινωνίας, αφήνοντας τράπεζες και υπεραγορές λεηλατημένες. Η Αστυνομία δεν φαίνεται ανίκανη να ανταποκριθεί στο έγκλημα, καθώς ο στρατιωτικός νόμος απαγορεύει το ταξίδι μεταξύ των αμερικανικών πολιτειών για να σταματήσει η διάδοση του ιού.

Αυτό δεν συνέβη στην πραγματική ζωή. Όμως, όπως και στην ταινία, πολλοί από εμάς έχουν περάσει εβδομάδες χωρισμένοι από τους φίλους, την οικογένεια και τα μέρη που αγαπάμε, και αναρωτιόμαστε πότε θα τελειώσει η πανδημία, έτσι ώστε να μπορέσουμε να ξαναγυρίσουμε στην ζωή μας όπως την γνωρίζουμε.

Οι άνθρωποι υφίστανται διάφορους περιορισμούς στις μετακινήσεις, συμπεριλαμβανομένων των οδηγιών για «κοινωνική απόσταση» και διατάγματα παραμονής σε σπίτια και καταφύγια. Στις 29 Μαρτίου, το Trump επέκτεινε τις κατευθυντήριες γραμμές για κοινωνική απόσταση μέχρι τις 30 Απριλίου.

Σε μια από τις τελευταίες σκηνές της ταινίας, μετά την επιτυχή διανομή εμβολίων, οι άνθρωποι περιμένουν σε ένα αεροδρόμιο για να επιβιβαστούν στην πτήση τους. Μερικοί εξακολουθούν να φορούν μάσκες, αλλά όταν ένας άνθρωπος στην γραμμή πέσει κάτι, ο άνθρωπος πίσω του αγγίζει τον ώμο του για να τραβήξει την προσοχή του, στην συνέχεια κλίνει προς τα κάτω για να πάρει το στοιχείο για τον ίδιο. Ο άνθρωπος φαίνεται ευγνώμων. Αφέλεια; Ή, ίσως είναι ένα σημάδι ότι τα χειρότερα έχουν παρέλθει;

Ο μυθιστορηματικός επικεφαλής του CDC, δρ Ellis Cheever (τον οποίο υποδύεται ο Laurence Fishburne) δίνει στο γιο ενός υπαλλήλου του CDC το δικό του ενδορινικό εμβόλιο κοντά στο τέλος της ταινίας. Το αγόρι διστακτικά παίρνει το χέρι του Cheever για χειραψία, εκφράζοντας την ευγνωμοσύνη του.

«Ξέρεις από πού προέρχεται αυτό, η χειραψία;», ρωτάει ο Cheever το παιδί. «Ήταν ένας τρόπος τον παλιό καιρό να δείξουμε σε ένα άγνωστο πως δεν κουβαλάμε όπλο. Πρόσφερες το άδειο δεξί σου χέρι για να δείξεις πως δεν έχεις κακές προθέσεις».

Εάν υπάρχουν κάποιες συγκεκριμένα μαθήματα που μας προσφέρει η «Contagion», είναι μια υπενθύμιση να σταματήσετε να αγγίζετε το πρόσωπό σας και έναν φάρο ελπίδας ότι και αυτή η δοκιμασία στο τέλος θα περάσει.

Μπορούμε μόνο να ελπίζουμε ότι θα μια μέρα να απλώσουμε τα χέρια και θα αγγίξουμε ξανά, ευγνώμονες που η πανδημία μας έχει τελειώσει.